Alþýðublaðið - 04.01.1950, Qupperneq 3

Miðvikudagur 4. janúar 1949.
ALÞYÐUBLAÐÍÐ
IFRAMORGNIIILKVOLDS
'a -‘-'faryrjnftfír'jj í.jffrrf'IT'J ’
í DAG er miðvikudagurinn
3. janúar. Látinn Konráð Gísla-
son málfræðingur .árið .1891.
Fæddur þýzki ævintýrasafnar-
inn og rithöfundurinn Jakob
Grimm árið 1785.
Sólarupprás er kl. 10,17. Sól-
arlag verður kl. 14,49. Árdegis-
háflæður er kl. 4,40. Síðdegis-
háflæður er kl. 17. Sól er hæst
á lofti í Reykjavík kl. 12,33,
Næturvarzla: Reykjavíkur-
apótek, sími 1760.
Næturakstur: Bifreiðastöð
'Hreyfils, sími 6633.
Flugferðir
JLOFTLEIÐIR: Geysir er vænt-
anlegur frá Kaupmannahöfn
og Prestvík kl. 6 í dag.
Skipafréttir
Brúarfoss fór frá Flateyri 31.
12. til Frakklands. Dettifoss
kom til Reykjavíkur 1.1. frá
Hull. Fjallfoss fór frá Reykja-
vík 30.12 til Kaupmannahafnar
og Gautaborgar. Goðafoss fór
frá Reykjavík 30.12. til Ant-
Werpen, Rotterdam og Hull.
Lagarfoss fór frá Gdynia 31.12.
Kaupmannahafnar. Selfoss kftm
til Reykjavíkur 30.12. frá Leith.
Tröllafoss fór frá Siglufirði 31.
12. til New York. Vatnajökull
fór frá Vestmannaeyjum 2.1. til
Póllands. Katla fór frá New
York 30.12. til Reykjavíkur.
Hekla var væntanleg til Ak-
ureyrar síðdegis í gær á vest-
urleið. Esja er á Austfjörðum á
suðurleið. Herðubreið er í
Reykjavík. Skjaldbreið verður
væntanlega á Akureyri síðdegis
í dag. Þyrill er á leið frá Gdynia
til Reykjavíkur. Helgi fór frá
Reykjavík í gærkvöld til Vest-
mannaeyja.
M.s. Arnarfell fór frá Gdynia
á Gamlárskvöld og er væntan-
legt til Akureyrar á föstudag.
M.s. Hvassafell er í Aalborg.
Úfvarpsskák.
1. borð: Hvítt: Reykjavík, Jón
Guðmundsson og Konráð Árna-
son. — Svart: Akureyri: Jón
Þorsteinsson og Jóhann
Snorrason.
a b c d

® I
in ' ggSf
22. Hcl—fl
23. Bd2—e3
24. Rf3—g5t
.25 Be3 x g5
26. Bg5—d2
27. Rc4 x e5
Da7—c5
Dc5—b5
Be7XRg5
Hd8—h8
Rc6 x e5
mundsson, skrifstofumaður hjá
Vegagerð ríkissjóðs.
Blöð og tímarit
Voco de Islando, 4. tölublað
1949, hefur blaðinu borizt. •—
Efni þess er þetta: Fyrst er
kafli úr jólaprédikun eftir Jón
biskup Vídalín. Þýðinguna
gerði Ólafur Þ. Kristjánsson. Þá
er grein um dr. L. L. Zamenhof
eftir Ólaf S. Magnússon. Grein-
in er skrifuð í tilefni af því, að
hinn 15. desember s.l. voru lið-
in 90 ár frá fæðingu hans. Síðan
kemur grein úm lirafninn eftir
Ingimar Óskarsson. Þá er grein
um Hitaveitu Reykjavíkur.
Loks er kafli úr sögunni ,,Og
svo giftumst við“ eftir Björn Ól.
Pálsson. Birtist hún í þættinum
„íslenzkar úrvalssögur". Þýð-
inguna gerði Ólafur S. Magnús-
son.
