Alþýðublaðið - 28.02.1950, Page 5

ÞriSjudag'ur 28. febrúar 1950.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
Gylfi Þ. Gíslason:
Perjónuleiki í prófraun.
★ StúdenfafélagsMur
verður haldinn í kvöld kl. 8.30 í Listamann.askálanum.
Umræðuefni: Tillögur ríkisstjórnarinnar í fjárhags-
og atvinnumálum.
Frummælendur: Ólafur Björnsson prófessor, Gylfi Þ.
Gíslason prófessor, Jónas Haralz hagfræðingur og Klem-
enz Tryggvason hagfræðingur.
Að framsöguræðum loknum verða frjálsar umræður
eftir því sem tími vinnst til.
Öllum studentum, sem framvísa félagsskírteinum, er
heimill aðgangur að fundinum. Þeir stúdentar, sem enn
hafa ekki vitjað félagsskírteina, geta fengið þau í Lista-
mannaskálanum í dag kl. 5—7 og við innganginn. Af-
greiðsla hvers skírteinis tekur nokkra stund, og ættu þeir,
sem vilja komast hjá bið, því að vitja skírteina sinna sem
fyrst.
Stúdeníafélag Reykjavíkur.
vantar að Hótel Borg.
Uppiýsingar í skrifstofunni.
Látið mig semja bréf vðar og ritgerðir. Annast
einnig hliðstæð verkefni — á íslenzku; — Er við
kl. 1—4 e. h. Herbergi nr. 15. Kirkjustræti 2.
Svara ekki í síma. ÐAGUR AUSTAN.
HINN 27. janúar birtist í
Þjóðviljanum grein eftir hr.
Þórberg Þórðarson rithöfund.
Nefndist hún í myrkri per-
sónuleikans og var rituð í til-
efni af stúdentafundi þeim um
andlegt frelsi, sem haldinn
hafði verið hálfum mánuði áð-
ur. Hr. Þ. Þ. deilir þar mjög á
mig fyrir ræður þær, sem ég
flutti á fundinum. Hann segir
þær að vísu ekki hafa verið
„þynnri“ eða „óheiðarlegri" en
ræður annarra, en kveðst hins
vegar gera meiri kröfur til
,,herra“ í minni stöðu en ,,ó-
brotinni kontórakademikara".
Síðan segir hann um „frammi-
stöðu“ mína, að hún hafi ver-
ið ,,óhrein“, ,,barnaleg“, ,,ó-
svífin“, ,,fávísleg“ og „leiðin-
Ieg“, hann talar um „barna-
skap“ minn, „andlega van-
þroskun", „einfeldni“, „ó-
svífni“, ,,fáfræði“, „fíflskap“ og
„óráðvendi í málsfhitningi“,
hann segir, að „frammistaða“
mín hafi verið „ein vanvirða*'
toæði fyrir sjálfan mig og próf-
essorsembættið, og harm kveð-
ur mig hafa látið það sæm.a
stöðu minni að „ségja lygasög-
nr, falsa röksemdir og afsaka
ofbeldi11.
Þennan hógværa dóm um
ræður mínar, sem útvarpshlust
endur hafa átt kost á að heyra,
eins og þær voru fluttar, auk
þess sem hin lengri þeirra hef-
ur verið prentuð í Alþýðu-
blaðinu, rökstyður rithc'ifund-
urinn með því að nefna þrjú at
riði úr ræðunum, þ. e. frásögn
rnína af heímsókn Harolds
Laskís prófessors til Litvínoffs
hjónanna, söguná'úr rúmensku
barnaskólabókinni um Lenín
<og bandhnykilinn og tilvitnun-
ina í ummæli Karls Marx um
gildi ritfrelsis. Hörðustum orð-
um fer hr. Þ. Þ. um frásögn
mína af heimsókn Laskís til
Litvínoffs og gefur ótvírætt í
skyn, að ég kunni að hafa bú-
íð hana til. Að svo búnu segir
hann: „Ef Gylfi hefur ekk'
sjálfur sett þetta bull í senu,
þá er ekki nema tvennt til:
Annað hvort hefur Laskí log-
ið þessu í hann eða — og það
þykir mér líklegra — að hann
hefur lesið þetta í. einhverju
Rússahatursmáltóli, það hafi
svo einhvern veginn skolazt
í höfðinu á honum, að Laskí
hafi sagt horium það. Öll auð-
valdsblöð mora af svipuðum
kjaftasögum um Sovétlýðveld-
in. Þessu verð ég að trúa, þar
til ég fæ skýlaus rök fyrir öðru
sannara“.
