Alþýðublaðið - 30.07.1950, Blaðsíða 5

Sunnudagur 30. júlí 1950.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
B
íurmn. sem
HEINRICH SCHLIEMANN, Þjóðverjinn, sem fann
Trojuborg hina f'ornu og gíóf hana upp á síðari hluta
nítjándu aldar, var brautr.yðjandi í fornleifarannsóknum
og hefur enginn fornleifafræðingur orðið eins- frægur og
hann. I eftirfarandi grein'segir dóttir hans, A'ndro-
mache Schlieniann-Melas, sem erin er á "fifi, ævisögu
þessa merka manns og Iýsir baróttu Eans fyrir því að Ieiða
hinar huhlu Ieifar Trojuborgar fram í dagsljósið.
HEINRICH SCHLIEMANN
sat við hlið annars manns í
járnbrautarvagni. Skyndilega
leit hann upp úr blaðinu, sem
sem hann var að lesa, og
sagði við ferðafélaga sinn:
„Hvað eruð þér að lesa, með
leyfi að spyrja?“
„ívar hlújárn,“ svaraði mað-
nrinn.
„Lesið fyrir mig eina setn-
jngu.“
Hann byrjaði á málsgrein
einhvers staðar af handahófi,
og greip hana á lofti og þuldi
síðan síðu eftir síðu nákvæm-
lega orðrétt. Hann hafði lært
Ivar hlújárn utan bókar, þeg-
ar hann lærði ensku 19 ára
gamall. Nú var hann rúmlega
sextugur, og ef til vill hefur
liann lesið bókina síðah, en
iiann gat líka rifjað hana orð-
rétt, hvenær sem hann vildi.
Heinrich Schliemann kunni
18 tungumál, og á hverju
jþeirra kurmi hann a. m. k. 2
foækur þannig utan að. Þetta
'var ■ sannarlega ógleymanleg
persóna, ekki aðeins nánustu
ættmennum sínum, heldur'einn
ig öllum þeim, sem þekktu
Ihann. Hann var mesti tungu-
málamaður sinna tíma og forn-
fræðingur af guðs náð, þvi
i J)ótt hann hefði alls enga
skólamenntun, gerði hann
stórmerkar fornfræðiuppgötv-
anir. T. d. uppgötvaði hann
xústir hinnar fornu Tróju-
foorgar og fann og lét grafa
npp gröf Agamemnons í borg-
ínni Mykene.
Sennilega eru það alger eins
dæmi, að átta ára gamall
drengur setji sér fastákveðið
viðfangsefni að glíma við, og
máði því marki eftir 44 ára
erfiða baráttu! Örlagadísirnar
hvísluðu því að föður Schlie-
manns, að hann skyldi segja
hinum 8 ára gamla, draum-
lynda syni sínum á prestssetr-
dnu í Ankerhagen frá upp-
greftri Pompei-borgar og
síðan lesa fyrii> hann listaverk
Homers um Trójustríðið Þetta
var árið 1830.
„Af hverju er Trójuborg
•ekki grafin upp eins og Pom-
pei“? spurði drengurinn.
Faðir hans hristi höfuðið.
„Hafi Trójuborg nokkurn
tíma verið til, þá var hún
forennd til ösku fyrir mörg
- þúsund árum.
Litlu síðar rakst drengur-
inn á mynd í sögubókinni
sinni, þar sem Trójuborg var
sýnd í ljósum loga. Hann sá
strax, að virkismúrarnir um-
hverfis borgina voru úr steini,
og ályktaði, að hann gæti þó
í öllu falli ekki brunnið. Faðir
hans benti honum á, að þetta
Væri aðeins hugmynd þess,
sem teiknaði myndina, en
drengurinn sat fast við sinn
heip. „Trójuborg er þarna, —
einhversstaðar,“ sagði hann á-
hveðinn.
Frá þessum degi yfirgaf
hann aldrei sú .ihugsun, að
hann yrði að finna Trójuborg,
Þegar hann var ,12 ára, var
hann látinn hætta í skólanum,
og gerast aðstoðarmaður hjá
nýlenduvörukaupmanni. Þar
þrælaði hann í fjögur ár frá
klukkan fimm á morgnana til
klukkan ellefu á kvöldi-n, og
hafði ekki annað kaup en fæði
og húsnæði. Þegar fimmta árið
byrjaði, átti hann að fá greitt
eitthvað kaup, en þá meiddi
hann sig í brjóstinu við það
að fást við stóra tunnu, og
honum var strax sagt upp
vinnunni, af því að hann gat
ekki lyft neinu vegna þessara
meisla. Hann lagði leið sína
til Hamborgar og réði sig til
starfa sem káetudrengur á
litlu seglskipi, sem átti að,
farei til Venezuela.
