Alþýðublaðið - 14.10.1950, Blaðsíða 5

Laugardag'ur 14. október 1950
ÁLt>Ýf)URLAf)IÐ
8
ar ríkisins, hr. Iandkj. jpm.,
Haraldur Guðmundsson,
Iiafði lagt til að framlög sam
kvæmt 116 gr. laganna yrðu
ákveðin 20,7 millj., en hæstv.
f jármálaráðherra ætlar að
Iáta 17,3 millj. nægja. Af
þessu má sjá að skilningur
, hæstv. ráðherra á gagnsemi;
og tilverurétti alrpánnatryg^!
inganhá hefur sízt fáfið vnV-!
andi í 7 mánaða samvinnu!
við Sjálfstæðisflokkinn ein- (
an. ■1 . t
Er þetta sízt sagt til þess cð
lasta hæstv. ráðherra per-
sónulega; hins vegar gjalda
menn svo þunga skatta til rík-
íssjóðsins, að full ástæða er til
að menn geri sér ljóst, hvernig
þeim er varið.
Laodbúoaðs og sjáv
arútvegi mismynað
Einnig verða menn að virða
til vorkunnar hið bága fjár-
málaástand, þegar f járlögin eru
■ athuguð. Hlýtur slíkt að hafa
áhrif á afgreiðslu þeirra. Ekki
her þó frv. það, sem hér er til
umræðu, þetta með sér. Ekki er
þar, svo sem áður segir, gert
ráð fyrir lækkunum íolla og
skatta til þess að bæta úr ástand
inu á þann hátt. Ekki er heldur
gert ráð fyrir neinum sérstök-
'um fjárveitingum til þess að
rétta hag atvinnuveganna, þrátt
fyrir hina gífurlegu skatta. Fjár
lagafrumvarpið virðist af hálfu
hæstv. ríkisstjórnar byggt á
því, -að gengislækkunarlögin
iiafi nu þegar haft þau áhrif á
afkomu landsmanna. sem spáð
var í greinargerð fyrir frum-
varpi ríkisstjórnarinnar.
Gleggsta sönnun fyrir bessu
iiygg ég vera 16. gr. frv.: þar er
áætlað til Iandbúnaðarmála
kr. 25,760,075 en til sjávar-
útvegsmála kr. 3,713, 244.
Það er fjarri mér að telja
eftir fjárframlög til landbúnað
ar og fyllilega viðurkenni ég
þá nauðsyn, að þessi forni og
heilbrigði atvinnuvegur blómg
sst og að alþingi styðji að því.
En svo getur þó eigi orðið
til frambúðar nema einnig sé
ctarfað að öðrum atvinnuveg-
um landsmanna. En hversu
•lengi er unnt að veita fé til
sveitanna, ef sjórinn gefur eng
an arð? Ráðstafanir utan fjár-
laga geta verið alveg bráðnauð
synlegar; en þegar vitað er,
áður en f járlagafrumvarp er
lagt fram, að ekki verður kom-
iz-t. hjá að gera neyðarráðstaf-
anir, hvers vegna er ekki gert
xáð fyrir þeim í fjárlagaírum-
varpi? Og hvers vegna er ekki
litið jafnt á hag hinna nauð-
stöddu, hvort sem þeir eiga
heima í sveit eða við sjó? Hinn
mikli mismunur á áætlun fjár-
lagafrumvarpsins á framlogum
til landbúnaðar og sjávarút-
vegs gefa fyllilega tilefni til
þessarar spurningar. Og svarið
er hið venjulega: Ótti stjórnar-
flokkanna við kjósendur í sveit
unum ræður því stéttamisrétti,
sem kemur fram í fjárlagafrum
varpi hæstv. ríkisstjórnar. Þarf
ir nauðstaddra í sveitum hafa
hjá hæstv. ríkisstjórn forgangs
rétt fyrir þörfum þeirra marina
við sjóinn, sem líkt stendur þó
á fyrir. Glöggt dæmi þessa er
viðbragðsflýtir hæstv. ríkis-
stjórnar um aðstoð við bænd-
ur á óþurrkasvæðum austan-
lands, annars vegar, og hins-
vegar afskiptaleysi hennar af
högum manna, sem koma heira
til fjölskyldna sinna með tvær
hendur. tómar af síldarskipum
eða.Vúr síldarvinnu á;,Noi'ður-
landi. m- - M. .
