Alþýðublaðið - 30.11.1950, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÖ
Fimmíudagur 30. nóvr. 1950
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Hitstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal; þing-
fréttaritari: Helgi Sæmundsson; auglýs-
ingastjóri: Emilía Möller. Ritstjórnar-
símar: 4901 og 4902. Auglýsingasími
4966. Afgreiðslusími p490©. Aðsetyr: Al-
þjýðuhúsið. >.,< j|4| £ f. •• v .
Alþýðupiení-*fnið3& ‘ h.f I í
ÞEGAR leppríki Rússa í
Norður-Kóreu hóf ofbeldis-
árás sína á lýðveldið í Suður-
Kóreu síðast liðið sumar, sagði
mörgum þegar í stað þungiega
hugur um, að sú skriða, sem þar
með var hleypt af stað, yrði
stöðvuð fyrst um sinn. Og þó
að fáir hafi máske gerzt svo
berorðir um árásina í Kóreu á
opinberum vettvangi og Bert-
rand Russell, hinn heimsfrægi
brezki rithöfundur, sem þá
þegar sagði, að fyxsti þátt-
ur þriðju heimsstyrjaldarinnar
Væri hafinn, þá munu þeir engu
að síður hafa verið býsna marg-
ír, sem eitthvað svipað hugs-
uðu og sögðu í sinn hóp
Bertrand Russell þóttist þeg-
ar í sumar sjá það fyrir, að
Rússar myndu ekki telja sig
geta þolað þann álitshnekki,
sem þeir myndu af því hafa
austur í Asíu, ef leppríki þeirra
í Norður-Kóreu yrði gersigrað
af hjálparher sameinuðu þjóð-
anna, sem strax var sendur til
liðs við lýðveldið í Suður-Kó-
reu. Og þessi spádómur hins
mikla spekings virðist nú ó-
neitanlega vera að rætast, þótt
ekki séu það að vísu Rússar,
Eem nú hafa verið sendir til
liðs við hinn sigraða her kom-
múnista í Norður-Kóreu, held-
iur Kínverjar.
íhlutun kínversku kommún-
istastjómarinnar í Kóreu á síð-
ustu stundu hefur orðið ýms-
um úti um heim mikið undrun-
arefni, — þó varla þeim, sem
þekkja Moskvukomúnismann
og fyrirætlanir forustumanna
hans. Það blekkti margan í bili,
að hvorki Kínverjar né Rússar
jskyldu skerast í leikinn meðan
hjálparher sameinuðu þjóð-
anna stóð höllustum fæti í Suð-
ur-Kóreu í sumar og aðeins lít-
íð lið frá Kína eða Sovétríkj-
unum hefði til þess nægt, að
reka hann í sjóinn, eins og lengi
var boðað af komúnistum að
gert myndi verða; og menn
voru eftir ósigur árásarhersins
í haust farnir að trúa því, að
takast myndi, þrátt fyrir allt,
að takmarka stríðið við Kóreu
og ljúka því með fullum sigri
sameinuðu þjóðanna og lýð-
ræðisins fyrir veturinn. En þá
kom hin óvænta íhlutun kíh-
versku kommúnistastjórnar-
innar, sem á síðustu stundu
virðist hafa látið til þess leiðast
af Rússum, að skerast í leikinn
og nú á nokkrum vikum hefur
sent inn í Norður-Kóreu ofur-
efli liðs, vel þjálfað í margra
ár borgarastyrjöldum í Kína
og vel vopnum búið, sem hinn
tiltölulega iltla her sameinuðu
þjóðanna á r.ú í höggi við.
>k
Það var strax í sumar, eftir
árásina á Suður-Kóreu, mjög
fljótt grunur margra manna,
að tilgangur Rússa með árás-
inni væri ekki aðeins sá, og
máske ekki einu sinni fyrst og
fremst sá, að leggja lýðveldið
í Suður-Kóreu undir sig og
bæta því við leppríki sitt í alvarlegri en hin fyrri, og ]
Norður-Kóreu, heldur hitt, að einkum miklu hættulegri fyrir ;
flækja lýðræðisríkin, og þá
fyrst og fremst Bandaríkin,
inn í langvarandi styrjöld aust-
ur í Asíu, fyrst við Norður-
Kóreu, síðan við Kína, og binda
á þann hátt mikinn herstyrk
fyrir þeim austur þar, fjarri
^stur-Evrópu, svp a^Rússar.
kominn. Og alla tíð síðan Kó-
reustyrjöldin hófst hafá stjórn-
málamenn lýðræðisríkjanna í
Vestur-Evrópu horft á viðburðT
ina austur í Kóreu með nokkr-
um kvíða, einmitt af því, að þá
hefur grunað þetta.