Brúðkaup
Um jólin voru gefin saman í
hjónaband af séra Jóhannesi
Pálmasyni á Suðureyi við Súg |
andafjörð Ingibjörg Jónasdótt- 1
ir og Guðmundur A. Egilsson og
enn fremur Guðfinna Jónsdótt-
ir og Guðmundur Jón Magnús-
son.
Hjónaefni
Á gamlaárskvöld opinberuðu
trúlofun sína ungfrú Nanna
Óskarsdóttir, Miðtúni 66, og
Halldór Lúðvíksson, Sigtúni 47.
Á nýársdag opinbaruðu trú-
Iofun sína ungfrú Kristrún
Guðnadóttir, Hólmum, Austur-
Landeyjum, og Hörður Guð-
Nýársávarp Helga Hannessonar, íorsefa Álþýðusambandsins:
Verialýðssamlökin
slarfs. en
HELGI HANNESSON, forseii Alþýðusambands ís-
lands, var einn af þeim níu forustumönnum félagssam-
taka í landinu, sem fluttu síutt ávörp í ríkisútvarpið á
nýársdag. Birtist ávarn hans hér orðrétt.
19.25 Þingfréttir. — Tónleikar.
20.30 Kvöidvaka:
a) Séra Halldór Johnsson
flytur nýárskveðjur frá
íslendingum vestan hafs.
b) Tónleikar af plötum:
Gömul kórsöngslög.
c) Sigfús Elíasson les
frumort kvæði: „Norska
jólatréð".
d) Herdís Þorvalasdóttir
leiklcona les smásögu:
„Fjárhús í Betlehem“ eft
ir Jules Supervillel Tóm
as Guðmundsson þýddi
og endurságði.
22.10 Dr.nslög (plötur).
Skemmtanlr
K VIKMYND AHÚS:
Austurbæjarbíó (sími 1384):
,,Mýrarkotsstelpan“ (sænsk).
Margareta Fahlén, Alf Kjellin.
Sýnd kl. 7 og 9. „Hættuspil.“
Sýnl lcl. 5.
Gamla bíó (sími 1475): —
„Kona biskupsins" (amerísk).
Cary Grant, Loretta Young,
David Viven. Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Hafnarbíó (sími 6444): —
„XI. Ólympíuleikarnir í Berlín
1936.“ Sýnd kl. 5, 7 og 9. —
Nýja bíó (sími 1544): —
„Fjárbændurnir í Fagradal"
(amerísk). Lon McCallister,
Peggy Ann Carner, Edmund
Gwenn. Sýnd á nýársdag kl. 3,
5, 7 og 9.
Stjörnubíó (sími 81936): —
„Ríðandi lögregluhetjan" (am-
erísk). Bob Steele, Joan Wood-
bury. Sýnd kl. 7 og 9. „Stein-
blómið“ sýnd kl. 5.
Tjarnarbíó (sími 6485): —
„Sagan af A1 Jolson“ (amerísk).
Larry Parks, Evelyn Keyes. —
Sýnd kl. 5 og 9.
Tripolibíó (sími 1182): —
„Gög og Gokke.“ Sýnd kl. 5, 7
og 9.
Bæjarbíó, HafnarfirSi (sími
9184): „írska villirósin!1 (amer-
ísk). Dennis Mogran, Arlene
Dahl, Andrea King, Alan Hale,
George Tobias, Beij Blue. Sýncl
kl. 7 og 9.
Hafnarfjarðarbíó (sími 9249):
„Merki krossins." — Fredric
Landi Clc*ud8ttG
ÉG VIL í upphafi þessara'
fáu orða minna þakka ríkisút-
varpinu fyrir að gefa Alþýðu-
cambandi íslands þess kost, að
fulltrúi frá því ávarpi nú þá
mörgu landsmenn — konur og
karla, sem í alþýðusamtökun-
um eru, svo og landsfólk al-
mennt.
Á þessum tímum er mjög
rætt um verðbólguna í landinu
og erfiðleika atvinnuveganna.