Með öðrum drðum: Hr. Þ. Þ.
staðhæfir, að hafi ég ekki log-
ið þessari sögu upp sjálíur, þá
hafi ég a.m.k. logið því, að
Laskí hafi sagt mér hana.
í tilefni af þessu skrifaði ég
próf. Laskí bréf það, sem hér
fer á eftir í íslenzkri þýðingu:
Reykjavík, 29. jan. 1950.
Kæri prófessor Laskí.
Þegar við hittumst sumarið
1947, sögðuð þér mér frá síðasta
samtali yðar við generalissimo
Stalín og heimsókn þeirri, sem
þér fóruð í áður til hr. Litvín-
offs. Á umræðufundi um and-
legt frelsi í Síúdentafélagi
Reykjavíkur sagði ég m. a. sög-
una af heimsókn yðar til hr.
Livínoffs, þ. e. að þér hafið
heimsótt hann án leyfis utan-
ríkisróðuneytisins rússneska
og með því komið honum og
konu hans í nokkur vandræði.
í blaði kommúnista hefur ver-
ið ráðizt á mig fyrir ræður
mínar á þessum fundi. í sam-
bandi við það, scm ég sagði
um yður og hr. Litvínoff, hef-
ur einii af þekktustu rithöfund
um þjóðarinnar hr. Þórberg-
ur Þórðarson, staðhæft, að
annað hvort ég eða þér hljót-
ið aft segja ósatt.
Ég væri yðitr þakklátitr, ef
þér skrifuðuð mér fáeinar lín-
ur um heimsúkn yðar (ii hr.
Litvínoffs og leyfðuð mér að
prenta þær í grein, sem ég
ætla að skrifa.
Yðar einlægur
Gylfi Gíslason'*.
Mér barst svar það, sem hér
fer á eftir í íslenzkri þýðingu:
Kæri hr. Gíslason.
,,Það er eðlilegt, að aðdáend-
ur Sovétríkjanna neiti öllu
því, sem er málstað þeírra til
jafnmikils hnekkis og sagan,
sem ég sagði yður um herra og
frú Litvínoff.
Engu að síður cr hún sönu,
eins og ég sagði hana, þótt rií
höfundurinn, sem þér nefnið,
virðist beita þeirri algengu
starfsaðferð kommúnista að
neita því, sem óþægiícgt er
fyrir þá að játa.
YÚar einlægur
Harold J. Laskí“.
Með þessu er það fullkom-
lega afsannað, sem hr. Þ. Þ.
gaf í skyn í grein sinni,
að ég hafi skrökvað upp
sögunni um heimsókn Laskís
til Litvínoffshjónanna. Það
er líka fullsannað, að sú
staðhæfing hr. Þ. Þ. er röng,
að hafi ég ekki „sjálfur sett
þetta bull í senu“, þá hljoti ég
að hafa lesið betta í „einhverju
Rússahatursmáltóli ‘ og „það
hafi síðan einhvern veginn
skolazt í höfðinu" á mér, að
Laskí hafi sagt mér þetta.
Ég hefi haldið, að uridir
venjulegum kringumstæðum
væri hr. Þ. Þ. ljóst, að þeð er
nokkur ábyrgðarhlúti að bera
mönnum á brýn, að þeir segi
ósatt. Ég hefði óneitanlega
gerzt sekur um mjög alvar-
legt afbrot, ef ég hefði annað j
hvort skrökvað þessari sögu
upp eða lesið hana einhvers
staðar og síðan borið próf.
Harold Laskí fyrir henni,
heimskunnan msindamann á
sviði þjóðfélagsmála. Að fram-
an hefi ég sannað hr. Þ. Þ., að
ég hef gerzt sekur um hvor-
ugt, svo að líklega er óhætt að
telja hann hafa verið dálítið
óvarkáran í dómum sínúm. Nú
reynir á persónuleika hr. Þ.
Þ. Eleiri en ég ntunu bíða
fregna af því með eftirvamt-
ingu, hvaða siðaiögmál hann
kýs að hafa í heiðri.
Um hin tvö atrlðin, sem itr.