Örlög skipsins voru ráðin.
Það var ekki fyrr komið út á
opið haf en stormurinn greip
það og liðaði það sundur. Litli
káétudrengurinn náði í eitt-
hvað rekald og hélt sér þar
dauðahaldi. í margar klukku-
stundir var hann að velkjast í
ísköldum sjónum, en að lokum
skolaði honum upp á sendna
strönd Hollands. Hann fannst
og var veitt aðhlynning. Þýzki
ræðismaðurinn á staðnum gaf
honum tvo gullpeninga, til
þess að hann gæti komizt til
Amsterdam. Þangað komst
hann, en hann var meiddur og
lerkaður, andlega og líkam-
lega hrakinn. Hann lagði þó
ekki árar í bát, heldur fór
strax að leita sér atvinnu í
þessu framandi landi, þar sem
hann var öllum ókunnugur og
gat ekki einu sinni gert sig
skiljanlegan.
Hann fékk starf sem sendi-
sveinn. Það var ekki vel borg-
að, en hann hafði talsvert
rúman tíma. Sá tími var vel
notaður. Hann hafði alltaf með
sér bók í sendiferðunum, og
gekk stöðugt með hana opna.
Jafnvel þegar hann fór yfir
göturnar, hélt hann á bókinni
í hendinni, lærði eitt og eitt
orð í senn og mundi það vel.
Á fyrsta árinu lærði hann
hollensku, ensku og frönsku.
Síðan lærði hann spönsku, ít-
ölsku og portúgölsku, hvert um
sig á sex vikum.
Sendisveinsstarfið gaf lítið
í aðra hönd. En þegar forstöðu
menn útflutningsfirmans B. H.
Cchröder & Co. fréttu af þess-
um unga manni, sem kunni
sex tungumál auk móðurmáls-
ins, réði það hann í þjónustu
sína og þá fór honum fljótt
að græðast fé. Hann hóf starf
sitt hjá fyrirtækinu sem bók-
haldari og bréfritari, en var
fljótlega hækkaður í tigninni.
Að tveim árum liðnum, var
hann gerður að .framkvæmda-
stjóra. Hann lagði um þessar
mundir stund á að nema- rúss-
nesku, og var sendur sem sér-
stakur fulltrúi fyrirtækisins til
St. Pétursborgar. Þegar hann
var 27 ára gamall, stofnaði
hann þar eigið fyrirtæki, sem
fljótlegs. blómgaðist mjög.
Honuni urðu geysimikil not
að rpálaþekþingu sinni. Hann
Lék Hamlet í Kronborg í sumar. í
ferðaðist um heiminn þveran
og endilangan, og hvarvetna
þar, „spjn þaqn ,fóx,, var hann
eins og heima hjá sér hvao
það snerti, að alls staðar gat
hann gert, sig skiljanlegan.
Méðáh’'stoð; ,á gullæðihu mikíá
í Kaliforníu, ferðaðist hann
þangað pg stofnaði þar banlca,
sem hafði aðsetur í Sakra-
mento. Hann tvöfaldaði auðæfi
sín á hálfu öðru ári. Kaliforn-
ía var gerð að sérstöku ríki í
Bandaríkjunum meðan hann
dvaldi þar, og gerðist hann
því bandarískur þegn, og taldi
sig aldrei hafa ástæðu til þess
að iðra þess.
' Það átti vel við föður minn,
að stunda viðskipti, og hann
var hreykinn af því staríi sínu.
Algerður heiðarleiki og sam-
vizkusemi í öllum viðskiptum
voru honum óskrifuð lög.
Hinu er þó ekki að leyna, að
einbeittur vilji hans og allsterk
tilhneiging til þess að finnast
hann ævinlega hafa á réttu að
standa, orsökuðu, að hann varð
einþykkur og dálítið einræðis-
sinnaður gagnvart samstarfs-
mönnum og ættingjum. Hann
átti einnig mjög erfitt með að
þola seinlæti, enda var hann
sjálfur afar mikilvirkur og
geysimikill starfsmaður. Eitt
sinn skrifaði hann fyrrverandi
samstarfsmanni sínum í Amst-
erdam: „Eg óska þér og konu
þinni hjartanlega til hamingju
með trúlofun dóttur ykkar, en
hvar í ósköpunum eru þessi 50
tonn af sykri. sem ég sam-
þykkti að kaupa af þér með
því skilyrði, að mér væru send
þau strax?“
Hann lét ekki velgengni
þessa tímabils villa sér sýn um
markmiðið, sem hann hafði
fyrir löngu sett sér. Hann
syrgði ávalt þau ár, sem
hann hafði glatað vegna fá-
tæktar og umkomuleysis, og
gerðist staðráðinn 1 að vinna
þau upp aftur með þrotlausu
starfi og með því að láta ekki
starfið trufla sig frá þeim á-
setningi að auka við þekkingu
sína. Hann lærði að tala og
rita bæði nútíma grísku og
forngrísku. Hann lærði arab-
isku, þar á meðal allan kóran-
inn utan að. Hann gerði til-
raun um það, hve staðgóða
kunnáttu hann hefði í arab-
isku. Sú tilraun var honum
lík, svo djörf og hættuleg var
húri. Hann fór til Mekka, dul-
bjó ' sig þar sem Múhameðs-
trúarmann og slæddist inn i
Á sumri hverju er „Hamlet“ Shakespeares leikinn í Kron-
borgarkastala við Eyrarsund, þar sem sögnin segir, að hann
hafi lifað og dáið. í sumar var það frægur Ieikflokkur frá
„The Old Vic“ í London, sem lék hinn fræga harmleik. Þao
var Michael Redgrave, sem lék Hamlet í því gervi, sem sést
hér á myndinni.
