Alþýðublaðið - 07.07.1948, Qupperneq 5

Miðvikudagnr .7; ' júlí '3:348
Síðari grein:

í STÓRVELDABARÁTTU
síðstu ára hefur England ver
ið v-eikasti aðilinn. Fjárhagur
þess var mjög þröngur orð-
finn. Þegar Bretar voru hvað
voldugastir, gátu þeir varið
miklu fjármagni til að stykja
aðstöðu sína. Það hafa þeir
ekki getað gert síðan 1945, og
afleiðingin varð sú, að Banda
ríkjamenn hafa tekið við for
ustunni af þeim.
Bretaf hafa þannig verið
eins og milli tveggja elda.
þar sem eru hir.ir raunveru-
legu sigurvegarar síðustu
styrjaldar, Bandaríkjamenn
og Rússar, og hefur þeim því
veitzt rnjög erfitt að halda
fram sjálfstæðri • stjórnmála-
Stefnu, en það er að sjálfsögðu
skilyrði þess, að þe;r geti
haldið fyrri áhrifum og völd-
um í heiminum.
Þýzka vandamálið. nausyn
sameiningar um endurreisn
álfunnar og valdabarátta
Rússa og Bandaríkjamanna
hlutu að reka á eftir þjóðum
.Vestur-Evrópu að 'taka upp
samvinnu í stjórnmálum og
fjármálum. Bandaríkjamenn
voru vinveittir slíkri sam-
vinnu, en Rússar algerlega
andvígir. Hið svonefnda
bandalag Vestur-Evrópu hef-
ur verið eitt mesta vandamál
áranna eftir styrjöldina. Síð-
ustu mánuði stríðsins virtust
Rússar ekki hafa áhyggjur af
samtökum Vestur-Evrópuríkj
anna. Stalín marskálkur hélt
þannig ræðu 21. apríl 1945
og minntist þar á nauðsyn
þess, að Vestur-Evrópuþjóð-
irnar tækju höndum saman
til að hindra árás Þjóðverja í
framtíðinni. og lauk máli sínu
á þsnnan hátt: -,Það er ekki
að undra, þótt frelsiselskandi
þjóðir, og fyrsit og fremst hin
ar slafnesku þjóðir, vænti
þess, að slíkur sa-mningur
verði gerður“.
Þessi vjngjarnlega afstaða
Rússa breyttist þó fljótt. Á-
stæðurnar til þess eru enn
ekki að fullu ljósar, en þó er
sennilegt, að meginorsökin sé
hin vaxandi mótspyrna Breta
og Bandaríkjamanna gegn
pólitík Rússa á Þýzkalandi og
í Austur-Evrópu. á Balkan-
Iskaga og 1 Áusturlöndum.
Vegna þessarar andspyrnu
Rúss'a og sökum ástandsins
heima fyrir hikuðú Bretar við
lað mynda bandalag Vestur-
Evrópu og héldu áfram til-
raunum til að gera fjórvelda-
sáttmála um skipun mála í
Vestur-Evrópu og þá fyrst og
fremst á Þýzkalandi.
Þessar tilraunir hafá fram
til þessa reynzt árangurslaus
ar, og því meir sem kólnaði
miili Rússa annars vegar og
Englendinga og Frakka hins
vegar. þeim mun nær færð-
ust Bretar og Frakkar hvorir
öðrum. í janúarmánuð.i 1947
kom Léon Blum. fyrrv. for-
sætisráðherra Frakka, til
Lundúna, og eftir heimsókn
hans var gefin út yfirlýsing
þar sem sagt var. að Bretar
og Frakkar myndu gera með
sér bandalag innan skamms.
JKinn 4. marz var sáttmálinn
undirritaður af utanríkisráð
herrunum, Bevin og Bidault.
Samningurinn, ®em nú er
uefndur Dunkerquesáttmál-
ínn, var gerður til 50 ára.
flann fjallar einkum um hugs
Bidault.
anlega útþenslu Þýzkalands
í framtíðinni og heita ríkin
gagnkvæmri aðstoð, ef til á-
rásar Þjóðverja skyldi koma
á nýjan, leik.
Rússar deildu mjög á
Dunkerquesáttmálann og litu
á hann sem sönnun þess, að
verið væri að umkringja
Rússland að nýju. Það er
sennilegt, að árangursleysi
hinnar fyrstu ráðstefnu um
frið við Þýzkaland hafi verið
að kenna hinni nýju sam-
vinnu Breta og Frakka. And- .
spyrna Rússa varð enn hat-
rammlegri, er Marshall, utan
ríkisráðherra Bandaríkjanna.
hóf baráttuna fyrir hinni svo
nefndu Marshalláætlun 5.
júní s. á. Bevin utanríkisráð
herra sagði í ræðu í neðri
deild brezka þingsins 22. jan
úar, að Molotov hefði ógnað
Bnetum og Frökkum með
stjórnmálaóeirðum. fjárhags
legui öngþveiti og byltingar-
undirróðri, ef þeir héldu á
fram tilraunum sínum til að
framkvæma áætlun hins
bandaríska utanríkisráð-
herra.
