Alþýðublaðið - 24.08.1950, Qupperneq 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 24. ágúst 1950
Ötgeíandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Mölier.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Aiþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Evrópumeisiara-
EVRÓPUMEISTARAMÖTIÐ
í Briissel, sem hófst í gær, er
íþróttaviðburður, sem vekur
athygli um gervaj.lan heim.
Lengi voru horfur á því, að
fresta yrði mótinu vegna kon-
ungsdeilunnar í Belgíu, er virt-
ist ætla að leiða til alvarlegra
átaka og jafnvel borgarastyrj-
aldar. En henni lauk í tæka tíð,
þegar Leopold afsalaði sér
völdum í hendur svni sínum og
dró sig sjálfur í hlé. Og nú hafa
snjöllustu íþróttamenn álfunn-
ar safnazt saman í Brussel til
að reyna með sér.
Þeirra meðal er fámennur
hópur íþróttamanna héðan frá
íslandi. En eigi að síður er á-
stæða til þess að ætla, að hon-
um verði athygli veitt. Frjálsar
íþróttir hafa tekið miklum
framforum hér á landi undan-
farin ár. Þróun þeirra er ævin-
týri líkust, jafnvel án tillits til
þess, hversu fámenn þjóð okk-
ar er. Á Evróþumeistaramótinu
í Osló 1948 vann Gumvar Huse-
by það afrek að verða sjjurveg-
ari í kúluvarpi, og aðrir íslenzk
ir keppendur gátu sér ágætan
orðstír. Síðan hafa tvímæla-
laust orðið miklar framfarír á
sviði frjálsra íþrótta á íslandi.
Það eru því vonir bundnar við
íslenzka keppendahópinn, og
fulltrúar okkar munu áreiðan-
lega ekki koma þarna fram til
að gleymast strax að lokinni
keppni. Heimurinn mun gefa
því gaum, að smáþjóðin ís-
lenzka á snjöllum frjálsíþrótta-
mönnum á að skipa.
*
Þátttaka íslands í íþrótta-
móti eins og Evrópumeistara-
mótinu í Brússel héfur miklu
meiri þýðingu en almenningur
gerir sér Ijóst í fljótu bragði.
Umheimurinn hefur fáar og
smáar hugmyndir um í'þand.
En íþróttirnar draga að sér at-
hygli tugþúsunda karla og
kvenna og þá fyrst og fremst
æskunnar. Islenzku íþrótta-
mennirnir rækja þess vegna
það hlutverk að vekja áhuga á
landi sínu og þjóð. Sú land-
kynning er sannarlega mikils
virði, þar eð íslenzku íþrótta-
mennirnir hafa unnið afrek,
sem þykja miklum tíðindum
eæta. Förin til Brússel verður
vonandi ekki síður happadrjúg
en aðrar utanferðir íslenzkra
íþróttamanna undanfarin ár.
Þjóðin öll bíður frétta af ís-
lenzka keppendahópnum og
bindur við hann miklar vonir.
Hér skal ekkert rætt um sig-
urhorfur íslenzku íþróttamann-
anna annað en það, að þær
virðast góðar. Fréttij næstu
daga skera úr um, hversu mik-
ill frami þeirra verður. En í-
þróttamennirnir munu áreiðan.
lega ekki liggja á liði sínu.
Keppni í slíku íþróttamóti er
hins vegar mikil þolraun. Þess
Vegna er ógerlegt að spá fyrir-
fram um árangur og afrek. Við
bíðum og sjáum, hvað setur.
*
Það er gleðilegt, að íþrótta-
áhuginn virðist fara sívaxandi
meðal íslenzkrar æsku. Þar
finnur unga fólkið heppilegt
hugðarefni. Gildi íþróttanna er
.epgan yeginn fólgið í sigrum
beirra, sem íram úr skara,
heldur í aukinni hreysti, fegurð
og þjálfun glaor.ar og framsæk-
innar æsku. Maðurinn, sem
stundar íþróttir í tómstundum
til að auka hreysti sína og heil-
brigði, en keppir aldrei á opin-
beru íþróttamóti, getur haft
meiri not þeirra en meistarinn
eða methafinn. Þó skal hlutur
afreksmannanna ekki vanmet-
inn. Þeir kveikja áhugann og
valda því, að æskan, sem ella
kynni að leiðast á glapstigu,
sækir út á íþróttavellina eða
upp til fjalla og inn til dala til
að styrkja og stæla líkama
sinn. Og þá er þjóðfélagsgildi
íþróttanna komið til sögunnar.
