Tíminn - 07.03.1964, Blaðsíða 7

Tíminn - 07.03.1964, Blaðsíða 7
Útgefantii: FRAMSÓKNARFLOKKURINN Framkræmdastjórl: Tómas Ámason. — Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndritB G. Þorsteinsson. Fuiltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Frétta- stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón DaviOsson, Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrií stofur Bankastr. 7. Afgr.simi 12323. Augl., siml 19523. Aðrar skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan. lands. I lausasölu kr. 4.00 eint — PrentsmiOjan EDDA h.f. — Valdboðið handahóf Engri þjóð í NorSur-Evrópu er eins mikil þörf á hraðri og skipulegri uppbyggingu og íslendingum, vegna þess, hve skammt hún var á veg komin í þeim efnum um síðustu aldamót, og hún hefur líka minnst fjármagn miðað við fjárfestingarþörfina. Af þessum sökum þola íslendingar handahóf í fjárfestingarmálum verr en nokk- ur önnur þjóð. Það blasir nú við öllum, að stefna „viðreisnar“-stjórn- arinnar hefur leitt af sér ótrúlegt handahóf og ringulreið í fjárfestingarmálum, eins og raunar hlaut að verða eftir þeim tökum, sem stjórnin hefur á þeim, og þetta handahóf er þegar orðið þjóðinni dýrt og verður enn dýrara, því að sífellt hnígur meira í það horf, að ofboðs- fjárfesting peningamanna, lítt nauðsynleg frá þjóðhags- legu sjónarmiði, ryðjist fram fyrir fjárfestingu almenn- ings og hins opinbera. Ríkisstjórnin sjálf gerist líka æ stórvirkari í því að styðja þessa öfugþróun, eins og síðustu ráðstafanir sýna bezt, en þær voru í því fólgnar að þykjast ætla að lækna ofþenslu í efnahagslífi með því að draga fé úr hendi al- mennings með nýjum söluskatti og jafnframt fresta op- inberum framkvæmdum og láta þær sitja á hakanum og víkja fyrir öllu öðru. Þessar aðfarir þola íslendingar verr en nokkur önn- ur þjóð vegna fjármagnsskortsins, sem krefst þess, að hver framkvæmdakróna sé notuð af hagsýni óg réttu vali. Hér má ekki fara sömu slóð og þær þjóðir, sem hafa fullar hendur framkvæmdafjár og geta jafnvel flutt það út. Þeim er handahófið ekki fjörráð. Allir hljóta að sjá í hvern voða þjóðin stefnir nú, þegar stjórnarathafnir í fjárfestingarmálum beinast fyrst og fremst að því að láta skipulögðu nauðsynjafram- kvæmdirnar víkja með valdboði fyrir handahófsfram- kvæmdunum, sem peningamenn efna til í verðbólguof- boðinu, sem hefur gripið um sig. Þannig brennur hið dýrmæta framkvæmdaafl þjóðarinnar upp eins og hálm- ur í eldi óðadýrtíðarinnar og handahófsins. Hvað verður eftir? Alþýðublaðið segir, að vandi húsbyggjenda sé sá, og helzt sá einn, að meira fé vanti í íbúðalánakerfið til þess að lána. Annað sé ekki að. Það er rett, að fé vantar, og ríkisstjórnin hefur brugðizt húsbyggjendum í því efni. En syndir hennar við þá eru fleiri og meiri. Það hefði líka verið góð hjálp við húsbyggjendur að halda óðavexti dýrtíðarinnar svo í skefjum, að hækkunin ein æti ekki upp allt byggingalánið og meira til. En ríkisstjórnin brást þar líka. En Alþýðublaðið ætti að biðja Emil bygg- ingamálaráðherra að reikna annað dæmi, og það er þetta: Hve mikið verður eftir af byggingaláninu, þegar húsbyggjandinn er búinn að borga tolla og söluskatta af byggingaefninu til ríkisins? Satt að segja hefur allt æði ,,viðreisnar“-stjórnarinnar verið meir i ætt við að rífa niður en byggja upp. Miðstjórnarfundurinn Aðalfundur miðstjórnar Framsóknarflokksins hófst í Reykjavík í gær og mun standa fram yfir helgina. Síð asta flokksþing breytti nokkuð miðstjórnarkjöri flokks ins í lagabreytingum, sem