Alþýðublaðið - 07.02.1950, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
f*ti<yjudagnr 7. febrúar 1950.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4091, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller. *
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Krepputai
sovétskrum.
SÍÐAN kommúnistar stukku
úr stjórn Ólafs Thors haustið
1946 hefur víst sjaldan liðið
svo vika, að Þjóðviljinn hafi
ekki óskapast yfir þeirri
kreppu, sem væri að skella yfir
land okkar. Kommúnistar
munu þá þegar hafa séð það,
sem hverjum hugsandi manni
mátti Ijóst vera, að mjög al-
varlegir erfiðleikar væru fram
undan. Gjaldeyriseign þjóðar-
innar var þá um það bil að
vera upp urin og erfiðleikar
voru vaxandi á því að selja ís-
lenzkar afurðir erlendis sökum
síhækkandi framleiðslukostn-
aður innanlands af völdum
dýrtíðarinnar. Það hefur á-
reiðanlega ekki verið hvað
sízt vegna þessara erfiðleika,
að kommúnistar kusu haustið
1946 að losa sig af allri ábyrgð
á stjórn landsins. Þeir vildu
vera í stjórn á meðan úr stríðs
gróðanum var að spila og
gengu, sem kunnugt er, mjög
rösklega fram í því að eyða
honum; en við þurrausna sjóði
kærðu þeir sig ekkert um að
vera.
En jafnvel þótt kommúnist-
ar sæju það réttilega haustið
1946, að mjög alvarlegir erf-
iðleikar væru fram undan, þá
hafa þeír erfiðleikar verið af
allt öðrum toga spunnir en hin
ar tímabundnu kreppur auð-
valdsskipulagsins, sem orsak-
ast af svokallaðri offram-
Ieiðslu. Um hana hefur ekki
verið að ræða eftir stríðið,
hingað til. Það hefði allt fram
á þennan dag verið auðvelt að
selja allar okkar útflutningsaf-
urðir erlendis, ef verðlag á
þeim hefði ekki gert þær lítt
samkeppnishæfar við sams kon-
ar vörur annarra þjóða. En þær
hafa verið of dýrar, — fram-
leiðslukostnaðurinn innanlands
of mikill vegna dýrtíðarinnar.
Það er því alveg rétt, sem oft
hefur verið sagt, er rætt hefur
verið síðustu árin um kreppu
hér, að það er heima tilbúin
kreppa.
*
En þetta vilja kommúnistar
ekki viðurkenna. Það myndi
höggva allt of nærri rjálíum
þeim, því að eins og allir vita,
hafa þeir ekki átt hvað minnst-
an þáttinn í því að magna dýr-
tíðina innanlands. Það hefur
beinlínis • verið ásetningur
þeirra í þeim tilgangi að koma
atvinnulífi þjóðarinnar út í ó-
göngur; enda líta þeir á fjár-
hagslegt öngþveiti og atvinnu-
leysi sem ákjósanlegasta jarð-
veginn fyrir kommúnismann.
En auðvitað má ekki viður-
kenna sök konímúnista ó erfið-
leikunum. Það verður að kenna
þá auðvaldinu; og þá er það svo
handhægt að slá um sig með
kreppuhjalinu eins og Þjóðvilj-
inn er allt af öðru hvoru að
gera.
Það var síðast á sunnudag-
inn, sem Magnús Kjartansson
var rétt einu sinni að fimbul-
famba um þessa kreppu, sem
nú væri að ganga yfir land okk-
ar. „Holskefla kreppunnar • er
að ríða á hólmanum okkar“,
segir hann; og því næst lýsir
hann því, hvernig við séum ,,að
paufast við að framleiða mat
handa þjóðum, sem er svo vís-
dómslega stjórnað, aV almenn-
ingur hefur ekki efni á því að
éta nema lítinn mat og lélegan
og ódýran“. Þá er nú öðru máli
að gegna fyrir austan járntjald-
ið, þar sem „tveir fimmtu hlut-
ar mannkynsins hafa nú brotizt
undan skipulagi kapítalismans;
hjá þeim þjóðum ríður kreppan
ekki lengur húsum. og vobrest-
irnir kveða aðeins við úr
fjarska. Þar gerast þau undur,“
bætir Magnús við, „að fólk hef-
ur efni á að éta á friðartímum
og leggur meira að segja kapp
á að komast yfir æ betri og
meiri mat og þykist hafa efni á
að borga fyrir hann.“ Þannig
farast Magnúsi Kjartanssyni
orð; og svo kemur hið eilífa við
lag Þjóðviljans, — að hefðum
við aðeins vit á því, að selja af-
urðir olckar austur fyrir járn-
tjaldið, þá þyrftum við sannar-
lega engu að kvíða; en af því
að hér séu vondir menn ráð-
andi, sem ekki vilja gera það,
sé „kreppunni nú boðið heim til
íslands“!
