Alþýðublaðið - 22.09.1950, Blaðsíða 4

ALfc>Yf)UBLAÐIÐ
Föstudagur 22. sept. 1950.
fr// twwr>MtWWtö WW*' ’
r' '® i '$}
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjári: Benedikt Gröndal
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson
Ritstjórnarsíraar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía MÖller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Sfurlun skáldsins
úr Kötlum
JÓHANNES UR KÖTLUM
er gott Ijóðskáld, en honum
lætur sýnu verr að rita óbund-
ið mál. Skáldsögur hans hafa
þótt ærið gallaðar, en þó kast-
ar fyrst tólfunum, þegar hann
tekur sér fyrir hendur að
skrifa greinar um stjórnmál.
Þjóðviljínn ber glöggt vitni
þessa undanfarna daga. Hann
flytur innrammaðar * greinar
eftir Jóhannes, þar sem hann
gerir stjórnmál að umræðu-
efni, og venjulegt fólk hlýtur
að velta því fyrir sér að lokn-
um lestri þeirra, hvort höfund-
urinn sé orðinn eitthvað hins-
egin. Vonandi er þó ekki svo
illa komið fyrir Jóhannesi, þó
að kommúnisminn sé honum
bersýnilega óhollur. En hann
virðist hafa lesið ritsmíðar IIju
Ehrenburg sér til óbótai og
svona skrifuðu lærisveinar Jó-
sefs Göbbels líka á sínum tíma.
Greinar þessarar tegundar
kunna að hafa einhver áhrif í
einræðisrikjunum. En það er
átakanlegt, að ljóðskáld í lýð-
ræðislandi skuli heimska sig á
því að færa svona nokkuð í
letur.
Grein Jóhannesar í gær nær
hámarki, þegar hann pmir
sjálfan sig að umræðuefni, en
hann er veikur fyrir þeirri
freistingu. Hann segir orðrétt:
„Jóhannes úr Kötlum er kom-
múnisti og þar með landráða-
maður og Russi, lýðræðið verð-
ur að segja honum varnarstríð
á hendur, meira að segja skella
á hann atómbombu, ef knífir.“
Og ekki nóg með það, því að
.Tóhannes heldur áfram: „Hver
stjómar þessari nýju göbbels-
herferð gegn Jóhannesi úr
Kötlum og öðru tiltölulega
meinlausu alþýðufólki á jörð-
unni? Það skyldi þó aldrei hafa
gleymzt að taka einhvern
stríðsglæpamanninn úr um-
ferð?“ Og svo kemur langur
reiðilestur um Bandaríkin og
Harry S. Truman vegna kjarn-
orkuárásarinnar á Hiroshima
og Nagasaki. Honum lýkur með
þeirri staðhæfingu, að Truman
sé mesti stríðsglæpamaður
heimsins!
*
Hér virðist hrseðsla komm-
únista við kjamorkusprengjuna
vera komin á ískyggilegt stig.
Jóhannes úr Kötlum, sem býr
austur í Hveragerði, nýtur op-
inbers fjár fyrir að yrkja góð
kvæði en misheppnaðar skáld-
sögur og lifir eins og blómi í
eggi, hefur talið sér trú um, að
atómbombunni verði slællt á
hann í fyrstu persónu eintölu í
nútíð einhvern góðan veður-
dag! Og Harry S. Truman er
að hans dómi mesti stríðs-
glæpamaður veraldarinnar af
|ví að Bandaríkin ráða yfir
Vopni, sem Rússar hafa ekki
nanda milli! Jóhannes hefur
meira að segja gleymt því, að
Truman skýrði sjálfum Jósef
Btajin frá uppgötvun kjarn-
orkusprengjunnar fyrir árásina
á Hiroshima og Nagasaki, og
Stalin varð stórhrifinn af því,
að fundið skyldi vopn, er
mjmdi binda skjótan enda á
síðari heimsstyrjöldina, og ósk-
aði Bandaríkjamönnum giftu
og gengis, þegar þeir þeittu því
í úrslitahriðinni gegn Jaþön-
um. . .