Óþurkarnir herja bændur
eitt sumar. Þeir standa uppi
heylausir fyrir skepnurnar.
Hæstv. ríkisstjórn sendir taf
arlaust tvo þingfframbjóðend
ur úr einni sýslu til þess að
kynna sér ástandið. Síðan
bregður hún skjótt við og út
vegar 4 V-> milljón króna.
yiku áðiit- en alþingi kemur
- íámait,* Hrepþ’sriefndir éigá'
að útbýta fénu í styrki til
bænda. Engra skýrslna er
krsíizt um fjárhag þeirra.
svo vitað sé. Svo drengiiega
er bru^ðið við, sem raun ber
vitni.. til bess að forða biifé
bænda frá niðurskurði. Er
ekki nema gott eitt að seeja
um þennan flýti hjá hæstv.
ríkisstjórn. Færi betúr’ aS
Iians í neiru. En þessi
sama háttv. ríkisstjórn setur
Refn/l ofan á nefnd til þess
.að le'tf* skýrslna biá þeim.
sem sjötta sumarið í röð
komá heixn af síldveiðum með
ívær hendur témor, eða jafn
. yel skuldir á baki. Heilt ár
þurfiu síldveiðisjómenn að
bíða efíir því að fá sjóveðs=
kröfur sínar frá sumrinu
1949. HaCði þó alþingi bann-
að þeim að innheimta þau
með lögsókn. en ekki munu
innstæður þeirra í flestum ti'.
fellum hafa numið meira en
svarar verðmæti hálfs kvr-
fóðurs. Slíkur er viðbragðs-
flýtir og rausn hæstv. alþins
is þegar sjómenn eiga í hlut.
Bændum er, sem betur fer,
skjótari aðstoð í té látin. En um
siómenn er öðru máli að gegna.
Enn koma sjómenn • heim af
síldveiðum ineð tvær hendur
tómar. Þeir hafa ekkert fyrir
6ig að leggja eða fjölskyldur
sínar. Atvinnuleysi og bjargar
skortur herjar mörg hundruð
eða þúsundir sjómanna og
verkamanna fjölskyldna, eink
um vestanlands, austanlands og
norðan. Bæja- og sveitastjórn-
ir eru févana og geta ekkert úr
bætt. Hæstv. ríkisstjórn hefur
enn þá ekkert gert til að bæta
úr þessu, en hefur hins vegar
lagt fram tillögur um að af-
nema opinbera skýrslusöfnun
um atvinnu og tekjur verka-
manna og sjómanna. Vonandi
r.ér hæstvirt ríkisstjórn sig um
hönd í þessu máli, því vissu-
lega er ástandið orðið þannig,
að það verður ekki falið.
Hér við Faxaflóa er ástandið
nokkru betra vegna haustsíld-
veiðanna. Fjöldi iðnaðarfólks
hefur þó litla eða enga atvinnu.
Víða úti á landi er ástandið al-
veg geigvænlegt. Haustróðrar
eru venjulega hafnir um þetta
leyti árs á Vestf jörðum og hrað
frystihúsin tekin að frysta fisk.
sem gæti verið verðmætur fyr
ir Ameríkumarkað. Á þessu
hausti er enginn farinn að
hreyfa sig. Ekkert hraðfrysti-
hús er tekið til starfa og eng-
ir bátar geta farið á sjó.
Vegna gengislækkunarinn-
ar hefur útgerðarkostnaður-
inn, olían, veiðarfærin og
beitan hækkað svo gííuif-^’i
að eklti getur svarað kostn-
aði aS stunda sjóróðra. Geng
iíi'ækkunin hefur bókstaf-
lega drepið smáútgerðina úti
um Iand.
Reynsfan af geng-
islækkuninni.
