Alþýðublaðið - 10.07.1951, Page 6

ALÞÝ-ÐUiBLAMÐ
153. tbl
Dr: Álfur
Orðhengils:
MENNINGARFULLTRÚINN
Á „GRAND“
aftur augununa og sogar að sér
reykinn með sýnilegri velþókn-
un, en ég veit, að henni nægir
þessi stutta rannsókn til þess að
byggja á henni rökréttar álykt-
anir. Hún gerþekkir mig efiir
þessa andartaks löngu athugun
.» e s n
og hefur þegar skipað mér í
•flokk með mínum líkum, rétt
,eins og þrautþjálfaður grasa-
fræðingur, sem virðir fyrir sér
'ió'sköp algenga jurt.
5, „Vertu ekki með þessa kjána-
légu fordóma,“ segir hún, en á-
i hugalaust, þar eð ég er í hópi
þeirra, sem púðrinu er ekki eyð-
andi á. „Ég er manneskja, ná-
kvæmlega eins í sköpulaginu og
jbaer, sem drekka sig út úr á
Borginni og láta aka sér heim í
örossíu!“ Síðan snýr hún sér að
Carólusi. „Ég fer inn í bragga,“'
segir hún. „Það er heljarmikið
partý þar. Gústa og sú hjólbein-
ótta hafa nappað einhvern sjó-
mann, sem splæsir eins og
kreisý og allt hollið er komið
þangað . . .“
„Já, blessuð, farðu!“ segir
Carólus.
„Gúddbæ!“ segir hún og held
ur á brott. Reynir að láta sem
minnst bera á því að hún sé reik
— ul í spori.
„Þetta er snarbrjáluð mann-
éskja,“ segir Corólus með inni-‘
íegri fyrirlítningu, þegar hún er
farin. „Hún gengur með
g,n haus. Kannast ekki við
einasta íslenzlit skáld og kann
ekki svo mikið sem hestavísu.
Ég ætlaði einu sinni að lofa
^ííemii að heyra kvæði eftir minn
gamla vin, góðskáld’ð Sigurð af
Éyrarbakka. Hún. geispaði
sinni eða tvisvar og svo sofnaði
hún. Þetta var um nótt, ég var
lágstur fyrir hérna rétt hjá girð
íngunni og hafði breitt yfir mig
^vattteppisræksni, þegar hana
bar að, hriðskjálfandi og elend-
'íiga. Ég sagði henni velkomið að
.liggja undir teppisfaldinum, og
'svo fór ég að reyna að tala við
. Ifana. En þegar hún sýndi vini
trþínum, góðskáldinu Sigurði af
Bakkanum, og þar með öllum
, góðskáldum íslands yfirleitt,
. sjíka óvirðingu. skreið ég frá
henni með tsppið, og lét hana
liggja þarna eins og hún kom
fyrir af skepnunni það sem eftir
var nætur. Ég ligg ekki undir
sama teppi og sú manneskja,
sem geispar og sofnar,. þegar
henni er lesið kvæði eftir Sig-
urð af Bakkanum . .
Carólus stynur við. Þjóðinni
fer hrakandi, þegar dætur henn
ar kunna ekki lengur að meta
list Sigurðar af Bakkanum. |
„Gefðu mér sígarettu,“ segir
hann. „Þú átt aldrei í nefið (
hvort eð ar.“
„Það er þessi bölvuð ekki sen
menning og menntun og skólar,
sem er að drepa niður fólkið,“
segir Carólus. „Fólkið lærir og
lærir, þangað til það kann ekki
neitt; græðir og rakar saman
peningum, þangað til það á ekki
neitt, lifir og lætur löngu eftir
að það er dautt. Því að það er
dautt, um leið og það gleymir
vísunum, sem það lærði, áður en
það glataði bergmálshæfileika
sálarinnar. Það er þessi berg-
málshæfilskii sálarinnar, sem j
maðurinn glatar venjulega á
samri stund og hann eignast
kjólfötin og heiminn. Við hérna
á Grand eigum ekki kjólföt,
enda sneiða eigendur heimsins
h.f. hjá okkur flesta daga árs-
ins nema þann seytjánda; en
sumir okkar geta haft yfir fer-
skeytlur með þeirri tilfinningu, 1
sem býr í bergmáli sálarinnar,1
og þeir eru meira að segja til í
okkar hópi, sem kunna að meta j
minn gamla og góða vin, góð-
skáldið Sigurð af Bakkanum.1
Mikill fádæma snillingur var sá
maður. Þegar hann var skítug-
ur strákur þarna fyrir austan,
teygaði hann í sig brimið og það
þvoði sál hans.-----— — Hann
gekk með salt og storm í sál-
inni alla ævi. Annar eins snill-
ingur hefur aldrei fæðst í lág-
sveitum Árnessýslu.-------“
Framhaídssagan
ÍRSKT BLÓÐ
Saga frá Suður-Afríky
■}
ur döpur á svipinn. „Ég verð
brjáluð af því að ferðast með
þessum sleða! Ekkert verður til
þess að dreifa þeim áhyggjum
og kvíða, sem það veldur mér,
að okkar nánustu skuli hafa
orðið fyrir slíkum óhöppum!"
