Alþýðublaðið - 13.04.1948, Blaðsíða 5

5 i*ií ð jiHlagxirí-13; < S19’48.
MÞYStífitfiÐfÐ
3
'iV
FIMMTUDAGINN 13. jan
úar 1898 biriti Emile Zola
hina frægu rítgerð sína
„J’Acuse“ í blaðínu „L’
Aurore“. Ekki var það þó
hann, sem valið hafði nafn-
ið, en. það þýðir „Ég ákæri“.
I lok ársins 1894 var Al-
fred Dreyfus tekinn til
fanga, sakaður um njósnir
fyrir Þjóðverja. Ef rekja
ætti málið frá upphafi til
enda, mætti gera úr því
magnaða leynilögreglusögu,
en þó eru ekki enn þá að
fullu upplýst öll atriði þessa
óhugnanlega máls, og verða
það ef til vill aldrei. Mætti
einnig semja aðrar sögur eða
leikrit út af því, full af götu
óeirðum, sfjórnarkreppum
og sjálfsmorðum. . . . En nú
skal frásögnin hafin.
I þýzka sendiráðinu í Par-
ís • fannst skjal, er sannaði,
að vel upplýstur franskur
hermaður hefði látið af
hendi mikils verðar upplýs-
ingar. Þetta skjal var eina
skjalfesta sönnunin gegn
Dreyfusi og byggðist á því
einu, að rithöndinni svipaði
til skriftar hans. Ekki var
Iieldur unnf að finna neina
ástæðu fyrir slíkum verkn-
aði af hans hálfu. Dreyfus
fæddist í Alsaee, en hafði
flutt þáðan árið 1871 til þess
að losna við að verða þýzkur
borgari. Auðugur var hann
og lifði regiubundnu lifi. En
starfsbræðrum hans var ekki
vel fil hans og þar að auki
var hann Gyðingur.
Hermálaráðherrann var í
fyrstu tregur til þess að
láta dæma hann sekan
vegna svo hæpinna sannana,
en blaðið Libre Parole, sem
fjandsamlegt var. Gyðingum,
hótaði að hafin skyldi vægð
arlaus árás á stjórnina, ef
Dreyfur yrði ekk idæmdur.
Hinn 22. desember var hann
svo dæmdur frá öllum met-
orðum í hernum og til ævi-
langrar útlegðar. Var hann
sendur til Djöflaeyjar. Þessi
hefðu varla orðið úrslitin, ef
h'ermálaráðherrann hefði
ekki tekið t^i sinna eigin
ráða, án vitundar hinna ráð
herranna. Lagði hann fram
aiýtt skjal, sem kom málstað
Dreyfus illa. Upplýsingaþjón
usta hersins gerði þetta skjal
úr garði og hvorki vissi
Dreyfus um það eða verjandi
hans.
Pcquard herforingi, sem
Btjórnaði upplýsingaþjónust-
unni, fann þá nýtt skjal, er
sannaði sakleysi Dreyfus, en
olli því á hinn bóginn að
grunur féll á annan foringja,
er Esterhasy hét. Picquard
var svo ekki látinn hafa frek
ari afskipti af málinu og
sendur til Túnis. Var það síð
an á hann borið að hafa íals-
að þetta skjal.
A þessu stigi málsins var
ekki spurt um þ‘að, hvort
Dreyfus var saklaus eða
sekur. Álit hersins var í veð.i
Það er að sagja, að það 'varð
pólitískt mál. Allt frá upp-
hafi hafði hatur á Gyðing-
um miklu valdið í máli
þessu, en nú settu öll öfl,
sem vernda vildu ,,heiðuf“
þjóðfélagsins sig upp á móti
kröfum um það að málið
yrði tekið upp á . nýjan
leik.
Málið var hvað eftir ami-
DREYFUSMÁLIÐ er
eitt frægasta njósnamál
sög'unnar, og risu miklar
viosjár í Fraklandi út af
því um síðustu aldamót.
