Alþýðublaðið - 19.01.1950, Side 6

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 19. janúar 1950.
AÐSENT BRÉE.
ALPHONSEDAUDET
Filipus
Bessasoa
hreppstjóri:
Ritstjóri sæll.
Nú ligg ég í rekkju minni, get
samt ekki sagt, að ég hafi það
rtáðugl eða notalegt; sér sú
gamla og geðilla piparjómfrú
Gikt um það, að ég megi einskis
næðis njóta, og illt er hverjum
karli, sem kemst undir vöndin
hjá því skassi. Ojæja, ég reyni
nú að bera mig sæmilega; les
töluvert og hugsa dálítið, en
hvort tveggja er ómerkilegt,
iesturinn og hugsanirnar og svo
er það.
Á stundum hefur mér kom-
ið til hugar, að ekki væri þaö
með öllu óskemmtilegt starf fyr-
ir .sæmilega menntaðan manu
sem einhverra hluta vegna
hefði ekki mikið að gera, — lifði
til dæmis á opinberu framfæri,
annað hvort vegna gáfna sinna
og prófa eða pólitískra terigsla,
■— að athuga gaumgæfilega
bókaútgáfu á voru landi síð-
estliðin áratug, — óhófstíma-
bilið. Athuga hvers konar bók-
menntir voru þá boðnar þjóð-
inni, gera skrá yfir efni, inni-
hald og stefnu bókanna, er síð-
an mætti d'raga af ályktanir og
iærdóma. Ég hygg, að sá fræð-
ingur, er tæki sér þetta fyrir
hendur og gerði það sæmilega,
ætti fyllilega skilið að vera
sæmdur einhverri þokkalegri
nafnbót.
Ég hef lesið nokkuð þeirra
bóka, sem út hafa komið á þessu
tímabili, skoðað aðrar, — held-
ur lauslega að vísu rnargar
hverjar, — og látið mér nægja
eð líta á titilblaðið í sumum.
Margar eru og þær sem ég að
sjálfsögðu hvork’i, hef séð né
heyrt. Get ég því ekki dregið
neinar ályktanir af þeim kynn-
um, en ekki hef ég komizt hjá
því að mynda mér skoðanir, en
þó auðvitað nieð þeim fyrir-
vara að taka þær til rækilegr-
ar athugunar, þegar, er niður-
stöður fullnaðarrannsóknar
lægju fyrir.
Svo hefur mér virzt, sem veru
iegur hiuti þeirra bóka, er út
komu á nefndu tímabili, fjalli
um ævi og störf einstaklir.ga,
merkra og ómerkra, innlendra
og útlendra. Er þar vissulega
margan fróðleik að finna um
menn og málefni; en hvað sjálfs
ævisögurnar að minnsta kosti
snertir, er sá galli á gjöf Njarð-
ar, — að þar neyðist maður til
fið lesa sögu allra atburða og
manna, er um ræðir, með gler-
augum söguritarans, og veltur
vitanlega á ýmsu um það,
hversu þau hæfa sjón lesand-
ans. Þrátt fyrir það eru bækur
þessar oft hinar skemmtíleg-
■pstu aflestrar.
Þá ber töluvert á irinléndum
skáldsögum og kvæðasöfuum.
en fyrirferðarmestir eru þó er-
lendu höfundarnir, — í misjöfn
um þýðingum. Eru- það að sjálf-
sögðu misjafnlega þroskandi og
nytsamar bókmenntir, en sumt
af þeim vel fallið til dægra-
styttingar þeim, sem leiðisí að
bíða tómhentum eftir matnum
eða dauðanum.
Og ekki verður svo um þetta
rætt, að ekki sé kennsiubók-
anna nokkuð getið, þeirra, er al
menningi eru ætlaðar til sjálfs
menntunar. Ber þar langmest á
kennslubókum, er.um kynferðis
legar framkvæmdir fjalla, —
hef ég að vísu ekki lesið þær
og má vel vera að öll sé sú
fræðsla til framfara, •—- en hug-
leiði maður hversu fyrirferðar-
mikil sú bókmenntagrein er nú
orðin á síðustu árum, getur
manni vart orðið annað en undr
ast það, hversu mikið hefur þó
verið framkvæmt tilsagnarlaust
á því sviði, og meira aö segja
með sæmilegum árangri.