Við höfum ástæðu til þess að
fagna því, hvað íþróttirnar eru
orðnar ríkur þáttur í þjóðlífi
og uppeldi okkar íslendinga.
Og það á að vera okkur aðalat-
riðið, þó að við fylgjumst af á-
huga með afreksmönnum okk-
ar, hvort sem þeir keppa inn-
i byrðis hér heima eða reyna sig
við syni annarra þjóða.
Til fyrirmyndar
SUMARIÐ,. sem nij er senn
liðið, hefur um margt verið
srfitt okkur íslendingum. Síld-
veiðin hefur brugðizt að heita
má gersamlega og heyskapur-
inn gengið mjog báglega í flest
um héruðum landsins. Þess
vegna má það teljast til undan-
tekninga, að grænmetisfram-
leiðslan í ár verður meiri en
nokkru sinni fyrr, en frá því
skýrði Alþýðublaðið í athyglis-
verðri frétt í gær.
En ekki nóg með það; Aukn-
ing grænmetisframleiðslunnar
hefur leitt til þess, að verð um-
ræddrar vöru hefur lækkað,
svo að almenningur á þess auk-
inn kost að kaupa hana og
neyta hennar, en það má einn-
ig teljast til undantekninga.
Þeir, sem grænmetisframleiðsl-
una annast, hafa getið sér góð-
an orðstír. Þeir hafa dregið úr
framleiðslu skrautblómanna,
cn lagt því meiri áherzlu á
framleiðslu grænmetisins, þó
að hitt hefði vafalaust að sumra
dómi virzt ábatasamara. Þetta
vútnar' um framsýni og um-
^yggju fyrir hag þjóðarinnar,
og má ekki minna vera en á
það sé bent og því athygli veitt.
Aðrar þjóðfélagsstéttir mættu
vissulega taka garðyrkjumenn-
ina sér til fyrirmyndar um
þetta. Erfiðleikar samfélagsins,
sjálfráðir og ósjálfráðir, væru
nógir samt.
Nú eru horfur á því, að ís-
lendingar eigi kost á grænmeti
árið um kring, þar eð frysting á
grænmeti var tekin hér upp
fyrir tveimur árum og hefur
gefizt vel. Það er gleðilegt.
Þessi holla og góða fæla ætti
eem oftast að vera á allra borð-
um, og framfarirnar, sem orðið
hafa á sviði grænmetisfram-
leiðslunnar, benda til þess, að
svo muni einmitt verða í fram-
tíðinni.
Eyjabálum
við Reykjanes
• BÁTAR frá Vestmannaeyj-
um, sem reknetaveiðar stunda
við Reykjanes, fengu góðan
afla í fyrradag. Var aflinn þetta
100—200 tunnur á bát.
Mikil síld sésl
vaða vesior af
Veslmannaeyjum
VÉLBÁTURINN Gísli J.
Johnsen sigldi skömmu fyrir
hádegið í gær í gegn um mikla
síld, sem óð vestur af Vest-
mannaeyjum. Vélbáturinn var
á leið til Stokkseyrar og var
staddur um fjórar sjómílur
vestur af Faxasundi, er síldar-
innar varð vart.
Glæsileg bókmenntastarfsémi. — Vandað verk.
— Maður, sern ræður yfir berjalandi, segir sína
skoðun. — Skemmíiferð gamla fólksins um mán-
aðamótin.