’ Bancl arí.kj amenn munú e.kki
hafa miðað framleiðslu kjarn-
oikusprengjunnar við persónu
Jóhannesar úr Kötlum, þó að
skáldið gefi það í skyn í Þjóð-
viljagrein sinni. Og Jóhannes
getur kennt samherjum sín-
um austur í Rússlandi um það,
að kjarnorkusprengjan hefur
ekki verið bönriuð og sömuleið-
is um hættuna á því, að hún
verði notuð í hugsanlegri styrj-
öld. Þeir hafa stofnað heims-
friðinum í hættu og komið í
veg fyrir allt eftirlit með fram-
ieiðslu kjarnorkunnar. Það er
sem sé öðru nær en að þeir séu
tiltölulega meinlaust alþýðu-
fólk á borð við Jóhannes úr
Kötlum. En Jóhannes hefur
ekki komið auga á þessar stað-
reyndir. Hann hefur þvert á
móti lofsungið Rússa í bundnu
máli og óbundnu. Hins vegar
er hann æfur af reiði yfir því,
að Bandai'íkin skuli búa yfir
leyndardómi kjarnorkusprengj
unnar á sama tíma og hættan
af rússneskri árás, dulbúinni
eða opinberri, leggst eins og
dimmur skuggi yfir lýðræðis-
ríkin og er orðinn blóðugur
veruleiki austur í Kóreu-
Jóhannes úr Kötlum segir, að
Rússar séu ekki meira fyrir
sprengjurnar en svo, að þeir
skrifi allir undir Stokkhólms-
ávarpið til þess að reyna að
koma í veg fyrir kjarnorku-
styrjöld. Jú, þetta er rétt, svo
langt sem það nær. Rússar
revna að koma í veg fyrir
kjarnorkustyrjöld af þeirri ein-
földu ástæðu, áð þeir ráða ekki
yfir kjarnorkusprengjum en
vita af þeim í vörzlu Banda-
ríkjamanna. Það er skiljanlegt,
en naumast þakkarvert. En
friðarvilji Rússa sætir rök-
studdri tortryggni um allan
heim, þótt þeir undirriti Stokk-
hólmsávdrpið. Kommúnistarnir
í Norður-Kóreu kváðu einnig
hafa undirritað Stokkhólms-
ávarpíð áður: en þeí!r lögðu upp
í árásarstyrjöldina gegn Suður-
Kóreu og kölluðu hættu nýrrar
heimsstyrjaldar yfir mannkyh-
ið, þar á meðal vin sinn Jó-
hannes úr Kötlum og annað til-
tölulega meinlaust alþýðufólk.
Brezki rithöfundurinn J. B.
Priestley gaf 11 ju Ehrenburg,
lærimeistara Jóhannesar úr
Kötlum, snjallt ráð, þegar hon
um bárust þau tilmæli frá þess
um atkvæðamesta áróðurs-
manni valdhafanna í Moskvu
að undirrita Stokkhólmsávarp-
ið. Priestleý réði Ehrenburg til
þess að fara heirn til Moskvu
og flytja friðarpredikanir sín-
ar þar, því að þar væri þeirra
þörf. Jhannes úr Kötlum ætti
að ráðast í svipað fyrirtæki
fyrst hann hræðist kjarnorku-
sprengjuna svo mjög sem Þjóð
viljagreinar hans sýna. Hann
ætti að snúa sér til einræðis-
herrans í Kreml, sem hann
orti um lofsönginn hér um ár
ið. og skora á han’n að beita
sér fyrir friði og samstarfi þjóð
anna, gefa fangelsuðum and-
stæðingum sínum frelsi og opna
lanndamærin. En Jóhannesi
dettur þetta eliki í hug. Þess í
stað heldur hann. að Bandarík
in standi í vegi fýrir heimsfrið
inum og séu að undirbúa kjarn
orkuárás á hann — Jóhannes
Jónasson skáld úr Kötlupi, til-
tölulega meinlausan alþýðu-
mann, sem kommúnisminn virð
ist vera á góðri leið með að
gera sturlaðan.
Blöð ur þökunnii Sex í bíl og Stimarge.stii';.
Þorpið Iitla á Laugarnesi.
„BLÖÐ ÚR ÞOKUNNI“ kall-
ar Guruilaugur H. Sveinsson á
Þórshöfn eftirfarandi bréf sitt:
,,Sex í bíl sýna sjónleikinn . ..
á Húsavík í kvöld kl. 8K'. Sum-
argestir sýná sjónleikinn . . . á
Húsavík annað kvöld kl. 814.
Þetta eða svipað þessu segir út-
varpið mitt eitt kvöldio í sum-
ar, eða réttara sagt rödd út-
varpsins þrumar þessar tilkynn
ingar úí í stofukytruna mína.
Útvarpsviðtækið mitt er í Þórs-
höfn á Langanesi, og auðvitað
er ég ofíast staddur á sama stað,
þar sem ég á þar heimili og er
staðbundinn við störf mín. Ég
hef yndi af leiklist og það höf-
um við flest ef ekki öll á þess-
um útkjálka norðursins.