En er það nú alveg víst, að
austan við járntjald sé „fólk,
sem hefur efni á að éta á frið-
artímum og leggur meira að
segja kapp á að komast yfir æ
betri og meiri mat og þykist
hafa efni á að borga fyrir
hann,“ eins og Magnús Kjart-
ansson segir? Eitthvað annað
hafa þeir fulltrúar Rússa sagt,
sem við höfum hingað til átt
kost á að tala við. Síðast þegar
viðskiptanefnd frá okkur var
veitt móttaka austur á Rúss-
landi, árið 1947, gáfu Rússac
mjög ótvírætt í skyn, að út-
flutningsvörur okkar væru of
dýrar; og síðan hafa þeir varla
verið til viðtals um að kaupa
þær. Þó tókst síðast liðið sumar
að ná tali af viðskiptafulltrúa,
sem dvaldi hér um skeið í rúss-
neska sendiráðinu; en allt kom
fyrir ekki. Hann sagði, að út-
flutningsafurðir okkar væru
allt of dýrar. Rússar vildu ekki
kaupa þær fyrir það verð, sem
við vildum fá fyrir þær!
Af slíkum tilsvörum Rúæa
verður ekki annað ályktað en
að orð Magnúsar Kjartansson-
ar séu skrum eitt. Að minnsta
kosti er það augljóst, að Rússar
telja sig ekki hafa efni á því að'
éta þann mat, sem margar þjóð-1
ir Vestur-Evrópu hafa þó keypt:
af okkur fram á þennan dag; i
þeir þykjast ekki hafa efni á að
borga hann því verði, sem þær
gera! Ef við ættum að selja af-
urðir okkar til Rússlands, eins
og Þjóðviljinn vill að við ger-
um og telur einu leiðina til þess
að bjarga okkur úr klóm
„kreppunnar“, yrðum við því
að seíja þær þangað fyrir mun
lægra verð en við höfum feng-
ið fyrir þær annars staðar hing-
að til og sætta okkur um leið
við það, að lífskjör íslenzku
þjóðarinnar yrðu rýrð að sama
skapi, — löguð að hinum lélegu
lífskjörum, sem Rússar eiga við
að búa!
Þetta er það, sem kommún-
isminn hefur leitt yfir þjóðim-
ar í leppríkjum Rússa austan
við járntjaldið. Það er ekki
beinlínis „betri og meiri mat-
ur“, eins og Magnús Kjartans-
son segir; heldur verri og minni
matur! Og tötrar í stað sóma-
samlegs fatnaðar, eins og Hall-
dór Kiljan Laxness lýsir í reisu-
bókarkorni sínu frá Rússlandi
í nýlega út komnu Tímariti
Máls og menningar! Það er ekki
að furða, þótt Magnús Kjart-
ansson miklist af slíkum kjör-
um tveggja fimmtu hluta mann
kynsins og vilji gera okkur
þeirra aðnjótandi!
Innfluínings- og gjaldeyrismálin. — Það, sern á
skortir. — Viðtöl við fólkið. — Góðir útvarps-
þættir. — Fróðleg frásögn.
MAÐUR KOM að máli við
mig á sumuulag. Hann er vel
kunnugur í gjaldeyris- og inn-
flutningsmálum þjóðarinnar. —
Hann sagði: „Sífellt heyrir
maður klifað á því, að aldrei
hafi ástandið í gjaldeyrismálun-
um verið eins aumt og það sé
nú og hefur verið undanfarin
tvö til þrjú ár. Mig furðar oft á
þessu, því að í sannleika sagt
er ástandið nú allt annað og
betra en það var fyrr á árum,
til dæmis eftir að Spánarmark-
aðurinn féll.
