Alþýðublaðið - 22.09.1950, Blaðsíða 6

8
ALÞÝÐUBLAÐiö
Föstudagur 22. sept. 1950.

AÐSENT BBÉF
Ritstjóri sæll.
Merkilegar þykja mér frétt-
irnar frá Bergþórsvholi. Að þar
séu nú fundnar brunaleifar af
bæ Njáls gamla, og brenna hans
því sem næst sönnuð staðreynd.
Þykir mér þá um leið heldur
afsannast lcenning hins mikla
og spaka rithöfundar, sem taldi
þann atburð skrök eitt; þóttist
geta rakið feril þeirrar sagnar
aftur í aldir til persneskra og
byzantiskra ævintýra að öðrum
þræði, en annars til riddara-
sagna og hetjukvæða á miðöld-
um, ef ég man rétt. Fer senni-
lega svo áður en lýkur, að illa
takist þeim að afsanna ýmsar
frásagnir íslendingasagnanna,
enda þótt sitthvað kunni að
vera ýkt í Grettlu og Búa sögu.
Þó hefur mér alltaf fundizt var-
hugavert, að vefengja frásögn-
ina af viðureign Grettis og grið-
konunnar fyrir þá sök, að feril
þeirrar frásagnar mætti rekja
fram til vorra daga og bess ut-
an aftur úr %\lu valdi. Hvað þá
afturkreistinga snertir, sem
ekki vilja fyrir nokkurn mun
trúa því, að íslendingar á sögu-
öld hafi sumir hverjir verið'
garpar og afreksmenn, slíkir að
þeir gátu sér hina mestu frægð'
erlendis, þá er afstaða þeirra
sprottin af minnimáttarkennd
og útlendingadýrkun, gömium
sálsjúkdómi frá áþjánar- og
kúgunaröldunum, þegar bað
gróf um sig í þjöðarsálinni, að
allt væri mest í Danmörku og
enginn innlendur til neins nýt-
ur. Því miður mun ekki únnt
að grafa gömul íþróttaafrek eða
orustubrögð úr jörð, enda þótt
Eldjárn minn sé gæfumaður við
rekuna, — þarf þess heldur
ekki við, og hafa þeir Gunnar
velvarpandi og félagar hans
tekið það ómak af þjóðminja-
verði. Veit ég ekki betur en í-
þróttaafrek þeirra hafi vakið
aðdáun og athygli stórbjóða,
ekki síöur en sund Kjartans
vakti við hirð Ólafs Tryggva-
sonar; væ'ri gaman að geta
skyggnazt sex eða sjö aldir fram
í tímann og lesið ritgerðir
þeirra, sem þá hyggja sér væn-
legasta fræðimennsku til frama
að balda því fram., að Gunnar
Huseby hafi aldrei getið sér af-
reksorð. aldrei til þess unnið, —
enda aldrei til verið. Eflaust
munu þeir siyðja þá kennmgu
sína með þeim rökum, að til
hafi vsrið sagnir um góða kúlu-
varpara með Bandaríkjamönn-
um og ítölum; hafi þær sagnir
síðan borizt til íslan%s og ís-
lenzkir blaðamenn síðan stað-
fært þær og tilemkað oss,
benda á það sem sönnun, að
þeir hafi valið þessari þjóð-
sagnahetju nafn Gunnars á
Hlíðarenda, en síðan bætt við
hann norsku ættarnafni í þakk-
lætisskyni við Norðmsnn, en
þeir hafi um líkt leyti gefið oss
eftir Snorra Sturluson, — en
vitanlega komi ekki til mála, að
neinn íslenzkur hafi skarað
fram úr öðrum samtíðarmönn-
um sínum í einu né öðru!
Jæja, þetta eru nú aðeins
nokkrar hugleiðingar, sem
brunaleifafundurinn að Berg-
þórshvoli vakti með mér. Vit-
anlega er þessi fundur, þegar
allt kemur til alls, ekki sönnun
eins eða neins. Njáll var maður
framsýnn, og hver veit nema
honum hafi hugkvæmst að
svíða nokkra afrta og grafa þá
síðan þarna, vitandi það, að all-
mörgum öldum síðar mundi
Eldjárn taka að leita þarna
menja þeirrar Njálsbrennu, sem
aldrei var framkvæmd. Já, og
hver veit nema hann hafi kippt
úr sér jaxli og lagt har.n þarna
eirihvers staðar í nánd, til þess
að gabba prófessora og doktora
til trúar á prakkarskap Skarp-
héðins.---------
Þú ættir því að grafa betur,
Eldjárn minn! Njáll hlær áreið-
anlega hinum megin, begar
hann veit þá Einar og Nordal
véra að athuga jaxlinn!
