Alþýðublaðið - 12.01.1952, Blaðsíða 5

Minningarorð
Fiskverðið og rikissviórnin
ÞEGAR bátagjaldeyrisfyrir
komulagið. var tekið upp til
þess að verðbæta af!a vélbát-
anna, var talið, að gjaldeyris-
fríðindin mundu gefa sem svar
aði 30 aurum á hvert kíló fiskj
ar. Nú er hins vegar komið í
Ijós, að fríðindin gefa 40 aura
á kíló, en þó hafa útvegsmenn
rnest fengið greidda 30 aura,
<og sumir jafnvel minna. Á s. 1.
ári mun heildarfiskafli vélbáta
hafa numið um 212 þús. smá-
lestum, ef reiknað er með svip
uðu aflamagni í ár, þá þýðir 10
aura hækkunin, sem að ofan
greinir, það, að útvegsmenn og
fiskimenn ættu að fá rösklega
21 milljón krónum meira fyrir
gjaldeyrisfríðindin, en þeir
hafa fengið. Þessi fúlga lendir
hjá hraðfrystihúsaeigendum
og öðrum fiskkaupendum. —
Ætlar ríkisstjórnin að láta
þetta afskiptalaust? Getur hún
komið sér hjá að rétta hlut út-
vegsins í þessu máli, eða að.
öðrum kosti að minnka báta-
gjaldeyrinn, sem átti að hjálpa
útgerðinni, en rennur þannig
a. m. k. að 14 til annarra?
Bjargráðið, sem brást.
Núvérandi ríkisstjórn nam
úr gildi ábyrgð ríkissjóðs á fisk
verði, en lét í staðinn koma
fyrst gengislækkun og síðan
,,bátagjaldeyri“, sem raunveru
lega er önnur gengislækkun.
Felling krónunnar hið fyrra
skiptið átti að vera nægileg til
þess að skapa útgerðinni við
unandi rekstursgrundvöll, og
átti fiskverðið að hækka hana
úr 85 aurum pr. kg. af slægð-
um þorski með haus í 90 aura,
samkvæmt útreikningum hinna
margumtöluðu hagfræðinga
ríkisstjórnarinnar. En hvernig
fór þetta? í heilt ár eftir geng-
islækkunina stóð fiskverðið í
75 aurum, og í brott féllu nið-
urgreiðslur úr ríkissjóði á
kostnaðarliðum útgerðarinnar,
sem talið var að jafngiltu 10
aurum á hvert kíló við gengis-
lækkunina, en útgerðarkostn-
aður allur stór hækkaði. T. d.
nemur hækkun á veiðarfærum
nú um 220% frá því fyrir geng
íslækkun.
Eftir að hafa framkvæmt
þetta mikla „bjargráð", fell-
ingu krónunnar, tók ríkis-
stjórnin þá stefnu, að láta fisk
verðið afskiptaiaust, og segja
sem svo: Nú höfum við skapað
rekstursgrundvöllinn fyrir bát
ana. Nú tökum við okkur
hvíld, og látum fiskverðið af-
skiptalaust. Fiskkaupendur
mega hér eftir sjálfir skammta
vélbátunum verðið. Afleiðing
þessarar stefnu varð sú, sem
fyrr greinir.
Stöðvun vofði yfir, og á einu
ár sannaðist það, að útilokað
var með öllu að reka útgerð
við þessar aðstæður, jafnvel
þótt vel aflaðist.
Ný gengislækkun — nýtt nafn
Þá var í byrjun þessa árs
gripið til þeirra ráða, að lækka
gengið á ný, og bátagjaldeyris
fyrirkomulagið tekið upp.
