Alþýðublaðið - 30.07.1950, Blaðsíða 7

Sunnudagur 30. júlí 1959.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Maðurinn, sem
Framh. a£ 5. síðu.
grísk, svarthærð og, ef mögu-
legt .er, falleg. En umfram allt
verður hún að vera góð og
elskuleg stúlka.“
Erkibiskupinn sendi margar
myndir —■ vitanlega af bláfár-
tækum ættingjum sínum. Fað-
ir minn valdi eina úr; 17 ára
gamla stúlku, sem hét Soffía.
Hann sagði, að hún væri
,,elskulegust.“ Svo vel vildi til
að auk þess var hún fallegust
af þeim öllum.
Hann ferðaðist til Aþenu til
þess að kvænast Soffíu. En
fyrst lét hann hana þylja
langa kafla af Hómer utan að,
á forngrísku náttúrlega. Þegar
hann hafði þannig gengið úr
skugga um, að hún var jafn
gáfuð og hún var falleg, varp-
aði hann fram spurningunni:
„Hvers vegna samþykktuð þér
að giftast mér?“
,,Af því að foreldrar mínir
sögðu mér, ‘að þér væruð ríkur
maður,“ svaraði stúlkan hrein-
skilnislega.
Hann varð bálreiður og þaut
út. En sem betur fer hafði
hann þrátt fyrir svar hennar
orðið heiilaður af fegurð henn-
ar og yndisþokka, og það var
því ekki svo erfitt að koma á
sættum. Hann komst líka brátt
að raun um, að hún var ekki
síður ástfangin en hann sjálf-
ur.
Veslings stúlkan! Ofc sagði
hún mér frá því, hvernig hann
hefði eytt hveitibrauðsdögun-
um í það að þeytast með hana
til Frakklands og Ítalíu, og þar
Varð hún að fylgjast með hon-
um hvert sem hann fór, sem
aðálMga var á söfnin. Þar var
eklcert undanfæri, enda hafði
hún ekki geð í sér tif þess að
biðja sér griða. Hann kenndi
henni tungumál, og aðferðin,
sem hann notaði, var harð-
neskjuleg. Hann talaði ekki við
hana orð á öðru máli en því,
sem hann var að kenna henni
í það og það skiptið, fyrr en
hún. hafði lært það nokkurn
veginn. Þá skipti hann strax
yfir í annað mál.
Það var ekki lítil áreynsla
fyrir hana að eiga þennan óbil-
gjarna, harðúðuga og upp-
stökka mann. 'Það var heldur
ekki lítil áreynsla fyrir mig.
Frá því í bernsku minni hafði
hann það fyrir sið, að rífa mig
upp úr fasta svefni klukkan 5
að morgni, setja mig á hests-
bak og ríða með mig fimm
mílna leið til strandarinnar,
einungis til þess að synda í
sjónum með honum, og það
gerði hann á hverjum morgni.
Hann byggði stórt hús handa
okkur, en þar var ekki snefill
af húsgögnum til þæginda.
Hann vann og skrifaði allan
daginn standandi við hátt
borð. Móðir mín þorði ekki að
hafa orð á því við hann, að
hann skyldi breyta til í þessu
efni, en hugðist fá hann til þess
með því að gefa honum eitt
sinn hægindastól. Faðir minn
sagði ekki orð, bar stólinn út í
garð og þar við sat.
Hann hafði hinar kynlegustu
hugmyndir í sambandi við
heilbrigði barna sinna. Þegar
yngri bróðir minn var skírður,
var það gert í kirkju að við-
stöddu miklu fjölmenni. Þegar
hvað mestur hátíðablær var
yfir samkomunni, dró faðir
minn upp hitamæli og brá
honum niður í sln'rnarfontinn,
til þess að ganga úr skugga
um hvort vatnið væri hæfilega
heitt. Það varð uppnám í
fann Trojuborg
kirkjunni; presturinn varð fok 1
reiður, og harðneitaði að
vígja vatnið á ný. Málið fékk
ekki friðsamlega lausn fyrr en
móðir mín hafði tekið á öllu
sínu til þess að blíðka prest-
inn, en síðan gekk allt eins og
í sögu.
Þrátt fyrir ráðríki og drottn
unargirni var faðir minn í
aðra röndina blíður og við-
kvæmur. Hann hataði upp-
skafningshátt, tildur og prjál,
og enda þótt auðæfi hans og
síðar frægð skipaði honum
meðal stórmenna heimsins,
varð hann aldrei hið minnsta
hreykinn eða upp með sér.
