Alþýðublaðið - 04.06.1950, Qupperneq 6

6
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Sunnudagur 4. júní 1950.
j
ÍTtgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsimar: 4901, 4902.
Anglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Al']>ýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Dagur sjómanna
ÞAÐ ERU EKia nema þrett
án ár síðan sjómannadagurinn
var fyrst haldinn hátíðlegur
hér á landi. Hugmyndin um
slíkan dag hafði komið fram
nokkru áður, og hlaut þegar
fylgi, en hátíðin hefur notið
vaxandi vinsælda almennings
með hverju árinu, sem liðið
hefur.
Það er eðlilegt, að íslenzka
þjóðin vilji á þennan hátt
heiðra sjómannastétt sína.
Þetta stafar ekki af því fyrst
og fremst, að þessi stétt færir
meiri björg í bú en nokkur
önnur, heldur af hinu, að þjóð-
in þekkir starf sjómannsins,
veit hver áhætta fylgir því,
veit hverja karlmennsku það
útheimtir, og veit hversu fljótt
það hefur slitið kröftum hinna
vöskustu drengja. Þessi dagur
stendur því föstum fótum í
huga þjóðarinnar sem einn af
merkisdögum vorsins, og mun
gera það um ókomin ár.
*
Sjómönnum mun vera annað
kærara en að borið sé á þá of-
lof fyrir störf þeirra. Þeir meta
meira stuðning við þá baráttu,
sem þeir heyja fyrir bættum
kjörum, betri vinnuskilyrðum
og betri árangri af starfi sínu.
Og svo er nú málum komið, að
vandamál útgerðarinnar eru
ærið mörg, og baráttumál sjó-
mannanna umfangsmikil. Er
ekki úr vegi að minnast þessa á
s j ómannadaginn.
Yandamál útvegsins, sem
vissulega snerta hvern þann
mann, er við sjómennsku eða
fiskiðnað staríar, svo og þjóð-
ina alla, eru aðallega þrenns
konar: aflatregða, dýrtíð og
markaðsörðugleikar. Alvarleg-
ast þessara mála er án efa hið
fyrsta, — aflatregðan. Sjó-
mannastéttin er því vön, að
nokkuð bregði til beggja vona
um afla frá ári til árs. En nú
bendir margt til þess, að tekið
sé að ganga á fiskistofninn um-
hverfis Iandið, og gerist þá
vandinn stórum meiri. Nokkur
spor hafa þegar verið stigin í
þá átt að friða stór svæði um-
hverfis strendur landsins, og
ber að vinna að því af elju mik-
illi, svo að mið landsmanna
verði ekki gereydd á skömmum
tíma, því að öll afkoma þjóð-
arinnar er þar í veði.
Dýrtíðin snertir útveginn
mjög, því að verðlag á útflutn-
ingsvöru þjóðarinnar hefur
víðtæk áhrif á lífskjör hennar.
Gengi krónunnar hefur nú
verið skorið niður, og segja
þeir, sem fyrir því verki stóðu,
að það sé gert fyrir útveginn.
Hér í blaðinu hefur margoft
verið fram á það sýnt, að sú
ráðstófun hefur litlu bjargað.
Þá er hitt augljóst, að gróða-
sjónarmið má ekki ríkja í ís-
lenzkri útgerð. Ef hún á að
skapa sjómönnum okkar góð
lífskjör og bera sig sæmilega,
má ekki ausa út úr sjávarút-
veginum fé þegar vel árar, en
láta hann standa uppi snauðan,
þegar á móti blæs. Það verður
að finna hinn hagkvæmasta
rekstursgrundvöll, svo að allur
kostnaður verði sem minnstur,
en því fer nú fjarri, að svo sé.
Markaðsörðugleikarnir hafa
einnig verið ræddir hér í blað-
inu. í sambandi við þá hefur út
gerðin lært á skömmum tíma,
að það verður að vanda vöruna
og búa vel ym hana til að gera
hana seljanlega, og útgerðin
verður að vera svo fjölbreytt,
að framleiðslunni megi breyta
nokkuð eftir markaðshorfum.
Hvoru tveggja er hér mjög á-
bótavant.
*
Baráttumál sjómannanna
sjálfra eru ekki síður mikils-
verð og umfangsmikil. Meðan
ísfisksölur voru góðar og ör-
uggar, voru kjör togarasjó-
manna að flestra dómi viðun-
andi, en þeim hefur nú, með
breyttum veiðiaðferðum, hrak-
að stórlega. Vinnan er nú allt
önnur og hvíldirnar milli sigl-
inga ekki lengur til, og er því
eðlilegt, að krafan um 12
stunda vinnudag á togurum efl-
ist og magnist. Það er að sjálf-
sögðu grundvallaratriði fyrir
þjóðarbúið, að svo vel sé búið
að sjómönnunum, að menn
sækist eftir starfi þeirra, en
njóti ekki betri kjara íyrir Iétt-
ari og öruggari vinnu í landi.
Þá verða vinnuskilyrði að vera
þau, að menn slíti ekki kröftum
sínum fyrir aldur fram, og hef- i
ur það einnig mikil áhrif á
framboð manna til sjósóknar.
Hin sterkasta krafa, sem
menn nú gera til þjóðfélagsins,
er að það skapi þeim öryggi.
Þetta er mjög erfitt hvað sjó-
mönnum viðkemur, þar eð tekj
ur skipanna fara algerlega eftir
afla, sem getur verið ærið mis-
jafn. Þó hefur verið gengið
langt á þessari braut með kaup
tryggingu og hlutatrygginga-
sjóði, sem vonandi á eftir að
auka öryggi sjómannana til
muna og hjálpa til að jafna
tekjur þeirra milli feitu ár-
anna og hinna mögru.