Þetta fyrirkomulag jafngildir
tvöföldu gengi, og þýðir það,
að þjóðin öll greiðir tugi millj-
óna í óbeinum sköttum til þess
að hækka fiskverðið. svo að út-
gerðin geti haldið áfram. Margt
er það, sem finna má þessu fyr
irkomulagi til foráttu, en um
hitt verður ekki deilt, að úr
því að út á þessa braut var
farið, þá á smáútgerðin rétt á
að njóta til fulls þess fiskverðs,
sem gjaldeyrísfríðindin gefa í
aðra hönd. En svo hefur ekki
verið. i
Ríkisstjórnin hefur haldið
fast við þá stefnu sína, að telja
það mál útvegsmanna einna og
íiskkaupenda, hvaða verð ýrði
greitt, og á liðnu ári mun víð-
ast hafa verið borgað frá 96
aurum pr. kg. af slægðum fiski
með haus upp í 1.05, nokkuð
mismunandi eftir ýmsum á-
stæðum, og jafnvel munu dæml
til þess, að ekki hafi enn þá
verið greiddir nema 75 aurar.
Enn þarf ný úrræði.
Nú hefur það sýnt sig, að
ofan nefnt. fiskverð nægir ekki
útgerðinni. og enn er beðið um
ný bjargráð. — Á nýafstöðn-
um fundi LÍÚ ■ var talið, að
fiskverðið þyrfti að vera 1,53
kr. kílóið. miðað við að allt
komi til skipta, en 1,24 kr.,
miðað við að skipt sé með 1,05
en útgerðin fá ein 19 aura á
kílóið. Þar með er ekki öll
sagan sögð, því þarna er ekki
byggt á áætlunum LÍÚ sjálfs,
heldur á áætlun gömlu fisk-
ábyrgðarnefndarinnar, sem rík
isstjórnin fól á s. 1. ári að gera
athuganir á útgerðarkostnaði,
en áætlun nefndarinnar var
mun lægri en áætlun LÍÚ í
fyrra. Fiskverðið 1,24 er fund
ið með því að leggja áætlun
fiskábyrgðarnefndarinnar tji
grundvallar, og bæta við kostn
aðarliði hennar þeim hækkuri-
um, sem orðið hafa síðan á s. 1.
vetri. — Væri hins vegar far-
ið eftir áætlunum LÍÚ sjálfs,
þá ætti fiskverðið að vera kr.
2,10 pr. kg., ef allt kemur til
skipta.
Með því að samþykkja, að
reyna að ná samkomulagi um
fiskverðið á grundvelli téðrar
áætlunar fiskábyrgðarnefndar,
hefur LÍÚ þess vegna slegið
stórkostlega af kröfum sínum,
fyrst og fremst í því trausti,
að samningar gætu tekizt fljótt
og útgerð í aðalverstöðvunum
hafizt fyrr en venja hefur ver-
ið. — Aðalfundur LÍÚ var háld
inn fyrrihluta nóvember, og
var á honum ákveðið að kalla
saman fulltrúafund 1. des., ef
ékki hefði náðst samkomulag
fyrir þann tíma. — Nú er þessi
fulltrúafundur seztur á laggirn
ar í Reykjavík, af því að LÍÚ
hefur ekki tekizt að semja við
heildarsamtök fiskkaupenda
um fiskverðið.
Afleiðingar afskiptaleysisins.
Ekki er Jtunnugt, hvort rík-
isstjórnin hefur haft mikil af-
skipti af þessum samningaum-
leitunum, nema til þess að á-
kveða, hvaða vörur eigi að
vera á bátagjaldeyrislistanum,
og mun krafa fiskkaupenda
vera sú, að vöruflokkunum á
listanum verði fjölgað. Að
öðrum kosti geti þeir ekki
hækkað verðið.
