Alþýðublaðið - 22.01.1949, Side 5

JLaugardagur 22. janúar 1949
ALÞÝÐMBLAÐIÐ
rnsr ¥
OLLUM LAUNÞEGUM í
SOVÉTRÍKJUNUM er skipt í 30
mismunandi launaflokka, eftir
tegund vinnunnar, þ. e. raun-
verulega eftir því, í hvaða iðn.
aði menn vinna. Hæst eru laun
in í kolavinnslu, olíuvinnslu og
málmiðnaði. í neyzluvöruiðn.
aðinum eru launin meðal hinna
iakari.
í hverjum launaflokki eru
mörg launastig, og fara þau eft-
ir kunnáttu. í sumum iðngrein
um geta launastigin orðið allt
að því 18. í málmiðnaðinum
eru t. d. 7 launastig.. og er
samningsbundið tímakaup á
fyrsta launastiginu 1,50 rúblur,
en 4,50 rúblur á áttunda launa
stiginu. Þegar um sérstaklega
erfiða vinnu er áð ræða getur
komið fyrir að launin séu
greidd með 15—20% uppbót.
Þetta eru þó laun, sem miðuð
eru við ákveðin vinnuafköst. En
allt launak'erfið er hins vegar
byggt upp á grundvelli mismun
andi vinnuafkasta (ákvæðis-
vinnu) að svo miklu leyti, sem
það er unnt við vinnubrögð og
framleiðslutæki hvers iðnaðar
um sig. En þar að auki koma
verðlaun. Ef einhver afkastar
100% meiru en því, sem telst
vera meðalafköst, hækkar það
t. d. laun hans um 150%. Þetta
verðlaunafyrirkomulag á launa
gpeiðslum er til hins ýtrasta ög
hefur í för með sér mjög mik.
ínn launamun. Við fyrirtæki,
þar sem meðallaun eru um 800
rublur á mánuði, geta komið fyr
ír mánaðarlaun, sem nema 2—
3000 rúblum, og jafnvel allt að
því 10—14 000 rúblum.
Verkstjórar fá 1500 — 2000
cúblur £ föst laun á mánuði. En
þeir fá launauppbót, ef afköstin
fullnægja gerðri áætlun, og þeir
geta meira að segja fengið auka
uppbót, ef farið er fram úr á-
ætluninni, t. d. 10% álag á laun
sín fyrir 1 %, sem ■ framleiðslan
fer fram úr áætlun. En allt er
þá miðað við framleiðslu þess
verkamannahóps, sem verk-
stjórimi hefur umsjón með.
Grunnlaunin hækka um á.
kveðinn hundraðshluta eftir
visst árabil, t. d. um 10% eftir
5 ór, 20% eftir 10 ár, og þannig
áfram um allt að 40%.
Venjulegur vinnudagur er 8
klukkustundir, en í einstökum
vinnugreinum er þó ekki unnið
nema 7 eða jafnvel ekki nema
6 klukkustund.ir.
Eftirvinna er bönnuð. En sé
hún beinlínis nauðsynleg, er
hún greidd með 150—200% á-
£agi á venjuleg laun; og sama er
að segja um. helgidagavinnu.
OFSKJÖR.
Dvöl sendinefndarinnar í
Sovétríkjunum var svo stutt, áð
hún gat ekki gert sér neina full
komna grein fyrir lífskjörum
almennings. Mjög margar þær
upplýsingar, sem menn leita yf
írleitt í öðrum löndum varðandi
almenn lífskjör, t. d. launa-
skýrslur, verðlagsvísitala eða
hagskýrslur varðandi annað,
svo sem byggingu íbúða og fram
leiðslu fatnaðar og skófatnaðar,
vantar alveg í Sovétríkjunum,
eða er, að minnsta kosti, ekki
hægt að fá aðgang að. Sendi-
nefndin fór aðeins um lítið
svæði af þeim hluta Sovétríkj-
anna, sem er í Evrópu. Hún kom
að vísu til tveggja stærstu borg-
anna; en hún kom yfirleitt ekki
át í sveitirnar.
