Alþýðublaðið - 06.12.1950, Qupperneq 4

ALÞÝÐUBLAÐÍÐ
Miðvikudagur 6. des. 1950.
Útgefandi: AlþýSuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal; þing-
fréttaritari: Helgi Sæmundsson; auglýs-
lngastjóri:. Emilía Mqller. Ritstjórnar-
fiími'r: 4901 og 4902. Auglýsingasími
4S0f. AfgreiÖslusími. 4900. Aösetur: Al-
þýðjibúsið.
AlþýðuprenWiiðjan h.f
£.
Sósíalisminn
og íýðræðið
ÓLAFI BJÖRNSSYNI, hin-
um hvatvísa hagfræðingi í-
haldsins, nægir nú bersýnilega
ekki lengur að hafa verið með
í að leggja á ráðin um .það,
hvernig kjör verkalýðsins og
Iaunastéttanna hér á landi
skyldu skert með gengislækkun
krónunnar. — Ef ráða má af
nýútkominni grein eftir hann
í tímariti ungra íhaldsmanna,
„Stefni“, ætlar hann sér nú
ekkert minna en að ganga af
sósíalismanum dauðum; en sem
kunnugt er hefur það reynzt
mörgum ,.kollegum“ hans,
bæði lifandi og dauðum, erfið-
ara verk en þeir héldu í upp-
hafi.
„Það hefur-komizt inn í ís-
lenzkt mál“, ségir Ólafur
Björnsson, ,,að kalla sósíalis-
mann jafnaðarstefnu11. En þetta
þykir honum ekki ,,heppilegt“,
„sósíalismi og jafnaðarstefna í
eiginlegri merkingu þess orðs,
á í rauninni lítið skylt hvað við
annað .. . . Markmið sósíalism-
ans er framkvæmd hugsjóna,
sem meginþorri fólksins í hin-
um frjálsu löndum heimsins
aðhyllist. Þær hugsjónir eru
velmegun, öryggi, jöfnuður og
lýðræði. En allsstaðar þar sem
sósíalismanum hefur verið
komið á, hefur rejmdin orðið
örirgð, ójöfnuður og takmarka-
laust einræði. Og enda þótt
tekizt hafi að tryg>’a atvinnu
öryggi, þá hefur í stað þess kom
ið hið persónulega öryggis-
leysi, sprottið af hinum sífellda
ótta fólksins við hina alráðu
ríkislögreglu“.
Þetta skýrir Ólafur Björns-
son þannig, að þjóðnýting at-
vinnutækjanna leiði óhjákvæmi
lega til algers einræðis. Ein-
staklingurinn verði í slíku
skipulagi svo háður yfirvöld-
unum, að hann hafi enga að-
stöðu til að gagnrýna þau eða
veita þeim nokkra andstöðu.
„En andstaðan til þess að gagn-
rýna stjórnarvöldin er frum-
skilyrði og hornsteinn hinna
lýðræðislegu mannréttinda. Af
þessu leiðir, að því fer svo
fjarri, að sósíalisminn sé spor
í áttina til auýins íýðræðis, að
hann er beinlínis ó.samrýman-
legur lýðræðishugsjóninni“.
Svo mörg eru þau orð íhalds-
hagfræðingsins; og er bezt að
segja það hér strax, að það er
ekkert nýtt í þeim. Allt hefur
þetta heyrzt áður, ekki aðeins
einu sinni, heldur mörgum
sinnum, án þess að sigurför
sósíalismans um heiminn hafi
verið heft, hvað þá heldur, að
tekizt hafi að ganga af honum
dauðum. En augljóst er, að það
er þó sérstaklega einn
,,kollega“, sem Ólafur Björns
son er hér að tyggja upp,
Friedrich Hayek, sem á árum
aniiarrar heimsstyrjaldarinnar
gaf út bók, er margir íhalds-
menn hafa síðan reynt, með
litlum árangri þó, að færa sér
í nyt. Má í því sambandi minna
á, að ekki ómerkilegri stjórn-
málamaður en Winston Churc-
hill gerði kenningar Friedrichs
Hayeks að aðaluppistöðu í kosn
ingabaráttu sinni við jafnaðar-
menn á Englandi fyrir fimm ár
um og fullyrti jhvorki meira né
minna en að algert einræði og
alvöld rikislögregla myjiidi
sigla í kjölfár jafnaðarm’anria-
sigurs í þeim kosningum!