Sjálft fiskverðið, og verz1-
unina með gjaldeyrisfríðindin,
mun ríkisstjórnin ætla sér að
láta afskiptalaust. eins og s. 1.
vetur, og er þá greinilegt, að
afleiðingarnar verða hinar
sömu og á þessu ári. Hinir ný-
afstöðnu samningar togaraeig-
enda við hraðfrystihúsin eru
bezta sönnun þess, að á líðandi
ári hefðu þau getað greitt mun
hærra verð en þau hafa gert
til vélbátanna með gjaldeyris-
fríðindunum. Útvegsmenn hafa
orðið undir í samningum um
fiskverðið. Fjórði h’uti af því,
sem þeim var ætlað, hefur hafn
að hjá öðrum, og á 3ja tug-
milljóna hefur verið bætt ofan
á dýrtíðina í landinu undir
fölsku yfirskini. Talið var, að
gjaldeyrisfríðmdin mundu gefa
30 aura á hvert kíló fiskjar.
en útkoman mun vera sú, að
þau jafngildi 40 aurum á kíló.
Hefði því fiskverðið á þ'essu
ári átt að vera kr. 1.15 í stað
1,05. :
Þetta er afleiðingin af af-
skiptaleysi ríkisstjórnarinnar
um fiskverðið, og nú er spurn-
ingin, hvort stjórnin vi’l. eða
getur. leiðrétt það, sem orðið
er, og fvrirbvggt að slíkt end-
ur'aki sig, en krafa almenn-
ings hlýtur að vera sú. að gjald
eyris?ri'óin(Iin séu ekki meiri á
hverjum tíma, en samsvarar
því fiskverði, sem greitt er.
Þessari krofu er þeirri ríkis-
stjórn, sem kom bátagjaldeyr-
inum á, skylt að fullnægja,
eða að öðrum kosti að sjá um.
a 5 greitt sé rg t fiskver'ð í
landinu.
Bátagjaldeyrir — ríkisábyrgð.
I því, sern hér hefur verið
rætt, kemur fram einn höfuð-
gal’i bátagja’devrisins- í sam-
anburði við ríkisábyrgð á fisk-
verði. Með núgildandi skipan
þessara mála sýnir það sig, að
verðhækkanir afurðanna er-.
lendis verða ekki til þess að
draga úr þeim fúlgum, sem
þjóðin borgar fyrir bátagjald-
eyrinn, en meðan ríkisábyrgð-
in gilti, minnkuðu slíkar verð-
hækkanir uppbótagreiðslur rík
issjcðs. Og það er ekki einu
sinni svo, að útvegui’inn fái að
njóta hækkananna, heldur
hafna þær hjá óverðugum.
Meðan ríkisábyrgðin var á, var
útilokað að verzlunarstéttin
gæti lagt okurálag á þær upp-
hæðir, sem teknar voru af þjóð
inni vegna uppbótanna. Nú hef
ur þetta hins vegar skeð, eins |
og frægt er orðið. — Þetta ok-
urálag á ekkert skylt við það
fyrirbrigði, sem rætt hefur
verið hér að framan, heldur er
það enn einn milljónaskattur,
sem þjóðin greiðir, ekki vegna
vélbátanna, heldur til stéttar-
bræðra viðskiptamálaráðherra.
Af þeim eiginlega bátagjald-
eyri fá útvegsmenn, samkvæmt
framansögðu, aðeins %, I4
gengur til annarra. Af verzl-
unargróðarium Jær útgerðin
ekkert. En þjóðin er látin
borga milljónatugi til hjálpar
útgerðinni, umfram það, sem
vera mundi, ef útflutningsupp
bætur væru greiddar úr ríkis-
sjóði. og fjár til þeirra aflað
með beinum sköttum.
(SKUTULL).
Frumvarpíð um
öryggisráðstafan-
ir á vinnustöðum
ræit í efrS deild
FRUMVARPIÐ um öryggis-
ráðstafanir á vinnustöðum var
t'l annarrar umræðu í efri
deild í gær, en umræðum var
ekki lokið.
