Alþýðublaðið - 23.11.1950, Blaðsíða 6

Alþýðublaðið - 23.11.1950, Blaðsíða 6
6 ALÞYÐUBLAÐIÖ Fimmtudagur 23. nóv. 1950. Dr: Álfur Orðbengils: UM HUGRÆN VIDBRÖGÐ. Sálfræðingar nútímans kunna sitt fag. Þeir geta skrúfað manns sálina í sundur eins og einn bíf- vélavirki vélina í ford eða bjú- ikk, tætt upp leg og leiðslur og cíðan sett allt saman aftúr; bent á hvar bilunin sé, ef u:n bilun er að ræða og nefnt hana hátæknilegum nöfnum, sem er ófaglærðum gríska og latína. Það eiga og fræðingar þessir eammerkt með öðrum faglæro- um, að bilunin er venjulega sama bilunin og sjálfri sér lík eftir aðgerðir þeirra, en það er þó alténd munur að hafa heyrt hennar fagheiti, jafnvel þótt maður kunni ekki að hafa það rétt eftir. Bifvélavirkjar kunna mörg ráð að gefa um heppilega með- ferð vélarinnar; sálfræðingar allt eins um heppilega meðferð sálarinnar, en fáir muna þau aða skeyta þeim, meðan greiður er vegurinn og dagurinn. Minnast þeirra þá fyrst, þegar eitthvað gengur úr lagi og eru þó engu bættari. Til eru þeir ökumenn, sem ekki viðurkenna neina bilun fyrr en vélin stöðvast. Heyri far þagarnir annarleg hljóð skrölt eða sfræki, og spyrji ökuþór hverju sæti, hefur hann þó allt . af svör til reiðu, er fullr.ægja ó fróðum; kveður eitthvert dót hringla til í skottinu og valdi það hávaðanum; , ekkert að marka þótt þeim ófróðu heyrist hann úr vélinni, hljómburð urinn í slíkum farartækjum sé þeim furðum háður, að þaðan heyrist öll hljóð. Oft fer þá líka svo, að þeir ófróðu taka að heyra lióvaðann úr skottinu; þeir, sem trúa á þá forsjón, er aitur við stýrið. Almenningsvagnar. — (stræt isvagnar) — eiga sína vél, þjóðir sína sál, hvort tveggja aðilarn ir sína ökuþóra. Þar er þó vél og sál oftar í ólagi en lagi, hvað sem veldur; má vera að þar sé um áhrif að ræða frá sólblett unum. Valda hin heyranlegu bilunareinkenni oft nokkrum ugg meðal þeirra, sem eiga at hvarf fyrir aftan forustusætin; jafnve.l gremjú. Reynir þá rnjög á “ raðkænsku ökuþóranna'. hyerju þeir geta fundið upþ ó til þess að leiða athygli samferða manna frá bilunarbrestunum oc róað þá, talið þeim trú um að allt sé í lagi. Bregðast þeir og við þeim vanda á mjög ólíkan hátt. Það er gamalt og gott ráð þeg ar málum er þannig farið, að segja þeim fyrir aftan íorustu- sætið sögur, eða fá þá til að taka þátt í sameiginlegri getraun eða leik; fá þeim eitthvert verkefni, sem dreifir huga þsirra og hugs un frá sjálfri biluninni eða öllu heldur einkennum hennar. Gef- ast þá draugasögur vei, sömu- leiðis svíræðar frásagnir, einnig pólitízkar þrætur. deilur um menn og málefni, jafnvei Gróu sögur. Er þetta sálfræðileg reynsla ökuþóra bæði þjóða og . farartækja. J Flogið hefur það fyrir, að þeir ^eem athvarf eiga aftan forustu- sætanna í almenningsvagni þjóð I arinnar, hafi þózt heyra kyn'iegt skrölt og skark framan úr vélar húsinu að undanförnu; sumir jafnvel getið sér þess til, að þar kynni að vera um alvarlgea bil- un að ræða og kviðið algerri vélarstöðvun. Og ökuþórarnir hafa gripið til hins gamla og reynaa ráðs. Að vísu hafa þeir farið þá króka leið að fela þeim andríkustu og skemmtilegustu meðal far | þeganna framsögnina, enda þeir hinir sömu nálægt síjórnarsæt unum. Því er það að háttvirtur höf undur (HH) hefur upphafið sína raust; segir hann nú meðfarþeg um sínum hinar skemmtilég ustu draugasögur, blandaðar tvíræðum bröndurum og pólitík eftir ölium kúnstarinnar reg’ I um, sem að engu leyti eru síðari I því, er Snæfellingar hafa bezt j gert á því sviði, enda er maður ínn kunnur söguþulur. Er allt útlit á, að bragðið muni heppnast og þarþegarnir gleyma um stund öllum áhyggj um varðandi vél og akstur. Enda mun h. h. eiga í pokahorninu enn magnaðri og tvíræðari sög- ur, — eíjí