Þ. Þ. víkur aö úr ræðum mín-
um, get ég vcriö mjög fáctð-
ur. Ég sagði auðvitað frá sög-
unni úr rúmensku barnaskóla-
bókinni fyrst og fre / st til garn
ans, ég nefndi hana sem spaugi
legt dæmi þess. sem gerzt gæti
þar. sem er einstefnuakstur í
menningarmálum. Mér hefur
að sjálfsögðu aldrei komið til
hugar að kveða upp neinn alls-
herjardóm um menningarhf
austan járntjalds á grundVelli
skringilegrar helgisögugerðar
einhvers rúmensks barnabók-
arhöfundar. Slíkt er jafnfjarri
mér og það væri að firrtast ó-
skaplega fyrir hönd. vestrænn-
ar menningar. þótt einhver
kommúnisti segði frá einhverj-
um bjánaskap. sem einhvern
tíma hefði verið sagður vestur
í Ameríku eða í einhverju
öðru lýðræðisríki, og mér
finnst viðkvæmni hr. Þ. Þ. og
ýmissa annarra gagnvart þess
ari helgisögu næstum enn þá
spaugilegri en sagan sjálf. Ég
hef skýrt opinberlega frá því,
að frásögn þessi birtist í danska
blaðinu Information (26. 8.
48), blaði dönsku frelsishreví-
ingarinnar, eina danska stór-
blaðinu, sem er óháð stjórn-
málaflokkum. Það getur varla
talizt sérstök goðgá að segja
frá því, sem birzt hefur í slíku
blaði, þótt frumheimildir séu
ekki fyrir hendi. Annars hef
ég að gamni mínu gert ráðstaf-
anir til þess að fá örugga staö-
festingu á þessari fregn. Það
tekur að vísu lengi’i tíma að fá
upplýsingar irá Rúmeníu en
Englandi, svo að ég get ekki
sagt frá árangrinum nú, en ég
hefi ástæðu til þess að vara hr.
Þ. Þ. við því að vera mjög stór-
orður í staðhæfingum um, að
saga þessi standi ekki í neinni
rúmenskri bók og það sé rógur
nm austræna menningu að hafa
hana eftir.
Þá las ég i síðari ræðu minni
á fundinum nokkrar setningar
úr grein, sem Karl Marx skrif-
aði í Rheinische Zeitung í maí
1842 um rjtfrelsi og ritykoðun.
Ummælin vírtust styðja minn
málstað, en ekki málstað hr.
Þ. Þ. Það er þess vegna líklega
ekkert undarlegt, að hér skuli
hafa birzt „annaðhvort fá-
fræði prófessors Gylfa eða sér-
leg óráðvendni í naálflutningi“.
Ég hefði í sjálfu sér vel get-
að unnt hr. Þ. Þ. hess, að ekki
hefði verið vakin frekari at-
hygli á grein hans í Þjóðvilj-
anum 27. janúar. Hann segir
þar m. a„ að sér hafi leiðzt' á
umræddum stúdentafundi.
..Mér leiddist þarna“, segir
hann, og lýsir því síðán,
hvernig hann hafi revnt að
d.r'eifa ,,ömurleikatilfmnmgu“
sinni með því að skooa stál-
þráðartæki, sem ræður manna
voru teknar á. Það, sem vald-
ið hafi leiðindum sínum og
þmurleikatilfinningu, segir
hann, að hafi verið aumkunar-
verð frammistaða andstæðinga
sinna, hún hafi verið svo óskap
leg, að úr sér hafi dregið ail-
an mátt til að svar.i spurning-
um þeirra og taka til máls
öðru sinni! Hann segir jafn-
vel, að sér finnist hann varla
eiga heipta í menningarþjóð-
félagi eftir það, sem gerðist á
þessum fundi! hliðsjón af
þessari skýringu á því, hvers
vegna hr. Þ. Þ. vildi ekki
svara spurningum þeim, sem
ég beindi til hans, er það e. t.
v. ekki undarlegt, að hann
skuli hafa þurft stór orð til
þess að lýsa „frammistöðu“
minni og annarra andstæðinga
sinna. Hér að framan hefi ég
hins vegar sýnt fram á, að að-
alatriði dóms síns hefur hann
byggt á röngum forsendum.
Þannig léridir persónuleiki hr.
Þ. Þ. í dálítilli prófraun, óg má
þar bregðast við á margan hátt
og misjafnlega drengilegan. En
hvernig svo sem hr. Þ.Þ. kýs
að bregða við, vona ég, að það
geti orðið honum til góðs að
íhuga það, sem hefur hent
hann að þessu sinni. Eg vona
að það geti m. a. orðið til þess,
að hann gæti sín betur næst,
þegar hann tekur sér penna i
hönd og er þungt í skapi.
• Gylfi Þ.' Gíslason.
nýtur sívaxamli vinsælda.
KOSTAR AÐEINS:
Kr. 340,00 í erlendum gjaldeyri.
Kr. 600.00 í útsölu hér,
Útvegum við gegn nauðsynlegum leyfúm.
Sýnishorn fyrir hendi.
r
Hafnarstræti 5.