Eitt af því, sem rugiar, er
Á SÍÐASTLIÐNU HAUSTI bauð Iandssamband
rússnesku verkalýðsféíaganna norska alþýðusamhand-
inu að senda gestaiiefnd tll Sovétríkjanna, svo sem í
þakklætisskyni fyrir boð, sem rússneska Iandssam-
bandið hafði fyrr á árinu þegið til Noregs. Norska aL
þýðusambandið sendi sjö menn: ritara alþýðusam.
bandsins og með hoinun formann efnaiðnaðarsam-
bandsins, ritara sjómannasambandsns, hafnarverka-
mann, háseta, járniðnaðarmann og þekktan ritstjóra,
sem ávallt hefur verið mikill sovétv nur. Nefudin
dvaldi á Rússlandi um hálfsmánaðártíma í ágúst og
september í haust og hefur nú birt skýrsíu um för sína,
sem gefin hefur verlð út af norska alþýðusambandinu,
og nefnist „Beretning fra L.O.s. delegasjon til Sovjet
Samveldet, august.september 1948.“ Birtir Alþýðú-
blaðið hér tvo kafla úr skýrslu norsku verkamanna-
nefndarínnar, — um launakerfi og lífskjör á Rúss-
landi.
menn ætla að gera sér grein fyr
ir lífskjörunum í Sovétríkjun.
um af eigin sjón og raun, er
sú staðreynd, að þau tilheyra
og hafa ávallt tilheyrt Austur.
Evrópu, sem búið hefur við
allt önnur vinnubrögð og lífs-
kjör yfirleitt, en þau, sem menn
eru vanir á , Norðyrlön.dþm.
Beinn samanburður gétur ■' af
þeim ástæðum oft reynzt órétt
látur.
En með þessum fyrirvara get
ur sendinefndin dregið saman
áthuganir sínar á þessu sviði í
því, sem fer hér á eftir:
Það er nú engin skömmtun á
venjúlégum néyzluvörum I
Sovétríkjunum, og búðirnar i
borg eins og Moskvu og sum.
part einnig í I^ningrad eru
mjög vel birgðar. Sérstaklega á
þetta við um matvæli. í borgum
eins og Stalingrad og Sotsj.i vi’rð
ast. nauðsynjar,, vera mik’.u
minni.
En verðið er mjög hátt. Hér
tfer á ;eftir hið viðurkennda
verð' á nokkrum nauðsynjum
eftir gengisbreytinguna í árs-
lok 1947, verð, sem, við athug-
un, virðist ýfirleitt vera erin 1
gildi:
Opinbert verð í rúblum:
Verðlagið er breytilegt eftir
verðlagssvæðum.
Rúgbrauð. (kg. 2,28— 3,20 r.
Hveitibraut (kg) 6.20— 7,80 -—
Makkarón. (kg) 9,00—11,00 —
Sykurlíki (kg) 13,50—16,50-—
Nautakjöt (kg) 28,00—32,00 —
Smjör (kg) 62 00—68.00 —
Smjörlíki (kg) 28,00—32,00 —
Feitsíld (kg) 17,00—20,00 —
Egg 10 st. 10.00—18.00—f
Te (lOOgr) 16,-——- —
Ómalað kaffi (kg) 75,00 —
Ö1 (Vz litri) 7,00
Vodka (>2 lítri) 60,00 —
Ullar kjóll 510.00—560.00 —
Karlmanrisföt (hálfull)
1400,00—1500,00 —
Skóhlífar' 45,00 —
Karlmannasokkar 17.00—19,00
Handsápa (100 gr.) 4,00 —
Sígarettur (25 st.) 6,30 -—
Ef örfáar allra nauðsynleg-
ustu vörur eru undanskildar,
feyndist kaupgeta rúblunnar
vera um það bil hin sama og 10
áura norskra. Ef miðað er við
brauðverðið, er kaupgeta rúbl.
unnar þó meiri, eða um það bil
hin sama og 16—17 norskra
aura.
Kanimerinúsíkldúbburínn.
En verðlagið segir mönnum
I ekki mikið, nema það sé sett í
samhengi við kaupgjaldið yfir.
I leitt. . Munurinn á launum er
mjög mikill, eins og áður hefur
verið sagt, og til þess að hafa.
