Tíminn - 30.05.1964, Blaðsíða 8

Tíminn - 30.05.1964, Blaðsíða 8
Nauðsyn öflugs byggingarsjóðs í tveim smágreinum, sem ég birti í Tímanum fyrir skömmu, hefi ég bent á hið algerða gjaldþrot „viðreisnarinnar“ í lánamálum húsbyggjenda. Enn fremur hef ég lítillega vikið að nauðsyn og möguleikum til þess að draga úr byggingakost.n aði. Auk þessa hefur Einar Ág- ústsson bankastjóri og alþingis maður lýst ástandi þessara mála allrækilega í útvarpsum- ræðum frá alþingi og er ræða hans birt í Tímanum fyrir skömmu. Það hefur verið sýnt fram á, að lánsupphæðir þær.sem nokk ur hluti húsbyggjenda fær frá hinu almenna veðlánakerfi, eru aðeins um 20% af byggingar- kostnaði meðalíbúðar, og láns- tími, og vaxtakjör með þeim endemum, að árlegur húsnæð- iskostnaður íbúðaeiganda verð ur allt að árslaunum verka- manns fyrir 8 stunda vinnudag. Auk þessa, á svo veðlánakerf ið nú, óuppfylltar lánaumsókn ir um 3000 húsbyggjenda. og nokkur hundruð bætast við á þessu ári. Það geta því allir séð, að þrátt fyrir óumflýjanlega nauð syn okkar að byggja allt að 1500 íbúðum á ári, þá eru mál húsbyggjenda í algeru strandi, og óumflýjanlegt að ráða hér á einhverja bót. Bankastjóri Norska Hús- bankans hr. Johann Hoffmann hefur rannsakað þessi mál okk ar, og í álitsgerð sinni telur hann þrennt óumflýjanlega nauðsyn fyrir íslendinga! 1. Að gera lánakerfið til íbúðarhúsabygginga, sem ó- háðast almennum peningamark aði. Lengja lánstíma og lækka vexti frá því sem nú er, sam hliða því ag hækka lánin í hlut falli við byggingarkostnað. 2. Að þjóðin öll leggi á sig nokkuð auknar byrðar, með spamaði (sköttum), til þess að efla veðlánakerfið. 3. Að draga úr byggingar- kostnaði með því, að byggja skipulegar og af minni íburði en nú er gert. Norðmenn eiga við lík skil- yrðj að búa og við íslendingar. Þeir geta þó séð húsbyggjend- um fyrir 40 ára lánum með 2.5%—3.5^ vöxtum. og lánin svo rífleg að í mörgum tilfell- um nema þau 80% af kostnaði. Hér á landi er engin verð- bréfasala, sem viðunandi getur talizt, og almenn bankalán lítt fáanleg til langs tíma, enda hljóta þau alltaf að verða háð hinum almennu rekstursfjár- vöxtum. Lífeyrissjóðir hafa ver ið ein aðalhjálparhella þeirra, sem þau réttindi hafa, en það er hinn mesti misskilningur, að í þeim finnist nokkur varanleg lausn. Lífeyrissjóðirnir eru fyrst og fremst eftirlaunasjóðir. Líf eyrissjóðstillagið er útreiknað af tryggingafræðingum, mið- að við meðalaldur og eftirlauna greiðslur. En ef „Parkinsons- lögmálið“ helzt ekki alltaf við, í almætti sínu, þá dregur úr útlánamöguleikum lífeyrissjóða eftir ákveðið tímabil. Sama máli gegnir með skyldusparn- að ungmenna, og hefur veð- lánakerfið af því fullkomna reynslu. Það ber því allt að sama brunni, ef þjóðin ætlar að draga úr húsnæðiskostnaðinum og hinni almennu neyð manna í þeim efnum, þá verður hún að skapa mun hagfelldara lána- kerfi, en nú er starfrækt. Það getur hún ekki, nema með því að efla byggingarsjóð, sem eigi sjálfur meirihlutann af því fé sem hann lánar til íbúða- bygginga. Til þess að þetta megi gerast, þarf þjóðin að leggja fram a. m. k. 300 milljón krónur á ári í byggingarsjóð, allmörg næstu ár. Það fé ávaxtast svo með vöxtum og vaxtavöxtum. Auk þessa þyrfti svo að koma all- mikið fé eftir öðrum leiðum til útlána. Innan 20—25 ára, mynd um við, á slíkan hátt, geta kom ið okkar íbúðalánakerfi í svip að horf og nágrannar okkar. En getur þjóðin lagt þessar byrðar á sig? Þessari spurningu má hik- laust svara játandi. f fyrsta lagi fær þjóðin nokkuð af þessu fé til baka nær samstundis með lækkandi húsnæðiskostnaði og minnkandi kröfum á hendur framleiðslunnar. í öðru lagi eyðir þjóðin nú, og er skatt- lögð svo óskaplega, að það ætti að vera litlum vanda undirorp- ið, að verja 300 milljónum króna á ári til aukinna íbúðar lána, ef dregið væri úr annarrj sköttun og eyðslu. Árið 1962 var skattlagning