Nú má máske segja, að Fried
rich Hayek og jafnvel Winston
Churchill hafi verið nokkur
vorkunn, er þeir héldu fram
þessari vitleysu; því að þá var
utan Rússiands lítil reynsla
fengin af sósíalismanum við
völd nema á Norðurlöndum.
En víst hefðu þeir þó báðir
mátt læra einmitt af Norður-
löndum, hvílíkur grundvallar-
munur er á sósíalismanum þar
sem hann er framkvæmdur á
lýðræðisgrundvelli, eir.s og í
þeim löndum, og þar sem hann
er falsaður af einræði og harð-
stjórn, eins og á Rússlandi.
En Ólafi Björnssyni er eng-
in vorkunn; því að hann þekkir
reynsluna af friðsamlegri og
farsælli þróun sósíalismans á
lýðræðisgrundvelli á Norður-
löndum. Og hann hefur líka
síðustu fimm árin verið sjón-
arvottur að svipaðri fram-
kvæmd sósíalismans á lýðræð-
isgrundvelli á Englandi. Og þó
fyrirverður hann sig ekki fyrir
það, að vera í Stefnisgrein
sinni að tyggja upp löngu af-
sannaða og úrelta hleypidóma
Friedrichs Hayeks og halda
því fram, að sósíalisminn sé ó-
samrýmanlegur lýðræðishug-
sjóninni og hljóti að leiða til
örbirgðar, ójafnaðar, algers
einræðis og alvaldrar ríkislög-
reglu!
*
Þessu gat Friedrich Hayek
máske haldig fram með sæmi-
legri samvizku á árum annarr-
ar heimsstyrjaldarinnar, af því
að hann þekkti ekki sósíalism-
ann í framkvæmd annars stað-
ar en á Rússlandi og gerði sér
ekki grein fyrir því, að þar er
hann falsaður af einræði og
austrænni harðstjórn, sem er
sósíalismanum sjálfum alger-
lega frama’ndi, eiris bg sjá; má
áf framkvæmd háris í lýðræð-
íálöndúm Vestur-"og' Norður-
Evrópú. En Ölafur Björnsson
'álégir þeffá á' 'rrióti’ bétrf vit-
úrid; þVí að'hariri heftir nórit
upp á það bæði hér og í ná-
grannalöndum okkar, á Norð-
urlöndum og Bretíandi, að
sósíalisminn, þar á meðal þjóð
nýting aðalg'tvinnuveganna, og
lýðræðið geta ekki aðeins vel
íarig saman, heldur eru meira
að segja í rökréttu orsakasam-
hengi, sósíalisminn beinn á-
vöxtur lýðræðisins og raunar
fyrst hið fullkomna Iýðræði,
af því að þá ræður fólkið ekki
aðeins því, hvernig þing og
stjórn er skipuð, heldur einn-
ig hinu, hvernig atvinnumál-
unum er stjórnað og arði fram
leiðslunnar skipt.
Að ka!la slíkt einræði, eins
og Ólafur Björnsson gerir, af
því að óábyrgir atvinnurek-
endur fá ekki að leika lausum
hala til þess að safna auði á
kostnað almennings, það er að
leika sér með orð og hafa enda
skipti á sannleikanum. Og
hvort sem Ólafi Björnssyni
líkar það betur eða verr, þá er
það þó staðreynd, sem hann
getur ekki í móti mælt, að
hvergi er velmegun, öryggi,
jöfnuður og lýðræði eins langt
á veg komin og einmitt í lönd-
um hins vestræna og norræna
sósíalisma, sem bess vegna
fullkomlega með réttu ber
nafnið jafnaðarstefna.
Þegar við stigum út úr myrkrinu. — Gcngíð tram
hjá ; birðarglugga. Er hér, að hefjast .5,tjnH“-
óýdi/. riauf
Bazar V.K.F. Framsóknar.
Munið bazar V.K.F. Fram-
sóknar í Góðtemplarahúsinu í
dag kl. 2 e. h. — Bazarnefnd. er „tjull“. Sá ég marga stranga
ÖLDIN OKKAR er sérstæð
bók og merkileg. Hugmyndin er
ágæt og mér finnst að ritstjór-
anum, Gils Guðmundssyni hafi
tekizt vel að sýna fyrstu þrjá-
tíu ár hennar í smækkaðri
mynd, og var starfið þó mjög
erfitt. Þarna getur maður séð
alla helztu atburði þessa tíma-
bils, en auk þess ýmsa sem
marka drætti þess en ekki er
hægt að telja til stórviðburða.