Hann elskaði blóm og dýr.
Aldrei mun ég gleyma þeim
degi, þegar ég hafði lesið rósa-
vönd handa honum úr garðin-
um í kringum húsið og færði
honum sigri hrósandi. Hann
tók mig við hönd sér, leiddi
mig út í garðinn, benti mér á
blómabeðin og sagði: „Rósirn-
ar, sem þú sleizt upp, deyja
innan nokkurra daga, þótt allt
sé gert, sem hægt er, til þess
að halda þeim lifandi En ef þú
hefðir ekki slitið þær upp,
heíðirðu þér til mikillar gleði
getað fylgzt með vexti þeirra
og viðgangi í allt sumar og séð
þær verða að skrautlegum,
fullþroska blómum. En nú
eru þær dánar.“ Alla tíð síð-
an hliðra ég mér hjá að slíta
upp blóm eða skera, þótt nú séu
liðin nær því 70 ár frá því að
þetta skeði.
Eg var ennþá lítil stúlka,
þegar faðir minn tók sér ferð
á hendur til Konstantínopel til
þess að semja við tyrknesku
stjórnina um að fá að starfa að
útgreftri Trójuborgar. Hann
hafði í fyrstu túlk sér til að-
stoðar, en að tveim mánuðum
liðnum hafðj hann lært tyrk-
nesku til þeirrar hlítar, að hann
gekk að öllu frá samningunum
hjálparlaust hvað málið snerti.
Á þessum tímum var forn-
leifafræði á bernskuskeiði. Það
var sáralítil reynsla fyrir
hendi um það, hvernig upp-
gröftur borga yrði haganlegast
framkvæmd
Faðir minn réð strax 100
menn í þjónustu sína, og lét
þá hefjast handa um að grafa
rúmlega 30 metra breiðan
slturð umhverfis hæðina, sem
hann taldi líklegast að borgin
hefði staðið á.
Eg held, að ég megi full-
yrða, að hvorki hann né móð-
ir mín gerðu ráð fyrir, að það
yrði viðfangsefni næstu 3ja
ára að grafa í þessa hæð. Níu
borgir höfðu verið byggðar á
hæðinni síðan á steinöld, og
þegar komið var að þeirri
næstneðstu, taldi faðir minn,
að það væri Trójuborg Hom-
ers, og dró hann fyrst í stað
þá ályktun af því, að hann
rakst á hálfbrunna veggi og
sótuga og sviðna múra. Hann
fann höll, en hún var minni
en búizt hafði verið við, og
þar fannst enginn fjársjóður.
Hann fyrirgaf Hómer ýkjurn-
ar! Honum var nóg, að nú
hafði hann sannað, að frásaga
Hómers var sönn. En nú gat
hann ekki látið grafa meira,
kostnaðurinn var orðinn gíf-
urlegur; og það var ekki laust
við að það örlaði á hryggð í
tilkynningunni, sem hann gaf
út seint um vorið 1874, að
hann myndi láta hætta að grafa
15. júní það ár.
Snemma um morguninn
hinn 14. júní voru foreldrar
mínir stödd á vinnustaðnum.
Verkamennirnir höfðu byrjað
kl. 5 um morguninn, eins og
venja var; sólin var að koma
upp, og hellti geislum skáhalt
niður í gryfjuna, sem þau
voru stödd í. Skyndilega
glampaði á eitthvað 1 öskunni.
Faðir minn sneri sér hvatlega
að móður minni. „Farðu og
kallaðu paydos“, næstum
hvíslaði hann. Paydos þýðir
hvíldartími.
„Núna. Klukkan sjö að
morgni?“ spurði hún undr-
andi.
„Já, strax,“ sagði faðir
minn. „Segðu þeim, að ég eigi
afmæli í dag, og að ég ætli að
gefa þeim frí. Og þegar þú
kemur aftur, hafðu þá með
þér stóra, rauða sjalið, sem þú
hefur stundum á kvöldin."
Hún spurði ekki fleiri spurn-
inga; hún var því vönust, að
hlýða honum skilyrðislaust.