JÆJA, HUGSA ÉG. Þá fáum
við hérna í Þórshöfn að sjá og
heyra Sex í bíl og Sumargesti,
fyrst undrin eru svo að. sgeja
við bæjarvegginn. Kvöldið eft-
ir eru telpurnar mínar með
einhvern hávaða um það bil
sem tilkynningarnar í útvarp-
inu eiga að fara að hefjast. Ég
skamma þær með ógurlegri
þrumurödd og bið þær að hafa
sig hægar, ég verði að fá að
heyra hvenær Sex í bíl og Sum-
argestir .komi. Þær horfa á mig
undrandi augum. Þetta hljó.ta
að vera góðir og merkilegir
gestir, sem pabbi á nú von á,
fyrst það er svona nauðsynlegt
að vita hvenær þeir komi,
Alpýðusamhandskosningarnar.
BOLABRÖGÐ KOMMÚNISTA
við kosningarnar til Alþýðu-
sambandsþings virðast ætla
að koma þeim að litlu haldi.
Að vísu hafa kosningarnar
enn ekki staðið nema í
nokkra daga og ekki nema fá
félög kosið. En í þeim félög-;
um, sem Iokið höfðu íulltrúa-
kjöri á miðvikudagskvöldið,
voru lýðræðissinnar búnir að
bæta við sig fjórum nýjum
fulltrúasætum á Alþýðusam-
bandsþingi, án þess að hafa
tapað nokkru, en kommún-
istar stóðu í stað, því að þeir
höfðu unnið eitt og tapað
einu (allt miðað við síðasta
sambandsþing).
ENGU AÐ SÍÐUR er þess
knýjandi nauðsyn fyrir alla
framtíð verkalýðssamtakanna
hér á landi, að kommúnist-
um sé um land allt vottuð
verðskulduð fyrirlitning al-
menningsálitsins fyrir þau ó-
svífnu .boiabrögð, sem þeir
hafa í frainmi við kosning-
arnar, hvar sem þeir mega
því við koma, til þess að falsa
þær sér í vil. Og slík bola-
brögð hljóta að vekja til al-
varlegrar umhugsunar um
það, hvort ekki sé hægt að
Iryggja lýðræði og meiri-
hlutavald innan verkalýðs-
samtakanna betur framvegis,
en nú er gert.
KOMMÚNISTAR hafa, sem
kunnugt er, reynt að koma
sér hjá allsherjaratkvæða-
greiðslum um fulltrúakjörið
í öllum þeim félögum, sem
þeir ráða, þó að þeir hafi í
sumum þeirra orðið að beygia
sig fyrir beinni fyrirskipun
Alþýðusambandsins um slíKt
kosningafyrirkomulag. Kem-
ur hér greinilega í ljós, hve
gersamlega kommúnistar fyr-
irlíta og fótumtroða lýSræS-
ið, þegar þeir óttast að það
gangi þeim í móti. Þeim
finnst sjálfsagt, að fáeinir
kommúnistar á fámennum
félagsfundum fái að róða full
trúakjöri á Alþýðusambands
þing fyrir félög, sem telja
innan sinna vébanda hundr-
uð eða jafnvél þúsundir
verkamanna.
HNEYKSLANLEG er til dæm-
is kosningin í Dagsbrún. í
því félagi eru 3000 manns,
og því algert gerræði að láta
fulltrúakjör á sambandsþing
fara fram þar öðru vísi en
að viðhaíðri allsherjarat-
kvæðagreiðslu. En þann hátt,
sem vitanlega var sjálfsagð-
ur til þess að lýðræði gæti
notið sín innan felagsins,
tóku kommúnistar í stjórn
þess ekki í mál, þó að stjórn
Alþýðusambandsins beindi
mjög ákveðnum tilmælum til
þeirra í þá átt. Nei, þeir neita
beirúínis yfirgnæfandi meiri-
hluta Dagsbrúnarmanna um
tækifæri til þess af ieka þátt
í fulltrúakjörinu á sambands
þing, og láta félagsfund
skipaðan að mestu smöluðu
liði kommúnista, taka sec
einkarétt. til að kjósa full-
trúa félagsins á sambands-
þing, 33 að tölu!
SLÍKT GERRÆÐI er vitan-
lega alls staðar óþolandi, og
þó máske hvergi eins óþol-
andi og í verkalýðssamtök-
unum. En það er síður en
hugsa þær, og hlusta steinþegj-
andi.
„SEX í BÍL sýna sjónleikinn
. . . á Vopnafirði í kvöld kl. 8Vz.
