Alþýðublaðið - 23.01.1949, Blaðsíða 5

Siranudagiu- 23. janúar 1949
A'LÞYÐUBLAÐIÐ
5
Goðmundur Gsslason Hagalín:
I HITTIÐFYRRA birtist hér
í blaðinus, grein um fund, sem.
fulltrúarraiorrænna rithöfunda!
áttu með sér í Osló. Eitt af því,
sem þar var rætt, var fram.
koma ritstjóra málgagns nor-
nænna rithöfunda, Nortlisk
forfattertidende, gagnvart
finnskum rithöfundum, sem
ekki eru kommúnistar, eða „nyt
samir sakleysingjar“. Ritstjór.
inn, sænskur sovét.prammi,
Henry Peter Matthís, tók í bláð
ið árásargreinar á sannfinnska
rithöfunda, vitandi það, að þeir
áttu þess ekki kost að leysa frá
skjóðunni, þar eð þannig vár þá
ástatt í Finnlandi, að stjórn sat
þar að völdum, sem hafði að
ýmsu leyti ekki í fullu tré við
Kusínenfjölskylduna alræmdu.
Þá kom það og fram hjá Matthís
þessum, að hann þóttist ekki
þurfa að fá neinar nýjar upp-
lýsingar um íslenzka rithöf-
unda, því að hann hefði sam-'
foand við jafnmæta sannleiks.
postula og Snorra Hjartarson,
Halldór Stefánsson (innan
sviga) og Halldór Kiljan Lax.
ness. Eins og áður hefur verið
frá skýrt hér í blaðinu, voru
kommúnistar í fyrra sviptir
stjórnartaumunum í rithöfunda!
felagi Svíþjóðar, og í því (
danska og norska eru þeir valda
lausir. í finnska félaginu höfðu
þeir og næsta lítið lið, en þeir
jnutu eindregins stuðnings vold
ugra ærið afskiptasamra komm
unistaráðherra. Nú er hins veg
ar ný stjórn við völd í Finn-
landi, og una kommúnistar hið
versta sínum hag, þar eð stjórn
in kippir sér ekki upp við það,
þó að þeir segi þetta eða hitt.
Þessi stjórn lætur og rithöfunda
félögin finnsku ráða gerðum
sínum og samþykktum. Og nú
hefur Hinrik Pétur Matthíasson
Verið rekinn frá ristjórn
nordisk forfattertidende •— og
verður blaðið gefið út í Helsinkí
ó þessu ári. Þeir eru farnir að
átta sig, rithöfundarnir á Norð-
Urlönclum.
Frelsið í Tékkóslóvakíu.
i
Um það hefur verið getið í ís
lenzkum blöðum, að hinn mæti
foókmennta- og fræðimaður,
Emil Walter, sem mörgum er
kunnur hér á íslandi fyrir þýð.
ingar íslenzkra merkisrita á
tékknesku, hafi sagt af sér em
bætti sem sendiherra Tékka í
Osló — eftir að kommúnistar
forutust til valda í Tékkóslóvak
lu. Nú. hef ég séð, að hann hef-
ur og afsalað sér borgararétti í
heimalandi sínu og að hann hef-
ur verið rekinn úr hinu ríkis-
viðurkennda rithöfundarfélagi
Tékka. Frá því félagi hefur
foirzt skýrsla í Forfatteren, blaði
danskra rithöfunda, og er hún
foirt að ósk tékkneska sendiráðs
Ins í Kaupmannahöfn. í skýrsl
unni er þess getið að eftir þær
hreinsanir, sem fram hafa farið
í félaginu, eru aðeins eftir í því
24 rithöfundar — en alls eru í
Tékkóslóvakíu, samkv. sömu
skýrslu, 1750 höfundar, sem eru
í einhverju slíku félagi. Þá er
skrá yfir 33 rithöfunda, sem fé
lagið hefur rekið, og fylgir
greinargerð fyrir því, hvers
vegna þeim hefur verið vikið úr
félaginu. Er dr. Emil Walter
einn af þeim og ennfremur
menningarlegur fqlltrúi við
sendisveit Tékka í New York,
en hann fór eins að ráði sínu
©g dr. Walter. Annars er fróð-
legt að athuga ástæðurnar fyrir
brottrekstri höfundanna, og er
hætt við, að ekki yrðu margir
kommúnistar í stjórn Rithöf-
undafélags íslands, ef þar skyldi
fylgt hliðstæðum reglum og far
ið er eftir í hinu ríkisViður-
kennda rithöfundafélagi Tékkó
slóvakíu. Fyrrverandi dómsmála
ráðherra var rekinn úr félaginu
af því, ,,að hann var einn af
tólf ráðherrum, sem sögðu af
sér í þeim tilgangi að gera mögu
legar breytingar á núverandi
stjórnar- og stjórnmálaástandi“.
O, sei, sei. Hvílík goðgá hjá j
stjórnmálamanni! Þá var það
annar virkur stjórmnálamaður.
