Alþýðublaðið - 06.11.1951, Side 5

Þriöjud'áffiir>i6.<> nóvember1 Iflál W>i-> h
ALEgYfttmÁÐrö
D
Sœmundur Ólafsson: Úr Ameríkuför
Jónsmessudaaur
JON SMESSUDAGURINN
rennur upp yfir Chicagoborg
bjartur og fagur. Himinninn er
létt skýjaður og nokkur vind-
ur af vestri eða norðvestri. í-
International House, sem er
heimavist stúdenta, er lesa við
Chicago háskólann, eru menn
árrisulir að vanda. Kl. 8 að
morgni eru flestir komnir á
fætur og búnir að taka sér
stöðu í röðinni miklu, sem
myndast í byrjun hverrar mál-
tíðar fram með afgreiðsluborð
unum, þar sem hvers kyns lost
æti er fram reitt og bíður eftir
því að gestirnir taki það með
sér og neyti þess í hinum rúm-
góða borðsal, sem er til hhðar
á hægri hönd við afgreiöslu-
borðin.
Afgreiðsluborðin mynda op-
inn ferhyrning. Gestirnir
ganga inni í ferhyrningnum
með borðin á vinstri hönd á
3eði sinni til matfanganna. Við
innganginn tekur hver gestur
matbakka úr himinháum hlöð-
um, sem bíða þjónustufúsir
eftir gestunum. Með bakkann
í hendinni gangur gesturinn
svo fram með afgraiðsluborð-
inu og tínir upp á hann það af
réttunum, sem hann aatlar að
borða þá mátlíðina. Réttimir
eru framreiddír á htlum disk-
um og skálum í litlum skcmmf
um. Við hvern skammt er
spjald með verðiau á. Fyrir
innan borðin eru nokkrar af-
greiðslustúikur, sern afgreioa
heita rétti um leið og um þá er
foeðið. Að leiðarlokurn við af-
greiðsluborðin situr gjaldker-
ínn og metur með haukfránum
augum verðmæti bess,'sem e:
á hverjum bakka og krefst end
urgjaldsins. Þegar gjaldið er
greitt liggur leiðin inn i borð-
salinn; þar eru mörg borð smá
og stór, sem gestirnir matast
við. Hvítir dúkar eru á öllum
foorðum. Hreinlæti og reglu-
semi er mikil. 'átudentarnir
eru mislit hjörð, enda eru þeir
víða að komnir og af mörgum
þjóðflokkum og með mismun-
andi litarhátt.
Á Jónsmessudagsmorgun
var ég snemma á fótum. Eftir
stutta morgungöngu um Mid-
way með heimsókn hjá Maza-
ryk, tók ég mér stöðu í röðinni
við afgreiðsluborðin. Næstur
fyrir framan mig í röðinni var
risavaxinn surtur á unga aldri.
Hann ér all áber.mdi klæddur
°g því góður fulltrúi ættingja
sinna, sem í Ameríku eru
skrautgjarnir svo að af ber,
svo að jafnvel háskólanám
virðist ekki geta afmáð löngun
þeirra til þess að skrýðast
skræpóttum flíkum og Trölla:
fossbindum, sem íslenzkir
stássmenn á æskuskeiði virð-
ast vera í kapphlaupi við negr-
ana um að bera. Næst á eftir
mér í röðinni var ung japönsk
eða kínversk stúlku. Hún var
lítil og grönn. en undurfögur,
þótt hörundið væri gult og
augun skásett. Hún var í fylgd
með brúnum manni, fríðum og
föngulegum; eftir útlítinu gæti
hann verið Mári. Þannig var
öH röðin undarlegt sambland
af fólki af hinum fjarskyídustu
þjóðum.
Gangan með afgreiðsluborð-
inu tekur skamma stund. „40
cent,“ segir gjaldkerinn kank-
víslega. Ef til vill er ég eitt-
hvað spaugilegur, en kannski
er þetta bara venjulegur kven
maður og ekki mikið yngri en
Bœkur off höfundar:
Rif Krisfínar
Bifreiðin okkar og við fyrir utan International House.
