Tíminn - 21.03.1964, Blaðsíða 14

að breyta þessari litlu flota-
máláíbúð í sómasamlegt heimili,
i þegar auk þess Winston fyllti
allt með símum og skrifstofu-
ánöldum.
Það var enginn friður í heim-
inum og vissulega ekki flóafriður
i þessari litlu íbúð, enda hafði
, Winston gefið skipun um, að
| hann yrði látinn vita, hvenær sem
eitthvað mikilsvert gerðist og þá
sama á hvaða tíma sólahrings var.
Skrautlegur náttsloppur hans,
röndótt náttfötin, inniskórnir og
vindillinn í munni hans, varð al-
geng sjón á göngum flotamála-
skrifstofanna. Sjón, sem vakti
lotningu þeirra er sáu.
Strax og hann kom inn úr dyr-
unum inn í flotamálaráðuneytið
vildi hann sjá, hvernig floli sá,
er honum hafði verið falinn, liti
út. Hann byrjaði því þegar að
sækja heim fyrirvaralaust stærstu
flotastöðvarnar. Hann byrjaði á
Cha,tham stöðvunum. Clementine
fylgdi honum alla leið.
Þau ferðuðust til Thursoe í
Skotlandi. Þegar þau komu þang-
að, fóru þau um borð í tundur-
spilli, sem hélt með þau til
Scapa Flow, aðalstöðva flotans.
Á leið þeirra til Scapa, barst
loftskeyti — stóra herskipinu
Courageous hafði verið sökkt með
sex hundruð mönnum.
Þau luku ferðinni, með því að
aka til Inverness, þar sem einka-
lest beið þeirra. Þau stönzuðu til
að snæða hádegisverð undir beru
lofti við fljót nokkurt, og Wins-
ton var óvenjulega fáskiptinn og
niðurdreginn.
Nokkrum dögum síðar fóru þau
til stöðva sjóhersins við Ports-
mouth og Plymouth.
Winston varð ofsareiður yfir
lélegum varnarmætti Scapa Flow
stöðvarinnar <og skipaði fyrir um
endurskipulagningu stöðvarinnar
þegar í stað. Áður en tími vannst
til þeirra aðgerða, var herskipinu
Royal Oak sökkt af kafbáti, sem
komizt hafði í gegnum varnir
Scapa Flow stöðvarinnar.
Winston spólaði. í eyru Clemen
tine og staífsliðs síns tautaði
hann: „Ef þeir hefðu bara veitt
orðum mínum gaum nokkrum
árum fyrr, hefði þetta ekki komið
fyrir.“
Hann varð jafnvel enn stað-
ráðnari í ákvörðun sinni, og þau
héldu ferðum sínum áfram. Hann
leitaði upplýsinga og reyndi að
bæta um vanrækslu margra ára.
Enn einu sinni lagði hann af
stað ásamt Clementine til að sjá
með eigin augum, hvernig hlutirn
ir væru, og jafnframt til að sýna
sig.
Hann vildi fá að sjá, hvað gert
væri í skipasmíðastöðvunum, í
verksmiðjunum, á flugvöllunum,
í herbúðunum, og vildi láta alla
sjá, að hann hefði óhuga á mál-
unum. Hvað hann snerti, var
honum nýnæmi að vinsældunum,
og sama gegndi um Clementine.
Hún stóð ætíð við hlið hans, á
mörkum þeirrar ljóskeilu, sem
lék um hann.
Þrjózkufull ákveðni hans og
Iléttlyndi, þótt á móti blési, hvatti
áðra til dáða, og sjálf lét hún sitt
í té á sinn hógværa hátt. Hún
deildi með honum ábyrgðinni af
slíkri einlægni, að sérhverri konu
fannst hún betur skilja sig, ótta
sinn. og áhyggjur af eiginmanni,
syni; eða bróður.
Tnúnaðartraust og vingjarnleg
bros'fylgdu alls staðar í kjölfar
hattsrns, göngustafsins og vindils-
ins, en allt þetta hafði nú náð
mikilli frægð. Breiðir kjálkarnir
og kýttar herðarnar voru hér og
þar og alls staðar, og oftast gekk
hin háa glæsilega kona tveimur
skrefum fyrir aftan, með bros í
augum, og hafði augsýnilega ein-
læga ánasgju af að ræða við fólkið
og enn sýnilegra var, hve hreykin
hún var af hinum nýorðnu vin-
sældum eiginmanns síns. Þau
unnu saman. Eiginmaðurinn og
eiginkonan unnu saman að sigri.
Næstum vikulega tókst henni
að fá hann til eyða helgi á Chart-
well, en brátt urðu helgarnar jafn
erilsamar og aðrir dagar vikunar.
Hann vildi helzt ekki eyða einu
einasta andartaki að þarflausu og
vann 120 vinnustundir á viku og
barðist við að bæta úr, þar sem
varnarmáttur flotans hafði verið
vanræktur.
