Alþýðublaðið - 24.10.1950, Blaðsíða 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 24. október 1950.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson
I Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Fimm ára prófraun
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR
geta í dag minnzt hins árlega
dags síns, þess dags, er stofn-
skrá þeirra gekk í gildi fyrir
fimm árum, um leið og þær
fagna langmesta sigrinum, sem
þær hafa unnið í sögu sinni
hingað til. Og sá sigur, sigur-
inn í Kóreustríðinu, er því
meiri og ör’agaríkari, sem þar
hefur ekki aðeins verið barizt
um framtíð einnar þjóðar, sem
án hjálpar sameinuðu þjóð-
anna hefði bersýnilega orðið
ofbeldi og kúgun að bráð,
heldur og um framtíð samein-
uðu þjóðanna sjálfra — sem al-
þjóðastofnunar til þess að halda
uppi friði og rétti í heiminum.
Kóreustríðið hefur því verið
sannkölluð eldskírn sameinuðu
þjóðanna.
*
Hvað sigur þeirra á ofbeldinu
í Kóreu þýðir, má bezt sjá af
6amanburði við gamla þjóða-
bandalagið, sem á sínum tíma
reyndist ekkert bolmagn hafa
til þess að standa á móti ofbeldi
hinna fasistísku árásarríkja
fyrir aðra heimsstyrjöldina og
veslaðist upp þess vegna. Eftir
þau sáru vonbrigði urðu for-
göngumeftn þess að viður-
kenna, að þjóðabandalagið væri
ekki nema „friðartímastofn-
un“, eins og þeir orðuðu það;
en þar með var í rauninni
sagt, að það væri ekki því hlut
verki vaxið, sem því var að
sjálfsögðu í upphafi ætlað, •—
að vemda friðinn í heiminum
og kveða niður hverja þá árás,
sem á hann kynni að verða
gerð. Enda fór bað svo, að
þjóðabandalagið fékk ekki við
neitt ráðið eftir að það hafði
sýnt vanmátt sinn gagnvart
árásum hinna fasistísku ríkja
víðs vegar um heim; og afleið-
ingin varð önnur heimsstyrj-
öldin.
Því er ekki að neita, að
margir voru á fyrra helmingi
þessa árs famir að óttast, að
rvipuð örlög kynnu að bíða
sameinuðu þjóðanna, . og að
þriðja heimsstyrjöldin væri
þess vegna óumflýjanleg. Kom
múnistaríkin, með Rússland
grátt fyrir járnum í broddi
fylkingar, voru stöðugt að
færa sig upp á skaftið, eins og
fasistaríkin á árum gam’a
þjóðabandalagsins; og jafn-
framt var mönnum orðið það
ljóst, að Rússland hafði með
neitunarvaldi sínu í öryggis-
ráðinu, sterka aðstöðu til þess
að láma sameinuðu þjóðirnar
gersamlega, þegar mest riði á
að þær væru samtaka um að
stöðva ágengni þess. Því betur
tókst þó svo til, er hin lævísa
árás Norður-Kóreu á Suður-
Kóreu var hafin í sumar, að
Rússland kom neitunarvald-
inu, sökum fjarvista fulltrúa
síns úr öryggisráðínu, ekki við,
og að sameinuðu þjóðirnar
gótu því komið Suður-Kóreu
táfarlítið til hjálpar. Og síðan
hafa þær sýnt það með fræki-
legu átaki sínu, að það er hægt
að stöðva ofbeldið, hvar sem
það er reynt, og að það borgar
sig ekki fyrir neitt ríki að
ráðast á annað á okkar dögum.
"Þetta er hinn mikilvægi
lærdómur Kóreustríðsins. Og
hans végfia eru menn nú bjart
sýnni á það en fyrr, að hægt
verði að komast hjá þriðju
heimsstyrjöldinni.