Jæja, það er nú það. Margt
flýgur manni þeim í þanka,
sem liggur kvalinn í gikt. Skrifa
þér meira við tækifæri.
Virðingarfyllst.
Filipus Bessason
hreppstjóri.
RÁÐ VIÐ GJALDEYRIS-
SKORTI FUNDÍÐ
Oft fer svo, að minnsta at-
hygli vekur það, sem markverð-
ast er. Það sannast, svo að ekki
verður um deilt, þegar maður
hugleiðir þá ótrúlegu stað-
reynd, að ekki hefur verið á
það minnzt í blöðum eða út-
varpi, að nú hefur verið fund-
ið upp ráð við gjaldeyrisskorti,
— 97% öruggt ráð, meira að
segja.
Svo hljótt er um þessa
merkilegu uppgötvun, að al-
menningur hefur ekki minnstu
húgmynd um höfund hennar.
Hefur þó oft verið manns getið
fyrir minna. Er þetta að öllum
líkindum einstaklega hógvær
maður og laus við allt brambolt,
eins og títt er um afburðamenn.
Það er meira að segja alls-
endis ólíklegt, að almenningur
bafi veitt þessari bráðsnjöllu
uppgötvun snillingsins athygli;
ekki heldur ástæðulaust með
öllu að ætla, að ráðamennirnir
hafi enn ekki glögga vitneskju
um hana; að minnsta kosti berja
þeir enn lómihn og heita á
þjóðina, en verið getur að þar
ráði vaninn nokkru um.
En hvað um það. Ráðið er
fundið og þegar komið í fram-
kvæind. Ef einhverjir hafa enn
ekki komið auga á það, viljum
vér benda þeim á, að það væri
ekki úr vegi, að þeir hinir sömu
renndu augum sínum, — að
sjálfsögðu í mesta sakleysi, að
vöngum ungu stúlknanna á göt-
unni, því að þótt ótrúlegt sé, —
riei, örlítið aftar-— á eyr-
unum! Já, er það ekki merki-
legt. Og svo einfalt. Bara að
ílytja inn nóg af eyrnaskjólum,
einkum með tilliti til vetrar-
rigninganna, — og þá leysast
öll gjaldeyrisvandræði af sjálfu
sér.
Hvað, —-----ömmur okkar,
— þær komu þessu máli ekkert
við! Þá voru nefnilega eng'in
gjaldeyrisvandræði.----
Auglýsið í
!
Alþýðublaðinu!
iW'i'WV'W'PPP
honum í merg og bein. Já, hann
ætlaði að lýsa þessu öllu, allt
til þessa dags, er hún greip
hann á ný mitt í hamingju hans
— í hinni áfengu sælu hans,
þegar hann hélt, að hann hefði
bjargazt.
Dyrnar voru opnaðar. Fanny
læddist hægt inn í herbergið
til þess að vekja hann ekki.
Hann virti hana fyrir sér und-
an hálfluktum augnalokunum.
Hún var röskleg og sterk. Hún
hafði yngzt. Hún stóð við arin-
eldinn og hitaði fæturna, sem
voru rennblautir af snjónum í
garðinum, Og öðru hverju
snéri hún sér við og leit til
hans. Og á andliti hennar hvíldi
bá hið hálfmyndaða bros, sem
riafði hvílt þar þegar þau rif-
ust um morguninn. Hún tók
pakkann af Maryland-tóbak-
inu, sem var á sínum vanastað,
vafði sér vindling og var að
leggja af stað út úr herberginu,
en hann kallaði í hana.
„Ertu ekki sofandi?“
„Nei. Setztu hérna. Við skul-
um tala saman.“
Hún settist á rúmbríkina dá-
lítið undrandi vegna alvörunn-
ar í rödd hans.
