Alþýðublaðið - 29.04.1948, Blaðsíða 5

Fimmfudagur 29. apríl 1948
ÁLÞÝÐUBLÁÐIÐ
Island á óf'fiðarárumrm:
ÞEGAR BRETAR sáu sig
ftilneydda sumarið 1940 ■ að
hertaka Island, var það af
því að þeir vissu, að þessi
eyja mundi verða svo rnjög
mikilvæg bækistöð í barátt-
unni við kafbátana. Svo mik
ilsverð varð þessi herotöð, ao
því hefur verið haldið fram
af opinberum aðilum í Bret-
landi, að baráttan við kafbát
ana, sem síðar var kölluð"Ör-
ustan um Atlantshafið, hefði
igetað tapazt, ef bandamenn
hefðu ekki liaft Is'.and á
vald: sínu með flugvöllum
og flctastöðvum þess.
Þegar Bretar hernámu ís-
land, höíðu þeir á litlu liði
eða hergögnum að skipa.
sem þeir gáfu' sent þangað,
vegna innrá.sarhættunnar í
England sjálft. Jafnframt
þessu óttuðust Bretar mjcg
um innrás Þjóðverja í Is-
iand og að þeir mundu þann
ig missa bækistöðvar þær,
sem þeir svo nýlega höfðu
fengið. Engir flugvellir nógu
st'órir fyrir herflugvélar
voru í þessa tíð til á Íslandí,
og var tekið til óspilMra mál
anna að byggja velli, sem
væru nægilega stórir fyrir
millilandaflug.
r
9
W,t
MHI
! Ii
i .S-B á
imennwh
OP'
réðust
a

Katbútm
v
fjórum Northrop sjóflugvél
um, en nokkrar þeiri’a eyði-
lögðust við æfingar flug-
manna. Nú fékk flugsveit
330 tólf af þessum flugvéi-
um, en þær, sem eftir voru,
voru geymdar til þess að
fylla skorðin, þegar tjón yrði
á flugvélum, eins og fastlega
var við ao búast.
Samkvæmt samkomulagi
Norðmanna við flugmála-
ráðuneytið áttu Bretar, að
sjá um að byggja herskála og
annast annan nauðsynlegan
undirbúning fyrir flugsveit-
ina, sem sjálf áíti að vera til
búin í aprílmánuði. Fyrsti
hluti sveitarinnar kom svo
til íslands 25. apríl 1941 og
16. maí kom meginhluti sveit
arinnar til landsins.
Það kom þvi miður í ljós,
að Bretum nafði reynzt ó-
kle'ft að hafa bæKistöðvarn
ar tilbúnar á þeim tíma, sem
um var samið, meðal annars
vegna skipatjóns. Reyndist
því norsku *flugsveitinní kom
an til Islands slærn skipti,
enda komu mennirnir frá
Kanada, þar sem ekkert
skorti og ekkert var til spar-
að, —- til íslands, þar sem
vcrið var seint á ferð og
bækistöðln virtist sitja í aur
og leðju. Mjkill hluti. sveit-
arinnar var svo að auki að
búa í íjöldum, og var þao síð
,ut e.n svo skemmtilegt, eins
og veðrið var. Norðmennirn
ir tóku þessum erfiðleikum
þó með þolinmæði, enda þótt
sumura gengi ilia að sætta
sig við hinar erfiðu aðstæð-
ur á íslandl eftk setu við
kjcfkatlana í Karada.
Fyrstu flugvélarnár komu
til íslands 20. maí, cg má
kalla það heppni, að allt
kom heilu og höldnu, cins og
áíóandið var þá á hafinu.
Það kom brátt í Ijós. að
flugsveit 330 var alltof fálið
uð. Hafði hún í fyrstu á að
skipa um 100 manns, og au.k
jxrjár flugvélar. og. loks vrði þess höfðu sumir flugmenn-
jþriSja sföíSm á Bóðareyri við I irnir ekki að fullu lokið æf-
ÍSLENÐINGAR mumi lengi muxxa éftir norsku flugmönn- í
unam, sein höfðu bEakisíöð á Ísíandi á síríðsárunum og börSust
viS óvini lands síns, fcvénær sem þeir gátu haft upp á þcim í
iofti, á. sjó eSa neðar sjávar. En saga þessarar fiugsveitar er okk-
ur samt a5 miklu levti lokuð bók. Þessi grein ætti að bæta að
nokkru úr þessari fákunnáttu okkar. Kún er efíir foringja
sveitarinsiar, oberstlöytixant Ttiorstein Ðiesen, og birtist í tíma-
ritinu „Vár Tid“.