reynir. -Baidiírsgöfu 30. Hin heimsfrægu ævintýri og sögur eftir H. C. Ander- sen, í þýðingu Steingríms- Thorsteinssonar rektors, eru nú komin í nýrri útgáfu, í tveim bindum, prýdd fjölda mynda, á vönduðum pappír og í góðu bandi. Pétur Sigurðs’son háskólaritari hefur séð um út gáf- una. Þessi ágæta bók mun nú, eins og áður, verða talin ein kærkomnasta jólagjöfin. Vegna pappírs- skorts er upplagið lítið. Tryggið yður bókina í tíma. m. Lækjargötu 6 A. — Sími 32G3. ssonar Frank Yerby að: drekka skál kaupsýsluhygg- inda yðar,“ drundi í Feret gamla. ,,Þér eruð s'unginn verzlunarmaður. Fjandinn hafi það.“ Laird þakkaði lofið, og það brá fyrir háði í brosi hans, þeg- ar hann helti víninu í glös þeirra. Hefði einhverjum stjórnar- fulltrúa hinna sameinuðu slát- urhúsa orðið litið út um vagn- gluggann, þegar þeir óku á brott frá húsi Lascals gamla, mundi hann ef til vill hafa komið auga á unga, dökkhærða og spengilega stúlku, sem sat á baki á svörtum gæðingi, þar sem skugga bar á inni í húsa- sundi einu í grenndinni. Hún sat þar og beið. Skrölt vagn- hjólanna og hófatak hestanna fjarlægðist og dó út, en stúlk- an sat kyrr á baki svarta gæð- ingsins og beið. Og hefði ein- hver, sem fram hjá fór, veitt henni athygli, hefði honum hæglega getað virzt, að þar væri um einkarfagurt og líf- rænt listaverk að ræða. En listaverkið brá skvndilega kyrrð sinni og ró, þegar Laird nálgaðist á reiðskjóta símum. Á einu vetfangi hleypti stúlkan hesti sínum út á götuna, og nokkrum andartökum síðar hallaði hún sér að barmi Lairds. Hann kyssti hana áslúðlega og rétti hana í söðlinum. Síðan riðu þau þögul hlið við hlið um húsasund og hliðargötur út úr borginni og var auðséð, að þau kærðu sig ekki um að mæta r.einum vegfarendum. Denísa hafði heldur ekkert fyrir því að velja hesti sínum veg; hún þurfti ekki annað en þrýsta fót- leggjunum lauslega að síðum hans eða snerta tauminn til þess, að hann skildi og hlýddi stjórn hennar, svo að hún gat notið þess að horfa í andlit ást- vinar síns. Og augu hennar blikuðu og tindruðu eins og biartar stjörnur. Laird horfði béint fram, þungbúinn og hörkulegur. De- nísu þótti sem hún hefð: a’.drei séð hann svo svipgneypan fyrr. Hún hallaði sér að honum og cnart arm hans með mjúkri hönd sinni, og hún fann, að armur hans titraði, þegar hún kom við hann. „Hvað amar að þér, Laird?“ spurði hún. „Hvað er það, sem veldur þér svo þungum áhyggj- um?“ „Ég segi þér það bráðum,“ svaraði hann. Þegjandi riðu þau eins og leið lá meðfram fljótinu og stefndu inn í skóginn. Denísa sat bein í söðlinum og kveið þeim orðum, sem hún bjóst við að hún rnundi heyra sögð áður en langt liði. Og þegar þau náðu í hvamm- inn undir eikunum, stökk hún ckki þegar af baki, eins og vrndi hennar var, heldur beið þess, að Laird tæki liana í faðm nér og bæri hana niður í hvamminn. Og þegar hún varp- aði sér í faðm hans og fann af honum vín- og tóbs ksþef, blandinn lykt af sterkri sápu, kom henni skyndilega til hug- ar að hann hlyti að vera ákaf- lega hreinlegur maður. Hann hlýtur að þvo sér oft á dag, hugsaði hún. Það er eitthvaö annað en sóðaskapurinn hjá mínum e'.skulegu bræðrum. Hún hallaði sér að' bármi hans og starði framan í hann, spyrjandi augnaráði. „Jæja,“ mælti hún, og rómur hennar var þrunginn ástúð, „seg þú mér nú hvað að þér amar.“ Laird starði um hríð á þetta andlit, sem svaraði að svo litlu leyti þeim kröfum, sem al- mennt eru gerðar til kvenlegr- ar fegurðar, en var engu að síð- ur gætt þeirri sérkennilegu, töfrandi fegurð, sem hann vissi að hann aldrei gæti gleymt. ,,Ég er í þann veginn að fara,“ hvíslaði hann. „Heim.