ég. Ég brýt heilann ekkert
frekar um það, en tek mér
sæti við lítið borð í borðsaln-
um, og horfi með relþókriun á
stóra sneið af vatnsmélónn,
sem ég hef krækt í. í borðsaln
um _er þægilegur kliður. Gest-
irnir eru glað-r og friálsmann-
legir. Hér virðist þjóðerni og
litarháttur engar höralur
leggja á samskipti manna.
Hvítir menn af mismunandi
þjóðernum, negrar, brúnrr
menn og gulir sitja hér saman
í innilegum samræðum og
njóta hvor annars félagsskap-
ar, eins og þeir væru allir syn-
ir og dætur sömu þióðarinnar.
Gul stúlka duflar ákaft við
hvítan pilt, sem virðist taka
því mæta vel. Negrastúlka
tekur undir hönd á brúr.um
skólabróður sínum og hallast
innilega upp að honum um leið
og þau ganga saman út í vorið
og sólskinið. Þannig fram-
kvæma þeir þá hið ameriska
kynþáttahatur við einn merk-
asta háskóla . Bandaríkianna.
Eitthvað minnir mig að Magn-
ús okkar, eða „Argus“, Kjarí-
ansson hafi sagt okkur öoru-
vísi frá þessum málum í „Þjóð
viljanum".
Skömmu fyrir kl. 9 koma
ferðafélagarnir í borðsalinn.
Þar er nú orðið þunnskipað.
því stúdentarnir eru flestir
komnir út í só’ina og frjálsræð-
ið. Þeir þurfa ekki að lesa eða
sækja kennslustundir vegna
þess að í dag er sunnudagur.
Kl. 11 f, h. rennir bifreiðin
,.okkar“ upp að aðaldvrum
byggingarinnar. en nú er Dean
ekki við stýrið. heidur Frank
Mc CaUÍster prófessor við
Roosevelt Co’leve og yfirmað-
ur verkalýðsskólans, sem starf
ræktur er við Roocc:'e]t Col-
lege. f fvlgd með Frank er
Jane Douglas e:n.kar:tari hans.
í dag hafa þau á hendi leiðsro-
una í stað Dean. sem hefur
fengið frí og rekur ejgi.n er-
indi. Við ferðaféla?arn:r setj-
umst í h'freiðina. Ferðinni ,er
heit:ð til Sand Dunes. 'em er
þjóðgarður í Indiana-ríki. Þat
er mikill baðstaður fyrir botni
Michigan-vatns, Og þar eigum
við að eyða því, sem eftir er af
deginum.
International House er í suð
urhluta Chicagoborgar. Leiðin
til Sand Dunes liggur til suð-
urs. Úthverfi Chicaéo eru víða
byggð litlum einstökum íbúð-
arhúsum með smágörðum í
kring. Chicagobúar eru eyðslu j
samir á landið, pegar þeir l
byggja yfir borgarbúa. Þeir I
teygja hina miklu borg æ •'
lengra út yfir slétturnar, sem
mér finnast óendanlegar á þess
um s’óðum. Við öki>n um út-
hverfin um hríð og jafnan í
suður eða suðaustur. En þá
beygir leiðin t'l austurs og
liggur nú í gegnum borg, sem
heitir Gary. Það ar mikil, stór
iðnaðarborg. Reykháfana í
stálverksmiðjunum ber við
himin, þungbúna í hitamóð-
unni. í dag spúa þeir þó ekki
reyk og eimvrju yfir umhverf-
ið, því að í Bandaríkjunum er
ekki unnið á laugardögum og
sunnudögum. Vinnuvikan er
40 stundir, sem unnar eru á 5
vinnudögum.