„Fanny, við verðum að fara
í burt.“
Hún hélt í fyrstu, að hann
væri að gera að gamni sínu til
þess að reyna hana. En hún
ckipti um skoðun, er hann lýsti
þessu fyrir henni í smáatriðum.
Það beið laus staða í Ariea.
Hann ætlaði að sækja um hana.
Það var aðeins um hálfan mán-
uð að ræða. Það var aðeins
nógur tími til að búa um far-
angurinn í ferðatöskunum.
,,Og hvað verður urn giftingu
þína?“
! „Við tölum ekki orð um það
efni framar. Það, sem ég hef
gert, er óbætanlegt. Ég sé það
nógu skýrt, að því er öllu lokið
! í þeirri átt. Ég get ekki slitið
! rnig frá þér.“
j „Vesalings bébé! Vesalings
krakkinn!“ sagði hún með dap-
! urlegri blíðu, sem ekki var laus
| við fyrirlitningu. Svo tottaði
hún vindlinginn nokkrum sinn-
um og sagði síðan:
„Er þessi staður langt í burtu,
sem þú ert að tala um?“
„Arica? Mjög langt í burtu.
Hann er í Perú. Flamant getur
ekki náð til þín þar,“ bætti
iiann við hvslandi.
Hún sat þarna hugsandi og
leyndardómsfull í tóbaksskýi
sínu. Hann hélt enn um hönd
henni og strauk nakinn hand-
legg hennar. Vatnið, sem lak
niður allt í kringum þau, hafði
sefandi áhrif á hann. Hann lok-
aði augunum og sökk mjúklega
niður í kviksyndið.
XV. KAFLI
Gaussin hefur verið tvo daga
í Marseilles. Hann er órólegur
og óþolinmóður, er þegar kom-
inn af stað í huganum, líkt og
allir, sem eru að búa sig undir
burtför. Fanny á að koma til
hans í Marseilles og sigla síðan
með honum. Allt er tilbúið.
Hann hefur þegar pantað tvo
skipsklefa á fyrsta farrými fyr-
ir vararæðismanninn í Ariea
og mágkonu hans. Og Jean
þrammar fram og aftur um
slitið gólfið í hótelherberginu
í tvöfaldri eftirvæntingu vegna
væntanlegrar komu ástmeyjar
einnar og brottfararstundar-
tnnar.
Hann verður að þramma
Cram og aftur og vinna þarna !
inni í herberginu til þess að
lægja hugaræsingu sína, þar eð
hann þorir ekki út. Strætin
hafa þvingandi áhrif á hann,
líkt og glæpamann, ■—■ lið-
hlaupa —, hið iðandi líf á troð-
fullum götum Marseilles. Hon-
tim finnst sem faðir sinn eða
Bouehereau gamli muni birtast
á hverju götuhorni, leggja hönd
á öxl honum, taka hann hönd-
um og fara með hann heim.
Hann lifir þarna í einveru og
snæðir í herbergi sínu, fer jafn-
vel ekki niður til fastra mál-
tíða. Hann les án þess að festa
augun við blaðsíðurnar, varpar
sér upp í rúm og starir sér til
dægrastyttingar á myndirnar,
sem skreyta veggina. Þær heita
„Strand La Perouse“ og,„Dauði
Cooks skipstjóra“ og eru þaktar
flugnadriti. Svo hallar hann sér
fram á handriðið á fúnum timb
ursvölunum, sem skýlt er af
gulu hengi, sem er eins marg-
breytilega bætt og segl á fiski-
báti.
Þetta_ er gamalt 'gistihús,
„Hotel du Jeune Anacharsis“
að nafni. Hann hafði séð þetta
nafn í „Le Bottin“ af tilviljun,
og nafnið freistaði hans, þegar
hann ákvað stefnumótsstaðinn
við Fanny. Þetta er alls ekki
skrautlegt gistihús, jafnvel ekki
hreinlegt um of. En það snýr
að höfninni, og þar má finna
ilminn af sæ og sjóferðum.