éinhvern fastan grundvöll und-
ir fótum, reyndi sendinefndin
að fá upplýsingar um meðaL
laun í mörgum fyrirtækjum. í
,nokkrum. fyrirtækjum í járn.
j iðnaðinum voru meðallaunin. á
mánuði 800—850 rúblur. í mat-
yælaiðnaðinum vóru þau 600
, rúblur. Svipuð meðallaurt voru
gefin upp í öðrum fyrirtækjúrh.
I ; í þéssu sambandi vreður þó
áð taka tillit til þess, að ýmis
venjuleg útgjöld eru ekki eins
. þungbær og'æ-tla skyldi. Þann.
ig eru beinir skattar lágir vegna
þéss, að hin miklu opinberu út_
gjöld eru greiád með óbeinum
sköttum, sem faldir eru í hinu
j háa vöruverði. Af öllum út-
j gjöldum ríkisins 1948, seni
: nema 420 milljörðum rúbla, eru
aðeins 30 milljarðar íeknir með
beinum sköttum, en . 280 millj.
arðar með söluskatti og ,um 100
milljarðar með skatti af arði
íyrirtæ.kjanna. Enn fremur er
húsaleigan og fargjöld lág. og
blöð o,g bækur ódýr, Þegar um
þessar nauðsynjar er að ræða.
hiun kaupgeta rúblunnar. í ein.
stökum tilfellum geta. jafnazt á
við norska krónu’,
j E.ngu að síður er það av,g-
ijóst. að hi nalmennu meðallaun
hrökkva, ekki fyrir innkaupum
,á! öðru en hinu allra brýnasta
til þess að draga fra-m lífið. Þar
við bætist að af .sumum nauð.
synjavörum er, ekki hægt að fá
það sem nauðsynlegt er. Hús.
riæðisskortúrmn er hræðilegur,-
svo að hín lága húsaleiga kemur
fæstum að' nokkru haldi. í
bþrgúnúm sjást oft biðraðir.
Það verð, sem hér. hefur ver-
ið nefnt, er hið opinbera verð
víðast á þeim markaði, sem al. j
menningur verður að kaupa i
j-nauðsynjar sínar á. í viðtölum
við nefndina hefur aldrei verið
j látið í það skína, a ðannað og
rvo verulega lægra v-ero væri
■'il, að það hefði nokkur áhrif á
j'hin almennu lífskjör.
Það, ■ sem hér hefur v.erið ,
ragt, hefur afleiðingar, sem
j mjög gera vart við -sig í- göíu. i
jlífi - í borgum. Sovétríkjanna. 1
Það heíur. meðal annars það í
"ör. með^sér, að venjuleg fjöl-
rskylda á mjög erfitt m.eð það
* að lifa á vinnulaunum manns.
ins, og þv-í neyðas.t konurnar til
þess að leita sér atvinnu í miklu
r.tærri stíl en þekkt er hjá okk.
ur, Það'miá sjá stóra hópa af
'konum við götuvinnu, garð-
vinnu,, erfi'ða. byggingarvinnu,
hafnarvirinu og í verksmiðjun.
um. -
Framleiðslan á matvælum er
nú.svo mikil að sjálfsagt: fær
meirihluti fólksins allra nauð.
•sýnle’gasta magn af óbrotnustu
lífsnauðsynju.m, svo sem brauði,
ka.rtöflum og grænmeti. En
verðið á kjþti og kjötvörum,
smjöri, osti, fiski, niðursuðu-
vörum ■ og öðru slíku, er svo
hátt, miðað við launin. að það
eru tiltöíuiega fáir, sem geta
veitt sér slíkt til daglegs viður.
væris. Til fatnaðar og skófatn.
aðar verður ekki mikið afgangs,
endá er hvort tveggja mjög
jdýrt. Þetta má sjá á fólkinu,
hvar serri 'þáð 'fer. Það virðist
vfirieitt vera nægilega nært; en
það er illa klætt og skófatnað-
uririri er yfirleitt mjög slæmur.
Eit’t mesta alvörumál, þegar
um lífskjör fólks í Sovétríkjun.
um er áð ræðas er sennilega hús
næðisskorturinn. Alls staðar
eru yfirfull, gomul, illa viðhald-
(n og hrörleg hús. -ekki aðeins
þar sem stríðið herjaði. Þau eru
vitni um húsnæðisvandræði,
| nem hljóta að vera mikið félags.
| leg't vandamál.