í ræðu sinnj 5. júní 1947
hreyfði Marshall utanríkis-
ráðherra við því vandamáli
Véstur-Evrópu, sem efst var
á baugi, þ. e. hinni fjárhags
legu endurreisn. Frá lokum
heimsstyfjaldarinnar fyrri
hefur því verið haldið fram
hvað ef,tir annað, að samein
ing Evrópu með einvherju
móti væri nauðsynlegt, ef álf
an ætti ekki að líða undir lok.
Menn munu minnast tdllagna
Briands, utanríkisráðherra
Frakka. og uppástungu van
Zeelands, forsætisráðherra
Belga frá árunum kringum
1930. Tillögur þeirra komust
aldrei lengra en, á pappírinn.
Eftir heimsstyrjöldina síðari
er nauðsyn sameiningar orð-
in enn brýnni. Þar sem Rúss
ar og bandamenn þeirra sner
ust öndverðir gegn Marshall
áætluninni, var það útilokað,
að öll Evrópa sameinaðist um
endurreisnina. Meðan Rúss-
ar skipa málum Austur-Ev
rópu að vildi sinni, hafa rík
in í Vestur-Evrópu haldið á-
fram að vinna að fram að
vinna að framkvæmd Mar-
shalláætlunarir.nar. Þessi
klofningur veldur þó mjög
alvarlegum vandræðum þár
eð hvorki Vestur- né Austur-
Svrópa geta leyst endurreisn
ar vandarnál sín án eðlilegra
viðskipta landhúnaðarland-
anna í austri og iðnaðarland-
anna í vestri.
Bevin utarríkisráðherra.
sagði í ræðu í brezka þinginu
22. janúar: „Nú' er tími til
þess kominn, að við reynum
að finna ráð til þess að efla
samvin.nu okkar við Benelúx
ríkin“. Orðið Benelúx varð
til, er tollabar.dalag var gert
með Belgíu. Hollandi og Lúx
emborg árið 1944. Bevin
lýsti því yfir, að sendiherrar
Breta í Hagg. Brússel og Lúx
emborg hsfðu fengið fyrir-
mæli um að taka upp samn
ingaumleitanir við hlutaðeig
andi ríkisstjórnir í samráði
við hina frönsku starfsbræð-
ur þeirra. „Ég vona“. sagði
Bevin, „að gerður verði sátt-
máli við Benelúxlöndin, sem
gæti ásamt sáttmálanum við
Frakka, orðið upphaf að sam
tökum Vestur-Evrópuríkj
anna“. Það kom í ljós af ræðu
hans. að hann vildi fá önnur
Vestur-Evrópuríki til að taka
þátt í þessu bandalagi, þar á
meðal Ítalíu.
Ræðu Bevins var tekið með
nokkurri varfærni á Norður
löndum, en henni var hins
vegar fagnað í Benelúxlönd-
unum. í samningaumleitun
um þeim, sem. á eftir fóru,
lögðu Bretar fram tillögu um,
að Dunkerquesáttmálinn yrði
einnig látinn- ná til Benelúx-
landanna. Því var þó and-
mælt bæði í Benelúxlöndun-
um og Frakklandi. Spaak, for
sætisráðherra Belgíu, sem er
aðalhvatamaður bandalags
Benelúxlandanna. en það hef
ur leitt til þess. að löndjn
hafa verið uppnefnd Spaak-
istan, sýndi fram á. hversu
fráleitt væri að Vestur-Þýzka
land yrði látið taka þátt í sam
vinnu Vestur-Evrópuríkj
anna, samtímis því, sem
Dunkerquesáttmálanum væri
beint gegn Þjóðverjum. Hol-
lendingar óskuðu þess, að á
kvæðin um hernaðarbanda-
lag gegn Þjóðvérjum yrði
fellt niður, þar sem þeir vilja
umfram allt taka upp við-
skipti við gramia sína í
austri. En það voru þó fyrst
og fremst Frakkar, sem áhuga
höfðu á hinu þýzka vanda-
máli.
Á Lundúnaráðstefnunni í
byrjun marzmánaðar, en
hana sátu fulltrúar Bandaríkj
anna, Bretar, Frakka og
Benelúxlandanna, virðast
Framh. á 7. síðu.
@flna iarðarfarar
verður lokað á morgun,
fimmtud. 8. þ. m., frá kl. 11 f. h.
Skúlagötu 54.

1 sambandi við byggingu síldarverksmiðju við Ör-
firisey óskast tii'boð í eftrfarandi verk:
1. Að rífa flugvélaskýli, sem nú síendur á Patterson
flugvelli við Keflavík.