Mér þykir leitt að þurfa að
raska gengislækkunarró hæstv
íjármálaráðherra, eh í þessu
sambandi verður ekki komizt
hjá að spyrja: Hv ætlar
hæstv. ráðhérra að gerg til. þess
að bætaiúf híriu uggvænlega
ástandi? Varla mun hmstv. ráð
herra svara því, að hann telji
sér þetta óviðkomandi eða hon
um sé það ókunnugt. Eða hvort
mun hann teljh þörfum hins
sveltandi verkafólks í sjávar-
þorpunum úti á landi fullnægt
rneð loforðum gengislækkunar-
jaganna? . »
;ý.-Þaú: vpru að. i
Vmáræðí. 1
Gengislækkunarlögin
nú fengið fylUIega
féýnslatímá; sem höfund
þeirra töldu nægilegan. TJm
þetta segir í gengislækl un-
arfrumvarpinu b's. 5: ..Gert
er ráð fvrir að aðaláhrif
rengislækkunarinnar mimi
koma fram á næstu brem
mánuðum". Síð?n er talað
um nauðsvn þess að festa
verðlag og kaupgjald á hin-
um nýja grundvellj og á-
æt-að ..sex mánaða tímabil
tí! slíkrar jafnvægismyml-
rnar og festi.ngar“. A bls, 46
í bessu sama plaggi er gert
ráð fyrir að verðhækkunin
verði aðeins um 11-13%; en
til fróðlciks má geta þess að
framfærsluvísiíalan er nú
þegar orðin 120—121 stig eða
eða nær helmingi hærri en
yert var ráð fyrir.
I fjárlagafrumvarpinu er
reiknað með 15% uppbótt á
laun. en þessi upphækkun hlýt
ur að kosta ríkissjóð störf sem
hvergi er gert ráð fyrir í frum
varpinu og torveldar enn rekst
ur atvinnuveganna.
Fjórburar fæddir í London
Hverju var íofað,
og hvernig efnt?
Fyrir nokkru síðan fæddust fjórburar í London og végu hver
3—4 pund. Þeir lifa allir, en eftir fæðihguna varð um sinn að
hafa þá í súrefnisskápum þar til lífi þeirra var talið borgið.
Mj’nain sýnir hjúkrunarkonur yfir fjórburunum í skápunum.
Allir hafa spádómarnir og
fullyrðingarnar farið eftir
þessu. Gengislækkunin átti
að stöðva atvinnuleysi, hún
átti að stöðva hallarekstur
bátaútvegsins, hún átti áð
verða til kjarabóta fyrir al-
menning. Hún átti að útrýma
svartamarkaðsbraski. Eftir
sjö mánaða reynslutíma
af gengisfellingunni mun
mönnum þykja ótrúlcgt að
heyra loforðin, sem gengis-
Iækkunarpostularnir gáfu;
,hér eru nokkur sýnishorn
um hinn ágæta tilgang:
Á bls. 6 í greinargerðinni seg
ir:
..Ber þá fyrst að benda á, að
megintilgangur frumvarpsins
er að stöðva það atvinnu-
leysi, sem nú er að hefjast,
og sem án alls efa mun fara
ört vaxandi, verði ekki að-
gert. Frá þessu höfuðsjón-
armiði er frumvarpið laima-
síéttum landsins mikill feng
ur, ef að lögum verður. En
þar við bætist svo, að með á-
kvæðum þess er launþegum
beinlínis tryggðar fn’lar kaup
bætur eftir framfærsluvísi-
tölu, með þeirri einu undan-
tekningu, að reynt er að
stöðva- það kauphlaup milli
kaupgjalds og verðlags land-
búnaðarafurða, sem fram að
bessu hefur Ieitt þjóðina æ
Iengra inn á óheillabraut-
ina“.
Finnst mönnum ekki atvinnu
leysið stöðvað? ílnnst mönn-
am ekki kapphlaupið með hækk
sm landbúnaðarafurða stöðv-
:vð?
Á bls. 7 í greinargerðinni or
væntanlegum afleiðingum frv.
onn lýst á þennan hátt:
..Hér skal ekki fjölyrt um af
leiðingar frumvarpsins. Aðal-
tilgangur þess er að stöðva
hallarekstur, fella niður rík-
isstyrki og skapa jafnVægi j
ojatvinnulífi Iandsmanna. 'étg
þar tneð að komSóí v«g fytír
almennt atvinnuleysi. Jafn-
framt er að því miðað, að
skapa skilyrði til frjálsrar
verzlunar, sem yrði almenn
ingi til mikilla hagsbóta“.