Með íhlutun Kínverja í Kó-
reu hefur þessi grunur nú enn
styrkzt um allan helming.
Bandaríkin og sameinuðu þjóð-
irnar hafa við þá íhlutun feng-
ið nýjan og hættulegan óvin að
berjast við; óvin, sem ekki þarf
að spara mannslífin vegna
mannfæðar og er því líklegur |
heimsfriðinn en hún.
Hverju ber að svara
við mannlalið!
MIKILL meirihlut: joeirra;'
sem tiinefndir liáfa verið.‘:|tif
þess áð starfa við manntali© á
morgun sóttu skýrslueyðublöð
in í Góðtemplarahúsið í gær,
en þá voru þau afhent milli kl.
10—7. Aðeins rúmlega 100 af
teljurunum hafa ekki vitjað
skýrsluformanna ennþá, en þeir
eru beðnir að gera það helzt fyr
ir hádegi í dag, en eyðublöðin
verða afhent í Góðtemplarahús
inu frá klukkan 10 fyrir há-
degi.
Til glöggvunar þeim, sem
manntal verður tekið hjá,
hefur yfirstjórn manntalsins
meðið blaðið að birta yfirskrift
Nýkomnar kvenkápur
úr útlendum efnum.
H. Toff.
Skólavörðustíg 5.
s a ' M
til þes að geta haldið út langa j jr °S spurningar á skýrsluform
_ þreytandi styrjöld með
vopnaframlögum frá Rússum
og öðrum stuðningi þeirra.
Sé tilgangur Rússa sá, sem
hér hefur verið stuttlega lýst,
eru þeir því óneitanlega vel á
veg komnir að ná honum.
En hvað sem því líður, hefur
íhlutun Kínverja í Kóreu á ör-
fáum vikum skapað algerlega
ný viðhorf austur þar, sem ekki
c-ru aðeins uggvænleg fyrir
hinn fámenna her sameinuðu
þjóðanna, sem berst þar nú við ™ núverandi hjónabandi
margfallt ofurefli, heldur og
fyrir heimsfriðinn. Menn höfðu
þó alltaf einhvern vonarneista
um það, að hægt yrði að tak-
marka styrjöldina í Kóreu og
rétta aftur við friðinn, á meðan
Kínverjar og Rússar héldu sér
£rá beinni þáttöku í henni. En
nú er sá vonarneisti orðinn á-
kaflega daufur. Það er ekki
annag sýnilegt en að með hinni
óvæntu árás Kínverja á hjálp-
arher sameinuðu þjóðanna sé
hafin ný styrjöld þar, miklu
inu, sem gefa þarf svör við og
fara þær hér á eftir:
Fullt nafn. ■— Staða á heimil
inu. — Kynferði. — Fjarver-
andi eða staddur um stundar-
sakir. — Dvalarstaður fjarver
andi manna eða heimili staddi’a.
— Fæðingardagur og ár. —
Fæðingarstaður. -— Fluttist inn
í hreppinn eða kaupstaðinn. —
Ógiftur, giftur, ekkill eða ekkja,
skilinn að borði og sæng, skil-
inn að lögum. — Um giftar kon
ur (ekki ekkjur né skildar),
upplýsingar skal aðeins gefa
Hólmganga við hljóðnemann? — Áskorun til út-
varpsráðs. — Skrif um spilamennsku. — Helztu
ógreiningsefni stjórnarflokkanna. — Fyrstu spila-
lausu jólin síðan á hinni öldinni.
havaða ár gift, hvað mörg börn
fædd í hjónabandi (anvanda
fædd börn meðtalin)? — At-
vinna? — Um þá, sem reka
sjálfstæðan atvinnu. — Þeir,
sem vinna hjá öðrum, greini at
vinnu, þess manns, sem þeir
vinna hjá. — Aukaatvinna? —•
Um giftar konur og börn heima
er hjálpa heimilisföður við at fá þá skrifstofustjórann og út-
MEÐAN SAKADÓMARINN í
Reykjavík rannsakar ástandið í
ríkisútvarpinu, hvað hæft
kunni að vera í áburði skrif-
utofustjóra útvarpsráðs á hend-
ur útvarpsstjóra, ræðir almenn
ingur um málið og skiptist í
flokka — og má varla á milli
sjá hvor flokkurnn er stærri.