ÉG HELD að óánægjan og
umtalið um gjaldeyrismálin
stafi ekki minnst af því, að fólki
en ekki sagt nógu skýrt frá því
hvaða tillit þurfi að taka við út-
hlutun leyfa. Undanfarið hafa
fimm menn gegnt störfum í
innflutnings- og gjaldeyris-
nefnd. Hlutverk allra þessara
manna er það fyrst og fremst
að ræða við fólk, taka við beiðn-
um þess.um gjaldeyri og irm-
flutmngsieyli og afgreiða þetta.
EN NÚ HJEFUR sú regla ver-
ið höfð á lengi, að aðeins einn
eða tveir þessara manha hafa
tekið á móti til viðtals á dag og
allir hafa verið afgreiiMir á eins
stuttum tírrra og unnt hefur ver-
ið, þannig, að ekki hefur verið
hægt að ræða við viðkomendur
eins og nauðsyráegt hefði verið.
Min reynsla er su, að fólk sætíi
sig við hlutina, ef málin eru
Vitnishurður Hallilórs Laxness
GREIN Halldórs Laxness um
síðustu Rússlandsför hans
hefur vakið mikla athygli í
tilefni af skrifum Kaup-
mannahafnarblaðsins „Social-
Demokraten" um hana. Hef-
ur „Social-Demokraten“ lagt
megináherzlu á það, að Hall-
dór Laxness sannar í grein
sinni á óyggjandi hátt andúð
valdhafa Rússlands á Gyðing
um, én Halldór viðurkennir
berum orðum, að forstjórinn
í Tretjakovskaja Gallereja
hafi tekið afstöðu gegn heims
frægum listamanni og list
hans á þeim undarlegu for-
sendum, að hann væri fremur
Hebrei en Rússi!
ÖNNUD ATRIÐI greinarinnar
eru þó ekki síður'athyglis-
verð, svo sem það, er Lax-
ness segir um aðbúð og kjör
verkafólksins í Rússlandi.
Nokkur orðrétt ummæli
skáldsins varðandi þessi mál
sýna mætavel, hver sannleik-
urinn er um aðbúð hinna vinn
andi stétta í ríki kommún-
ismans: „Ég sá margt fólk á
ungum aldri, karla og kon-
ur, að alls konar erfiðisvinnu
með frumstæðum amboðum.
Mér dettur ekki í hug að
halda það að þetta fólk hafi
unnið fyrir miklu kaupi, enda
verkkunnátta þess sennilega
verið í samræmi við verkfær-
in, a. m. k. má nærri geta, að
það eru ekki mjög verk-
menntaðir menn sem settir
eru til að pjakka með skóflu
eða haka. Ég sá kvenmenn
með skóflur og haka við járn-
brautarvinnu. Ég sé ekki,
hvernig fólk, sem ekkert hef-
ur viljað á sig leggja til að
verkmennta sig, getur komizt
hjá því að vinna óbreyttustu
vinnu og þá með frumstæðum
verkfærum. Óverkmenntað
fólk, sem ekki getur lagt ann-
að af mörkum en bolmagn
sitt í pundfetum við óvalda
vinnu, hefur sjálfsagt ekki
umfram þurftir í Ráðstjórn-
arríkjunum“.
ÞESSI TILFÆRÐU UMMÆLI
bregða upp skýrum myndura
af kjörum láglaunastéttanna
í Rússlandi, en þau sýna jafn-
framt fyrirlitningu Halldórs
Kiljan Laxness á því fólki, er
vinnur í Rússlandi sams kon-
ar störf og meginhlutinn af
kjósendum.Kommúnistaflokks
ins hér á íslandi. Dagsbrún-
armenn vita á hverju þeir
eiga von, ef kommúnisminn
kemst á hér og kjör rúss-
neskrar alþýðu verða hlut-
skipti verkalýðsins á íslandi.
Þeir, sem vinna óbreyttustu
vinnu með frumstæðum verk
færum ög ekki geta lagt ann-
að af mörkum en bolmagn
sitt í pmndfetum við óvaldá
vinnu, eiga að sjálfsögðu ekki
að hafa umfram þurftir!
Valdhafarnir og flokksskáld-
in á íslandl myndu þá auðvit-
pð líta fólk, er vinnur með
skóflum og hökum, sömu fyr-
iriitningaraugunum og hús-
bændurnir austur í Moskvu.