En að vísu er mönnum það
nú ljóst, að ekki verður hjá
því komizt, að gera nokkrar
breytingar á stofnskrá sam-
einuðu þjóðanna, ef þær eiga
á hverjum tíma að vera við
því búnar, að vísa árásurr} og
oíbeldi á bug, eins og þær
gerðu í Kóreu *í sumar. Eng-
um dylst það til dæmis nú, að
það munaði mjóu, að þær
væru hindraðar í því af neit-
unarvaldi Rússlands í öryggis-
ráðinu í sumar; og þær geta
ekki treyst á það, að fulltrúi
Rússlands í öryggisráðinu
verði fjarverandi í annað
sinn, er svipuð viðbrögð þyrfti
að sýna. Þess vegna er það,
að verið er nú, að frumkvæði
Bandaríkjanna, að gera þýð-
ingarmikla breytingu á stofn-
skrá sameinuðu þjóðanna,
breytingu, sem heimilar, að
allsherjarþing þess sé kallað
saman með aðeins sólarhrings
fyrirvara, ef friðurinn hefur
einhvers staðar verið rofinn og
öyggisráðið reynist ekki starf-
hæft sökum neitunarvaldsins.
Þessi breyting á stofnskrá sam
einuðu þjóðanna hefur þegar
verið samþykkt með yfirgnæf-
andi meirihluta atkvæða í
stjómmálanefnd allsherjar-
þingsins, sem nú situr á rök-
stólum í New York, svo að
enginn efi er á því, að hún
muni ná fram að ganga.
Þetta tvennt: Hinn glæsi-
legi sigur þeirra í Kóreu og
takmörkun neitunarvaldsins
í öryggisráðxnu, spáir góðu um
framtíð sameinuðu þjóðanna á
fimm ára afmæli þeirra. Þær
hafa á örlagastundu sýnt
sig fullkomlega vaxnar því
hiutverki, sem þeim var ætlað,
í upphafi, — að kveða niður
árásir og ofbeldi rikjání milli;
og þær eru nú að tryggja' sig
gegn því, að nokkurt ríki geti
framvegis með neitunarvaldi
orðið því til fyrirstöðu, að þær
bregðist jafn skjótt við í ann-
að sinn, ef nauðsyn krefur.
Það er því með nýju trausti,
sem menn líta til sameinuðu
þjóðanna eftir fimm ára starfs
feril þeirra í dag. .
Þrír lýðræðissinnar
kosnir á Ólafsfirði
til Alþýðusambands
þings.
í VERKALÝÐS- og sjó-
mannafélagi Ólafsfjarðar var
viðhöfð alisherjaratkvæða-
greiðsla við kjörfulltrúa á Al-
þýðusambandsþing.
B-listi, listi lýðræðissinna,
hlaut 62 atkvæði og 3 menn
kjörna, en A-listi, listi hinnar
kommúnistisku stjórnar félags-
ins, hlaut aðeins 44 atkvæði, og
engna fulltrúa kjörinn.
Fulltrúarnir, sem kjörnir
vqtu, eru þessir: Gunnar Stein
dórsson, Stefán Ólafsson og
Magnús Stefánsson. Varafull-
trúar eru: Baldvin Tryggva-
son, Hulda Kristjánsdóttir og
Vilmundur Rögnvaldsson. .
.mí/bnud í-éi •
Enn.um £un<Jarsókn al|>ingis}íyeimj§i.;: — Kona
reynir sættir ög ber klæði á vonnin.
KONA SKRIFAR: „f smá-
grein í Alþýðublaðinu 13. okt.
gerði ég að umtalsefni fundi í
Kvenréttindafélagi íslands. Gat
ég þess að ég saknaði þar full-
trúanna tveggja, sem konur
eiga á alþingi. Mér fyndist, að
þær hlytu að hafa margt og mík
ið að segja okkur konunum, ;if
ýmsum þeim málum, sem þar
eru rædd. F.innig gat ég þess,
að mér fyndist, að þær ættu
ekki að láta á sér standa að
mæta á fundum félagsins, nema
sérstök forföll hömluðu, því
það væri mjög áríðandi að við
konurnar mættum vel og dyggi
Iega á fundum í félagasamtök-
um okkar, sem hafa það að mark
miði að berjast fyrir ýmsum
hagsmuna- og réttindamálum
kvenna, Því aðeins ná þau fram
að ganga, að samtökin séu öflug.
Og með aðstoð okkar kvenna
komust þessar tvær konur á
þing. Þetta var innihald grein-
ar minnar.