Fer það að venju, að einn trúir
því, sem annar trúir ekki, að
öðrum þykir sem skrifstofu-
stjórinn hafi farið of geyst af
stað, en annar telur að nauð-
synlegt liafi veriff að höggva
hart svo aff eitthvaff yrffi gert.
GESTUR í BÆNUM skrifaði
mér bréf í gær og biður mig
fyrir þá orðsendingu til út-
varpsráðs, hvort það vilji nú
ekki útvega sér ódýran dag-
skrárlið ,núna í hallærinu, sem
auk þess yrði afar vinsæll, svo
að allir landsmenn hlustuðu, að
vinnu hans. Skýra skal frá í
hverjú það aðallega er fólgið.
•— Almenn próf? — Sérfræði-
próf? Kirkjufél. Kíkisb.réttur.
varpsstjórann til þess að ræða
mál sín fyrir opnum tjöldum í
útvarpinu. Þetta telur gestur-
inn mundi verða vel þegið.
Myndlistarsýningin í þjóðminjasafninu
þess að sjá yfirlitssýningu
íslenzkrar myndlistar, er
opnuð var fyrir skömmu; en
listaverkin, sem þar getur að
líta, verða sýnd í Osló upp úr
áramótum. Aðsókn að sýn-
ingunni hefur þegar orðið
mjög mikil, enda er þetta
einstakt tækifæri til að kynn-
ast þróuninni í list íslenzkra
málara og myndhöggvara.
MYNDLISTIN Á ÍSLANDT
hefur tekið svo miklum íram-
förum undanfarna áratugi,
að ævintýri er líkast. Rík;ð
hefur gert mikið að því að
styrkja myndlistarmenn, en
því miður hafa listaverk
þeirra verið öllum almenn-
ingi svo til lokuð bók til
'þessa. Listasafn ríkisins hef-
ur verið á víð og dreif, og
tækifæri til að kynnast því
hafa aðeins gefizt á fáum yf-
irlitssýningum, en þó að
sjálfsögðu aðeins l:|lum hlula
þess. Nú eru horfur á því, að
úr rætist í þessu efni eftir að
bygging nýja þjóðminjasafns
ins er komin til sögunnar.
Þetta er mikils virði. Lista-
safn ríkisins er. einn af fjár-
sjóðum íslenzku þjóðarinnar.
En til þess að full not verði
að honum, verður almenn-
ingur að eiga þess kost að sjá
listaverkin.
SÝNINGIN í ÞJÓÐMINJA-
SAFNINU einskorðast þó síð-
ur en svo af listaverkum
þeim, sem eru í eigu lista-
safns ríkisins. Þarna eru til
sýnis fjölmörg listaverk í
eigu einstakra manna, og þau
á almennnigur engan kost á
að sjá, nema á sýningum sem
þessari. Listaverkin eru valin
af mönnum úr hópi málara
og myndlistarmanna, og hef-
ur verið reynt að leggja til
hliðar í því sambandi deilur
þær, sem illu heilli eru á
baugi í samtökum þessara
listamanna og hafa leitt til
sundrungar þeirra. Virðist á-
stæða til þess að ætla. að val-
ið á listaverkunum hafi yfir-
leitt tekizt mjög vel, þótt auð-
vitað verði aldrei öllum gert
til hæfis í því efni. En vissu-
lega er skylt að játa það, að
veljendum listaverka á sýn-
ingu þessa var svo mikill
vandi á höndum, að enginn
getur ætlazt til, að öll sérsjón-
armið væru tekin til greina.
Og virðist engum vafa bund-
ið, að val listaverkanna á sýn-
inguna, sem nú stendur yfir,
hafi tekizt vel og sé þlutaðeig-
endum til sóma.