Á þessum árum hófst mesta fram
fara- og breytingatímabil, sem
yfir þetta land hefur gengið —
og fáurn við glögga hugmynd
um það í bókinni.
ÉG FÉKK þá tilfinningu þeg-
ar ég var að fletta bókinni að
þjóðin væri að stíga út úr
myrkri. Þarna eru sagnir um
hrakninga samgönguleysisins,
aðrar sagnir sem harðýgði gagn
vart niðursetningum, jafnvel
svo að manni hryllir við, grein-
ar sem vekja hlátur, eins og til
dæmis smágreinin um mann-
inn, sem talar í radíóverkfæri
svo að mann hryllir við, grein-
ir og fjölda margt fleira. Þetta
er skemmtileg bók og' fróðleg,
jafnvel handbók.
HÚSMÓÐIR SKRIFAR: ,Ég
gekk nýlega framhjá verzlunar
gluggum. í þeig gat að líta
kostulega ,,vefnaðarvöru“, sem
við höfum alls ekki not fyrir,
En það var hijalín, sem nefnt
Verr farið en heima setið
ALÞÝÐUBLAÐIÐ nefndi á dög
unum nokkur dæmi þess, að
frú Soffía Ingvarsdóttir hefði
• lagt réttindamálum kvenna
gott lið þann stutta tíma, sem
hún sat á alþingi. Þetta hef-
ur farið í taugarnar á ein-
hverjum nafnleysingja, 'sem
ritar skætingsgrein í Tímann
í gær og heldur, að hann geti
hresst eitthvað upp á orðstír
Rannveigar Þorsteinsdóttur
með því að reyna að gera lít-
ið úr störfum og áhuga Soffíu
Ingvarsdóttur. Er greinin svo
fólsleg og persónuleg, að rit-
stjórinn hefði átt að birta
hana undir nafni, nema hún
sé skrifuð af Rannveigu
sjálfri, en hún hlýtur að
liggja undir því illa ámæli,
þótt sannarlega sé sú tilgáta
ærið ónærgætnisleg í garð
hennar.
GREIN ARHÖFUNDURINN
staðhæfir, að Rannveig hafi
áður flutt á alþingi öll þau
mál, sem Soffía hafi borið þar
fram, og framkvæmd sumra
þeirra sé vel á veg komin.
Þessi ummæli benda til þess,
að höfundurinn sé annað
hvort mjög ókunnugur störf-
um alþingis eða starblindur
fylgismaður Rannveigar Þor-
steinsdóttur og einstaklega ó-
sannsögull, því að þau ná ekki
neinni átt. Rannveig var stór
orð fyrir kosningar, en hún
hefur talað minna eftir að
hún komst á þing, og ríkis-
stjórnin hefur engan áhuga á
réttindum og hagsmuuamálum
kvenna. Nú segir Tíminn, að
hún hafi ekki einu sinni átt
þátt í ferðalagi Rannveígar
til Sviss. Þar fór það!
RANNVEIG ÞORSTEINS-
DÓTTIR hefur á alþingi orð-
ið frægust fyrir að flytja
breytingartillögu við lög, sem
hafa verið felld úr gildi, og
lauk þessu ævintýri þannig,
að hinn lögmenntaöi kven-
þingmaður varð að taka tillög
una aftur. Það situr því ekki
á henni eða aðstandendum
hennar að vera að gera litið
úr störfum So'ffíu Ingvars-
dóttur, sem varð sjálfri sér
og íslenzkri kveriþjóð til
sæmdar á alþingi. Slikur mál
flutningur getur kcmið sér
verst fyrri Rannveigu. því að
vissulega er af nógu að taka
í pólitísku syndaregistri henn-
ar.
FR AM SÓKN ARFLOKKUR-
INN notaði Rannveigu Þor-
steinsdóttur í síðustu kosning
um með líkum hætti og ræn-
ingjaskip friðarfána. Rannveig
beitti olnbogunum af mikium
dugnaði ogýókst að ryðja sér
braut inn í sali alþingis. En
þegar þangað er komið, þarf
annars með en olnboganna.
Reykvíkingar og kvenþjóðin
í landinu eiga Rannveigu
sem fulltrúa á alþingi. En
þessi stórorða kona, sem þótt
ist vera öllum öðrum frjáls-
lyndari og hugrakkari, streit
ist nú þögul og guggin vig að
draga sigurvagn afturhalds
sins á íslandi, þar sem flokk-
ur hennar hefur búið Stein-
grími, Hermanni og Eýsteirii
sæti við hliðina á Ólaf: Thors
Birni Ólafssyni og Bjarna
Benediktssyni. Það er því
vægast sagt mikill munur á
orðum og athöfnum Rannveig
ar Þorsteinsdóttur.