„Svona, svona!“ sagði hann
og reyndi að hughreysta hana.
„Ekki skaltu álasa seglskipun-
um. Þau hafa þegar flutt ír-
lendinga svo tugum og hundr-
uðum þúsunda skiptir til fram
andi landa! Og þegar þú ert orð
in amma, getur þú stært þig af
því við barnabörnin, að einu
sinni hafir þú ferðast sex þús-
und sjómílna leið með segl-
skipi!“
„Ó, Sean! Þú ert svo góður,
enda þótt ég sé tillitslaus og ó-
sanngjörn!“
„Ég dáist að þér, Katie! Þú
ert alltaf jafn heillandi, jafnvel
þegar þú ert dálítið ósann-
gjörn. Ef þú aðeins <;ætir séð
sjálfa þig núna, þegar rauð-
gullnir lokkar þínir blakta í
golunni .. Hann þagnaði við.
„Ekkert skil ég í því, að ég
skyldi hreppa þig, þar sem svo
margir glæsilegir menn gengu
á eftir þér með grasið í skón-
um!“
Hún strauk lófunum mjúk-
lega um vanga hans. „Sean, ást
vinur minn . . .“
„Þegar þú verður þrevtt,
slær grænni slikju á augu þér!,£
sagði hann, og bæði hlógu, létt-
um, glöðum hlátri, eins og
krakkar. Flugfiskur sveif yfir
borðstokkinn og féll niður á
þilfarið, rétt við fætur þeirn.
„Þarna getur þú séð sjálf! 1
hrópaði Sean, og rómur hans
dillaði af kæti. „Þú ert svo að-
dáanleg, að fiskarnir koma upp
úr sjónum, bara til að sjá þig!“
Þau gengu samhliða aftur
eftir þilfarinu. Stjörnurnar
voru teknar að tindra á myrk-
um kvöldhimninum; golan
þandi hvít seglin og söng í reið-
anum. Seltan brann á vörum
þeirra, römm og hressandi. Há-
seti gekk um þilfarið berum fót
um og kveikti á ljóskerunum,
kulborða og hléborða.
„En hve þetta er allt fagurt
Sean!“ sagði
hallaði sér ao
„Nóttin er móðir dagsins,“
mælti hann lágt.
„Þetta er fallega orðað,“
svaraði hún. „Hefurðu skriíað
þér til minnis‘.'“
„Ég er hræddur um, að, aðrir
orðið mér þar fyrri til,“
Sean að orði.
„Sean?“
„Já, vina mín?“
„Þú tekur þér oft annarra
orð í munn. Þú mátt samt ekki
halda, að ég ætli’ að fara að
leggja þér lífsreglurnav, — en
gætir þú ekki lagt meiri rækt
við þínar eigin hugmyndir
heldur en þú gerir? Þú hézt því
að semja eitthvað á ferðalag-
| inu; þú ert gæddur dásamleg-
um hæfileikum, og hvers vegna
i ‘í
j Hún hætti í miðfi setningu
og rak upp sárt vein. Um leið
fór kvalakinpur um líkama
hennar; hún greip báðum
höndum föstu taki um arma
hans og veinaði: „Ó, — guð
minn almáttugur. .. . Sean!
Sean!“
1 „Jesús minn! Hvað er
iþetta?“ Hann varð náföJur af
ótta.
j „Það er víst . . . barnið' Hjálp
i aðu mér .. . til Aggie!“
„Ástin mín! Ástin mín . .
Hann vissi ekki sitt rjúkandi
ráð, sökum skelfingarinnar,
sem hafði gripið hann, en hjálp-
aði henni samt að komast niður
stigann, — undir þiljur. Og
e-nda'þótt Katie hefði ekki við-
þol fvrir kvalaverkjum, gat
hún ekki að sér gert að hugsa
sem svo, að Sean væri nú einu
j sinni þannig gerður, að hann
I hélt alltaf að himinn og jörð
1 myndi forganga, þegar eitthvað
álvarlegt kom.fyrir.