Reyðarfjörð og væru þar1 ingum sínum, og reið því
einntig brjár flugvélar. ! mikið á að þeir gætu sem I
Flugher norska flotans; fyrst tekið ti.í óspiíltra mál-
hafði fest kaup á tutitugu og | anna og lokið æfingaflug
NORSK flugsveit SEND
TIL ISLANDS
Um þessar mundir fóru
frarn viðræður milli Ncrð-
manna og brezka flugnxála
ráðuneytisins um það, hvérn
ig nota skyidi flugsve'tir
þær, sem norski flotinn
mundi hafa ftil umráða-
Lagði flugmálaráðuneytið til
í samráði við ehska flota-
málaráðuneytið, að fyrsta
ílugsveitin. sem Norðmenn
kæmu sér á fót 4 útlegðinni,
skyldi fá til umráða amerísk
ar Northrop N—3PB sjóflug
vélar og yrði flugsveitimii
fengin bækistöo á Islandi til
þess a.ð hjálpa brezka setu-
lliðinu að verjast þýzkri inn-
rás, ef til kæmi. Auk þess'
átti svéit'in að aðsto.ða floc-
ann við að leita uppi kafbáta
og 'granda þeim, og loks að
annast eftirlitsílug tii varn-
'ar gegn óvinaílugvélum, sem
vart yrði við á Islandi.
Það var tillagá brezka
fíugmálaróöiinQyíIsms við
norsku flotastjómina, að flug
sveií þessi, sem Ixlaut nafnið
„Squadron 33ö“. skyldi hafa
Jbrjáy bæklstöðvar á íslandi
til að geta. sem bezt sregnt
hlutverkí sími. Átti aðalbæki
stöðín. að vera í Fossvogi við
Reykjavík, og skyldu vera
þar sék flugvélar, Akuréyri
átti að vera önnur bækistöð
og' hefðu þar aðsetur sitt
sínu. Auk þess voru vélfræð
ingar cg aðrir aðstcðarmenn
ekki svo géðir, að þeir full-
nægðu kröfum brezka flug-
hersins, og var því nauðsyn-
legt að gera þeim sem fyrst
kleift að Ijúka öllum prófum
sínum. Gekk þetta starf
prýðilega, ekki sízt ef tekið
er itillit til hinna erfiðu að-
stæðna.
Þegar allar bækistöðvarn-
ar voru komnar í gang, var
mannastyrkur flugsveitarinn
ar kominn upp í rúm 500, og
leið nú ekki á löngu þar til
flugvélarnar voru búnar til
flugs. Aðeins átta dögum
eftir að þær komu, voru
fyrstu vélarnar reyndar. Var
nú tekið til að Ijúka jjjálfun
flugmanna, loftsiglingafræð-
inga og loftskeytamanna, og
kom í Jjós mikill áhugi og
starfsvilji meðal allra aðila.
Meðan á þessari þjálfun stóð
var öll sveitin í Reykjavík,
en vinnufiokkar voru sendir
til Akureyrar og Búðareýr-
ar rtil að undirbúa dvalar-
staði þar.
Um miðjan júlímánuð
fóru flugvélar frá 330. sve'd
inni fyrstu ferðir sínar méð
skipalestum og í Iolc þess
mánaðar voru allar flugyél-
ar sveitarinnar komnar \ um
ferð. I ágústmánuði voru svo
ílugdeildirnar sendar til Ak-
ureyrar og Búðareyrar.
Veturinn 1941—42 fóru
flugvélarnar stoðugt í fer'ðir
til að fylgja skipalestum og
eltast vi.ð kafbáta allt að 340
sjómílur frá ströndum Is-
lands. Þennan vetur íékk
svéiíin öll að kenna á því,
hversu óskemmóileg íslenzka
veðráttan getur verlð.
Atiiyglisverðastar og erfið
a-stair voru ilugferðirnar
norð’ur á bóginn tii Jan Máy-
en, þegar flugvéiarnar
fylgdu skipalestunum til
Rússlands. Var leið.sk'palest
anna ífá íslandi í áttina á
Jan Mayen og þaðari tii
Bjarnareyjar. og nutu þær
fýlgdar flugvéla, svo lengi
sem unnt var.
Flugskýii voru’ engin til
fyrir norsku flúgvélarnar, og
gerði það viðhaldssveitum
mjög erfití um vik, er gera
þurfiíi við ílugvélaraar í
hvaða veðri sem var.
NÝJAR FLUGVELAR
Sumarið 1942- fékk flug-
sveit 330 nýja gerð flugvéla,
og voru henni fengnir níu
Katalina flugbátar. Að.sins 6
voru þó í rauninni afgreidd-
ir til sveitarinnar og byrjuðu
norsku flugmennirnir að
fljúga þessum flugbátum
norður af Íslaridi í lok júlí.
S'N.ú vac mikið að'gerá vegna
jsigliriganna til Múrmansk,
|og má nefna það sern dæmi,
jað' ein áhöín ílaug 152 sinn-
um á þriggja. vikna tímabili.
Northrop flugvélarnar fylgdu
skipalestunum alla lelð til
Jan Mayen, eri 'Katalinafiug
fcáíarnir gátu fylgzt með
þeim þar til miðja vegu niilli
Jan Maven cg Svalbarða'.
Gerðu báðar teguncýr flug-
véla fjölmargar árásir á kaf-
báta í þessum flugferðum.