Þegar hún kom aftur, kraup
hann í öskunni og rótaði í
henni með hnífnum sínum, og
kærði sig kollóttan um stóran
stein, sem á hverri stundu gat
oltið ofan á hann. Hún sá
hvað hann var ' að gera, og
breiddi rauða sjalið fyrir
framan hann. Þarna dró hann
Eram hvert djásnið á fætur
öðru, og þetta var enginn lítil-
fjörlegur fjársjóður: Tvær
gullkórónur, 24 gullhálsmen,
eyrnahringir, hnappar og fest-
ar í tugatali, lítil guðalíkneski
úr dýruni málmi í tugatali,
stór gullflaska, drykkjarbik-
ar úr gulli, sem vóg meira en
600 grömm, 12271 hringur og
4066 dýrindis veggskildir.
Draumur litla, umkomulausa
drengsins gat ekki ræzt betur
en þetta.
Hann rogaðist með fjársjóð-
inn heim; þurfti að fara
margar ferðir. Þegar því var
lokið, skreytti hann móður
mína með dýrmætustu grip-
unum. Hann þakkaði henni á-
valt að þessum glæsilega ár-
angri var náð. í huga hans
var ástin til konu hans sam-
tvinnuð meðvitundinni um
það, að hafa unnið mikið af-
rek.
Frá Trójuborg fór faðir
minn til Mykene í Suður-
Grikklandi. Þar var hin
fræga höll Agamemnons kon-
ungs, leiðtoga Grikkja í sögu
Hómers. Hlýðinn leiðsögn
hins fræga söguritara og eig-
in innblæstri, gat hann sér til
um það, hvar gröf þessa forn-
aldarhershöfðingja væri í
borginni, og hann hugðist
líka að finna grafir þeirra
manna, sem sagan segir að
hafi myrtir verið með honum.
Enn einu sinni hlógu fræði-
mennirnir að honum. Hann
fann ekkert markvert fyrst í
stað, og var í þann veginn að
gefast upp. En á síðustu
stundu rakst hann á sex graf-
ir með beina^rindum í, og
þar var fjársjóður í gulli og
skrautmunum 50 sinnum
stærri en'hann hafði fundið í
Trójuborg!
Það hafa verið skiptar
skoðanir um það, hvort þetta
séu í raun og veru grafir
Agamemons konungs og fé-
laga hans. Hitt hefur verið
sannað síðan, að við Tróju
gróf faðir minn lengra niður
en á svið Ilionskviðu. Eins og
áður er sagt, fann hann þar 9
borgir, og sú raunverulega
Trójuborg var ekki sú næst-
neðsta þeirra, eins og faðir
minn hafði alið, heldur sú
þriðja í röðinni ofan frá. —
Fjársjóðurinn, sem hann
fann, hefur á sínum tíma ver-
ið í eigu einhvers þjóðhöfð-
ingja, sem uppi hefur verið
Snæfellsnes - Hveravellir
Breiðfirðingafélagið fer tvær skemmtiferðir um
verzlunarmannahelgina, ef næg þátttaka fæst. Far-
ið verður á Snæfellsnes og Hveravelli.
Nánari uppl. í símum 4974, 5593, 4337, 4131 og 2534.
FERÐANEFND.
mörg hundruð árum fyrr en
hetjurnar í Ilionskviðu.
Faðir minn varð öskuvond-
ur, ef niðurstöður uppgötvana
hans voru dregnar í efna.
Samt mat hann sannleikann
svo miklu meira en eigin frægð,
að hann réði til sín lærðan
fornleifafræðing sér til að-
stoðar við þau verkefni, sem
hann síðar tók sér fyrir hend-
ur að fást við. Starf þeirra
leiddi til þess, að í ljós kom
síðar, að honum hafði skjátl-
azt í Tróju, en hann lifði ekki
að fá á þessu fulla staðfest-
ingu, enda þótt hann væri bú-
inn að sætta sig við þá hugsun
löngu áður en hann dó. Hverju
breytti þettá, þegar allt kom
til alls? Heinrich Schliemann
fann og gróf upp Trójuborg
Hómers. Hann var brautryðj-
andi um fornleifarannsóknir.
Aldrei mun nokkurt nafn
varpa skærari ljóma á þá vís-
indagrein en nafn Heinrich
Schliemanns.
Tvær afsakanir.,.
Framhald af 4. síðu.