EIN MERKASTA og vanda-
samasta bókmenntastarfsem!,
sem hér hefur verið ráðizt í, er
útgáfa Helgafells á málverka-
bókunum. Fað þarf mikla bjart-
sýni og mikið áræði til þess að
ráðast í slíka útgáfu, ekki að-
eins vegna fámennis þjóðarinn-
ar og því takmarkaðs markaðar,
heldnr ekki síður vegna skorts á
tæknilegum möguleikum um
allan búnað slíkra listaverka.
TVÆR BÆKUR eru nu
komnar út, bók Ásgríms Jóns-
sonar og bók Jóns Stefánssonar,
en bók Kjarvals, sem allur al-
menningur mun bíða eftir af
mestri eftirvæntingu, mun vænt
anleg fyrir jólin. Það er ekkert
efamál, að menn hafa undrazt
það, hve vel hefur tekizt til um
búning þeirra tveggja bóka, sem
þegar eru komnar. enda hafa út-
gefendur orðið að leita út fyrir
landsteinana um aðstoð' við
gerð myndamóta og prentun
sumra mynda, en enginn fer 1
grafgötur um það, að það, sem
unnið hefur verið hér heima,
hefur tekizt prýðilega.
ÞAÐ ER EKKI eingöngu
tveimur bókum og þá sérstak-
tekizt furðulega vel, heldur
hygg ég, að þekkt í|5kbandsfyr-
irtæki erlendis skili ekki betri
vinnu en bandinu á þessum
tveimur bókum go þá sérstak-
lega á bók Jón Stefánssonar. —
Mikill kostnaður fylgir útgáfum
sem þessum, en vonir útgefenda
um fyrstu bókina munu ekki
hafa brugðizt. Almenningur
hefur tekið henni fegins hendi.
enda eru þessar listabækur

Hreinlœti á vinnustöðvum
prýði á hverju heimili.
MAÐUR, SEM RÆÐUR yfir
berjalandi, hefur komið að máli
við mig af tilefni pistils míns
um bann við berjatínslu. Hann
kveðst ekki selja aðgang að sínu
berjalandi og heldur ekki banna
berjatínslu, en hann vakti at-
hygli mína á skemmdarverkum
fólks og ókurteisi. Hann kvað
fólk þyrpast á berjalandið í
hundraðatali og án þess að biðja
um leyfi, það legði bifreiðum
sínum þvert fyrir umferðarleið
heimilisfólksins, skildi eftir bréf
og annað rusl um alla móa —
og það sem verst væri, eyðilegði
berjalandið.
ÞETTA, að eyðileggja berja-
landið, kom mér á óvart. En
hann gaf mér skýringuna.
Berjatínsla margra Reykvíkinga
er ekki lengur leikur og upplyft
ing eins Og áður var, heldur
græðgi og rányrkja. Einhverjir
hafa fundið upp einhvers konar
verkfæri, sem fólk kallar ,,tín-
ur“. Það er krús eða ílát, sem
,.klóra“ er sett við. Með ,,klór-
unni“ tæíir fólk berin af lyng-
inu, sem síðan detta ofan f krús-
irnar, en þetta #* ekki nóg,
heldur liggur lyngið rótafúitið i
flyksum eftir fólkið á móunum.
VITANLEGA er þetta ófært.
Þessi maður fullyrti, að eftir
sumarið mundu engin ber vaxa
á stórum svæðum í hans lan\(r-
eign einmitt vegna þessarar
rányrkju. Eg er sammála hon-
um um það, að ekki er hægt að
leyfa fólki aðgang að berjalandi,
sem þannig gengur um.
FORMAÐUR Félags íslenzkra
bifreiðaeigenda hringdi til mín
í gær af tilefni ummæla minna
og sagði mér, að >kemmtiferð
gamla fólksins yrði um mánaða-
mótin.
Hannes á horninu.

VÖRUVÖNDUN er nú allmik-
ið rædd hér á landi, þar sem
útflutningsvörur landsmanna
þurfa að standast æ meiri
samkeppni og seljast nú því
aðeins, að keppendur annarra
landa vilji kaupa þær, þegar
mikið úrval af annarri mat-1
vöru er jafnframt á boðstól-
um. Er þetta ástand r\rbreyt
ing frá þeirri tíð, er mat-
vælaskortur var mikill, sér-
staklega í Evrópu, og ríkis-
stjórnir kepptust um að
kaupa sem mest magn fiskj-
ar.