Er ekki hallareksturinn stöðv
aður, njótum við ekki írjálsr-
ar verzlunar? Er ekki jafn-
vægi í atvinnulífinu? Það svar
ar hver fyrir sig. Alþýðusam-
tökin hafa mótmælt frumvarp
inu, bent á galla þess og kraf-
izt leiðréttingar. En þau hafa
ekki hækkað grunnkaup u.m-
fram það, sem lög heimiluðu.
Þau hafa látið lögin. sýna sig
í framkvæmd og ekki sýnt
hæstv. ríkistjórn enn þá hnef-
ann, nema þegar hún ætlaði
að brjóta sín eigin lög og stór-
falsa kauplagsvíslitöluna. Rík-
isstjórnin hefur fengið fullt
næði til þess að framkvæma
gengislækkunarlögin. Það er
svo. kapítuli út af fvrir sig,
hvernig hæstv. ríkisstjórn hef
ur farizt úr hendi hennar bátt
ur í framkvæmd laganna, þ. e.
a. halda verðlaginu í skefjum.
í því efni er eklci ofmælt, að
hæstv. ríkisstjórn hefur sýnt
áhugaleysi, ábyrgðarleysi og i
ckeytingaricyr.i. ,
Svartamarkaðsbrask, -ok-
ur og vöruvöntun hefur
aldrei verið verri en í tíð
núverandi hæstv. ríkísstjórn
ar. ÖIl hjóðin stynur undir
fargi dýrtíðar. Gengislækk-
unin hefur skert kjör fjölda
manna, svo að þeir eiga nú
ekki lengur björg til næsta
máls.
En þetta er nú eitthvað ann
að en lofað var í gengislækk-
| unargreinargerðinni; þar seg
i ir á bls. 50 og 51:
..Gengislækkunína teljum
við óhjákvæmilegt skref til
þess að koma meira jafn-
vaegi á þjóðarbúskapinn. Má
segja, að hún sé skref í þá
8 áft að bæta afltomu- mahría,
’ eri ekki:.' gera hana- lakari.
Framleiðsluöflin verða nýtt
betur, þegar framleiðslu-
kostnaðurinn og tekjui’
manna innan lands eru i
samræmi við verð það, sem
fæst fyrir afurðirnar erlentl
is. Fleira fólk fær þá at-
vinnu í útflutningsfram-
leiðslunni, sem gefur af sér
þjóðhagslega méira heldui’
en margvísleg önnur efna-
hagsstarfsemi, sem þrífst á
óhollum gróðajarðvegi inn-
flutningshaftanna. Þa'ð má
því búast við, að þjóðartekj-
urnar vaxi en minnki ekki
við gengislækkunina. Meira
verður þá til skiptanna helfl
ur en áður, einkum þegai'
frá líður. Það er því augljóst
mál, að gengislækkunin
skerðir ekkí kjör þjóðarinri-
ar, heldur má búast við hinu
gagnstæða’4.
Finnst mönnum eftir hinn
áætlaða reynslutíma meirn
verða til skiptanna heldur en
áður? Firmst mönnum afkom-
an hafa batnað, eins og fyrir-
heit voru gefin um? Eða hvað
er um efndir hinna gullnu lof-
orða hæstv. ríkisstjórnar?
Mvndi ekki margur kjósand
inn vera orðinn þreyttur á ao
bíða eftir uppfyllingu þeirra?
Lof-orðin hafa verið takmarka
laus, en efndir engar.
Þessi þátfur snýr einkum aö
launástéttum landsins, en þeg
ar að útgerðinni kemur tekur
ekki betra við.
Það, sem útvegin-
um var fofaö.
Gengislækkunin átti.að leysa
öll vandræði útgerðarinnar.
Hún átti að létta af henni öll-
um vanda. Um þetta segir á
bls. 27:
„Utflutningsframleiðslaia
verður ar&bærari eh áður,
yrigia,- v t&at; ■
r.n c Framh. á 7. siðlli