NÚ SÉ ÉG í Tímanum 15. okt.
að háttvirt þingkona Reykvik-
inga hefur reiðzt mér ákaflega
út af því, að ég skyldi leyfa
mér að nefna nafn hennar í dag
blaði, og minnast á, að það hafi
valdið mér vonbrigðum að sjá
hana ekM á þeim fundum inn-
an félagsins, sem ég sótti. Mér
þykir afar leitt, að ég skuli
' hafa móðgað alþingiskonuna
I svo hrottalega. En mikið erum
| við ólíkar.. Ég hefði nefnilega
tekið það sem liól, ef einhver
I hefði sagt að hann saknaði mín
[ — því þá hefði ég álitið, að ég
væri alveg ómissandi.
A fsakanir Tímans og dómur reynslunnar.
*
TÍMINN var á laugardaginn
enn einu sinni að reyna að
verja aíkvæmi Framsóknar-
flokksins, gengislækkunina,
bersýnilega í tilefni af ræðu
þeij-ri, er Stefán Jóh. Stefáns-
son flutti í fulltrúaráði Al-
þýðuflokksins í vikunni, er
leið, og rakin var hér í blað-
inu. Grípur greinarhöfundur
til þeirrar blekkingar að
halda bví fram, að Stefán
Jóh. Stefánsson hafi skilið
þannig við stjórn landsins, að
ekki hafi verið um annað að
ræða en gengislækkun eða
aðra slíka neyðarráðstöfun,
ef ekki hafi átt að stefna
fjármálum og atvinnulífi
landsmanna í strand!
SANNLEIKUR þessa máls
liggur svo í augum uppi, að
þessi lygi Tímans fellur um
sjálfa sig dauð og ómerk. í
stjórnartíð Stefáns Jóh. Stef-
ánssonar nutu landsmenn
nægrar atvinnu, enda var þá
lögð áherzla á að halda dýr-
tíðinni og verðbólgunni í
skefjum. Það kostaði að vísu
byrðarnar lagðar á efnastétc-
irnar, en alþýðunni hlíft eins
og framast var auðið. Niður-
greiðslurnar voru forréttinda-
mikið fé, en þess var aflað á
sanngjarnan og réttlátan hátt,
stéttunum mikill þyrnir í
augum af skiljanlegum á-
stæðum. Þeim var hætt, þeg-
ar gengislækkuninni vár
skelR á. En hún kostaðróvart-
því sem næst helmingi meira
en niðurgreiðslurnar, og
þungi hennar var lagður jafnt
á alla, svo að hann varð til-
finnanlegastur fyrir alþýðu
manna. Samanburðurinn á
stjórn Stefáns Jóh. Stefáns-
sonar og núverandi rilds-
stjórn er líka næsta auðveld-
ur. Þá var atvinna, nú at-
vinnuleysi, og þá voru úrræði
en nú öngþ'veiti.
HÖFUNDUR Tímagreinarinn-
ar reynir að endurtaka þann
málflutning Eysteins Jóns-
sonar í útvarpsumræðunum
á dögunum, að erfiðleikarnir,
sem nú steðja að, stafi ekki
af gengislækkuninni, heldur
hafi þeir komið til sögunnar
þrátt fyrir hana. Hann fer að
dæmi Eysteins og bendir á
aflabrestinn. Jú, víst hefur
afli brugðizt í valdatíð nú-
verandi ríkisstjórnar. En síð-
ast liðið sumar var sjötta
sfldarvertíðin fyrir Norður-
landi í röð, sem brást. Hins
vegar var þetta fyrsta lífs-
sumar núverandi ríkisstjórn-
ar. Síldveiðin brást einnig öll
sumurin, sem stjórn Stefáns
Jóh. Stefánssonar sat að
völdum. Henni var því mikl-
um mun meiri vandi á höna-
um vegna síldarleysis en nú-
verandi ríkisstjórn, svo að
þessi afsökun Tímans og Ey-
steins fyrir hönd afturhalds-
stjórnarinnar hrekkur næsta
skammt,-
ÓSTJÓRNIN innan lands í
valdatíð núverandi ríkis-
stjórnar er meginástæðan
fyrir öngþveitinu, er nú blas-
ir við, hvert se"m litið er.
Höfundar gengislækkunarlag-
anna fullyrtu, að framfærslu-
kostnaðurinn vegna gengis-
lækkunarinnar myndi aldrei
hækka um meira en 11—13%.