í SLENDIN G AR virðast nú
gera sér það ljóst, að þeir
verða að standast samke//pn-
ina, og ekkert getur tryggt
útflutning þeirra betur en
vörugæðin. Þeir virðast einn
ig vera að vakna til meðvit-
undar um það, að fiskurinn,
sem hér er framleiddur, er
matvara, og nú eru hvarvetna
gerðar stórum meiri kröfur
en nokkru sinni fyrr til hrein
lætis, gæða og umbúða allrar
matvöru.
ÞVÍ MIÐUR virðist hreinlæti
við fiskaðgerð og fiskpökkun
hafa verið mjög áfátt hér á
landi, og menn gert sér allt
of lítið far um að bæta það.
Hinn ameríski sérfræðingur,
Edward Cooley, bendir á
þetta í Skýrslu sinni, og má
lesa á milli línanna, að hann
telur hreinlæti áfátt í frysti-
húsunum og öðrum slíkum
stofnunum, er hann heim-
sótti. Hann bendir á það, að
íslendingar hljóti að geta
tamið sér sama hreinlæti á
vinnustöðvum, þar sem þeir
framleiða matvöru fyrir
sjálfa sig og aðrar þjóð'ft’, og
þeir sína í svo ríkum mæli á
heimilum sínum. -Þetta er at-
hyglisverður samanburður.
íslendingar eru hreinlát þjóð
í eðli sínu, eins og heimilin
sanna, en beim hættir mjög
við að gleyma hreinlætinu á
vinnustöðum eða opinberum
stöðum.
MARGIR VINNUSTAÐIR hafa
engin eða mjög ófullkomin
salerni fyrir starfsfólkið. Það
er algerlega óverjandi, að svo
sé, og ætti að krefjast þess,
hvar sem fólk er saman kom-
ið til vinnu, að fullkomnum
salernum sé komið fyrir og
góðum handlaugum. Þá er
það frumskilyrði, að rennandi
vatn sé á hverjum vinnustað,
en til munu dæmi þess, að
svo sé ekki, jafnvel þar sem
fiskþvottur er stundaður í
stórum stíl.
í ÞESSUM EFNUM er vissu-
lega mikill munur milli
hinna ýmsu vinnustaða hér
á landi. Til eru frystihús og
aðrar verksmiðjur, sem eru
til fyrirmyndar hvað hrein-
læti snertir og starfsfólki eru
tryggðar aðstæður til óað-
finnanlegs hreinlætis. Þannig
á það að verg. En þeir vinnu-
staðir munu því miður vera
fleiri, sem ekki hirða um
þessa hluti sem skyldi, og af
þeim stafar sjálfum útflutn-
ingsatvinnuvegum þjóðarinn-
ar stór hætta.
SEGJUM SVO, að Tékkar, Hol-
lendingar eða Bandaríkja
menn tækju upp á því að
senda heilbrigðiseftirlitsmann
hingað til lands til að líta á
framleiðslu og pökkun fiskj-
arins, sem þessar þjóðir
kaupa í stórum stíl. Segjum
svo, að þessir eftirlitsmenn
sæju tvo eða þrjá vinnustaði,
þar sem fólkið væri að gera
að fiski, en hefði engin sal-
erni, engar handlaugar til að
þvo sér í, ekkert rennandi
vatn væri fyrir hendi, en
fiskurinn þveginn úr sjó, sem
tekinn væri rétt hjá frá-
rennsli bæjarins. Ætli þessir
menn mundu ekki stöðva öll
kaup á vörunni, sem fram-
leidd er við slíkar aðstæður?
ÞETTA ER helzt til djúpt í ár-
inni tekið. Það skal viður-
kennt. En í þessum efnurn
geta íslendingar ekki gert sér
að góðu annað en fullkomið
hreinlæti við framleiðsluna
og það verður nú þegar að
tryggja, að hvergi sé út af
því brugðið.