Sendinefndin hefur reynt að
gera einhvern skynsamlegan
samanburð á lífskjörum ó.
br-eyttra norskra og rússneskra
verkamanna eftir stríðið. Niður-
staða hennar hefur helzt orðið
sú, að ef lífskjör norsks verka.
manris væru táknuð með tölunni
100, mættí ekki tákna lífskjör
rússnesks verkamanns með
hærri tölu eri 60.
Hi-tt er :SVO annað mál, að til
eru hópar manna í Sovétríkj.
unum, sem hafajsvo góðar tekj-
ur, að þeir geta notið góðrá lífs
kjara. Það á við um stakhanov.
verkamennina, dugléga og ein.
be-i-tta verkstjóra, verkfræðinga
ög ýmsa embættismenn, svo og
ÍÚIÍÉaféltl
l'is
í riátíðásal Menníaskólans
sunnu-d-a-g kl. 2.30. •— Méð-
Lmir gs-ta vitjaS niiða ihjá
Helgafelli i Aðalstræti og í
Bókabúð Lárusar Blöndals,
SkóÍavörðustíá.'
4 vegum Rauða Kross íslands til megin-
iandsins. — Sendið pantanir sem fyrst.
Verzlun Theódór Siemsen
Sími 4205,
yísindamenn, sem. fá verðlaun
-'fyrir mikiivæg störf, rithöf.
Unda og listamenri. Eri jþað á
ckki við um allan almenriing.
Áívinnuhorfur í bæn-
um ræddar í bæjar-
sfjórn.
ATVTNN UHORFURNAR 4
bænum komn til umraeðu á bæj,
arstjórnarfundinum í fyrradag,
og bar Hannes Stephensen fraim
tillögu þess efnis, að bærinn
stöðvaði allar vinnuuppsagnir
og beitti sér fyrir því við ríki
og einstaka atvinnurekendur,
að þeir drægju ekki úr fram.
kvaemdum sínum. Enn fremur,
að tekin yrði upp dagleg at.
vinnuleysisskránin.g, og að bær-
inn imdirbyggi auknar frani.
kvæmdir svo að allir hefffu
atvinnu.
Lýsti Hannes atvinnuástand.
inu svo, að nú væri hér mikið
atvinnuleysi ög vá fyrir dýrum,
ef ekki yrði að gert.
Jón Axel Pétursson taldi, að
Hannes málaði heldur dökkt í
þessu efni; - hins - vegar sagði
hann, að nauðsyn væri að hafa
opin augun fyrir því, að vinna
kynni að dragast saman á'hin-
um ýmsu stöðum, og bæri bæn_
um þá að auka framkvæmdir
sínar til þess að unnt væri 'aS
komast hjá atvinnuleysi, enda
væru nóg verkefrii fyrir til úr-
lausnar hjá bænum. Aftur á
móti taldi hann. að érin. sem
komið er, væ.ri ékki hægt að
telja atvinnuleysi í bænum, að
vísu væri nú tíðarfar þannig,
að illt væri,. að vinna við úti.
vinnu, og kynnu einhverjir að
vera áðgerðarlausir í bili fyrir
það.
Einnig inundu um árámó-t-
4n hafa þrotið verkefni hjá
nokkrum aðiluni, og hefði það
leitt til uppsagnar; ■ hins vegár
mundu þeir menn, sem þannig
hefur verið sagt upp, margir.
vera komnir í atvinnu. .,
Frá því um áramótin má .
heita, að dagleg skráning at_
vinnulausra hafi farið fram, og
hafa alls um 100 manns látið
skrá sig síðari, en að minrista
kosti helmingur þeirra manná
hefur verið ráði-nn. þar. á meðal
margir suður með sjó, til sjó-
róðra og ýmissar annarrar
vinnu.
Af þ.eim, sem skráðir hafa
verið, voru sárafáir fjölskyldu.
menn — en langflestir þeirra
eru einhleyþir.
Úfbreiðið
Alþýðublsðíð!