Aggie lagði hana í rekkju og
leysti klæði hennar, en Sean
æddi um, neri saman höndum í
örvæntingu og endurtók.í sí-
, fellu: „Þetta er mín sök . . . mín
sök . . . fjarri heimili .
„Láttu ekki eins og kjáni.
Sean!“ Rómurinn var hörkuleg
ur vegna sársaukaná, enda þótt
orðin væru sögð í h:iggunar-
skyni. Hún veinaði og bylti sér
til í kvalahríðunum og hélt
dauðahaldi í Aggie, sem sat hjá
fleti hennar.
„Guð minn almátíuc1
stundi Sean og barði hnúunum
á enni sér. „Aggie . . ef'.. . ef
eitthvað kemur fýrir Katie, þá
afber ég það ekki . . . það yrði
bani minn! Heldurðu að hún
hafi þetta af .. . hvað .. .?“
„Vertu ekki að flækjas'
hérna fyrir, klunninn. Þerta er
ekki í fyrsta skiptið í veraldar-
sögunni, sem kona elur barn, og
verður heldur ekkþ í það síð-
asta. Láttu okkur, kvenþjóðina.
um þe,tta og komdu þér upp á
þilfar. Þar geturðu svo lesið
bænirnar þínar, þangað til ég
kalla á þig og sýni þér króann!
Svona, — og farðu nú .. .“
„En . . . ef . . .“
„Svona nú, og farðu nú, segi
ég. Vertu ekki gamalii kerlingu
til tafar og.trafala, þegar hún
hefur meira en nóg fyrir stafni.
Og farðu nú .. .“ Hún leit blíð-
lega á Katie. „Þér verður auð-
, veld fæðingin, heillin, og guði
| sé lof fyrir það. Hríðirnar eru
j barðar og reglulegar og allt
I eins og það á að vera. Minnstu
þess bara. að þú hefur ekkert
að óttast. Þú ert ung og hraust
og sköpuð til að ala brön, öld-
ungis eins og hún móðir þín.
Það er líka hið göfugasta starf.
sem sönn kona getur óskað
sér!“
„Ég skal bera mig eins vel og
mér er unnt. . . . Ó, guð minn!“
stundi Katie. Rödd Aggie var
i róleg og örugg og Katie tók að
biðja. „Heilaga guðsmóðir,
móðir allra mæðra* tak þú barn
mitt í þína blessaða móour-
arma . . .“
Þegar fölgrá morg.unsg :'man
leitaði inn um kýraugað fyrir
ofan bálkfleti Katie Kildare,
voru fæðingarþrautirnar á
enda. Aggie lagði reifasíi’ang-
ann við hlið hennar; brá sér
síðan upp á þilfar til þess að
kalla á Sean og segja honum
að koma og sjá soninn.
Líkami Katie var magnþrota
eftir kvalirnar og átökin. Ilún
virti andlit drengsins fvrir sér,
I hraustlegt. drátthreint og frítt.
Svartir hárlokkar skýldu falleg
jum hnakkanum. Va.*ri hann
sonur van Riebecks, hugsaði
Katie. bá mvndu þessir lokkar
vera ljósgullnir. . . Hermi hrá
við hugsunina. Hvílík firn!
Ekki gat drengurinn verið son-
ur van Riebecks, manns, sem
henni var með ölhi íramandi,
og sem aldrei mundi verða
henni annað? En .. . hann hafði
samt sem áður brctizt inn í
innstu fylgsni persónuleika
hennar og þvingað hana með
ofurvaldi ástar og ástríðna til
þeirra samskipta, e<~ hlutu að
verða þess valdandi, að hún
ætti við sífellda óvissu að
stríða. og gæti aldrei ráðið gát-
una á þann hátt, að hún mætti
treysta lausmnni.
Sean nam staðar á þröskuld-
inum, náfölur i and’iti.
„Stattu ekki þarna eins og
steinrunnið tröll, vinur minn!“
mælti Katie biíðlega „Komdu
inn; komdu og heiisaðu upp á
son binn!“
..Ó, Katie!“ Rödd hans tiír-
aði, og það var eins og orðin
hnytu hvert um annað á tungu
hans. „Þú ert svo djörf- og.hug-
rökk . .. óviðjafnanleg . .. ynd-
i islega, fagra Katie, •— ástin
mín! Guði almáttugum sé lof
fyrir, að þú ert úr allri hættu!“
„Og svona, svona! Farðu nú
ekki að setja neinn geislahaug
um höfuð mér. Það er engin á-
stæða til að falla á kné tyrir
konu og tilbiðja hana, þóit hún
hafi eignazt barn. Sjáðu son
þinn. maður! Sjáðu, ... hann