AÐ HINIJ — hundsbótum
Björns Ólafssonar til launa-
stéttanna fyrir þann þriðjung
kaupuppbótarinnar, sem 'nann
hefur haft af þeim með því
að láta falsa júlívísitölima, —
þarf ekki að eyða mörgum orð
um. Það er alveg eins og þjóf
urinn kæmi, eftir þjófnaðinn,
til þess, sem hann hefur stol-
ið frá, byðist til þess að skila
honum einhverjum hluta þýf-
isins og hældi sér um leið fyr-
ir slíkt örlæti, —- ætlaðist
meira að segja til þakklætis
fyrir það! Nei, þannig þýðir
Birni Ólafssyni og framsókn-
armálgagni hans, Tímanum,
ekki að koma til launastétt-
anna.
Skýrsla E. H. Cooley
Framhald af 1. siðu.
það hlífa honum og vera miklu
ódýrara.
OF MORG FRISTIHUS
Þá telur Gooley að einn
höfuðgallinn við fiskiðnað,
sérstaklega frystiiðnaðinn, sé
hinn mikli fjöldi lítilla fyr-
irtækja. Telur hann, að hægt
sé að frysta sama magn og
hér er gert á miklu ódýrari
hátt, en gert er, ef hþsin
væru sameinuð. Bendir hann
sérstaklega á Keflavík,
Reykjavík og Hafnarfjörð í
því. sambandi, þar sem hægt
væri að sameina vinnsluna
á mjög hagkvæman hátt og
auka afköst en draga úr
kostnaði.
Þá rekur Cooley í skýrslu
sinni vinnslu fiskjarins í
frystihúsunum og gerir marg
ar athugasemdir og ábending
ar um vinnsluna. Telur hann,
að niðurröðun véla ,meðferð
tækja, nýting mannafla og
fleira mætti víða betur fara
og hvetur mjög til þess, að
starfslið sé þjálfað betur en
gert er og meiri áherzla lögð
á hreinlæti við fisjkaðgerð, svo
og vandvirkni við pökkun.
EKKI SAMA VARAN.
Eitt af því, sem bent er á í
skýrslunni, er að hraðfrysti
fiskurinn sé ekki ávallt eins,
og umbúinn fisk undir ís-
tryggingu fyrir því, að fá á-
vallt jafnt góðan, vel skorinn
og ubbúinn fisk undir ís-
lenzkum vörumerkjum. Þetta
geri sölu vörunnar afar erf-
iða.
Þá ræðir í skýrslunni um
skipulag framleiðslunnar, sem
Cooley vill koma í miklu fast
ara form, svo og um sölu vör-
unnar. Segir han^, að íslénd-
ingar eigi að þa^a forustu í
vörugæðum, umbúðum . bg
sölu á markaðinum,- í stað
þess að vera ávallt að feta í
fótspor annara. -
LJÓTUR VITNISBURÐUR
FRÁ KAUPENDUM.
Þá gerðþ Cooley athugun á
því, hvaða skoðanir helztju út
sölumenn á íslenzkum fiski í
Ameríku hefðu á vörunni. Nið
urstöður þeirrar athugunar
eru vissulega uggvænlegar fyr
ir íslendinga, en Cooley tek-
ur í skýrslunni nokkur dæmi
um svör seljendanna við fvrir
spurnum hans.
Segja sumir frá því, að
kaupendur hafi kvartað um
orma í fiskinum, lélegar um-
búðir og illa meðfarinn fisk í
umbúðunum. Aðrir segja
hreinlega, að þeir treysti sér
ekki til að bjóða íslenzk flök
í búðum sínum, og aðrir
benda á, að varan sé ekki á-
vallt hin sama („uniform”).
Þá segja þeir, að ef íslenzku
flökin væru nægilega vel úr
garði gerð, sé þeir viðbúnir að
kaupa milljónir punda.
Margt fleira er í skýrslu
Cooleys, bæði um það, sem
hann telur að aflaga fari hér
á landi, tillögur margvíslegar
um endurbætur og meiri fjöl-
breytni í framleiðslunni, svo
og margskonar frqfileikur um
þessi efni.
Framhald af 1. síðu.
en úr því getur ekki orðið, þar
sem skipið verður verður að
leggja af stað í hringferð kl. 8
í kvöld. Herðubreið fór í gær
kl. 12 á hádegi, en Skjaldbreið
mun fara kl. 11 í kvöld á Húna
flóasafnir og er brottfarartíma
hennar flýtt um einn sólar-
hring.
Eina skipið sem stöðvast
strax vegna vinnustöðvunar-
innar verður Goðafoss, en hann
er ekki tilbúinn til ferðar, og
því ekki hægt að komí. honum
af stað. Hins vegar var brott-
för Fjallfoss flytt og á hann
að fara í dag vestur um land
og norður.