þá voru gerðar. Er nú megin hluti miðstjórnar kjörinn í kjördæmissamböndum flokksins og í henni eru 90 menn. Mjög vel er mætt til þessa aðalfundar, sem bæði mun ræða málefm Framsóknarflokksins og landsmálaviðhorfið. Nkrumah einræðisherra hefur beitt járnaga í Ghana Landið hefur blómgazt efnalega, en þjóðin býr við einræði og haröstjórn ÚTI fyrir þinghúsinu í Accra stendur líknesM af Kwame Nkromah. Á fótstalli þess standa þessi orð, sem höfð eru eftir honum sjálfum: „Sækstu fyrst eftir pólitískum konungdómi og þá mun allt veitast þér.“ Víst er um það, að Nkrumah var fljótur að ná pólitískum völdum árið 1951. Síðan hefir hann hlífðarlaust og allt að því af áfergju kappkostað að fjarlægja andstæðinga sína. Hann hefir einnig auðmýkt und irmenn sína og mótað dótn- stóla, opinbera starfsemi, lög- reglu og her og gert að verk- færum síns eigin valds. Nkrumah var fyrsti leiðtog inn í brezkum nýlendum, sem hagnýtti tækni nútíma stjórn málaflokks við beizlun þeirr.ar orku, sem fólgin er í ákafri þjóðerniskennd. Við mótun ílokks síns leitaði hann fyrir- mynda jöfnum höndum hjá Woolton lávarði og kenningum Lenins. Honum var ljóst, að miðstéttar-lögfræðingar, menntamenn og verzlunarmenn myndu aldrei sigra brezku ný lendustefnuna, en þeir voru nppistaða Samfylkingar Gull- strandarinnar. Hann hóf því starf sitt við myndun þjóðern- ishreyfingar, lið fyrir lið, með kvenfélögum, æskulýðsfélögurn og verkalýðssamtökum. Bar- áttan stóð ekki einvörðungu gegn Bretum, heldur átti hann einnig í höggi við hina fornu höfðingja og samtök ættbálk- anna. Það voru sigurlaun hans að mynda hina stoltu þjó'5 Ghana úr sundurleitum þjóða brotum GulJstrandarinnar. ÞEGAR Ghana hlaut sjálf- stæði 1957 blasti mjög mikið öryggisleysi innanlands við ríkisstjórn Nkrumah. Minni- hluti af Ewe-ættbálkinum í Volta og Togolandi hugði á aðskilnað frá ríkinu, byltingin kraumaði í Ashanti og norð- ur-héruðin höfðu aldrei sam- einazt landinu til fulls. Ghana hafði tekið sterka stjórn í arf frá Bretum. Hinir ýmsu stjórnarandstöðuhópar beittu samsærum, en ríkis- stjórnin barðist gegn þeim og þessi barátta beindi hinni sterku stjórn inn á braut harð stjórnarinnar. 1958 komst upp fyrirætlun um að ráða Nkrum ah af dögum og þá voru sam- þykkt lögin um fangelsun til fyrirbyggingar uppreisnar. Rik isstjórnin réttlætti þessa lög- gjöf með skýrslu Granville Sharp-nefndarinnar, sem var að vísu ekki sammála um það, hvort starfandi væru samtök um að ráða Nkrumah af dög- um, en hafði þó fengið vit- eskju um ólöglegt samsæri. Harðvítugar árásir í blaði stjórnarandstöðunnar leiddu til ritskoðunar. 1961 var gert hvert verkfallið öðru viðtæií ara til andmæla gegn þungum álögum á þegnana. Þetta leiddi til nýrra fangelsana og þá voru þeir meðal annarra tekn ir höndum dr. Danquah, Joe LAppiah og flestir leiðtogar stjórnarandstöðuftnar. Ýmsir ráðherrar voru svipt- ir embætti með vansæmd. Með al þeirra voru Gbedemah og Botsio, en þeir voru meðlimir í „forsetanefndinni“, sem hafði borið ábyrgð á ríkisstjórninni þá þrjá mánuði, sem Nkrumah var á ferðalagi í Rússlandi og Kína. Botsio var látinn taka við embætti aftur, en þessi embættissvipting og fangelsun tveggja ráðherra, Ako Adjei og Tawia Adamafio, staðfesti algera drottnun Nkrumah og sjúklegt vantraust hans á und irmönnum sínum. Og nýafstað in þjóðaratlcvæðagreiðsla hefir veitf honum fullkomið ein- veldi. VANTRAUST Nkrumah á miðstéttunum, lögfræðingun- um, kaupsýslumönnunum og opinberum starfsmönnum — á sennilega rætur að rekja