Rætt er um þörf róttækra að
gerða, ef koma eigi vélhátaflot
anum á vertíð, um að atvinnu-
vegirnir séu að sligast undan
óbærilega háum framleiðslu-
kostnaði, og bent er á að hinn
Ekæði óvinur — atvinnuleysið
— muni skammt undan, verði
ekki hafizt nú þegar handa
um að tryggja hallalausan
rekstur framleiðslutækjanna,
og að við jafnframt verðum
Eamkeppnisfærir um sölu út-
flutningsafurða okkar á erlend
um markaði.
í þessu sambandi er og um
það rætt, að landsins börn verði
að fórna einhverju af núver-
andi velmegun, ef þetta eigi að
takast, og í því tilliti er eigi
ósjaldan talað um ofhátt kaup-
gjald, ósanngjarnar kröfur
launafólks o. s. frv.
Því mun vart með rökurn
mótmælt, að íslenzk alþýða, al-
mennt, hefur um nokkurt
t keið búið við og býr enn við
betri lífskjör en jafnan áður,
og langt um betri kjör en al-
!>ýða fjölda margra annarra
landa.
Höfuðverkefni alþýðusam-
takanna á árinu, sem í dag hóf
göngu sína, verður að tryggja
þau lífskjör og þau mannrétt-
indi, sem íslenzk alþýða býr
nú við.
Á fundi, er stjórn alþýðu-
cambandsins átti með sér fyr-
!r nokkru, kom skýrt í ljós það
álit sambandsstjórnarinnar í
heild, að hún telur kjör þau,
sem alþýða manna býr nú við,
í bráðri hættu vegna ört vax- j
andi dýrtíðar, bæði sökum
beirrar dýrtíðar, er síhækk- j
andi verðlagsvísitala gefur til
kynna, en einnig og eigi síður J
vegna hinnar svonefndu duldu
dýrtíðar, sem birtist í húsa-
leiguokri, svartamarksVerði og j
tjðru slíku.
Megin viðfangsefni verkalýðs;
samtakanna í ár hljóta því að
verða þau sem áður er á mimizt
að vinna að því að tryggja al-
þýðu manna eigi lakari kjör,
CoLbert, Charles Laughton. —
Sýnd kl. 3, 7 og 9.
S AMKOMUHÚS:
Hótel Borg: Hljómsveit leik-
ur frá kl. 9 síðd.
Ingólíscafé: Hljómsveit leik-
ur frá kl. 9.30 síðd.
LEIKHÚS:
Óperettan Bláa kápan verður
sýnd kl. 8 í Iðnó. Leikfélag
en hún nú hefur við að búa,
og jafnframt ljúka þeirri sam-
ræmingu kaups og kjara milíi
hinna ýmsu félaga og staða,
cem alþýðusamtökin kappsam-
lega unnu að á síðast liðnu ári
undir forustu alþýðusambands
ítjórnarinnar. Og jafnhliða
munu þau beita sér fyrir
bættri og aukinni félagsmála-
löggjöf.
En það segir sig sjálft, að um
leið og verkalýðssamtökin slá1
ckjaldborg um unna sigra, um ’
núverandi llfskjör a'iþýðunn-!
ar, þá eru þau þess albúin að
ieggja til orustu við hverja þá 1
tilraun, sem fer í þá átt að
rýra þau kjör, sem alþýðu-
heimilin búa nú við.
Það skal af mér á engan hátt
í efa dregið, að.um þessi ára-
mót blasir sú staðreynd við, að
mjög er í tvísýnu um afkomu
atvinnuvega þjóðarinnar, nema
bráðlega úr rætist, og að sam-
Etillt átök allra landsmanna
mun þar drýgst verða til bóta,
Dg enginn má skilja þau orð,
sem ég hefi hér að framan sagt
á þann veg, að alþýðusamtök-
in í landinu telji ekki þörf að-
gerða, er stefndu að því marki
að draga úr og helzt eyða með
öllu verðbólgunni í landinu.
Þvert á móti er verkalýðs-
camtökunum ljóst hvílíkur böl-
valdur verðbólgan er, og að sí-
vaxandi dýrtíð hefur í för með
éér ört minnkandi kaupgetu og
kjararýrnun almennings.
Stöðugt kapphlaup milli
verðlags og kaupgjalds er í
alla staði óæskilegt.