Á fyrstu tveimur vikum styrj-
aldarinnar gat hann tilkynnt að
einum tug þýzkra kafbáta hefði
verið eytt. Þeir dreifðu í kring-
um sig tundurskeytum, — við
svöruðum í sömu mynt. Þeir juku
aðgerðir kafbátaflotans, við elt-
umst við þá dag og nótt — ,,ég
segi ekki miskunnarlaust, enda
hjálpi oss Guð til' að gleymn
aldrei að sýna miskunn að
minnsta kosti ekki án takmarks
og tilgangs eða aðeins af grimmd-
arlosta," sagði Winston.
Eftir að fréttaflutningi B.B.C.,
klukkan níu var lokið sunnudag-
inn 1. október 1939 talaði Wins-
ton í útvarpið. Clementine og
Mary sátu og hlustuðu í einu
herbergjanna fyrir ofan flotamála
skrifstofurnar. Þetta var fyrsta
útvarpsræðan af þeim mörgu, sem
áttu eftir að verða ,,leynivopn“
Breta í styrjöldinni, — sem áttu
eftir að innræta allri þjóðinni
sigurvilja og þrautseigju í bar-
áttunni til lokasigurs.
Hitler hafði ákveðið, hvenær
stríðið skyldi hefjast, sagði Wins-
ton. — ‘ „Það hófst, þegar hann
vildi, og því lýkur ekki fyrr en
við erum sannfærð um. a* hann
hafi fengið nóg.“
Clementine og Winston höfðu
rætt sartian um fyrstu drög ræð-
unnar, og þau voru ásátt um, að
nú hæfðu ekki löng orð né fræði-
leg. Þau vissu bæði, að til þess
að maður gæli orðið sannur leið-
togi þjóðarinnar, yrði hann að
tala röddu fólksins, og færa ræðu
sína í einfaldan og látlausan bún-
ing orða, sem hittu í mark.
„Þá stóðu þeir sig bezt“ hljóm-
aði heimshornanna milli og var
skráð í söguna skýrara letri, en
„þá reis manndáðin hæst“, hefði
nokkru sinni verið skráð.
Framvegis leit Winston nú svo
á, að orðabækur gætu aðrir en
hann lesið. í útvarpsræður sínar
þurfti hann nú aðeins einföld orð.
Frjálsar þjóðir heimsins eru
enn frjálsar, vegna þess að þegar
við höfðum ekkert að berjast
með annað en orð, valdi Winston
réttu orðin. í gegnum hann kom
41
skýrt í ljós létt lund og baráttu-
gleði þjóðarinnar. Fólk var hreyk
ið yfir að blanda geði við þenn-
an mann — mann, sem var
margra maki og mundi hljóta
sama sess í mannkynssögunni og
Alexander mikli, Júlíus Caesar,
Napoleon og Cromwell, Nelson
og Lincoln. Þeir seldu líf sitt í
hendur manns, sem þeir bundu
allt sitt traust við og „sem gerði
silt bezta til að drepa sig í þjón-
ustu hins opinbera,” eins og vinir
hans orðuðu það.
Clementine las yfir handritin
af öllum ræðum hans, svo að hún
fengi gert athugasemdir — athuga
semdir, sem hann tók oft til
greina, þegar hann endurskoðaði
og fágaði ræður sínar, unz af
þeim skein fullkomnun í orðfæri
og orðavaii. Hið sama og hann
krafðist af s.iálfum sér.
Raunsæi Clementine gerði hana
að hans bezta ráðgjafa, og gerði
henni kleift að benda honum á
atriði i ræðu hans, sem honum
hafði sézt yfir í ákafanum. Hún
hafði lært mikið af honum um
list stjórnmálanna, en skildi
meira en hann hafði kennt henni.
Ilún gat oft fengið hann tii að
hallast á sveif með sér í ýmsum
málum, eða um skoðanir hans á
fólki. Skörp athygli hennar,
stjórnsemi og náinn skilningur
hennar á honum gaf honum marg-
ar hugmyndir og margt orðið, á
sama hátt og hún stjórnaði dag-
legu lífi hans.
Hermaður nokkur, sem lá á
sjúkrahúsi, sem hún heimsótti á
meðan á stríðinu stóð, sagði:
„Hún lítur út eins og hefðar-
frú, án þess að tala eins og slík“.
Bæði hún og Winston töluðu
beint frá hjartanu, töluðu sömu
tungu og fólkið.
Margar beztu ræður hans las
hann fyrir, á meðan hann lá í
rúminu. Hann tók ekki eftir
— Kannski þér viljið fá heita
mjólk að drekka?
— Nei . . Livvy tókst að reisa
sig upp við dogg.
— Ekki mjólk!
Frú Groom tók utan um hana
og hjálpaði henni að rísa upp og
hagræddi púðanum við bakið.