hóp pílagríma, sem á vissurn
tímum fá að koma inn í hið
allra helgasta, hið svokallaða
Kaaba í Mekka. Til frekara
öryggis lét hann umskera sig,
því hefði hann verið grunaður
um að vera villutrúarmaður,
og í ljós komið að svo væri,
sem vitanlega hefði augljóst
orðið og glögglega sannað, eí
hann hefði ekki verið umskcr-
inn, þá hefði hann umsvifa-
laust verið drepinn. Hann íór
í öllu að hætti pílagrímanna.
þuldi kóraninn aftur á bak og
áfram allan liðlangan daginn
fullum hálsi, en svo nákvæm
var þekking hans á þessari
biblíu Múhameðstrúarmann-
anna, að enginn fékk á honum
hinn minnsta grun, og slapp
hann frá þessari eldraun óá-
reittur og heill á húfi.
Þegar hann var 42 ára hætti
hann viðskiptastörfunum og
hóf leitina að Tróju. Enginn
,,lærðra“ manna í fornfræðum
haf5i .nokkra trú á þessu verk-
Mannfalsþim
Hið árlega manptalsþing Reykjavíkur verður
haldið í tollstjóraskrifstofunni i' Haínarstræii
5, mánudaginn 31. b. m. kl. 4 e. h.
Falla þá í gjalddaga skattar og önnur þing-
gjöld fvrir árið 1950.
Tollsfjórinn í Reykjavík, 28. júlí 1950.
TORFI HJARTARSON.
efni hans. Flestir voru þeirrax
ar skoðunar, að Trója hefði
jáls ekki verið til, aðrir voru
á annarri skoðun en hanri um
það, hvar hún hefði verið. Eri
sammála voru fræðimermirnir
um að álíta hann einungis ný-
ríkan áhugamann, sem harm •
reyndar var, og gerðu gvs að
honum þar sem hann æddi
um alla vesturströnd Litlu-
Asíu. um Grikklandsstrendur
og allar evjarnar þar á milli
með málband í annarri hend -
inni og Illionskviðu í hinni,
rétt eins og hann væri að feta
síg áfram eftir nákvæmri teikn
ingu. Hann fekk brátt auga-
stað á hæð nokkurri allmiklu
nær strönd Dardanellasundsins
en þeir fornfræðingar, sem á
annað borð voru þeirrar skoð-
unar. að Trójuborg hefði verið
til, höfðu áður talið líklegast-
an. Þessa ályktun dró Schlie-
mann af því, að hann taldi það
koma fram í Illionskviðu, að
Grikkir hefðu farið milii or-
ustuvallar og skipa tvisvar til
þrisvar á dag, og sömuleiðis af
því, að á einum stað, er sagt
um Ódysseif, að hann á leið
sinni til vígvallarins eitt sinn
hevrir í vaðfugli.
Nú taldi hann sig ekki þurfa
annað frekar en tryggan fé-
laga, sem reiðubúinn væri til
þess að þola með honum súrt
og sætt við leitina, taka þátt
i sorg hans yfir mögulegum
vonbrigðum og samfagnast
með honum yfir sigrum, ef
unnir yrðu. Þetta yrði að vera
grísk stúlka, hún yrðf að vera
kunnug máli hinna fornu
Grikkja og helzt tala hina
fögru tungu Ilionskviðu. Hann
fók þá ákvörðun að skrifa vini
sínum erkibiskupinum af Pe-
loponnesus:
..Veldu handa mér konu. . .
Hún má vera bláfátæk. en hún
verður að vera vel menntuð og
hafa áhuga á Homerskviðun-
jpp. Hún verður. að vera hrein-
Framhald .á %. síðu.