Sumargestir sýna sjónleikinn
. . . á Vopnafirði arfhað kvöld
kl. 812,“ þrumar útvarpsröddin.
„Þið megið hafa eins hátt og þið
viljið,“ segi ég við hnjáturnar
mínar, ,,já, og gargr* dálítið og
öskra,“ bæti ég við. Menningin
hefur farið framhjá í sex í bíl
og Sumargestir hafa flogið yfir.
Þórshöfn á Áanganesi og Rauf-
arhöfn á Melrakkasléttu eru
ekki þess virði að tvær heiðar
séu keyrðar í bíl um hásumarið
svo íbúarnir fái að sjá og heyra
sjónleiki, sem gagn er að og
gaman.
ÞORPIÐ OKKAK er að vísu
ekki stórt, en þó munu vera þar
yfir 300 íbúar (svipað á Rauf-
arhöfn) og sveitin, sem að því
liggur, er bæði fjölmenn og
fögur, svo tæplega ættu þessir
frömuðir leiklistarinnar að vera
hræddir um að kostnaðurinn
við heiðarkrókana ynnist ekki
upp. En þó svo væri, æftu sýn-
ingarnar á stærri sföðunum að
jafna reikninginn, enda látið f
veðri vaka að þessar ferðir
væru ekki farnar til fjár, held,-
ur til þess að gefa þeim, er í
dreifbýlinu búa, kost á góðrí óg
göfugri list.
TIL GAM,ANS vil ég geta
þess, að þorpið okkar litla á
Langan-ssinu hefur oft í sumar
haft: íbúatölu stærri þorpanna
vel mælda, er það þlgar meg-
inhluti alls síldarflotans liggur
í höfn, en það hefur oft komið
fyrir í sumar og stundum alí-
langan tíma í einu. Þá er .dans-
að hér með bíói á undan og
slagsmálum á eftir, sem góð list
megnar að draga úr, en hasar-
myndin örvar.
NÚ ER KOMIÐ HAUST. Það
er rigning og stormur (stað-
bundið veður hér í sumar). Út-
varpsviðætkið mitt er í gangi.
Sex í bíl eru víst í ReykjaVík
og Sumargestir sennilega líka.
„Annað kvöld kl. 8h> verður
svo eins dæmi um bolabrögð kvikmyndin ^ Björgunin við
kommúnista í kosningunum Látrabjarg sýnd í Þórshöfn á
til Alþýðusambandsþings. í Langanesi,” heyrist allt í einu
Verzlunarfélagi Vestmanna-j bresta í tækisgarminum mín-
eyja fara þeir með stjórn. Ium- °S viti menn, myndin var
Þar höfðu 22 verzlunarmenn sýnd tvisvar fyrir fullu húsi
fyrir nokkru beðið um upp-1 þakklátra áhorfenda, og vel
töku í félagið; kommúnistar 1 hefði mátt sýna.hana oftar, en
neituðu þeim hins vegar um jth Þess vannst ekki tími..
upptöku fyrr en búið var að
kjósa kommúnista fyrir fé-
lagið á sambandsþing, en
það létu þeir 9 manna funa
gera! Eftir það voru umsækj
endurnir teknir í félagið!
ENN ER RIGNING. Telpurn-
ar mínar eru rosð hávaða og
læti, þær hafa svo lítið getað
ærslazt úti, litlu hnoðrarnir.
! „Nú verða lesnar tilkynningar,“
| þrumar útvarpsþulurinn. Ég
H/rcix CT TTVTTA/r V -1-1 held áfram að lesa Alþýðublað-
MEÐ SLIKUM og þvilikum1.- ... , _ , .. „
.. «■ ið mitt •—• en hvað var þetta?
svikum og bellibrögðum j
halda kommúnistar bersýni-
lega að þeim muni takast að!
brjótast til valda í allsherjar
samtökum verkalýðsins hér á
landi á ný. En þeim skjátl-
ast. Þeir munu verða undir
aftur, og ekki hvað sízt fyrir
hin svívirðilegu vinnubrögð
sín í kosningunum, sem sýna
hvers konar eíturnöðrur þeir
eru í samtökunum og hve
knýjandi nauðsynlegt það er,
l „Þórshöfn — söngur
annað
kvöld.11 — „Þögn!“ þruma ég og
hendi Alþýðublaðinu frá mér.
:—„Vérð á eggjum hækkar á
morgun, — dansskemmtun í Ti-
voli í kvöld,“ brestur í tækinu,
og svo — „Jóhann Konráðsson,
Sverrir Pálsson og Áskell Jóns-
(Frh. á 7. siðu.)
að einangra þá þar og gera
þá áhrifalausa.