2. Að fiyíja síálgrindina úr skýKnu á byggingarstað við
Örfirisey.
3. Ao rei.va grcndma úr skýlinu á tilbúnar undirstöour á
bygigingarstað.
Verkénu sfcal að fullu lofcið fyrir 1. septamber næst-
somanidi.
Tilboðum sá skilað á skrifstafu vora í Reykjayík
iyri-r 15. júlí n.k.
H.F. KVELDÚLFUR.
-----------
ÞEGAR frá er talið Slysa-
varnafélagið, mun félagsskap
ur skáta njóta meiri og al-
mennar vinsælda en nokkur
annar hér í Reykjavík, hvað
sem vera kann annars staðar
á landinu. Þetta er sennilega
að verðleikum. Hann hefur
alla tíð notið forustu ágætra
manna og haft mikil og góð
uppeldisáhrif. En óumflýjan-
lega hefur hann verið nokk-
uð kostnaðarsamur, svo að
fyrir fátæka foreldra hafa
það verið tilfinnanleg út-
gjöld að lofa börnum sínum
að vera í þessum gagnlega fé-
lagsskap. Þó ætla ég að börn-
um hafi í síðustu lög verið
um það synjað, ef þau hafa
viljað leggja á sig það rnikla
erfiði, sem félagsskapurinn
krefst af þeim. Það er flest-
um foreldrum mest í mun,
að börnin megi verða að nýt-
um þjóðfélagsborgurum.
Talsverður hluti þessa upp-
eldisstarfs fer fram úti á víða-
vangi og heimtar útilegu í
tjöídum. Sá þáttur ér mikils-
verður, og oft hefur þj.óðfé-
lagið haft ástæðu til þakk-
lætis fyrir hann. Þær eru
margar leitarferðirnar, sem
skáar eru búnir að fara, þeg-
ar menn hafa týnzt eða slys
viljað til uppi um fjöll og
firnindi. Oft hafa þær ferðir
verði allt annað en hættu-
lausar. Með þakklæti mun
íslenzkra skáta minnzt á
meðal þeirra þjóða, er hér
höfðu á hendi landvarnir á
styr j aldarárunum.
Eðlilega hafa flestir talið
sér það heiður og skyldu að
hlífa þessum félagsskap við
útgjöldum eftir því sem við
varð komið. En ekki er svo
um alla.
Síðdegis á laugardag fór
flokkur kvenskáta upp í
Botnsdal til þess að liggja
þar í tjaldi yfir nóttina og
hafa æfingar á sunnudag. í
-Botnsdal eru tveir bæir, Litli-
Botn og Stóri-Botn, og er
Litli-Botn miklu nær vegin-
um. Telpur þessar fóru því
heim að bænum og beiddust
leyfis til að mega reisa tjöld
sín þar vestur í hlíðinni, en
hún er vaxin dálitlu skógar-
kjarri og hn vingjarnlegasta
í fögru sumarveðri. Þetta var
þeim leyft, en minnzt var á
2ja kórna gjald. Skildu þær
það svo. að 2 kr. ættu þær
að greiða fyrir hvert tjald,
og fannst þeim það ekki frá-
gangssök, en tjöldin voru tíu.
Fóru þær nú út eftir til þess
að tjalda og búa um sig. Með-
an þær voru að því, kemur
rakki bóndans til þeirra og
bóndinn sjálfur á eftir. Spyr
hann, hve margar þær séu,
og var tjáð að þær væru 44.
Segir hann þeim þá, að þær
eigi að greiða 100 kr. fyrir að
tjalda þarna yfir nóttina, en
það var rúmlega kr. 2,27
skattur á hverja þeirra. Dýrt
þótti þeim þetta, en engin
rnótmæli tjáðu. Kvað bóndi
þær sleppa vel og benti á
önnur tjöld, er í væru 15
manns, og hefði sá hópur
greitt umtölulaust 100 krón-
ur fyrir hið sama. Sjóðir
telpnanna voru léttir, en
landskuldinni tókst þeim þó
að lúka.
Bóndinn í Litla-Botni er
talinn sterkríkur maður. svo
ekki á það hér við, að lítið
dragi vesalan. Efalaust átti
hann á því fullan rétt, að taka
þetta gjald af telpunum, en
sumir mundu segja, að við-
kunnanlegra hefði verið að
Iesa þeim verðlagsskrána skil
merkilega þegar- er þær
þeiddust leyfis til að tjalda.
Bersýnilega er sauðland enn
nokkurs virði, þrátt fyrir alla
mæðiveiki.
Ekki fer hjá því, að þegar
telpurnar komu heim á sunnu
dagskvöld og sögðu sögu sína,
hafði ýmsum áheyrendum
komið til hugar ekki aðeins
Litli-Botn, heldur einmg
Stóri-Botn í tíð þeirra hjóna
Helga Jónssonar og Oddnýj-
Framhald á 7. síðu.