Brottrekstrarsök hans var sú,
að hann vann gegn þjóðnýtingar (
áformum stjórnarvaldanna“, þó
að allir flokkar hefðu þjóðnýt.
ingu á stefnuskrá sinni, og eft
ir að þjóðnýtingin var komin á,
„reyndi hann með röngum full
yrðingum að telja almenningi
trú um, að þjóðnýtingin hafi
mistekizt og haft skaðleg áhrif
á vinnusiðferði verkalýðsins.“
Þriðja er fundið það til foráttu,
að hann hafi í tímaritsgrein"
gert hlægilegar endurreisnar-
tilraunir stjórnarinnar á þann
hátt, - sem ekki geti talizt sæm.
andi tékkneskum rithöfundi."
Fjórði var rekinn fyrir að
skrifa greinar, sem hann hvatti
til gagngerðrar breytingar í í-
haldsátt“. . . . O, jæja, •— hvað
mundi gert við þá rithöfunda
hér, sem lofa á hvert reipi rúss
neskt frelsi og lýðræði, ef stjórn
ir ríkisviðurkenndra félaga og
ríkisstjórnin hefðu sams konar
hugmyndir um rétt og frelsi ein
staklingsins og farið er eftir í
Prag? Og hvert mundi verða
hlutskipti þess manns heima fyr
ir, er væri í stjórn Rithöfunda-
félags Tékkóslóvakíu og kæmi
til Vínarborgar og bæði Austur
ríkismenn blessaða að forðast
að sleppa við Tékka þjóðardýr
gripum, skjölum og handritum,
því stjórnin í Prag væri klíka
föðurlandssvikara, sem mundi
láta það verða sitt fyrsta verk
að selja dýrgripina úr landi?
Þá skal þess loks getið, að sum
ir hinna 33 tékknesku rithöf-
unda voru reknir af því, að
þeim hafði verið varpað í fang
elsi, og einn \Tar flúinn úr
landi og annar týndur! En frá
einum er sagt, sem hefur reynzt
öllum hinum ósvífnari — og hef
ur orðið kommúnistastjórninni
til svo mikilla leiðinda, að það
er varla von, að hann gæti leng
ur talizt hæfur félagi í hinu
ríkisviðurkennda rithöfunda-
félagi. Bretar fundu upp á því,
að bjóða heim þrem tékknesk-
um rithöfundum, og voru ekki
til teknir néinir sérstakir. Ríkis
stjórnin valdi svo mennina. Einn
þeirra heitir Ivan Blanté. Þegar
til Englands kom, afsalaði hann
sér tékkneskum borgararétti og
tók að „ata Tékkóslóvakíu aur
og saur“ í útvarpi frá Bretlandi.
Það kynni nú að vera, að eitt
hvað yrði ;talað við þennan
mann af háflu stjórnarvaldanna,
ef hann fyndi upp á að vitja
átthaganna!
„Má ég svara fyrir barnið?" .
Julius Bomholt, rithöfundur
og þingforseti, var fulltrúi rík
isútvarpsins danska á alþjóð-
legu þingi í Genf í fyrra, þar
sem f jallað var um frelsi manna
til að láta gæta skoðana sinna
í ræðu eða riti. Hann segir frá
því, að gefnu tilefni, í blaði
danskra rithöfunda, að komið
hafi í Ijós á þinginu gagnger
munur á skoðunum Rússa og
leppríkja þeirra annars vegar
— og allra annarra þjóða hins
vegar, og þrátt fyrir ítrekaðar
tilraunir fjölmargra fulltrúa
hafi reynzt með öllu ómögulegt
að ná við þá austrænu nokkru
samkomulagi. Þá segir hann, að
greinilegast og átakanlegast
hafi skoðanamunurinn lýst sér
í sambandi við frelsi Tékka
nokkurs, dr. Sychrava. Þessi dr.
Sychrava hafði verið öll styrj.
aldarárin í fangabúðum í
Buchenwald í Þýzkalandi.
Harín var svo af hálfu Samein.
uðu þjóðanna skipaður í nefnd
þá, er skyldi undirbúa einmitt
þing þetta í Genf og boða til
þess. Var hann kosinn varafor-
maður nefndarinnar. Honum
bar svo auðvitað sæti á þinginu,
þó að hann væri ekki kosinn
fulltrúi þjóðar sinnar. En hann
kom ekki og lét ekkert til sín
heyra. Hins vegar hafði' liann
sent nefndinni, áður en kommún
ístar brutust til valda í Tékkó
slóvakíu, tillögu til ályktunar,
og skyldi hún koma fram á þing
inu. í (ályktuninni segir meðal
annars, ,,að sá, er vill vinna að
friði og gagnkvæmum skilningi
meðal þjóða heimsins, verði allt
af, óttalaust, af fyllstu einurð,
án alls tillits til persónulegra
þæginda, — og þó að það geti
kostað hann ekki aðeins frelsi
sitt, heldur og lífið, að rísa önd
verður gegn þeim, er með hótun
um um ofbeldi reyni að neyða
hann til að afneita skoðunum
sínum og sannfæringu, bregðast
skyldu sinni eða afsala sér frelsi
sínu“.