í dag eru járn- og stálverka-
mennirnir ekki mnan dvra í
hinum risavöxnu iðnfyrirtækj
um, heldur úti í surnri og sól,
Margir á ferð og flugi með
fjölskyldum sínum í einkabif-
reiðum. Flestir .steel work-
ers“ e:ga fimm manna bifreið
þótt þeir séu verkamenn. Am-
erískir verkamenn ferðast
mikið á helgum eg - í sumar-
leyfinu, enda er skemmtdegt
að aka á þjóðvegunum í Banda
ríkjunum. Þeir eru flestir
steinsteyptir og mjcg greini-
lega merktir.
Fyrir austan Gary liggur
leiðin til norðurs út að Michi-
gan-vatni. Á vatnsströndinni
er hvítur foksandur, sem hefur
eytt nær ölium gróðri öðrum
en skóginum á landspildu með
fram vatninu, sem er nokkrir
kílómetrar á breidd. Skógur-
inn heldur velli, þrá.tt fyrir
uppblástur'nn, og síanda ein-
stök tré , alveg niður við vatn-
ið. Á langri stfándlengjú, rem
liggur á móti noröri. er bað-
ströndin. MiðsvæSis á bao-
ströndinni er stórt. strand-hót-
el. Þar er einnig stæði fyrir
mörg hundruð eða þúsund bif-
re'ðar. Þegar v'ð l’omum voru
þau flest. skmuð. Skarnmt frá
. Fi-amh. á 7. síðu
Kristm Sigfúsdóttir: Rit I—
III. Jón úr Vör sá um útaúf-
una. Isafoldarpventsmipa.
Reykjavík 1949—1951.
KRISTÍN SIGFCSDÓTTIR
er sannur fulltrúi þeirrar al-
þýðu, sem aldrei hefur látið
baslið og baráttuna smækka
sig andlega. Ung lagði hún ást
á fagrar bókmenntir og þráði
að eignast reit í ríki þeirra. En
hennar beið önn og áhyggja
sveitakonunnar í búri og eld-
húsi og raunar alls staðar úti
og inni, þar sem iðjéndi hand-
ar var þörf. Félagshreyfing í
sveit hennar blés loks að hin-
. um gömlu glæðum. Kristín tók
að helga sig ritstöríum í tóm-
stundum og varð þióðkunn að
skömrnum tíma liðnum. S:g-
urður Nordal leiddi hana til
; skáldabekks með drengilegum
i ritdómi, sem var bó ekki ann-
1 að en verðskulduð viðurkenn-
ing, en kom úr óvæntri átt og
var í té látin svo. að um mun-
! aði. Nú hefur leikrit hennar
I Tengdamamma farið óslitna
' sigurför um ísland í nær því
•j þrjá áratugi. Þó er enn margt
j ósagt í tilefni af ritstörfum
i þessarar evfirzku sveitakonu.
j Heildarútgáfa ísafoldar af rit-
um hennar sannfairir mann
j um, að Kristín hefur verið
einn af kyndilberum íslenzkrar
alþýðumenningar og átt þátt i
því að vísa þjóðinni leið frá
myrkri til ljóss. Og fari þann-
ig, að íslenzk alþýða kanni
ekki að meta sögur hennar og
leikrit —- þá verður þess «euni
lega ekki langt að bíða að
dimmi aftur.
Undirritaður hefur áður
minnzt á tvö fyrri bindi rit-
safns Kristínar og sér því ekki
ástæðu til að gera þau að um-
ræðuefni á ný. Þriðja og síð-
asta bindið, sem kom út fyrir
skömmu. flytur smásögur og
lej.krit skáldkonunnar. Tengda
mamma ber mjög af leikritun-
nm, en smásögurnar eru ótrú-
lega jaínar, þegar örbirgð er
undan skilin. en hún gnæfir
jhátt úpp úr hÓDnum. Kristín
, nær mestum lisfrænum ár-
! angri í srriásögunuxri og fyrri
hluta skáldsögunnar „Gömul
saga“. Þó er langsamlega mest
vert um smásögurhar'. Þar nýú
ur hún állra ko-úa sirina og
veldur ekki þess. sem var
henni fiötur. þegar hún glímdi
v:ð skáldsögurnar og leikritin.