Fyrir því leggja alþýðusam-
tökin höfuðáherzlu á lækkun
vöruverðsins, útilokun svarta-
markaðsbrasks, sanngjarna
húsaleigu og annað slíkt, er
verða mætti til að auka kaup-
mátt og notagildi launanna.
Á þann hátt mætti réttilega
koma í veg fyrir almennar
grunnkaupshaekkanir, og eins
og verðlag óx á undan kaup-
gjaldinu, en kaupgjaldið hækk-
aði svo til samræmis við verð-
lagið, hví skyldi þá ekki sú
ieið einmit farin nú, að ráðast
gegn verðlaginu, færa það til
lækkunar? Slíkt er frá mínum
bæjardyrum séð mögulegt, og
láta svo kaupgjaldið í sömu
hlutföllum fylgja í kjölfarið til
lækkunar.
Á þann veg einan er sann-
gjarnt að verkafólk og annað
iaunafólk mæti þörf atvinnu-
veganna fyrir iægri fram-
leiðslukostnað, sem þá jafn-
framt tryggði öruggari atvinnu
en ella.
Að slíku ber að vinna án
tafar, og hygg ég, að ekki
i korti samstarfsvilja verka-
íjlðssamtakanna við alþingi og
ríkisstjórn á hverjum tíma að
vinna að lausn vandamálanna
mdvelli.
a þessum
Því ei
Helgi Hannesson.
engum sé þetta Ijósara en okk-
ur, sem í verkalýðssamtökun-
um*eru, en engu að síður er
okkur ljós sá sannleikur, að at-
vinnan, starfið, á að vera okk-
ur tæki til að skapa okkur
mannsæmandi lífskjör, jafn-
hliða því sem við finnum r
Btörfum okkar að fullnægt sé
athafnaþránni og ánægju yfir
að starfið hafi nokkuð gildi
fyrir þjóðfélagið í heild. At-
vinnurekstur, sem ekki getur
ckapað þeim, er við hann vinna,
viðhiítandi lífskjör, þarfnast
gagngerðrar endurskoðunar og
á í vissum tilíellum ekki til-
verurétt.
Á röskum þrem áratugum
hafa félagssamtök verkamanna
og sjómanna vaxið upp úr um-
komuleysi og lítilsvirðíngu til
mikilla áhrifa og skapað sér
verðugan sess í þjóðfélaginu.
Samtökunum hefur tekizt að
leysa hinar efnaminni stéttir
landsins undan aldalangri á-
þján og vinna þeim aukin
mannréttindi, bætt lífskjör
þeirra og skapað þeim vaxandi
cjálfstæði bæði í andlegu og
cfnalegu tilliti.
Og verkalýðssamtökunum
hefur tekizt það, sem telja verð-
ur mest um vert, en það er að
koma í veg fyrir, að hér á landi
myndaðizt menningarsnauður
og úrræðalaus öreigalýður.
Fyrir íslenzku þjóðina í
heild er þetta eigi lítils virði.
Verkalýðssamtökin eru vold-
ug félagshreyfing, sem ekki
verðúr gengið fram hjá.
Sigrar þeirra hafa fyrst og
fremst byggzt á sleitulausu
rtarfi, jafnri þróun til bættra
lífskjara fólksins í landinu. Láti
þau blekkjast til ævintýralegra
og fjarstæðukenndra átalca,
beita þau valdi sínu til niður-
rifs í stað uppbyggingar.
Gegn slíku verða allir sann-
ir verkalýðssinnar að vinna,
því að ef til þess kæmi, væru
ekki einungis lífskjör almenn-
ings í bi’áðri hættu, héldur og
áunnin mannréttindi.
Ég skal ekki vera með neina
| cpádóma um það, hvað árið,
rem heilsar okkur í d.ag, kann
i nð bera í skauti sínu til handa
verkalýðssamtökunum og þeim
mörgu, sem undir þeirra merki
; fylkja sér. En hver svo sem við-
fangsefnin verða á árinu, þá
skulum við véra þess mihnug,
að heill og ham
I o.Iþýðusamtaka
a íslenzkra
miklum rétti fi
við
h. á 7. síðu.)