Haustið 1942 voru Nont-
hrop flugvélarnar orðnar úr
sér gengnar og vgr ákveðið
að hætta notkun þeirra, þsg
ar ekki reynd'st hægt að fá
varahluti frá Ameríku. Þá
reyndist vanta radartæki í
Kafalinaflugbátana og var
einni'g erfitt að fá varahluti
í þá.
Um áramótin 1942—43
hafði flugsveit 330 verið á ís-
landi í 20 mánuSi. og þótti
íími til kominn, vegna mann-
anna óg hins erfiða síarfs
þeirra, að fíytja sveitina til1
Rreilands. Var um Ieið á- j
kveðið að sveitin skyldi fá \
fjögurra hreyfla ..Sunder- j
landflugbáta“, og var ólíku |
s'aman að jafna þeim flugvél j
um eða hinum minni, sem j
sveitin áður hafði. Var sveií
inni nú fengin bæki&töð í
Suliöm Voe á Shetlandseyj-
um, og annaðlst hún eftirlits
flug milli Islands og IBret-
landseyja. Var hlutverk
hinna norsku flugmanna að
píná þýzku kafbátana til að
verá neðansjávar á þessu
svæði, svo að þeir yrðu
(Framh. á 7. síöu.)
Vantar mann við
léitan iðnað.
Upplýsingar í
Gúmmískógerðinni,
Laugavegi 68. .
omssiusiuikur
fil Engknfis
Þj ón ust u stúikum á aldr-
■inum 18 til 48 ára er boð-
ið að senda umsóknír
um störf í Englandi. —
Verða að gefa fulikomn-
ar persónulegar upplýs-
ingar, mynd og aifrit áf
meðmælum. Skrifið á
ensku til: The Inter-
national Information Ser-
vice, 50 Buckland Road,
Mai'distone, Kent.
Opinbert upp'boð verður
haldið á Frfkirkjuveg 11
bér í bænum miðvikudag-
inn 5. maí n. k. kl. 1,30 e.h.
Saldir verða ýmsir óskila-
munir, svo sam: reið'hjól —
fatnaður — töskur — úr
lindarpennar o. fl.
Greiðsla fari fyam við
hkmarshögg.
Borgarfógeíinn
í íleykjavík.
Sgrmln sf Ólafi' Jíohafioessynl prófessor,
'einuni .af fyrstu fulltrúism Islands þar.
---------p---------
FYRIR NOKKRU er . kónilri út bók urn -Samcinuðu
þjóðirnar, eftir Ólaf Jóhannesson prófeásor, á vegum hóka
útgáfunnar Ncrðra. Er bók þessi nær 200 blaðsíður að
stærð, skiptist í 15 kafla og er hin fróðlegasta.
Island gerðist aðili að
bandalagí h’nna' sameinúðu
þjóða hauntð 1946, og mætti
Glafur Jóhannesson þá á.
þing: þess sem eiriri fulltrúi
lælands. Fjallar bók hans um
uppbyggingu bandalags’ins,
störf þess og steínu, og skipt-
ist bökin í eítirtalda kafia:
Stofnun sameinuðu þjóð-
anna, Markm'ð og grmxdvafl-
arreglur saméinuðu þjóð-
anns, Félagar bandalagsins,
Réttindi og skyldur félaga í
bandalagl sameinuðu þjóð-
anria, Skipulag og aðalstofn-
anir sameinuðu þjóðanna,
Heimili og aðalstöðvar sam-
einuðu þjóðarina, Allshex-jar-
þingið, Öryggisráðið og varð-
veizla friðarins, Fjárhags- og
félagsmá^aráðið og alþjóða-
samvinna í fjárhags- og fé-
lagsmálum, Gæzluvernd og
gæzluverndarráð, Alþjóða-
dómstóllinn, Skrifstofan, Yf-
irlit um starfsemi sameinuðu
þjóðanna, Hlutfalisleg skipt-
ing fjárframlaga. bandalags-
idkjanna til sameinuðu þjóð-
anna 1946 cg 1947 og. Stofn-
skrá sairie' nuðu þjcðanna.
TVÆR. AÐRÁR BÆKUR
Þá hefur Norðri og nýlega
gafið út tvær aðrar bækur:
Grænir hagar og Benni í
Suðurhöfum. Er grænir hrig-
ar þriðja bókin, sem birtkt á
íslenzku eftir amerísku
skáldkonuna Mary OJíara,
en fvrri bækur hennar:
Trygg ertu. Toppa, og Sörli,
sonur Toppu, hafa átt mikl-
um vinsævdum að fagna með-
.al unglinga, en Norðri hefor
^flað sér einkaleyfiri' til útgáfu
þeirra hér á landi.
Bókin upi sameinuðu þjóð-
irnar er prentuð \ prentsmiðj-
unni- Eddu, en hinar bækum-
ar báðar hjá þrentverki Odds
Björnssonar á Akureyri. Út-
gáfa allra bókanna er hin
vandaðasta.