á þjóðina það mikil, a^ tekjuaf- gangur ríkisins var um 300 milljónir. Hvað hann hefur orð ið 1963 hefur ekki verið op- inbert. Til viðbótar þessari skattlagn ingu, þá eyðum við eins og brjáluð þjóð í alls konar luxus. Árið 1963 hefur þjóðin senni lega eytt til bílakaupa (útsala), ekki minna en 500 milljón króna. Hver bíll eykur útgjöld eiganda síns. a. m. k. um ca 2 þús. krónur á mánuði. Við kaupum fiskiskip. í tuga tali fyrir milljónatugi, en leggj um fjölda vel nothæfra skipa, sem sennilega gæfu útgerðinni meiri nettóarð, en hin nýju og rándýru skip. Við þykjumst ætla að fara að reisa sjónvarpsstöð, sem mun kosta þjóðina í rekstri, ef öll viðtæki eru með reiknuð, hundruð milljóna. Fyrirmenn og alþýða eyðir milljónatugum í skemmtiferðir til útlanda, og svo allt áfengis flóðið. Nei, það er hægt að búa í haginn fyrir framtíðina, ef þjóðin bara vill gera það. Eftir hvaða leiðum bygging- arsjóði væri aflað tekna er í raun og veru aukaatriði. Ef til vill væri réttast, til þess að gera eignamyndun byggingarsjóðs sem auðveld- asta, ag ríkið legði honum á- kveðinn hundraðshluta af tekj um sínum. En margar fleiri leiðir eru hugsanlegar, t. d. er hæfilegur skattur á hús og lóðir heilbrigð ur gjaldstofn, til byggingar- sjóðs. Nú eru bændur látnir borga 2% af sínum launum *il stofn- lánadeildar landbúnaðarins. Væri ekki alveg eins sann- gjarnt að launþegar og acvinnu rekendur í öðrum atvinnugrein um, legðu á sig eitthvert gjald til byggingalána í kaupstöðum og kauptúnum? Margt fleira mætti nefna, sem til greina get- ur komið, s. s. hækkað álag á tekju- og eignaskatt, svo og aðflutningsgjald, en eftir gild- andi lögum er það nú 1% til Byggingarsjóðs. En hvað sem gjaldstofnum líður, hlýtur þjóð inni að vera ljóst að fjármunir til nauðsynlegrar uppbyggingar skapast ekki nema með spam- aði. Hannes pálsson. RAKARAMEIS TARAFÉLA G REYKJA VÍKUR ER 40 ÁRA Hárið er mikið metnaðarmál hvers einstaklings og rakarar era því nauðsynlegir og þýðingarmikl- ir menn í hverju þjóðfélagi. Fyrsti íslenzki hárskerinn var Ámi Nik ulásson í Iteykjavík og þó ið verk það, sem rakarinn fram- kvæmir, hafi ekki breytzt mikið .íðan hann hóf iðn sína, þá hafa ujör rakarastéttarinnar breytzt. 3ina rakatmeistarafélgið á ís- landi Rakarameistarafélag Reykja víkur, lagði fjörutíu ár að baki sér 23. febrúar síðast liðinn og brugð um við okkur því til formanns fé- Iagsins, Vigfúsar Árnasonar í Kópavogi, og ræddum við hann um sögu félagsins og helztu bar- áttumál rakara. — Rakarar eru lítil stétt og fer frekar lítið fyrir þeim — segir Vigfús brosandi, — og það vekur þess vegna ekki svo mikla athygii þótt Rakarameistarafélagið sé orð ið 40 ára. En það var stofnað í Eimsikipafélagshúsinu í Reykjavík af 10 hárskemm og kallaðist þá Rakarafélag Reykjavíkur. Nafn- inu var síðan breytt þegar sveina félagið var stofnað. — Hverjir vom í fyrstu stjóru félgsins? — Formaður þess var kjörinn Sigurður Ólafsson, og hefur hann verið leiðarljós félagsins og bonð hæst í öllum tnálum þess síðan Hann var einnig aðalhvatamaður- inn að stofnun félagsins og er eiginlega ekki hægt að nefna það án þess að nefna hann. Aðrir í stjórninni voru Elías Jóhannesson, ritari, og Eyjólfur Jóhannesson gjaldkeri. — Hver voru helztu baráttumál THORSON HÁYFIRDÓMARI HEFUR LÁTIÐ AF STÖRFUM Joseph Thorarinn Thorson, yfir- dómari í fjármálarétti Kanada, lét nýlega af embætti vegna aldurs. Hann gegndi þessu embætti í hálft tuttugasta og annað ár, eða leng- ur en nokkur annar dómari, en þetta er sennilega virðulegasta embætti Vestur-íslendings í Kan- ada Thorson fæddist í Winnipeg 15. marz 1839 og voru foreldrar hans Stefán Þórðarson og kona hans Sigríður Þórarinsdóttir, bæði úr Biskupstungunum. Thorson hlaut hæstu einkunn, er hann brautskráðist í lögum frá Mani- tobaháskóla 1910 og nam síðan í Oxford. Hann fór síðan að gefa sig að stjórnmálum og