Hann hefur orðið helmingi
hærri. En á sama tíma hefur
framfærslukostnaðurinn i
Noregi og Danmörku hækkað
um 5% og í Svíþjóð og Bret-
landi um 2%. Hvaða skýringu
vill Tíminn gefa á þessari ó-
heillaþróún? Eysteinn Jóns-
son minntist ekki einu orði á
þetta atriði í útvarpsumræð-
unum á dögunum? Er hon-
um kannski ókunnugt um
þessar staðreyndir? Eða var
hann að reyna að halda þeim
leyndum fyrir þjóðinni í
lengstu lög?
TILRAUNIR Tímans til að
verja gengislækkunina eru
vonlausar. Nú eru liðnir sjö
mánuðir síðan gengislækkun-
in var sett og núverandi rík-
isstjórn settist á valdastólana.
Það er því fengin reynsla af
þessari stefnu. Hún er sú, að
gengislækkunin hefur leitt til
öngþveitis. Afsakanir Tímans
eru því ekki aðeins tilgangs-
lausar, heldur hlægilegar, því
aC þær eru i hróplegri mót-
.sögn víð dóm reynslunnar.
i
! ÉG GAT ÞESS í grein minni,
að ég hefði sótt flesta — ekki
I alla — fundi félagsins síðastl.
i vetur. Ég hlýt að trúa því, að
alþingiskonan hafi sótt fundi um
| rædds félags vel og dyggilega,
úr því hún gefur það í skyn. Fæ
ég ekki skýrt „mistök“ mín á
annan veg en þann, að ég er far-
in að reskjast og sjónin að dapr
ast. En heyrnin er prýðileg enn
þá. Þess vegna hef ég víst ekki
séð alþingiskonuna á mánaðar-
legu mánudagsfundunum í stof
unni í Aðalstræti 12 uppi. Og
háttvirta alþingiskonan hefur
verið hljóðlát á þessum óþreyttu
fundum, því ég hef ekki heyrt
til hennar þar. Á Iðnófundinum
var ég. En mér fannst óþarfi að
taka það fram í grein minni, að
ég h-efði heyrt alþingiskonuna
tala þar, því fundurinn var al-
mennur kvennáfundur, og svo
sjálfsagt að hún mætti svó fram
arlega sem hún væri frísk. Og
j hún talaði þar vel og rökfast,
eins og hennar er vandi. .
EN TILEFNI ÞESS, að :ég tek
mér penna í hönd er það„að nú
eru blessaðir karlmennirnir
farnir að leiða saman hesta sína
út af skrifunum um fundina í
Kvenréttindafélagi íslands. Eru
það hinir landskunnu menn
Hannes á horninu og Starkaður
gamli í Tímanum, Hannes er
minn maður, og Starkaður gamli
maðurinn alþingiskonunnar. Það
er mikill styrkur fyrir okkur
konurnar að eiga slíka þrýðis
liðsmenn. En ég’ vil ekki láta
þá fara í hár saman út af okk-
ur. Skrif Starkaðs míns í dag,
eru á góðri leið með að_ koma
því til leiðar að ,,hasar“ sé í
vændum. Til þess má ég ekki
hugsa. '-fi
VIL ÉG NÚ friðmælast, og
koma á sáttum eins og góðra
manna og kvenna er háttur. Sé
: ég þá það ráð vænlegast, það
er að segja ef stjórnin leyfir —
að þe^sir tveir heiðursmenn
komi saman á eínn mánudags-
fund til að skemmta. Það getur
verið tilbreyting, svona einu
sinni, að sjá karlmenn á kven-
réttindafundi. Hannes getur les
ið upp fyrir okkur skemmtílega •
sögu, og Starkaður gamli já,
hvað getur hann nú gert? Jú,
spáð í spil og frætt okkur um
fjallagrasatínslu og tóvinnu í
sveitum. Ég er viss um, að þetta
yrði skemmtilegt prógram, og
ætti að geta farið fram i frið-
semd og einingu andans — og
svo kaffisopi á eftir.
ANNARS ER STARKAÐUR
í slæmu skapi í dag. Pistill hans
er helgaður ,,bréfkonunni“, og
tekur hann málstað alþingiskon.
unnar sinnar með miklum skör-
ungsskap. Hann er alltaf góður
og traustur vinur vina sinna. Og
á honum vinrtur hvorki eltiur né
i? í.iJJÍ;»..' ni-,
; (Frh. á 7. síðu.)