Tíminn - 12.04.1964, Blaðsíða 7

Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar:\ Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas ICarlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Walter Lippmann ritar um alþjóðamái:
Fullbright hefur ennþá sýnt að
hann þorir að segja sannleikann
Ræða hans mun veróa upphaf aó tímabærum umræðum
Verðtrygging sparífjár
Fjórir þingmenn Framsóknarflokksins, Jón Skaftason,
Ólafur Jóhannesson, Karl Kristjánsson og Skúli Guð-
mundsson, hafa nýlega lagt fram í sameinuðu þingi til-
lögu um kosningu fimm manna milliþinganefndar, sem
athugi með hverjum hætti verði komið við verðtrygg-
ingu sparifjár, að öllu eða einhverju leyti.
í greinargerð tillögunnar er það rakið, að um alllangt
skeið hafi innlánsvextir af spaxifé ekki nægt til að vega
á móti þeirri verðfellingu peninga, sem átt hafi sér
stað. Einkum hafi þetta þó verið áberandi tvö seinustu
árin. Þetta hafi haft óheppileg áhrif á mörgum sviðum.
Sparifjársöfnun hafi orðið of lítil, því að menn hafi held-
ur kosið að festa fjármuni sína í öðru. Þess vegna hafi
orðið skortur á lánsfé og það valdið atvinnuvegunum
miklum erfiðleikum:
Þá er sýnt fram á, að hin stöðuga verðrýrnun pen-
inga hefur matað verðbólgudrauginn, sem trödríður ís-
lenzkri þjóðfélagsbyggingu meir og skaðvænlegar en
flest annað. Gróðinn, sem sífellt verðfall peninganna
hefur skapað, orsakar æðisgengið kapphlaup um hið tak-
markaða lánsfé og verðbólgufjárfestingu. Endurskipt-
ing eigna þjóðfélagsins, þar sem lántakendur hagnast
stöðugt á kostnað lánveitenda, getur ekki talizt sanngjörn
né verðskulduð.
Vegna alls þessa telja flutningsmenn rétt, að fram
fari ýtarleg athugun á því, með hverjum hætti mögulegt
gæti verið að verðtryggja sparifé að einhverju eða öllu
leyti. Sparifé hefur verið verðtryggt að meira eða minna
leyti í Finnlandi, Frakklandi, fsrael, Svíþjóð og ef til
vill víðar, og er nauðsynlegt að kanna, hver reynslan af
því hefur orðið í þessum löndum.
Fyrirsjáanlegir eru nokkrir framkvæmdaerfiðleikar
við upptöku verðtryggingar á sparifé, en þeir ættu að
vera yfirstíganiegir hér, ef þeir eru það í framangreind-
um löndum.
Mikilvæg spurning er, hversu víðtæk verðtryggingin
eigi að vera, hvort hún eigi að ná til allra innlána ellegar
aðeins til bundinna sparifjárinnstæðna. Fyrir fram er
erfitt um slíkt að dæma, en það yrði eitt af verkefnum
milliþinganefndarinnar að finna svör við því.
Eðlilegt er að miða verðtryggingu sparifjárins við vísi-
tölu neyzluverðlags, eins og hún er á hverjum tíma. Auð-
vitað yrði þá einnig að vísitölubinda útlán þessa fjár.
Flutningsmenn thlögunnar telja knýjandi, að mál þetta
sé rannsakað gaumgæfilega nú þegar. Fer,síðan eftir
niðurstöðum þeirrar rannsóknar, hverjar leiðir þykja
færar. Einskis má láta ófreistað til að sporna við þeirri
óheillaþróun, sem hefur átt sér stað og færzt mjög í
aukana seinustu árin. Rétta þarf hlut sparifjáreigenda
og draga úr yfirstandandi dýrtíðarspennu, en verðtrygg-
ing gæti áreiðanlega haft mikla þýðingu til þess að
vinna móti verðbólguþróun.
Kvöldsala verzlana
Ákvarðanir þær, sem bæjarstjórn Reykjavíkur hafði
tekið um fyrirkomulag kvöldsölu verzlana, hefur nú far-
ið út um þúfur vegna sleifarlags á undirbúningi. Neyt-
endur verða því verr settir eftir en áður, nema ný
skipan verði gerð.
Það er því nauðsynlegt, að bæjarráð og bæjarstjórn
taki þetta mál upp að nýju og vinni að lausn málsins á
þeim grundvelli, að sem flestir megi vel una, en þó
verður að hafa það fyrst í huga, að hlutur neytenda sitji
í fyrirrúmi.
FULBRIGHT öldungadeildar-
þingmaður var sjálfum sér lík-
ur um daginn, þegar hann
flutti yfir tómum þingsal ræðu
um nauðsyn þess, að breyta
ýmsu í utanríkisstefnu okkar til
samræmis við breyttar stac-
reyndir í heiminum. Þetta hef-
ir oft komið fyrir áður. Ful-
bright heldur því fram, sem
hann álítur satt og rétt, en
ekki hinu, sem talið er vin-
sælt þá og þá stundina. En í
þingsalnum er ekki hlustað á
hann fyrr en allur heimurinn
er búinn að taka eftir því,
sem hann sagði. Hann er orð-
inn aðalvitni sannleikans, eins
og hann nú er, en það er ekki
höfuðsynd að hafa rétt fyrir
sér einum of snemma.
Fyrir 20 árum, meðan heims
styrjöldin stóð yfir, var Ful-
bright þingmaður frá Arkans-
as enn óþekktur. Þá bar hann
fram Fulbright-ályktunina.