Meiri'hluti iðnaðarnefndar
deildarinnar, þau Páli Zóphóní
asson, Rannveig Þorsteinsdótt
ir og Steingrímur Aðalsteinsson
leggja til að frumvarpið sé sam
þykkt, en áskilja sér rétt til að
fylgja breytingartillögum, en
minnihluti nefndarinnar, Gísli
Jónsson og Jóhann Þ. Jósefs
son, hafa borið fram fjöldan
allan af breytingartillögum, og
eru til stórskemmda á frumvarp
inu, ef samþykktar verða.
frá Ingjaldshóli
ÉG HINZTU KVEÐJU þig,
hetja, kveð,
sem hugarins björtu augum
með
áp líkamssjónar fékk lífið séð
í ljósinu guðdóms bjarta.
Sólskinið lék um þinn sjúkra-
beð,
því sól var í þínu hjarta.
Vor heimsmenning kal’ar
hetjur þá,
sem hörmungar auka, sálir þjá
og lífinu hrinda helveg á
með hendurnar roðnar blóði.
Þeir heiðursmerki og hylli fá
og hallir og gilda sjóði.
En heiðursmerki ei hlauztu
nein,
þótt höndin þín létti sjúkra
mein.
í stríði lífsins oft stóðstu ein,
er stilla vildir þú harma.
Þótt sjálfa þig nísti sorgin^
hrein,
þú syrgjenda þerrðir hvárma.
Þú, Guðlaug, varst hetja af.
himins náð.
: Þitt hjarta var kærleikslögum.
háð.
Þú huggaðir, gladdir, holl gafst
ráð
af huga þíns auði björtum.
Því geymist þín minning gulii
skráð
: í göfugra manna hjörtum.
I Þér á ég að þakka margt — svo
margt.
; Ef mannlífsins stríð er aðgangs-
hart,
í þá sé ég í anda bros þitt bjart.
I Mér berst frá þér viljastyrkur.
; Þú, guðsbárnið, aidrei sást neitt
svart.
Þig sigraði ekkert myrkur.
Helga Halldórsdóttir,
Fjárhagsráð hefur ákveðið eftirfarandi hámarks-
verð á fiski:
Nýr þorskur, slægður
með haus ........................ kr. 1.85 pr. kg
hausaður ..................... kr. 2.35 pr. kg.
Ekki má selja fiskinn dýrari, þó hann sé þverskor-
skorinn í s’tykki.
Ný ýsa, slægð
með haus ..................... kr. 2.05 pr. kg.
hausuð ......................... kr. 2:60 pr. kg
Ekki má selja fiskinn dýrari, þó hann sé þverskor-
skorinn í stykki.
Nýr fiskur (þorskur og ýsa)
flakaður með roði og þunnildum . . kr. 3.65 pr. kg.
án þunnilda .................... kr. 4.95 pr. kg.
roðflettur án þunnilda ......... kr. 5.90 pr. kg.
Ofangreins verð er miðað við það, að kaupandinn
sæki fiskinn til fisksalans. Fyrir heimsendingu má fisk-
salinn reikna kr. 0.75 og kr. 0.20 pr. kg. aukalega fyrir
þann fisk, sem er fram yfir 5 kg. Fisk, sern er frystur
sem varaforði, má reikna kr. 0.50 pr. kg. dýrara en að
ofan greinir. Ekki má selja fisk hærra verði, þótt hann
sé uggaskorinn. þunnildaskorinn eða því um líkt.
Með tilkynningu þessari er úr gildi fallin tilkynn-
ing Verðlagsski’ifstofunnar frá 6. júní 1951.
Revkjavík, 11. jan. 1952.
Verolagsskrifstofan.
Borgarbí Eastöðin
Hafnarstræti 21
ími81991
ATTA NITJAN NIU EINN.
Beint samband við ■ bílasíma,
Austurbær við Blönduhlíð 2.
67 27
í G. T.-HÚSINU í KVÖLB KL. 9.
Aðgöngumiðar í G. T.-húsinu kl. 4—6. — Sími 3355,