Alþýðublaðið - 22.10.1950, Page 3

Simnudagur 22. október 1950
ALÞVÐUBLAÐIÖ
3
FRA MORGNITIL KVOLDS
f DAG er sunnudagtirinn 22.
október. Fæddur íón Espólín
sýslumaður árið 1769, Hermann
Jónasson skólastjóri , árifí 1858,
F.lugumýrarbrenna arið, 1253..
Só!arupi>rás í Rsykjavík er
•feW 7.38; 'sól' 'hæst á lofti kl.
12.12, sólarlag kl. 16.46, árdeg-
isháflæður kl. 3.05, síðdegishá-
flæður kl. 15.25.
Nætur- og helgidagsvarzla:
Ingóflsapótek, sími 1330.
Helgidagslæknir: Haukur
Kristjánsson, Hverfisgötu 7,
sími 5326.
Flugferðir
FLUGFÉLAG ÍSLANDS: Inn-
anlandsflug: Ráðgsrt er að
fljúga í dag til Akureyrar og
Vestmannaeyja, á morgun til
Akureyrar, V estman n aey j a,
Neskaupstaðar, Seyðisfjarðar.
Utanlandsflug: Gullfaxi fer
kl. 7.30 á þriðjudagsmorguh-
ÚTVARPID
11.00 Morguntónleikar (plöt-
ur): a) Strengjakvartett
í a-moll op. 41 nr. 1 eft-
ir Schumann. b(
Strengjasextett í G-dúr
op. 32 eftir Brahms.
14.00 Messa í fríkirkjunni (sr.
Þorsteinn Björnssoni.
15.30 Miðdegistónleikar (plöt-
ur): a) „Myndir á sýn-
ingu“, hljómsveitarverk
eftirMoussorgsky. bý
„Liljur vallarins", kór-
verk eftir Vaughan Wil-
liams.
18.30 Barnatími (Þorsteinn Ö.
Stephensen): 1) Barna-
kór útvarpsins; Páll Kr;
Pálsson stjórnar: a)
Söngur. b) Söngleilcur
fyrir litlu börnin: ,,B:ðu-
kollan“ eftir Margréti
Jónsdóttur (börn úr
kórnpm flytja). 2) Fram
haldssagan: „Sjómanna-
líf“ eftir R. Kipling (Þ.
Ö. St.).
19.30 Tónleikar: Kóralíorspil
eftir Bach (plötur).
20.20 Tónleikar: Pablo Casals
leikur á celló (plöíur).
20.30 Erindi: Frá íslendingum
vestan hafs (dr. Alex-
ander Jóhannesson rckt-
or háskólans).
20.55 Samnorrænir tónleikar;
•— ísland: „Söngusymfón
ía“ eftir Jón Leifs. Leik-
húshljómsveitin í Hel-
singfors leikur; Jussi Jal
as stjórnar (plötur).
22.05 Danslög (plötur).
MÁNUDAGUR:
20.20 Útvarpshljómsveitin
(Þórarinn Guðmundsson
stjórnar): a) Rúmensk
alþýðulög. b) „Heimkom
an“, forleikur eftir Men-
delssohn.
20.45 Um daginn og veginn
(Ingólfur Kristjánsson
blaðam.).
21.05 Einsöngur: Daniel Hertz-
man syngur lög úr „Bók
Fríðu“ eftir Sjöberg
(plötur).
21.20 Búnaðarþáttur: Ásetning-
in í haust (Páll Zóphón-
íssson búnaðarmálastj.).
21.40 Tónleikar: Yella Pessi
leikur á harpsikord
(plötur).
22.10 Létt lög (plötur).
Tillögur Gylfa !>. Gísíasonar um
inn til Prestvíkur og Kaup-
mannahafnar, kcmur; aftpr. á
miðvikudagskvolcj?. ■ ' : 1
PAA: í Keflavík kl. 3.5Ó—4.35
á fimmtudag frá JíewÝorki
og Gander til Óslóar, Stokk-
hólms qg. Helsingfor.s; föstu-
dag kl. 21—2Í.45 frá Hels-
ingfors, Stokkhólmi og Ósló
til Gander og New York.