AHUGI Á MYNDLIST fer
mjög vaxandi hér á landi.
Samsýning eins og sú, sem
nú stendur yfir í nýja þjóð-
minjasafninu, hlýtur að orka
miklu til örvunar þeim áhuga,
og er það vel. Og áreiðanlega
verður það íslenzkri mynd-
list til frægðar erlendis, að
listaverk þau, sem hér um
ræðir, verði sýnd í höfuðborg
Noregs. íslenzkir myndlistar-
menn hafa getið sér ágætan
orðstír erlendis, en yfirlits-
sýning, sem sýnir þróun ís-
lenzkrar myndlistar, er þó
langlíklegust til að sýna
öðrum þjóðum, hvar íslend-
ingar standa í þessu efni. Sú
landkynning er ekki lítils virði
fyrir smáþjóð, sem endur-
heimt hefur óskorað sjálf-
stæði og vill sannfæra heim-
inn um, að hún sitji vel sitt
óðal. Frami íslendinga er-
lendis hefur verið mestur á
sviði bókmenntanna. En nú
bætast hinar listgreinarnar
óðum í hópinn til staðfesting-
ar því erlendis, að íslending-
ar séu dugmikil menningar-
þjóð, sem leggi ríkulega rækt
við allar þær dyggðir, sem
hinn siðmenntaði heimur vill
halda í heiðri.
AÐ SJÁLFSÖGÐU sendi ég
þessi tilmæli rétta boðleið til
ráðsins, þó að ég tslji litlar lík-
ur á að það verði við áskorun-
inni, enda bygg ég að þeir, sem
ættu að takast á, séu ófúsir til
verksins. Veldur því margt, en
þó fyrst og fremst það, að annar
er tungumjúkur, en hinn ekki.
Báðir eru hins vegar vel ritfær-
ir, og má þar varla á milli sjá.
Mun ritstíllinn því þeim nær-
tækari en míkrófónninn.
MIKIÐ IIEFUR VERIÐ skrif
að um spilamennsku í Morgun-
blaðið og Tímann undanfarið.
Mogginn skellti því á nafna
minn frá Undirfellinu, að hann
stundaði spilamennsku i hijfuð-
staðnum, og gerði eitthvað, sem
blaðið kallaði að „passa pott-
inn“ — og veit.ég ekki hvað
merkir, en kvað vera afar Ijótt
að dómi Morgunblaðsmanna.
NÚ RÍSA BÆNDUR UPP
hver um annan þveran, likast
til helzt Húnvetningar, og
skrifa í Tímapn um þetta stór-
mál. Telja bændur að allt sé
heiðarlegt í sambandi við „pott
pössun“ og ráðast á Morgun-
blaðið af mikilli heift. Það er
einna helzt þetta, sem stjórn-
arflokkunum ber á milli núna,
meðan þeir eru að skipuleggja
„hliðarráðstafanirnar“, sem
fólkið í landinu bíöur eftir.
ÁHYGGJUR Morgunblaðsins
út af spilamennsku nafna míns
fara víst að minnka. Honum
eru nú allar bjargir bannaðar,
því að svo mikill spilamaður og
hann er, eftir lýsingu bóndans
frá Balaskarði að dæma í Tím-
anum í gær, hlýtur að slíta
mörgum spilum á stuttum tíma.
Og nú fást engin spil í bænum
og verða víst fyrstu spilalausu
jólin síðan löngu fyrir aldamót.
ER ÞAÐ OG TÁKNRÆNT
fyrir ástandið í landinu meðan
helztu spekingar stjórnarflokk-
anna eru önnum kafnir við að
„passa pottinn“.
-----------»----------
Tveir menn slasast
er bfll velftir
Á ÞRIÐJUDAGINN varð
bifreiðarslys uppi í Borgarfirði,
er jeppi valt út af veginum
nokkru ofan við Hreðavatn.
Tveir menn voru í bílnum og
rneiddust þeir báðir nokkuð.
Annar maðurinn mun hafa höf-
uðkúpubrotnað. Var það Skúli
Pétursson frá Breiðabólsstað í
Miðdölum. Var hann fluttur til
Reykjavíkur og lagður í Landa-
kotsspítalann.