Viðringarfyllst.
Filipus Bessason
hreppstjóri.
33
gerðir
vegglampa
höfum við.
Verð frá kr. 63.50.
Véla- og raftækjaverzlunin.
Sími 81279.
Tryggvagötu 23.
Kaupum iuskur
& áj
Baídursgöfu 30.
lesið Alþýðublaðið

HEITAR ASTRIDUR
svaraði þessu rólega til og virt-
ist ekki hyggja á sennu. En
þegar Philip varð litið í augu
hans, stakk hann hendinni aft-
ur í vasann og þreif til skamm-
byssunnar. Hann þekkti bróð-
ur sinn, þegar hann var í þess-
um ham.
„Þið virðist hafa gleymt því,
herrar mínir,“ mælti Laird, að
6g er borinn og barnfæddur
hérna í New Qríeans. Þið
gleymið því, að ég hljóti að
hafa heyrt sagt frá kosningun-
um, sem hér fóru fram 1840,
tveim árum áður en ég fædd-
ist. Margir ykkar eru það
miklu eldri en ég, að þeir
hljóta að muna eftir óeirðun-
um, sem urðu í sambandi við
bær. Philip bróðir minn, sem
hérna stendur, sá tvo menn
fellda. Og þið hljótið að muna
eftir götubardögunum, þving-
unaraðferðunum og svikunum
í sambandi við kosningarnar
1844. Ekki réðu Norðurríkja-
menn neinu um þær kosning-
ar. Eða, — það hlýtur að vera
misminni mitt, því að ekki fara
Suðurríkjamenn svo þorpara-
lega að ráði sínu? Munið þið
eftir því þegar írarnir, sem
bjuggu við Rousseaustræti,
voru reknir eins og hjörð aftur
á kjörstaðinn og þvingaðir til
þess með ofbeldi að kjósa afr-
ur og breyta þannig fyrri at-
kvæðagreiðslu sinni? Eða mun-
ið þið eftir honum Mochlin iög-
regluþjóni, sem var drepinn,
þegar hann reyndi að koma
þeim út úr kjörslanum, sem
vörnuðu þeim demókrötum,
nem stóðu í þröng fyrir utan og
brutu rúður hússins með grjót-
kasti, að komast inn í kjörsal-
inn og neyta atkvæðisréttar
síns? Og ólíklegt er, að þið
hafið gleymt honum Steve
O’Leary lögreglustjóra, sem
var skotinn í sitjandann í upn-
botinu, sem varð af því, að
hann vildi hindra rannsókn á
því furðulega fyrirbæri, að
íjórtán hundruð atkvæða vorú
greidd í kjörhverfi, þar sem
aðeins sjö hundruð atkvæðis-
bærra kjósenda var á kjör-
nkrá.“
Etienne Fox kreppti fing-
urna svo fast um fótinn á glas-
inu, að hann hrökk í sundur.
Laird lét sem hann veitti hon-
um enga athygli. Hann var svo
hugfanginn af ræðuefni sínu,
að hann gætti engrar varúðar.
„Það hafa aldrei farið svo
fram kosningar hérna í New
Louisiana. að ekki kæmi til ó-
eirða í sambandi við þær!“
mælti hann. „Og ég geri helzt
ráð fyrir, að svo muni alltaf
verða. Mochlin féll í kosninga-
óeirðunum 1854. I kosningaó-
sirðunum 1856 voru tveir
menn skotnir til bana, en tutt-
ugu særðust svo, að flytja varð
þá í sjúkrahús. Og þrem árum
áður en styrjöldin hófst, stóð
sá hinn sami maður, sem nú
gegnir hinu virðulega borgar-
stjóraembætti, fyrir óeirðum.
sem urðu ellefu manns að
bana, en fjöldamargir særðust.
Það var einmitt faðir þirin,
Etienne Fox, sem gerði tilraun
til þess að halda óeirðaseggjun-
um í skefjum, og þá voru hlað-
in götuvígi og léttum fallbyss-
um beitt í bardaganum. Og svo
fjölyrðið þið um smávegis
slagsmál, sem urðu í sambandi
við síðustu kosningar, scm
fram fóru undir eftirliti Norð-
urríkjamanna. Ég spyr ykkur,
iierrar mínir, eruð þið Norður-
ríkjamönnum ekki einiaa helzt
reiðir fyrir þá sök, að þið telj-
ið þá hafa numið úr gildi
gamla þjóðarvenju, og að þeir
komi í veg fyrir að ykkar eigin
hæfileikar á þessu sviði fái. að
njóta sín til fulls?“
Etienne Fox bjóst til að láta
hendur skipta og nokkrir menn
söfnuðust að honum til þess að
veita honum lið.