Undir gluggunum á herbergi
hans eru heil ósköp af fugla-
búrum fuglasala nokkurs, sem
verzlar þar undir beru lofti.
Þar eru páfagaukar, kakadúar
og kanarífuglar, sem fylla loft-
ið sætu, óendanlegu kvaki.
í Búrunum er staflað hverju upp
á annað. Fuglarnir hylla dög-
unina með dyn, líkt og heyra
má í ósnortnum skógi. Hávað-
inn í sambandi við vinnuna við
höfnina yfirgnæfir og drekkir
kvaki þeirra, eftir því serú líða
tekur á daginn. En stóra klukk-
an í Vorri Frúarkirkju mælir
stundirnar.
Hér heyrist hrærigrautur af
bölvi á öllum tungum heims,
ópum róðrarmanna, burðar-
karla og skeljasala. Þar í bland-
ast hamarsliöggin í skipavið-
gerðarstöðvunum, ískur í lönd-
unarhegrunum, hvell höggin í
götugerðartækjunum, skips-
klukkuhljómur og' blístur, stöð-
ugt hljómfall dælanna og akk-
erisvindnanna, hávaðinn frá
vatni, sem rennur úr götum,
og gufu, sem þrýstist út. Allur
þessi hávaði dunar, tvöfaldað-
ur og endurtekinn af bergrnál-
inu frá nálægu yfirborði sjáv-
arins. Utan af sjónum heyrist
með nokkru millibili hást ösk-
ur. Það er sem sjávarskrímsli
céu að anda. Þessi öskur berast
frá stóru hafskipi, sem stefnir
til hafs.
Og hinn margbreytilegi þef-
ur lokkar fjarlæg lönd fram í
dagsljósið, fjarlæga hafnar-
bakka og bryggjur, þar sem
sólin hellir niður ofsalegri
geislum en hér. Það er verið að ■
skipa á land farmi af sandal-
viði og öðrum trjáviði. Saman
við ilminn af honum blandast
Ilmur af sítrónum, appelsínum,
pistachiohnetum og fíkjum.
Hinn sterki ilmur stígur upp í
annarlegum rykskýjum, upp í
!oft, sem mettað er ilmi sjávar-
seltu, brenndra jurta og fitu-
kenndum reyk frá matsöluhús-
unum.
Þessi hávaði minnkar, þegar
nóttin skellur á. Þá falla þessi
þéttu efni í loftinu til jarðar og
gufa upp. Og myrkrið hefur ró-
andi áhrif á Jean. Hann aregur
Upp gluggatjaldið og horfir
niður til svarts sjávarflatarins,
sem sefur fyrir neðan þéttriðið
net siglutrjáa, ráa og bugspjóta.
Og ekkert rýfur þögnina nema
áraskvamp eða fjarlægt gelt í
skipshundi úti á sjó, — langt
úti á sjó. Og Ijósgeislarnir í
Plaiiiervitanum sveiflast og
varpa löngum, rauðum eða hvít-
um bjarma, er smýgur í gegn
um myrkrið og birtir sem ör-
ckot skuggaþústir eyja, virkja
og kletta. Og þessir glampandi
leifturgeislar, er vísa aragrúa
minnslífa hina réttu leið yfir
bárurnar, beina einnig huga
Jeans að ferðalögum. Þeir bjóða
hann velkominn og lokka hann
til sín, kveðja hann á braut í
Fréttamyndir
AP.
Einhverjar beztu' erlendu fréttamýndir,
sem birtast í íslenzkum bl'öS'Um, eru
myndir AlþýSublaðsins frá Assoeiated
Press, hinni miklu samvinnufréttastofu
í New York. Ljósmyndarar AP fara um
allan heim og frá New York eru myndir
þeirra sendar um víða veröld. Alþýðu-
blaSið hefur birt fréttamyndir, sem að-
eins tveim dögum áður voru sendar frá
New York.
Aðeins í Álþ ý ðubl a ð i n u.
Gerizt áskrifendur. -- Símar: 4900 & 4906.