Skipafréttir
M.s. Arnarfell er á Seýðis-
firði. M.s. IJvassafell er í Gen-
úa.
M.s. Katla er. í Vestmanna-
eyjum.
Hekla verður væntanlega á
Akureyri í dag. Esja er á leið
frá Austfjörðum til Reykjavík-
ur. Herðubreið er í Reykjavík.
Skjaldbreið er á Vestfjörðum á
suðurleið. Þyrill var í Hvalfirði
í gær. M.b. Þorsteinn átti að
fara frá Reykjavík í gær til
V estmannaeyj a.
Brúarfoss kom til Patras í
Grikklandi 20/10. Dettifoss^ fór
frá Hull í gærmorgun til Leith
og Reykjavíkur. Fjallfoss fór
frá Gautaborg 18/10 til Vest-
mannaeyja. Goðafoss kom til
Gautaborgar 16/10 frá Kefla-
vík. Gullfoss er í Kaupmanna-
höfn. Lagarfoss fór frá Kaup-
mannahöfn 19/10 til Flekke-
fjord, Ekersund og Reykjavík-
ur. Selfoss er í Stokkhólmi.
Tröllafoss fór frá -Rsykjavík
18/10 til New Foundland og
New York.
Bföð og tímarit
Nýtt hefti af Heimilisritinu
er nýkomið_ út og flytur m. a.
þetta efni: Karlinn á horninu,
smásaga eftir Böðvar Guðlaugs
son, •Uppfinning prófessorsins,
Um fram allt ekki ást, Viðkynn
ing í lestarklefa, Lækning sjó-
mannsins, þýddar smásögur. Ég
er ... kvæði eftir Sverri Har- j heppileg og valdið miklu um
aldsson, Hollráð urn uppeldis- J ;)ann styrj £cm ag jafnaði hef-
mál, Spurningar og svör Evu j ur stagið um úthlutunina, enda
Adams, Hvers vegna tolla Rosse h.’ýtur slík flokkun að minna
veltarnir ekki í hjónabandinu? ■ a einkunnagjöf í skóla, og hef-
þýdd grein, Úr einu í annað, | ur úthlutunin raunar stundum
H'ver er sinnar gæfu smiður, horið nokkurntkeim af því,- að
þýdd grein, framhaldsságan, ( hún skyldi ]afngilda einkunna
Eyja ástarinnar. sönglagatextar,1 gjöf.
GYLFI Þ. GISLASON hefur lagt fyrir alþingi frumvarp
til laga um gerbreytt fyrirkomulag á úthlutun íauna 0% styrkja
til skálda, rithöfunda og annarra listamanna. Hefur hann áður
flutt frumvarp um þeíta efni, að mestu samhljóða því. sem
hann flytur nú, en það ekki fengizt útrætt á alþingi.
í nýrri greinargerð fyrir r.taða þeirra listamanna, sem
frumvarpinu segir Gylfi J mestrar viðurkenningar njóta,
,,Á undanfönum árum hafa að geta orðið örugf? og ekki
verið uppi háværar raddir um hætta á stöðugum deilum um
nauðsyn þess ag koma fastari ; úth’utun fjár til þeirra. Jafn-
rkipun á úthlutun listamanna- | framt er gert ráð fyrir því, að
iauna. Stjórnskipuð nefnd starf þéir menn, sem ákveðið hefur
aði að málinu fyrir fjórum ár- I verið, að r. ióta skuli heiðurs-
um og samdi frv. til laga um^una ævilangt, skipi listarráð
pessi efni. Bandalag íslenzkra í (akademi) og séu ríkisvaldinu
listamanna hefur og fjallað um til ráðuneytis og leiðbeining-
málið og samið frv. um út-
hlutun launa til ’istamanna.
Ekki hefur þó komið til laga-
seningar um þessi efni enn, og
er það mjög miður. Um all-
langt skeið undanfarið hafa
orðið óeðlileg og óheppileg á-
tök um úthlutun þess fjár, sem
veitt er árlega í fjárlögum til
skálda, rithöfunda og annarra
listamanna. Að veru’egu leyti
nafa deilur þessar átt rót sína
að rekja til þess, að ekki hefur
gætt æskilegrar stefnufestu af
hálfu ríkisvaldsins við út-
hlutun fiársins, enda hefur
hún verið í höndum ýmissa
aðila, þ. e. alþingis sjálfs,
menntamálaráðs, listamanna
sjálfra að nokkru leyti og nú
síðast þingkjörinna nefnda.