Á þessu ári eru liðin fimm
tíu ár frá því að rithöfund
urinn heimsfrægi, Emile
Zola, birti hið opna bréf
sitt til forseía Frakklands
Dreyfus til varnar. I til-
efni af því ritar Carl Ham-
bro, fyrrum forseti norska
Stórþingsins, þessa grein,
er birtist í tímaritinu
„Verden i dag“.
að rætt í fulltrúadeildinni,
og ætíð var því haldið fram
að það væru óþjóðholl og
byltingarsinnuo öfl, sem
stæðu að baki krafnanna um
að rtaka málið fyrir aftur.
Var það einnig stundum
sagt að erlend öfl og Frakk-
landi fjandsamleg vaeru þar
að verki.
Hinn 10. janúar var Ester-
hazy sýknaður. Og þá var
það að Emile Zola hófst
handa. Clemenceau var þá
ritstjóri L’Aurore. Þótti hom
um sem mál þetta gæiti orðið
honum til aðstoðar til þess
að fá fótfestu í stjórnmálum
aftur eftir það afhroð, sem
hann hafði goldið árið 1893.
Það vair hann sem setti nafn
ið ,,J’Accuse“ — „Ég ákæri“
á hið opna bréf Zola til for-
seta lýðveldisins.
Dugðu nú engin ráð leng
ur til þess að þagga málið
niður. En sigur var ekki
tryggður með bréfi. Zola,
þvert á móti. Hann var dreg
irin fyrir rétt og dæmdur til
að greiða sekt og auk þess í
fangelsi, en hann flúði til
Englands.
Annars vegar voru haturs
menn Gyðinga, konungssinn-
ar og þjóðernissinnar og fjöl
margir kaþólskir menn.
Gera má ráð fyrir, svp að
öll sanngiirni sé viðhöf9, að
þeir hafi margir hverjir trú
að því af heilum hug, að
Dreyfus hefði hlotið réttlát
an dóm, og að allar aðrar og
gagnstæðar staðhæfingar
væru runnar undan rifjuni
byltingarsinna og óþjóð
hollra samtaka, pólitísk
hernaðaraðferð af þeirra
hálfu.
ITins vegar voru hópar
manna úr öilum stjórnmála-
og trúarflokkum, sem voru
þeirrar skoðunar, að þarna
hefði verið firamið svívirði-
legt ranglæti, sem bæta yrði
fyrir, ekki einungis vegna
einstaklingsins, er saklaus
var dæmdur, heldur og „með
tilliiti til hins eilífa frelsis
Frakklandi“, eins og Charles
Péguy komst að orði. Þar að
auki skipuðu sér í þennan
flokk margir róttækir menn
og sósíalistískir stjórnmála
menn, er komu auga á gildi
málsins í póliitísbri baráttu
gegn hérnum kirkjunni og
borgarastéttunum.
Reyndar ,var nokkurt hik
íyrst í stað í herbúðum
hinna róttæku. Jules Guesde
vár ekki um að reka jafnað-
armannaflokkinn út í þessa
baráittu. Hann vildi ekki
,,hnýtá öreigalýðinn fastan
við hala borgarastéttanna
Jaurés var hins vegar alveg
uppvægur, eftir að skrif Zola
birtusf^ en þau kallaði hann
„byltingarsinnaðasía verk
vorrar aldair“.
Það er allt annað en auð-
velt eftir fimmtíu ár að átta
sig til hlítar á hugarástandi
Parísarbúa í þá daga. Allir
töluðu um málið, allir urðu
að taka afstöðu til þess. Var j
fólk metið eít'r þvi, hvort j
það var með eða mciti því að
taka málið aftur fyrir. Þeir
sem ekki tóku afstöðu til;
þess, voru ekki heldur óhult ‘
ir. Einnig má gera ráð fyrir, |
að margir gætnir menn, sem !
ekki voru neitt sérlega hrifn
ir af því að málið væri tekið
fyrir aftur, væru því eigi að
síður meðmæltir, af því að
þeir þóttust sjá fyrir hættu
á sarnsæri konungssinna og
þjóoernissinna.