sat lengi á þingi Kanada sem fulltrúi Frjáls lynda flokksins. Sem þingmaður tók hann bæði þátt í alþjóðaráð- stefnum og var ráðherra um tíma Frá 1943 hefur hann átt sæti í leyndarráði Kanada. Yfirdómari í fjármálaréttinum varð hann 1942 og gegndi því embætti síðan Thor son var kjörinn forseti Alþjóðaráðs lögfræðinga árið 1952. Hann hefur einnig tekið þátt í störfum Þjóð- ræknisféiags Islendinga í Kanada. ykkar á þessum byrjunarárum? — Það var fyrst og fremst að samræma vinnutímann, en þá var mikið ósamræmi á því sviði. Margir rakarar unnu öll kvöld og á sunnudögum. Má raunar segja, að deilumar um lokunartímann hafi skapað mestan hita í félag- inu alla tíð. — Svo voru auðvit- að verðlagsmálin, sem alltaf hafa verið erfið viðfangs. — En félagið hefur vaxið og eflzt með hverju ári? — Já, það má segja, og nú eru félagsmenn orðnir 46, auk hinna svokölluðu auka-félaga. Einmg höfum við þrjá heiðursfélaga — Sigurð Ólafsson og Jóhann Mort- ensen, sem báðir voru stofnendur félagsins, og Sigurjón Siggeirsson — Hver eru helztu baráttumál rakara í dag, Vigfús? — Það eru fyrst og fremst verð lagsmálin. Verðsk » okkar hefur undanfarin ár heyrt undir verð- lagsstjóra, svo að við ráðum ekki sjálfir verðinu á þjónustu okkar. Eg tel, að það væri betra fyrir alla aðila, bæði okkur og viðskipta vinina, ef að þessu yrði breytt og að við fengum þetta algjörlega í okkar hendur. Þá livíldi ábyrgðin á okkur, og við yrðum að taka til- lit bæði til hagsmuna viðskipavin anna og okkgr. En í dag hugsum við einungis um, hversu mikið við getum kríað út úr verðlagsstjóra Og hækkanir verða oft misjafnar þannig, að það vantar allt sam- ræmi í verðskrána. Sumar klipp ingar eru því hlutfallslega of dýr , ar og aðrar of ódýrar- Þetta gæt- um við lagað, ef við fengjum að I ráða verðlagningunni sjálfir. — Hafið þið eitthvað nýtt á prjónunum í sambandi við nám rakaralærlinga? — Já, nú er á döfinni sú hug mynd, að koma á fót rakarastofu við iðnskólann hér í Reykjavík. Mun Iðnskólinn sjá um húsnæð- ið, en við útvegum kennarann Þetta er þó ekki komið í fram- kvæmd ennþá. — En þarna ættu nemendur, sem eru að byrja nám sitt, að geta fengið einhverja æf- ingu og yrði það til mikilla hags bóta, bæði fyrir lærlingana og rakarameistarana, sem þeir vinna hjá, því að þarna gætu þeir orðið „sviðsvanir“ sem kallað er. Má búast við að þessi rakarastoía verði rekin með svipuðu sniði og gerist erlendis en þar eru það mest börn, sem láta klippa sig á þesum stofum og er kljppingin ókeypis. — Hafið þið einhverja fræðslu- sjóði innan félagsins? — Já, það hefur nýlega verið stofnaður minningarsjóður um Árna Nikulásson, fyrsta hársker- ann á íslandi- Verður sjóðurinn notaður til þess að halda nám- skeið fyrir rakara um ýmis mál- efni, sem þeim er nauðsynlegt að hafa þekkingu á. Stjórn Rakarameistarafélags Reykjavíkur. Frá vinstri: Jón Þórhallsson, ritari, Vlgfús Árna- sooi, formaður, og Birkir Þ. Gunn arsson, gjaldkeri. — Hvernig er félagsstarfsemin' — Hún eykst með ári hverjc og háir það okkur nokkuð, a? við höfum hvergi fastan samastað Þetta á þó einkum við nú hir síðari ár, því að félagsmönnun hefur fjölgað mikið undanfarið Við erum einnig farnir að tak; á móti svokölluðum aukafélögum en það eru rakarameistarar, seir starfa úti á landi. Þeir fylgjasl þannig með samningum, sem vi? gerum hér í Reykjavík, og ei því verðskráin svipuð um alli iand. Þetta eykur nokkuð starJ það, sem félagsstjórnin þarf a? inna af hendi- — Og það er þá allt útlit fyrir að féjagið blómgist í framtíðinni'i — Já. ég held að allt bendi ti þes að félagið muni eflast oi stækka næstu árin. einkum þó þeg ar fleiri rakarameistarar úti ; landi ganga í félagið. Og svo ver? ur rökurum auðvitað að fjölga þegar fólkinu fjölgar — segir Vig fús að lokum. — EJ. 8 T í M I N N , laugardaglnn 30. maf 1964

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.