“ Hann sá að varir hennar bærðust, eins og hún vildi spyrja einhvers; en geðshrær- ingin varð henni of sterk, og hún mátti engu orði upp koma. Honum varð litið út yfir fljótið. „Eiginlega átti ég aðeins eitt erindi hingað til borgarinnar,“ mælti hann og talaði svo hægt, að við sjálft lá, að þögn yrði á milli hvers orðs. „Það erindi var að komast yfir peninga, nægilega stóra fjárupphæð til þess að ég gæti komið búskap mínum í það horf, sem hugur minn stendur til. Nú hefur þetta tekizt; ég hef komizt yfir svo mikið af peningum, að ég get lifað áhygjulausu lífi það, sem eftir er ævinnar. Og þá ‘er erindi mínu í raun réttri lok- ið.“ Denísa greip svo föstu taki um arm honum, að górnarnir læstust inn í holdið. „En ég?“ hvíslaði hún. ,,Er ég þér þá einskis virði?“ Laird leit á hana, og augna- tillit hans var þrungið yl og ástúð. „Þú,“ mælti hann, og rödd hans var hljómvana og dálítið hrjúf, „ert mér allt. Og ein- mitt þess vegna hlýt ég að yf- irgefa þig.“ „Það skil ég ekki“, mælti hún og klökkva brá fyrir í rómnum, en tárin hrundu af hvörmum hennar. „Konur, sem eru þinn líki, fæðast aðeins á þúsund ára fresti í þennan heim. Þær eru bornar til að sitja í hásæti, ráða hirð í háreistum höllum. Ekki til þess að dveljast í skuggaleg- um skúmaskotum, þar sem maðurinn leitar athvarfs á laun. Ekki til þess að tign þeirra og göfgi sé dulin skömm. Þú crt borin drottning,. Denísa. Skömm sé hverjum þeim manni, sem kemur fram við þig eins og ég hef gert, sem rænir þig heiðri þínum, orðstír og sjálfri lífshamingjunni.“ „Og nú,“ hvíslaði hún, ..hyggst þú þ-ess í stað að ræna mig sjálfu lífinu.“ „Nei,“ mælti hann svo lágt að vart mátti greina. „Þú gerir þér það aðeins í hugarlund . . “ En Denísa gerði aðeins að ’nrista höfuðið, svo að nátt- myrkt lokkaflóðið flaksaðist til. „Það er ekki neitt, sem ég geri mér í hugarlund, Laird, heldur veit ég það með fullri vissu. Hvað heldur þú að verði um mig, ef þú yfirgefur mig? Getur þér komið til hugar, að- eins eitt andartak, að einhvér annar geti komið mér í þinn stað? Aldrei mundir þú líða mér úr minni, Laird. Fyrir hug- skotssjónum mínum mundi ég alltaf sjá holdskarpt, hörkulegt andlit þitt, munnsvipinn, sem getur á stundum orðið næSt um því grimmúðlegur en líka þrunginn viðkvæmri ástúð; hinn glæsilega líkamsvöxt þinn, hinn ljúfsára, heita fýsna- loga, sem brennur í sál þinni. Þeir, sem héðan í frá kunna að verða á vegi mínum. geta aldrei orðið mér annað en daufur skuggi. Ég mundi loka mig inni með endurminninguna um þig, unz mér yrði um megn að þola þögnina og sársaukann, unz jafnvel andardrátturinn mundi valda mér slíkri kvöl án þín, að ég gæti ekki borið hana Hún leit á hann og brosti gegn um tárin. „Guð minn góður .........“ stundi hann. Og skyndilega losaði hún sig mjúklega úr faðmi hans, greip aðra hönd hans í báðar sínar og hvíslaði: „Ef þú verður að fara,“ og rödd hennar var tær og ástúð þrungin, „skal kveðja mín vera hugheil og innileg þökk.“ „Þökk,“ andvarpaði hann. „Fyrir hvað?“ „Fyrir það, að þú hefur gætt líf mitt ljúfustu töfrum. Fyrir það, að þú hefur kennt mér að þekkja þann unað, sem i því er fólginn að elska og vera elsk- uð. Fyrir það, að þú liefur auð- sýnt mér þann mesta heiður, sem ’ dauðlegri konu getur h'otnazt .... að elska mig.“ Rödd hennar brast og grát- urinn bar hana skyndilega of- urliði. Og áður en hann vissi orðinu af, hafði hún gripið hönd háns og tekið að kyssa hana, heitt og ákaft, eins og biöjandi manneskja kyssir fót dýrlingsmyndar. Laird stóð eins og þrumu- lostinn, fjötraður helsárri kvöl, cvo að hann mátti ekkert að- hafast. Hann hefði getað um- borið reiði hennar, ásakanir og hefndareiða, en gagnvart s’.íkri dýrkun, slíkri einlægni og ástúð, stóð hann algerlega Það bezta fáanlega selur Samliind fsL lai Sími 4241.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.