Ekki verður hér skýrt frá
gangi málanna út í æsar,
heldur verður aðeins
drepið á þau atriði, er
mestu þykja varða. Sumarið
1898 las hermálaráðherrann
upp bréf í fulltrúadeildinni.
Var það frá þýzkum herfull
trúa í París til ítalsks stétt-
arbróður síns. Sagði hann
berum orðum frá sambandi
sínu við „þennan öyðing“.
En Cavaignac hermálaráð-
herra var heiðarlegur *mað-
ur, end alét hann rannsaka
bréfið nánar. Kom þá á dag
inn, að það var falsað, og
var þá strax birt um það til
kynning. Foringinn, sem föls
unin sannaðist á, framdi
sjálfsmorð. Hgrmálaráðherr-
ann sagði af sér, og það var
ekki einu ráðherraskiptin,
sem stöfuðu af „málinu“.
Þegar málið var að lokum
tekið fyrir á ný, var herinn
enn sama sinnis, og allir her-
menn, sem kvaddir voru til
vitnisburðair, lýstu allir yfir
þeirri sannfæringu, að Dreyf
us væri sekur. Nýi herréttur
inn dæmdi Dreýfus sekan
með fimm atkvæðum gegn
Hin .beimsþekktu og viðurkennau Gillette rakhlöð,
ásamt mörgui]i«.gerðum af Gillette rakvélum og rak-
burstum, útvegum við frá Englandi gegn innílutnings-
og gjaldayrisleyfum. Fljót afgreiðsla.
Þar sem tilfinnanlegur skortur hefur verið á Gillette
rakblöðum og rakvéJum nAum alllangt tímabil, vegna
gjaldeyrisskorts, -sækjast menn n-ú enn meira efíir
Gilleíte vörum en nokkru sinni áður.
Væntanlegir leyfishafar athugið þetta og gerið kaup-
in þar sem þau eru hagkvæmust og bezt. ICaupið Gillette.
. Sýnishorn af rakvélum og rakburstum fyirirliggjandi
á S'kriístoíu vorri.
Talið við okkur sem fyrst, eða skrifið.
Emkaumboð fyrir GILLETTE:
Glohus h f.
Garðarstræti 8.
Sími 7130
m
fsfendingar fá æðsÁa heiðurs-
merki Breta fyrlr hetjndáðir á s|ó„
í HÓFI SLYSAVARNAFÉLAGSINS á laugardaginn
voru þeir Sigurjón Á. Ólafsson alþingismaður, Þorstcinn’
Þorsteinsson skipstjóri og Jón Bergsveinsson erindreki
kjörnir heioursfélagar Slysavarnafélags íslands, en þeir
áafa allir ynnt mörg og mikUsveyð störf af höndum fyrir
félagið, allt frá stofnun þess.
I hófi þessu fór
emmg
fram afhending björgunar-
verðlauna og voru á átunda
tug manna heiðraðir. Meðal
annars skýrði utanríkismála-
ráðherra frá því, að Breta-
konungur hefði ákveðið að
tveim, en ástæða þóitti til að ®æ.™a ^'mm Islednniga æðsta
AiívtfrMA/wilrl D-wr.ro 4-rrv.ii-.
dæma hann mildara en í
fyrra sinnið og hlaut hann
tíu ára fangelsisdóm. Þessi
dómur (11. september árið
1898) var síðasta orðið í mál
inu, því að skömmu seinna
náðaði forseti lýðveldisins
Dreyfus. Fulla uppreisn
mála fékk hann aldrei, en
hann féllst á þessa lausn, þó
að margir vinir hans réðu
honum frá því og ný tor-
tryggni kæmi fram hjá óvin
um hans, sem töldu, að hann
hefði með þessu sann-að sök
ína.