— Er . . . Rorke . . hr. Hanlan
í SKUGGA ÓTTANS
KATHRINE TROY
hér? Eða var mig að dreyma?
spurði Livvy lágróma.
— Hann hefur veiið hér í alla
nótt, eins og ljón í búri. Hann
bíður bara eftir því að ég komi
með skilaboð um, að hann megi
koma inn til yðar.
— Hann er ekki vanur að bíða
eftir leyfi frá neinum, svaraði
Liwy og brosti dauflega. — Ég
verð að tala við hann.
— Ég ætla að setja einn kodda
enn við bakið. Svona já, er það
ekki betra? En viljið þér ekki fá
eitthvað að drekka? Heita súpu
eða ávaxtadrykk?
— Ekki fyrr en ég hef talað
við Rorke!
— O, hann getur beðið ögn . .
— En þér skiljið þetta ekki!
Það veltur allt á því! Livvy hafði
óskaplegan höfuðverk og hún fékk
velgju, en hún varð að koma þeim
í skilning um, að þau máttu engan
I tíma missa.
I — Ég verð að koma í veg fyrir
að Adrienne . . ungfrú Charles
fái að koma hingað . . ég get
ekki útskýrt það allt fyrir yður
núna . . .
Frú Groom færði sig til, svo
að Livvy sá ekki framan í hana.
— Ég veit það allt, frú Bereng-
er. Hr. Hanlan er búinn að segja
mér frá því. Ég held ekki, að þér
hafið verra af að fá að vita það
. . . þótt hræðilegt sé . . Hún
hikaði við.
— Ungfrú Charles er dáin. I-Iún
fannst fyrir neðan nibbuna, þar
sem hr. Hanlan fann yður. Svo að
þér getið verið alveg róleg . . .
þér eruð öruggar núna.
Adrienne var dáin. Hafði hún
misst jafnvægið, þegar hún kast-
aði steininum af öllum kröftum
að höfði Livvy? Síðasta neyðaróp-
ið, sem hún hafði heyrt og vissi
ekki hver hafði veinað . . það
hafði verið hróp Adrienne.
— Hver kom með mig hingað?
spurði hún skjálfrödduð.
— Hr. Hanlan.
— Ég verð að tala við Rorke,
sagði Livvy einbeitt.
— Ég veit svei mér ekki, hvað
læknirinn segir við þessu . . .
sagði frú Groom, gekk til dyra
og kallaði á Rorke.
Hann kom að vörmu spori og
settist á rúmstokkinn. Hún horfði
á hann, og hún sá ^stúð í augna-
ráði hans.
— Hvar fannstu mig Rorke?
Heyrðirðu þegar ég hrópaði?
— Þú ert reglulega aðlaðandi
sjúklingur, Livvy.
Hún neitaði að taka þátt í spaugi
hans.
— Gerðu það fyrir mig að tala
við mig, sagði hún alvarleg. —
Ég verð að tala um það. Ég fæ
ekki frið fyrr en ég hef gert það.
— Gott og vel. Það er ekki
mörgu við að bæta, annað en það
að ég fór út til að leita þín,
eftir að Keith gaf okkur lausnina
á hver það var sem myrti Clive.
— Keith!
— Já, hann gat auðvitað ekki
sagt okkur það með orðum, en
honum tókst að gefa það til kynna
Ég geri ráð fyrir að hann hafi séð
Adrienne þegar hún kom héðan
út, kvöldið sem Clive var myrtur.
Hún hefur sennilega laumazt eftir
stígnum við víkina, því að hún
hefur ekki þorað að fara aðalgöt-
una. Manst þú, að Maggie sagði
okkur einu sinni, að Keith nyti
þess að sitja við gluggann og horfa
út, þegar óveður væri? Ég
hygg, að þá hafi runnið upp fyrir
Adrienne sá möguleiki, að Keith
hafi ef til vill séð hana um kvöldið
og hún varð með öllum tiltækum
ráðum að koma í veg fyrir að
hann fengi málið og ljóstraði upp
um hana.
— Hann var svo hjálparvana .
hún hefði getað drepið hann líka!
En hún þurfti þess ekki. Það eina
sem hún þurfti að gera var að
hræða hann, svo að hann fengi
enn taugaáfall, svo að engar líkur
væru til að hann yrði heilbrigður
á ný!
— Livvy, segðu mér hvað gerð-
ist úti á klettunum?
— Já, ég ætlaði einmitt að gera
það, svaraði hún og leyfði honum
að halda um báðar hendumar
meðan hún sagði frá hinum hræði-
lega atburði.
— En finnst þér ekki furðulegt,
Rorke, að hún bað mig að búa
hjá sér?
— Það var einn liður í áætlun
hennar til að vinna trúnað þinn
og fylgjast með, hvað þú tækir
þér fyrir hendur hverja stund
dagsins.
— Og allan tímann vorum við
að brjóta heilann um, hver gæti
átt hring með grænum steinum

14
T í M I N N, laugardagur 21. marz 1964. —