Ýmsum og ólíkum reglum hef
ur verið fylgt um skiptingu
fjárins frá ári til árs, og hefur
skáldum og rithöfundum verið
c-kipt í allt að 11 f’okka, tón-
listarmönnum og leikurum í
allt að 8 flokka og myndlist-
armönnum í allt að 4 flokka.
Hin nákvæma flokkun Jista-
mannanna hefur verið mjög ó-
dægradvöl,
og fleira.
verðlaunakrossgáta
OBJ P
Meginatriði þessa frv. er, að
allt að tólf skáld, rithöfund-
ar og aðrir listamenn skuli
njóta fastra heiðurslauna að
upphæð 18.000 kr. á ári. Hæstu
skáldalaun hafa undafarið num
ar um málefni, er varða listir.
auk þess sem listaráð getur að
sjálfsögðu valið sér siálfstæð
verkefni. Því fé, sem veitt er í
fjárlögum til listamanna um-
fram þær al’t að 216.000 kr.,
sem heiðurslaunin gætu num-
ið, skal síðan skipt milli ann-
arra rithöfunda, skálda og
listamanna, en þó þahnig, að
því fé verði ekki úthlutað í
nema bremur flokkum. Auk
heiðurslajúnaflokksins virðist
eðlilegt að gera ráð fyrir tveim
ur flokkum fjárveitinga til við
urkenndra listamanna (9000
kr. og 6000 kr.) og enn fremur
sérstökum flokki (3000 kr.) ti’.
uppörvunar efnilegum byrj-
endum fyrst og fremst.
N Þótt frv. þetta verði að lög-
um. fylgja því að sjálfsögðu
engin ný útgjöld fyrir ríkis-
sjóð. Það fjallar einvörðungu
um skiptingu þess fjár, . sem
veitt er í fjárlögum til lista-
manna, en það er að vísu lög-
bundið, að allt að tólf mönn-
um skuli jafnan veita árleg
heiðurs’aun að upphæð 18.000
kr.'Miðáð'víð þá! fjárhæð, seih
ætluð er listamönnúm í fjár-
lapafrv. hæstv. ríkisstjórnar
fyrir 1951, þ. e. 519 000 kr.
vrði hægt að úthluta 303,000
kr. til annarra en þeirra, sem
heiðurslauna mega njóta.
í frv. er alþingi ætlað að
(aka ákvnríun um, hverjir
njóta skuli heiðurslauna, og
því er einnig ætlað að ákveðn,
með endurveitingu tilskilinn
tíma, hverjir skipa skuli listar
ráð. Menntamálaráði er hins
vegar falin úth’utun fiár til
nnnarra listamanna, en þó gert
ráð fyrir því, að jafnan sé leit-
að umsagnar listarráðs og
,'ieimspekideddar Háskóla ís-
landy áður pn ákvörðun er tek
in. Eips og nú er komiý mál-
um, sýnist ástæðuiaus að velja
rérstakar neíndir til að annast
þessa úthlutun og eðlilegast að
Eela það menntamálaráði, enda
hefur það önnur skyld störf
með höndum Hins vegar er
það nýmæii, að leita skuli um-
sagnar listarráðs og heimspekt
deildar Háskóla íslands. Fyrst
gert er ráð fyrir því, að hinir
viðurkenndustu listamenn þjóð
arinnar skipi listárráð (aka-
demi), virðist sjálfsagt, að
menntamálaráð leiti umsagnar
beirra, áður en það tekur á-
kvarðanir um fjárveitingar til
annarra listamanna, en um
laun þeirra sjálfra hefur al-
þmgi þegar tekið endanlega á-
kvörðun.
Ætti með þessu móti að fást
mjög aukin trygging fyrir því,
að vel sé vandað til ákvarðana
í þessu efni, svo að ekki þyrfti
að standa um þær óeð’ilegur
og hvimleiður styr“.