Þá er plaggið frá dr.
Sychrava kom fyrir nefnd, varð
fulltrúi Tékka afar vandræða-
legur. Hann stóð upp og gekk
til rússneska fulltrúans og skraf
aði við hann. . .. Sagt er, að eitt
sinn hafi prestur nokkur verið
að spyrja börn á kirkjugólfi á
Ingjaldshóli. Hann spurði eitt
þeirra, hver innleitt hefði synd-
ina í heiminn. Þá var spurt í
krónum: „Má ég svara fyrir
barnið?" Prestur kvað já við.
Síðan mælti sá, er spurt hafði:
„Heilagur andi gerði það“.
Prestur spurði, hver svarað
hefði, og þegar hann hafði feng
ið vitneskju um að spyrjandinn
hét Þorvaldur Grímsson, mælti
hann: „Þeirra orða var þaðan
von:“ . . . Og nú erum við aftur
komnir á þingið í Genf. Tékkinn
gekk til sætis síns, en Rússinn
bað um orðið og „svaraði fyrir
barnið“. Ekki mun svarið hafa
líkað miklu betur en svar Þor
heldur opinberan fund sunnudaginn 23. jan-
úar klukkan 2 e. h. í Goodtemplarahúsinu í
Hafnarfirði.
Ræoumenn veroa:
Einar Ól. Sveinsson, prófessor,
Hallgrímur Jónasson kennari og
Dr. Matthías Jónasson.
Aðgöngumiðar á 5 kr. verða seldir við inn-
ganginn frá kl. 1.
Þjóðvarnarfélagið.
HjáipræSisáform
Guls og fram-
PASTOR
JÓHANNES
JENSEN
talar um þetta efni í Aðventkirkjunni í dag
klukkan 5.
Allir velkomnir.
Tilkynning,
Að gefnu tilefni tjlkynnist hér með, að ég undirrit-
aður, sem hefi rekið viðgerðarstofuna Skrifstofuvélax
h-f., Mjóstræti 10, sem annar aðalaðilj, gerðist einka-
eigandi að því fyrirtæki í desember s.l.
Viðgerðastofa sú, sem rekin er nú í Mjóstræti 10
er mér óviðkomandi.
Vegna ríáras erlendis í viðgerðum á sérstökum bók-
haldsvéium, get ég -ekki starfrækt viðgerðir um hftkk-
urt skeið, en muit þegar heim kemur star-frækja verk-
stæði og þá auglýsa það með nafninu Skrifstofuvélar,
viðgerðarstofan Ottó A. Michelsen.
Virðingarfyllst.
OTTÓ A. MICHELSEN,
skrifstofuvélavirki, pósthólf 812, Rvík.
valds Grímssonar forðum, því
að miklar og harðar deilur urðu
út af málinu. Á þingfundi var
síðan samþykkt þakklæti til dr.
Sychrava og látið í ljós, að þing
ið harmaði það mjög, að honum
skyldi • hafa verið varnað að
mæta. Með sampyLkt þessari
Aðalf undur
í FulffrúarálH álþýffuflokksins, Reykjavíkr
verður haldirin á morgun, 24. janúar, í Alþýðuhúsinu
við H'verfisgötu klukkan 8,30 e. h.
FUNDAREFNI:
1. Venjuleg aðaJfundaristörf.
2. Næstu verkefni. . (Tillaga frá stjórn Full-
trúariáðsins).
3. Önnur mál.
Skírteini afhendist við innganginn. — Kaffi á staðn-
uffl, — Skorað á íulltrúa að fjölmehna og mæta rétt-
stundis.
Stjórn 'Fulltrúaráðsins.
greiddu atkvæði fulltrúar 19
þjóða, en fulltrúi Rússa og fimm
leppríkja þeirra voru andstæð
ír henni!
Þarna þarf engu við að bæta.
Þorvaldur Grímsson sakaði heil
agan anda um að hafa innleitt
syndini í heiminn, og Rússar
og þrælar þeirra og flugumenn
segja einræðið hið fullkomnasta
lýðræði, hinn argasta þrældóm
kalla þeir frelsi, réttleysið ör-
yggi, ranglætið réttlæti, grimmd
og miskunnarleysi hið eina
sanna siðferði — og hernaðar-
og heimsveldisstefnu nefna þeir
friðarboðun og alþjóðahyggju
o. s. frv.
Svo halda ýmsir íslenzkir
föðurlandsvinir og drottinsþjón
ar halelújasamkomur með flugti
mönrium Rússa hér á' landi og
gerast þeirra „nytsömu sakleys
ingjar“, eins og Tító hinn júgó
slafneski ltallaði slíka gripi,
meðan hann hafði ekki komizt
að niðurstöðu um það, að ílest
væri öfugmæli, sem fram gengi
af munni hinna gerzku einræðis
manna og legáta þeirra.