Erum við betri nú eða er-
um við verri? Mundi nokkur
hafa verið dæmdur eftir
slíkum forsendum í nútíma
lýðræðisríki? Ef hann hefði
verið dæmdur, mundi þá
jafnhá alda hafa risið vegna
réttlætisins?
Ekki skal hér reynt að
kryfja þessi viðfangsefni til
mergjar. Ég vil aðeins taka
þáð fram, að Dreyfusmálið
(Frh. á 7. síðu.)
heiðUrsmerki Breta fyrir
hetjudáð á sjó, en menn-
irnir eru: Andrés Karlsson,
Bjarni Sigurbjörnsson, Haf-
liði Halldórsson, Þórður
Jónsson og Daníel Eggerts-
son, sem allir stöxfuðu að
björgun skipshafnarinnar af
enska togaranum Doohn, sem
strandaði við Látrabjarg í
vetur. Auk þess hefur Breta-
konungur ákveðið a.ð veita
björgunarsveitinni Bræðra-.
bandinu sérstaka viðurkenn-
ingu í heild fyrir björgun
skipbrotsmannannia.
Þá afhenti slysavarnafé-
Iagið sjálft eftirtöldu fólki
bj örgunarverðlaun félagsins,
en þau vor'u nú Veiitt í fyrsta
smn.
V
Merki með gullstjörnu:
Andrés Karlsson, Keflavík,
Bjarni Sigurbjörnsson, Hænu
vík, Hafliði Halldórsson,
Hvallátrum, Þórður Jónsson,
Hvallátrupi, Agnar Sigur-
björnsson, Hænuvík, Arni
Helgason, Kollsvík, Björgvin
Sigurbjörnsson, Hænuvík,
Kaupum hreinar léreftstuskur.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Daníel Eggertsson, Hvallátr-
um, Guðm. Kristjánsson,
Breiðuvík, Halldór Ólafsson,
Hvallátrum, Kristján Olafs-
son, Hænuvík, Olafur Hall-
dórsson, Hvallátrum.
Merki með silfurstjörmr.
Aðalsteiim Sveinsson, Pat-
reksfirði, Ásgeir Erlnedsson,
Hvallátrum, Oddný Guð-
mundsdóttir, Hvallátrum,
Ólöf Hafliðadóttir, Hvallátr-
um, Sigríður Erlendsdóttir,
Hvailátrum, Arni Guðmunds
son, Hvallátrum, Ingvar Guð-
bjartsson, Kollsvík, Kristján
Sigmundson, Hvallátrum.
Skrautritað þakkarávarp
fengu eftirtaldar konur:
Anna Jónsdóttir, ITvallátr-
qm, Jóna Jónsdóttir s. st.
Sigríður Ólafdóttir, s. st., og
Unnur Erlendsdóttir, Breiðu-
vík.
Broncemerki fengu þessir:
Albert Guðmundsson Tungu,
Bragi O. Thoroddsen, Pat-
reksfirði, Egill Olafsson,
Hnjóti, Halidór Halldórsson,
Rauðasandi, Halldór Júlíus-
son, s. st., Airni Ivarsson, s. st.
Guðbjar.tur Egilsson, s. st.5
Einar Helgason, Geitagili,
Olafur Sveinsson, Rauða-
sandi, Jóhannes Halldórsson,
Rauðasandi, Jón Hákonarson,
Hnjóti, Júlíus Kristjánsson,
Tungu,^ _ Ingvar Ásgeirsson,
Geitagili, Karl L. Jóhannes-
.son, Patreksfriði, Kristinn.
Guðmundsson, s. st„ Þorvald-
ur K. Ingvarsson, Geitagili,
Marinó Kristjánsson, Tungu,
Olafur Ingvarsson, Geitagiíi,
Ólafur Magnússon, Hnjóti,
Þórir Stefánsson, Hvalskeri.
Annað stig með stjörnu var
F'ramhald á 7. síðu.