Bindindismenn vilja að ríkið
3-5 námssfjóra um bindi
Gefin voru saman í hjóna-
band í gær ungfrú Guðriður
Guðmundsdóttir og Ólafur ís- | ið 18 000 kr-> en Þan laun hafa
berg I-Iannesson stud. jur. Síra
Jón Thorarenspn
Heimili hjónanna
Vesturgötu 35 B.
gaf saman.
verður að
Fundir
Kvenfélag AlþýSuílokksins í
Hafnarfirði heldur fund í Al-
þýðuhúsinu við Strandgötu kl.
8.30 á þriðjudagskvöldið kem-
ur. Kosning fulltrúa á Alþýðu-
flokksþing. Vetrarstarfið rætt.
Kristilegt ungmennafélag í
Hallgrímgsókn heldur fund í
kvöld kl. 8.30 í Hallgríms-
liirkju. Fermingarbörn undan-
farinna ára sérstaklega boðin.
Fundarsfni: Síra Jakob Jónsson
flytur suttt erindi um boðorðin.
Snorri Þorvaldsson leikur ein-
leik á fiðlu. Rætt verður um
vetrarstarfið.
Kvenfélag Ilallgrímskirkju
heldur fyrsta fúnd sinn á
aðeins fáir hlotið. Allmargir
hafa hins vegar fengið 12.000
r—15.000 kr. Fim. þessa frv. tel
ur eðlilegt og réttmætt, að allt
að tólf skáld, rithöfundar og
aðrir listamenn njóti sérstakra
ög allríflegra heiðurslauna og
haldi þeim ævilangt, ef þeir
hafa verið taldir þeirra mak-
legir fimm sinnum. Ætti að-
vetrinum í Oddfellow uppi ann
að kvöld (mánudagskvöld kl,
8,30. Kvikmynd verður sýnd og-
rætt urn vetrarstarfið.
Fyrírlestrar
Háskólafyrirlestur. Mrs. E.
A. Rotaertsson flytur fyrirlestur
í I. kennslustofu hásltólans
mánudaginn 23. okt. kl. 6.15 e.
h. Efni: British Authors of to-
daý and to-bnorrów. Öllum c-r
heimill aðgangur.
Ályktanir þings ssmvinnynefndar bind-
indismanna, er háð var sc L suniuidagj.
SAMVINNUNEFND BINDINÐISMANNA hé't ' fu ltrúá-
þing sitt í Reykjavík sunmidaginn 15. október. Á þingimi
mættu 30 fulltrúa frá 8 féiagasamböndum innan samvi.mu-
nefndarinnar. Þingið samþykkti margar ályktanir, meðal anú-
ars áskorun til alþingis og ríkisstjórnar um að launaðir ver'ði
3—5 menn er verði nokkurs konar fræðslu- og námsstjórár
bindindisStarfsins í landinu.
Þá skoraði þingið á alþingi
að afnema öll sérréttindi ein-
rtakra manna og stofnana um
áfengiskaup og tóbakskaup.
f'.korað var á öil félágskerfin,
að veræ á verði gegn hverri
tilraun, sem gerð kann að vera
til þess að fá brugga.ð áfengt
."1 í landinu og gegn allri aiikn-
i.ngu á áfengissölu og áfengis-
veitingum. Þá taldi þingið
nauðsynlegt að skerpt verði eft
irlit með akstri bifreiða og- að
byngd verði refsing fyrir ölv-
un við akstur, enn fremur að
viðhaft verði strangt eftirlit
með stjórnendum annarra far-
' artækja, að þeir séu ekki und-
ir áhrifum áfengis við stjórn
beirra.
Fundurinn skoraði á dóms-
málaráðuneytið að koma í vog
fyrir hina mjög umtöluðu á-
fengissölu í bílum, bæði í kaup-
ntöðum og á samkomum úti á
landi, og enn fremur var skor-
að á stéttarsamtök bifreiða-
ntjóra, að útrýma leynivínsöl-
um innan stéttarinnar. Þá skor
aði fundurinn á ríkisstjórnina
að láta breytingu á áfengislög-
unum nr. 33, 9. janúar 1935,
taka gildi án tafar. Að lokum
skoraði fundurinn á .Reykja-
víkurbæ, að hlutast til um ‘að
Framh. á 7. siðu-