Hún hlaut samþykki þingsins
og öldungadeildin lét Conally
ályktunina fylgja henni. Með
þessum samþykktum varð við-
horfið allt annað en það hafði
verið 1919. Bandaríkin til-
kynntu, að þau yrðu þátttaí-
andi í heims-santökum, sem
kunn eru orðin undir nafninu
Sameinuðu þjóðirnar.
ÞEGAR Fulbright gerðist öld
ungadeildarþingmaður lagði
hann fram áætlun um náms-
mannaskipti, sem kosta átti
með söluverði umframbirgða
ýmissar vöru, sem hernutn
hafði verið ætluð. Þetta var
upphaf hinnar kunnu Fulbright
stofnunar
Fulbright varð fyrstur t:l
að stinga upp á því, að þátt-
taka Bandaríkjanna í endur-
reisn Evrópu eftir stríði, sam-
kvæmt Marshallaðstoðinni, væri
g einnig látin stuðla að aukinni
einingu innan Evrópu. Hann
var einna fyrstur til þess að
leggjast gegn „hefndarkenning
unni“, sem átti rætur sínar að
rekja til tilraunar Eisenhower
stjórnarinnar til þess að spara
fé- (Lögð var áherzla á eflingu
kjarnorkuvopna en dregið úr
framlögum til annarra þátta
herbúnaðarins, þar sem kjarn-
orkuvopnin þóttu ódýrari mið
að við afkastagetu).
Fulbright hefir verið aðo.l
hvatamaður aðstoðar við erlend
ar þjóðir til langs tíma, svo að
unnt væri að koma við áætlun
um til frambúðar. Og hann hef
ir verið einn p.f þeim sárafáu.
senn hreyft hafa andmælum
vegna þeirra einkenna her-
veldisstefnu, sem bólað hefir
á.
Fulbright var eini þingmaður
inn í öldungadeildinni, sem
þorði að greiða atkvæði gegn
fjárveitingu til kúgunaraðgerða
McCarthys. Það þorði enginn
annar-
Þannig einkennist ferill Ful-
brights af framsýni og hug-
rekki og sú saga væri höfð hér
lengri ef rúmið leyfði. Engan
þarf því að undra þótt hann
hafi einu sinni enn kveðið upp
úr með margt, sem ýmsir trúa,
þó að fáum hafi enn fundizt
henta að segja það.
VIRÐING mín fyrir Ful-
bright öldungadeildarþing-
manni er ekki sprottin af því,
að ég sé með öllu sammála
honum í skoðunum. Eg á hér
ekki við þátttöku hans í af-
stöðu Suðurríkjanna að því er
félagslegu réttindin varðar
Hann er öldungadeildarþing-
maður fyrir Arkansasfylki og
hefir því orðið að velja um,
hvort hann kysi að snúast gegn
stefnu yfirgnæfandi meirihlutá
í fylkinu eða sitja áfram í öld
ungadeildinni. Eg fyrir mitt
leyti er feginn því, að hann
hefir kosið að sitja áfram í
öldungadeildinni.
Mig greinir mest á við Ful-
bright um afstöðuna til Frakk-
lands og Þýzkalands á þessum
síðustu tímum, þegar de Gaulle
ríkir enn, en Adenauer er far-
inn frá. Mér virðist hann ekki
hafa gert sér enn ljósar ýmsar
afleiðingar alvarlegrar stað-
reyndar á ástandi mála í Evr-
ópu. Hin alvarlega staðreynd
er, að eftirstríðs-tímanum er
lokið, og Fulbright fjallaði ein
Kaflar úr ræðu Fu!-
bright munu birtast
hér í blaðinu næstu
daga.
mitt um það í ræðu sinni, hver
áhrif þetta hefði á kalda strið-
ið og hinn vestræna heim yfir-
leitt-
ADRA menn greinir efalaust
á við hann að sumu eða öllu
leyti um önnur atriði. En þess
verður sannarlega minnzt, að
hann hefir hafið opinberar um
ræður um hina óráðnu þætti
utanríkisstefnunnar.
Við njótum málfrelsis sam-
kvæmt stjórnarskránni, en mál
frelsi verður að rækja, ef það l
að verða til heilla. Mörg þeirra
atriða, sem Fulbright fjallaði
um í ræðu sinni - kalda stríðið,
Sovétríkin, Kína kommúnist-
anna, Kúbu, Panama, Suður-
Vietnam —, hafa ráðamenn lít
ið rætt opinberlega og forðast
ýmsar staðreyndir þessara máia
meira en heilbrigt getur talizt.
Ekki verður því þó neitað,
að allir þessir þættir eru erfið
ir viðfangs, margslungnir og
óráðnir. En þeir hafa ekki ver
ið ræddir, heldur hefir ríkt sam
særi góðgimi og ættjarðarástar
í allri opinberri meðferð þeirra.
Látið hefur verið í veðri vaka,
að við hverri spurningu um
í þessu efni sé Fulbright á und-
rétt svar, og þetta svar fengist
hvenær sem væri hjá hinum
opinbera málsvara utanrfkis-
ráðuneytisins.
•.
ÝMSIR kimna nú að spyrja:
Hvað um alla þá republikana,
sem eru að rökræða utanríkis-
stefnu Kennedy-Johnsons stjórn
arinnar?
Framhald é 13 síðu.
í í M I N N, sunnudagur 12. aprfl 1964.
7