Þær =sm»ina ^-ásagnargleði og
mvndauðgi. hafa augsýnilega
orðíð til á líðandi stund. með-
an sýnm v.ar skáldkonunni enn
í huga. Og þser eru vitni þess,
að Kristín hafi verið efni í
miklu snjallari skáldsagnahöf-
und og tilþrifameira leikrita-

Áfengisvarnanefnd kvenna
í Reykjavík og Hafnarfirði
HEFUR OPNAÐ
SKRIFSTOFU Á FRÍKIRKJUVEGi 11
(Bindindishöllinni niðri).
Skrifstofan verður opin alla þriðjudaga kl. 5—-7
e. h. Verða þar veittar , upplýsingar og reynt að
greiða fyrir þeim, sem eiga í erfiðleikum vegna
áfengisneyzlu.
Kristín Sigfúsclóttir.
skáld en raun varð á. Það stal-
ar ekki af hæfileikaskorti,
heldur sálardreparidi virinu-
skilyrðum og vankunnáttu, a5
hún skrifaði ekki skáldsögu
eða leikrit á boro við Örbirgð.
En Kristín Sigfúsdóttir þarf
samt ekki að biðjast afsökun-
ar. Öðru nær. Hún hefur ávaxt
að pund sitt með pryði. Skáld-
sfeapur hennar speglar þjóðfé-
lagið eins og hún þekkti það —
sveitina, fólkið, náttúruna og
lífsbaráttuna. Þar eru engar
öfgar. aðeins sléttur og felldur
sannleikur. Kristín segir oft
frá þeim, sem bágt eiga, og
hún hefur orðið fyrir áhrifum
af umburðarlyndi og langlund
argeði Einars Hjörleifsson'ar
Kvarans. Samt er hún bitrari
en hinn göfugi postuli mann-
úðarinnar og kærleikans í ís-
lenzkum bókmenntum síðarj
áratuga. Það er iöngum sár
broddur í sögum hennar, þeg-
ar Kvaran siglir fari sínu í
höfn fyrirgefningarinnar. Að-
eins e:nu sinni verður Kristín
of sáttfús við þau þjóðfélags-
öfl, sem aldrei má fyrirgefa
fyrr en þau eru úr sögunni.
Rit Kristínar Sigfúsdóttur
eru svo skemmtileg aflestrar,
að þau hljóta að eiga vinsældir
vísar. Þau bregða upp sönnum
og eftirminnilegum myndum.
Kristín hefur hvergi reist sér
hurðarás um öxl í skáldskap
sínum, en lýst því, sem hún
þekkti, og boðað það, sem
henni lá á hjarta. Þess vegna
eru bækur hennar í senn virð-
ingarverðar og Ufvænlegar.
Búningur ísafoldar á ritum
Kristínar er smekklegur en
látlaus, og Jón úr Vör, sem
hefur annazt utgáfuna, virðist
hafa leyst starf sitt vel ai
hendi.
Ilelgi Sætmmdsson.
Keflavíkurflugvelii
í SAMBANDI við fréttina
um bannið við mjólkursölunni
Á Kef avíkurflugvelli, skal
það tekið fram, að mjólkin
stenzt fulkomlega þær kröfur,
sem gerðar eru hér. Hins veg-
ar gilda aðrar reglur í Banda-
ríkjunum, eins og getið vár
um 1 blaðinu á laugardaginn,
og mun herliðið fá sérfræðing
hingað á sínum vegum, eins
og gert var í síðasta stríði, til
þess að rannsaka hvort mjólk
in stenzt þær kröfur, sem gerð
ar eru í Bandarjkjunum.
icA
stri
'í yp
ieH
xiíixs
JKö