TÍMASKÆTINGURINN í gær.
sem átti að gera lítið úr Soff
íu Ingvarsdóttur, skaðar hana
ekki. Hún hefur ekki svikið
loforð sín eða brugðizt trausli
nokkurs manns. En hann verð
ur til þess, að einmitt þeir.
sem létu blekkjast af ræn
ingjaskipi Framsóknarflokks
ins af því að Jiað hafði friðar-
fánann uppi, geri upp við sig
hversu grátt þeir hafa verio
leiknir. Fyrir höfund Tírna
greinarinnar er því áreiðan
lega verr farið en heima setið,
hvort sem hann er nú Rann
veig sjálf eða einhver armar,
gífe'
og liti af þessurn óþarfa varn-
ingi. Ég fór að hugleiða með
sjálfri mér, því innflutningur
væri leyfður á slíkum hégóma,.
aegar alls ekki er hægt að fá
bót á flík hvað þá meira. Það
óskiljanleg ráðstöfun, að
eyða dýrmætum gjaldeyri í kaup
,tjulli“, þegar brýnasta vefn-
aðarvöruvarning, ásamt ýmsu
öðru nauðsynlégu, vantar tilfinn
anlega.
ÉG SÁ EINNIG í þessari
sömu verzlun „tjull“-blúndur,
ca. 4 cm. breiðar á kr. 14.55
metrann. Slíkar blúundur kváðu
hafa verið fáanlegar í fleiri
verzlunum. Er að hefjast hér
,tjull‘-tímabil í innflutningsmál
um okkar? Það ótrúlegasta get-
ur skeð hér. Mikið hefðum við
húsmæðurnar glaðzt yfir að fá
sirs í svuntu, í staðinn fyrir
Detta hismi. Skyldi þessi varn-
ingur koma í skiptum fyrir salt-
fiskinn okkar góða, sem fluttur
var til Spánar fyrir nokkrum
vikum? Það væru aum skipti ef
svo er.
ÉG KOM NÝLEGA í heim-
sókn til sjúklings, sem liggur í
sjúkrahúsi liér í bænum. Á
borðinu við rúmið voru blóm í
vösum og konfektkassar. Ég
kom með „búkett“. Sjúkling-
urinn þakkaði mér fyrir, en
sagði: Mikið hefði verið dásam-
legt ef þú hefðir getað fært
mér eina klósettrúullu í stað-
inn fyrir blessuð blómin“. En
ástandið er þannig í sjúkrahús-
unum, sem eiga að vera til fyr-
irmyndar hvað aðbúð og hrein-
læti snertir, að í stað salerna-
pappís teru notuð gömul dag
blöð, sem búin eru að flækjast
manna á meðal og allir vita að
smithætta getur verið af, skort
ur á þessum nauðsynlega papp
ír hefur aldrei verið eins tilfinn
anlegur og nú.
ÉG HEF HEYRT að erfitt sé
að láta sjúklingum í té hreinan
fatnað vegna skorts á efni í flík
ur. Meðan slíkt niðurlægingar-
tímabil er í sjálfsögðustu þrifn-
aðarráðstöfunum sjúkrahús-:
anna, er „tjull“-varningur flutt!
ur hingað til íslands um hávet-i
ur, ætlaður konum til að skýlá
nekt sinni.
ÞAÐ ER ÓHUGNANLEGT í
þessum vefnaðarvöruskorti, að
horfast í augu við þær stað-
reyndir, að innflytjendum skuli
vera leyft að ráðstafa dýrmæt-
um gjaldeyri til kaupa á aló-
þörfum varningi, á sama tíma og
við mæðurnar erum í hreinustu
vandræðum að fata börn okkar.
Það er krafa okkar húsmæðr-
anna, að einungis sé flutt inn
gagnleg vefnaðarvara — alls
ekki ,,humbug“. Það er komið
nóg af svo góðu. Ég er viss um,
að fyrir þann gjaldeyri, sem not
aður var til kaupa á „tjulli“ og
blúndum, hefði mátt fá tölu-
vert magn af salernispappír
handa sjúkrahúsunum ,og efni
í flíkur handa þeim og heimilis
mönnum“.
Hannes á Horninu.