Laird hallaði sér að veitinga .
borðinu, og grá augu hans
leiftruðu af gáska og' baráttu-
gleði.
„Nú byrjar skemmtimin
fyst fyrir alvöru!“ mælti hann
við Hugh.
Hugh hló, hátt og hvellt, svo
að undir tók í salnum.
„Heimskingi!“ sagði hann.
„Þeir drepa þig á stundinni!"
En. þá hófst ókyrrð nokkur
úti fyrir dyrum. Etienne nam
staðar, liðsmenn hans hikuöu
og horfðu þangað. Flurðinni
var hrundið upp og tröllstór
negri ruddist inn í saíinn og
virti íyrir sér mannsöfnuðinn.
Allt datt í dúnalogn, hann hélt
rakleitt að veitingaborðínu.
,,Whisky,“ mælti hann, ,.ég vil
Eá eittlivað að drekka!“
Laird varð litið framan í
svertingjann og sperrti upp
augnabrúnirnar.
Þetta var svertinginn, sem
hann hafði átt í höggi við
kvöldinu áður.
Veitingamaðurinn spýtti fyr-
irlitlega um tonn.
„Hevrðu mig um hálft orð,
Surtur sæll,“ mælti hann. „Þú
veizt það ofurvel, að við veit-
um þér og þínum líkum hvorki
vott né þurrt. Komdu þér út,
fjandi þinn, áður en þú veröur
drépinn!“
„Ég frjáls maður,“ drundi í
þeim svarta. „Get etið hvar
:em mig lystir, drukkið hvar
sem mig lystir. Ef hvítir menn
ekki vilja, ég moli á þeim
hausinn. Skenktu mér drykk-
inn, bölvaður ræfillinn þinn!“
Laird veitti því athygli, að
einhver hreyfði sig vinstra
tnegin við hann. Wilkes hafði
tekið mann nokkurn, serri bar
þunga svipu í hendi, tali og
benti á bareflið, en maðurinn
brosti og fékk honum það um-
yrðalaust. Þegar Wilkes hafði
fengið svipuna í hendur, lædd-
ist hann aftan að svertingian-
um og sló hann bylmingshögg
í hnakkann.
Svertinginn snerist á hæii og
bjóst til átaka, en Wilkes haföi
dregið upp skammbyssuna og
miðaði henni á hann.
„Þegar svertingi þarf cin-
hvers við,“ mælti þessi fvrr-
verandi þrælasali, „verður
hann að vinna fyrir því með
því að dansa. Allt í lagi, Surt-
ur, dansaðu, skepnan þín,
dansaðu!“
Hann hélt skammbyssunni í
annarri hendi og miðaði á
barm negrans, en sló með svip-
unni, sem hann bar í hinni
hendinni, á annan fótlegg hans.
Svertinginn öskraði og lyfti
upp fætinum, en fékk sam-
stundis annað högg og engu
minna á hinn. Hann hoppaði
við og öskraði, en allir við-
staddir ráku upp roknahlátur.
Philip Fournois tók undir
hlátur þeirra í fyrstu, en hætti
skjótt, er honum varð litið á
bróður sinn. Laird hafði rétt
úr sér, svipur hans varð hörku-
iegur og brosið var horfið af
andliti hans. Wilkes barði
svertingjann með svipunni í
fæturna til skiptis og skipaði
honum að dansa.
„Jæja, skepnan þín,“ sagði
hann síðan. „Stökktu nú eins
3g þú eigir lífið að leysa!“
Svertinginn tók þegar til
fótanna og hljóp á dvr, en
hvítu mennirnir veittu honum
margir eftirför með Wilkes í
broddi fylkingar. Það var ekki
fyrr en svertinginn hafði hlaup
ið nokkurn spöl eftir gang-
stéttinni og hugðist beygja fyr-
ir húshorn, að Wilkes lyfti
skammbyssu sinni og skaut.
Hann gaf sér tíma til að miða
vandlega, enda hitti skotið
svertingjann í hnakkann, svo
að hann steyptist um koll og
valt dauður yfir sig á gang-
stéttinni.
Hugh Duncan hló, hátt og
hvellt, svo að messt minnti á
hlátur ungrar stúlku.
„Þetta var vel skotið,
Laird!“ varð honum að orði.
„Varst það ekki þú, sem full-
yrtir, að hann kynni ekki með
byssu að fara?“
Laird svaraði engu, en gekk
hægt og rólega þangað, sem