til þess skamma tíma, sem hann var starfsmaður Samfylkingar Gullstrandarinnar, áður en hann hvarf þaðan til þeess að stofna sinn eigin flokk. Þrír færustu embættismenn ríkis- ins, Robert Gardiner, Daniel Chapman og A. L. Adu, gátu ekki sætt sig við starfsskilyrðin og hurfu á braut. Þeir eru nú allir starfsmenn Sameinuðu þjóðanna. Þrír frægustu dóm- ararnir í Ghana eru einnig hætt ir störfum. Sir Sacnuel Quashi Edun er nú forseti Yfirréttar Austur-Afríku, Sir Arku Kor sah, fyrrverandi yfirdómari, hefir verið viki'ð frá störfum og Van Lare dómari mun hat'a sóð fram á brottvikningu og hefir því sagt af sér. Kaun- sýslustéttin hýr við gífurlega þungar skattaálögur og aukin bjóðnýting setur henni stólinn fyrir dyrnar. Þannig er búi'ð að varpa til hliðar þeim öflum sem gróandi þjó'ðfélagi er hva'ð mest stoð að. Nýir vaxtarbroddar skjóta upp kollinum, en virðast vafa- samir og vekja grun um græsku. Kofi Batsa, ritstjóri flokksblaðsins „Neistinn", sem sniðið er eftir „Iskra“, blaði Lenins, er áhrifamikill meðal menntamanna flokksins. Baf- foe er ritstjóri stjórnarblaðsins j,Times Ghana“. Hann stjórn- aði óeirðunum fyrir utan Bandaríska sendiráðið nú fyrir skömmu, og í blaði hans var bandaríska leyniþjónustan sök- uð um aö undirbúa morðárás á Nkrumah. Nkrumah væri sennilega í hættu sem byltingarleiðtogi, ef hann væri álitinn standa til hægri við þessi öfgaöfl. Þeim er því leyft að fara sínu fram, en foringinn ávítar þau mild- um orðum. Sennilega telur hann Bandarikjamenn vera búna að leggja of mikið í fram- kvæmdir við Voltaána til þess að hverfa frá því verki að svo komnu. EINS-FLOKKS kerfið, dýrk- un foringjans, tilbúin þjóðarat- kvæðagreiðsla, áberandi alþýðu dómstólar, eyðilegging mið- stéttanna og útrýming allrar andstöðu, hæði innan flokks og utan,. minnir miklu meira á stjórn Stalíns en stjórnarhætti Vesturlanda. Samt sem áður hefi ég ekki trú á að Nkrumah sé horfinn frá hlutleysisstefnu sinni. Ráðherrar í Ghana halda því fram, að Bandaríkjamenn- irnir tveir, sem voru þar á fyr- irlestraferð fyrir skömmu, en var vísað úr landi, hafi verið mjög vinstri-sinnaðir í skoðun- um. Sósíalismi Nkrumah er mun líklegri til að fylgja í slóð Títós en Castrós. Það er hörmulegast við feril Nkrumah, hve hann hefir eyði- lagt mörg af sínum góðu áform- um. Hann var þjóðhetja 1951, en óttasl nú daglega um líf sitt. Hann frelsaði Ghana undan er- lendri stjórn, en leysti hana af hólmi með enn meiri harð- stjórn. Hann sá nauðsynina á einingu Afríku, en afbrýði hans hefir ónýtt áformin um banda- lag Austur-Afríku. Hann full- yrti, að sjálfstæði Ghana væri unnið fyrir gíg nema því aðeins að nýlendustefnu- kynþáttamis- rétti væri útrýmt af meginlandi Afríku. Samt hefir stjórn hans orðið til þess, að hvítir menn í Norður-Rhodesíu eru enn harðari en áður í andstöðu sinni við meirihlutastjóm. Hann skrýddi skjaldarmerki Ghana orðunum „frelsi og rétt- læti“, en þau hafa nú verið máð út. STJÓRN Nkrumah hlýtur að enda með ofbeldi eða dauða, og afleiðingar þess er ómögulegt að sjá fyrir. Þegar þjóðfélags- stofnamr eru eyðilagðar og fjar lægð þau atriði stjórnarskrár, sem mest öryggi er að, getur hvað sem er gérzt. Samt ver'ður því ekki haldið fram með réttu, að þessi und- arlega gerði maður sé sneydd- ur öllum mikilleik og hugsjón- um. Einbeitni hans tryggði frelsi, og það er að verða að blómlegu nútímaríki vegna dugnaðar hans. Óbreytandi Framhald á 15. sISu. I T f M I N N, laugardagur 7. marz 1964.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.