*
Að lokum er viðeigandi að
drepið sé á það áhugamál sjó-
manna, sem mest er tengt við
sjómannadaginn, en það er
dvalarheimili aldraðra sjó-
manna. Þetta er mikið réttlæt-
ismál og ætti þjóðin að gera sér
að kappsmáli að hlúa sem bezt
að þeim mönnum, er eytt hafa
beztu árum ævi sinnar á sjón-
um. Söfnunin til þessa heimil-
is hefur gengið vel, og mun nú
bygging geta hafizt strax og
unnt verður að fá leyfi og
ganga :Vá staðsetningu. Von-
andi leysast bæði þessi atriði
hið fyrsta, svo að ekki líði
mörg ár áður en hægt verður
að helga einhvern sjómanna-
daginn þeirri sigurhátíð, er
dvalarheimilið verður vígt.
Sjómannasaga
eftir V. Þ. Gíslason.
Sjósókn,
endurminningar Erlends Björnssonar á Breiða-
bólsstöðum, skráðar af séra Jóni Thorarensen.
Saga Vestmannaeyja,
eftir Sigfús Johnsen.
SævarniSur,
Ijóð eftir Sigfús Elíasson.
Á hvalveiðistöðvum,
endurminningar Magnúsar Gíslasonar.
Á sjó og landi,
endurminningar Ásm. Helgasonar frá Bjargi.
Ferðaminningar Sveinbj. Egilsonar,
2 bindi, sjóferðasögur.
Ferðasaga Árna Magnussonar frá Geitastekk
Frá yztu nesjum, I—V,
skráð hefur Gils Guðmundsson.
Stýrimannaskólinn í Reykjavík 1891—1941,
sögulegt yfirlit.
Æfisaga Breiðfirðings,
endurminningar Jóns Kr. Lárussonar.
Á kafbátaveiðum,
eftir Njörð Snæhólm.
Béksvenlun ísafoldar,
Unglingar við gróðurstörf að Jaðri. Barna-
heimilin. — Alþýðuhlaðið. — Sjómannadagurinn
og við landkrabbamir.
TEMPLARAR efna til dvalar
fyrir unglinga að Jaðri um þess-
ar mundir. Þessi starfsemi var
hafin í fyrra og gafst framúr-
skarandi vel, það er mér kunn-
ugt um. Unglingar fengu þarna
vikudvöl og var þeim kennt að
gróðursetja og vinna jarðyrkju-
störf. Voru börnin önnum kaf-
xn alla daga og undu sér hið
bezta.
ÞESSI STARFSEMI er nú að
hefjast og ættu Reykvíkingar
að veita henni athygli, svo gagn
leg er hún fyrir börnin, ssm
taka þátt í henni og þá um leið
fyrir heimili þeirra. Þarna læra
þau góða umgengnismenningu,
að prýða og fegra umhverfis
og dássmdir hennar, blóm og
tré og allan gróður. Vil ég
þakka templurum fyrir að hafa
ráðist í þessa starfsemi, og veit
ég, að ég er ekki einn um þess-
ar heillaóskir.
NÚ ER FARÍÐ að undirbúa
barnaheimili utan bæjarins, en
þó að því er séð verður enn í
heldur smáum stíl. Vorboðinn
hefur auglýst eftir umsóknum
‘og fengið miklu fleiri en hægt
var að verða við. Er það mikill
skaði, ef ekki verður hægt að
koma öllum þeim taörnum burtu
ssm óskað er. Vonandi verður
haldið áfram á þeirri braut, sem
hafin var fyrir nokkrum árum
í þessu efni.
ÝMSIR af kaupendum Al-
þýðublaðsins hafa í nokkra
daga fengið innan í blaðinu
fjórar auðar síður, og hafa þeir
orðið nokkuð undrandi yfir
þessu, og.ýmsar getgátur verið
um það, hvað valda mundi. Hafa
sumir haldið, að blaðið væri
tólf síður, en galli væri á prent
uninni. En ástæðan er ekki
þessi. Mikil pappírsvandræði
eru nú hjá öllum eða langflest-
um. Alþýðublaðið hefur í nokk
urn tíma ekki haft pappír til
að prenta á átta síður, og því
.orðið að grípa til pappírs, sem
aðeins er hægt að prenta á tólf
síður. Þetta veldur auðu síðun-
um. En vonandi er þetta nú að
komast í lag.
FÁTT SJÓMANNA mun
verða heima á sunnudaginn
kemur, en það er fyrsti sunnu-
dagur í júní, og því sjómanna-
dagurinn. Það er að vísu gott
að sjómenn okkar skuli hafa
nóg að gera við að afla brauðs
í bú, ekki mun af veita. En þess
meiri skylda hvílir á okkur,
sem í landi erum til að stuðla
að þvi að gera sjómannadag-
inn sem beztan og þá fyrst og
fremst með því að hækka að
verulegu leyti í dvalarheimil-
issjóði.
ENN ER EKKI búið að á-
kveða stað fyrir þetta framtíð-
arheimili aldraðra sjómanna, en
hann rnun fást innan skamms,
hvort sem valið verður Laugar-
nesið við sjó fram eða í Laug-
arðásnum, en báðir eru staðirn-
ir ágætir og aðalatriðið að heim
ilið komist upp, og að það verði
á góðum stað. Á sjómannadag-
inn skulum við landkrabbarnir
gera okkar til að allt gangi sem
bezt fyrir samtök sjómanna í
þessu sem öðru.
Hannes á horninu.
Sjómenn!
. 9
Á sjómannadaginn
færum við öllum
sjómönnum
fil lands og sjávar
bezfu héillaóskir