En skyldi ekki þetta opna
auga margra verkamanna,
sem ímynda sér, að kommún-
isminn í dag feli í sér þau
fyrirheit, sem Marx og Lenin
boðuðú, og kæmi því til með
að færa þeim bætt vinnuskil-
yrði og launakjör?
HALLDÓR KILJAN LAX-
NESS á þakkir skilið fyrir
grein sína í Tímariti Máls og
menningar. Sannleikurinn,
sem þar er sagður, nægir til
þess að skera úr um það, að
lofsöngur kommúnista um
ástandið í Rússlandi er blekk •
ing, en gagnrýni andstæðinga
kommúnista á rökum reist.
Hitt er svo annað mál, að
Halldór Kiljan Laxness virð-
ist sætta sig mætavel við það,
sem aflaga fer í Rússlandi.
Hann veit, að sjálfur verður
hann ekki látinn leggja af
mörkum bolmagn sitt í pund-
fetum við óvalda vinnu með
frumstæðum verkfærum. Rit-
höfundurinn Halldór Kiljan
Laxness yrði flokksnýttur til
skýrð fyrir því. Og það er ekki
sama hvernig sagt er frá. ^
NEFNDARMENNIRNIR í inn
flutnings- og gjaldeyrisnefnd,
eða nú í fjárhagsráði, 'eiga að
eyða miklu meiri tíma í það að
ræða við viðskiptamennina en
þeir hafa gert undanfarið. Áður
fyrr voru þetta aukastörf, en nú
hefur þetta átt að vera aðal-
starf fimm manna. Það er þyí
með fullri sanngirni hægt að
ætlast til þess að þeir ræði vel
og nákvsemlega við fólk um er»
indi þess, en ekki að afgreiða
það í flýti og án náinna kynna.
NEFNDARMENNIRNXR hafa
að vísu önnur störf með hönd-
um, fundi mef^ ríkisstjórn og
fjárhagsráði og svo fundi með
sér til að taka afstöðu til mál-
anna. En samt sem áður eiga
þeir að hafa nægan tíma til við-
ræðna við fólkið. Segi ég þetta
svo hægt sé að taka þennan sið
upp nú þegar einhver breyting
virðist vera að verða.“
HLUSTANDI skrifar: „Ólai-
ur Friðriksson er fróðleikssjór.
Hann hefur nú nokkrum sinn-
um komið fram í útvarpinu með
ýmiss konar efni, sem er til fróð
leíks og skemmtunar, og er ég
farinn að hlakka til þeirra
kvölda þegar hann flytur mál
sitt. Vænti ég þess að hann
haldi áfram með þessa- ágætu
þætti sína. Þeir bæta dagskrána
mjög, sem hefur, vægast sagt,
verið heldur léleg lengi und-
anfarið.11
EN FYBST ég er farinn að
skrife þér, -langar mig um leið
að biðja þig að þakka Gils Guð-
mundssyni fyrir hina ágætu
grein hans í Alþýðuhelginni um
Magnús í Bræðratungu og
hjónabandserjur hans. Það er
gaman að þessari gerin og sér-
staklega fróðlegt að sjá þann á-
gæta vefnað, sem Halldór Kilj-
an Laxness hefur gefið okkur úr
þessu efnl með skáldsögunum
þremur.“
þess að telja samlöndum sín-
um og umheiminum trú um,
að fjöldinn, sem ekki hefði
umfram þurftir, væri útvalin
börn hamingjunnar. Sú vinna
yrði áreiðanlega rausnarlega
borguð og væri hún þó sann-
arlega mun óvaldari störfum.
hinna kúguðu, er notuðu
skóflur og haka og önnur
frumstæð amboð við vinnuna,
sem er og verður grundvöll-
urinn að tilveru sérhverrar
þjóðar. Afraksturinn rynni
hins vegar ekki til þeirra,
nema sem svaraði þurftum.
Hitt myndi ríkið hirða til þess
að geta launað Halldór Lax-
ness og aðra slíka og látið þá
lifa í vellystingum pragtug-
lega, svo að kjör þeirra yrðu
mun betri en rithöfunda og
áróðursmanna auðvaldsríkj-
anna, eins og Laxness viður-
kennir einnig í grein sinni.
ÚlbreiSið
ftiMðublaSiðl