Alþýðublaðið - 24.01.1952, Qupperneq 4

AB-AIþýðublaðið 24. janúar 1952
Stjórnin á Dagsbrún
ÞA£> GETUR ALDREI stýrt
góðri lukku, að stærsta verka
lýðsfélag landsins, Dagsbrún,
sé undir stjórn manna, sem
eru í andstöðu við allsherjar
samtök verkalýðsins, Alþýðu
sambandið; en svo hefur nú,
því miður, verið um margra
ára skeið. Slíkt ástand háir
ekki aðeins allsherjarsamiök
unum og þar með verkalýðs-
hreyfingunni í heild, heldur
einnig — og ekki síður —
Dagsbrún sjálfri, sem fyrir
annarleg, pólitísk sjónarmið
forustumanna hennar hefur
að há’fu leyti verið klofin út
úr allsherjarsamtökunum og
því stundum ekj|i verið það
þunga lóð í vogarskál verka-
lýðsbaráttunnar, sem hún
getur verið, á að vera og all-
ir Dagsbrúnarverkamenn,
sem meta meira hag verka-
lýðsins en pólitískt valda-
brölt kommúnista, hafa æv-
inlega óskað að hún væri.
Þetta hefur sjaMan komið
eins greinilega í ljós og í bar-
áttunni síðast liðið vor fyrir
endurheimt fullrar dýrtíðar-
uppbótar á verkamannakaup
ið. Það var, eins og allir vita,
Alþýðusambandið, sem und-
irbjó þá baráttu og gekkst fyr
ir því, að sambandsfélögin,
þar á meðal Dagsbrún, segðu
upp samningum með það fyr-
ir augum, að heyja barátt-
una frá upphafi saman fyrir
fullri dýrtíðaruppbót á kaup-
ið. Það stóð og ekki, frekar
en endranær, á Dagsbrúnar-
verkamönnum. Það hefur yf-
irieitt aldrei staðið á þeim,
þegar ástaka hefur verið þörf
til þess að knýja fram sann-
gjarnar kröfur verkalýðsins.
Þeir gáfu á félagsfundi stjórn
sinni í tæka tíð heimild til
þess að segja upp samningum,
svo að Dagsbrún gæti frá upp-
hafi verið með í baráttunni.
En af einhverjum annarleg-
um ástæðum kærðu kommún
istarnir í stjórn félagsins sig
ekkert um það, að notfæra
sér þá heimild, þegar flest
önnur verkalýðsfélög sögðu
upp samningum. Menn geta
svo sem gert sér það í hugar-
lund, hvaða ástæður það hafi
verið; enda fór það ekki svo
du1!, að kommúnistunum í
stjóm Dagsbrúnar væri a'veg
ósárt um það, þótt barátta Al-
þýðusambandsins og þeirra
sambandsfélaga, sem strax
urðu við kalli þess, bæri ekki
mikinn árangur. En hvað um
það: Staðreynd er, að komm-
únistar létu Dagsbrún halda
að sér höndum vikum saman,
mjög á móti vilja yfirgnæf-
andi meirihluta félagsmanna;
og þao var ekki fyrr en mörg
önnur félög í Reykjavík, sem
beðið höfðu eftir samfloti við
hana, hótuðu að gera verkfail
án hennar, að kommúnistar
neyddust loksins til þess að
segja upp samningum Dags-
brúnar og leggja lóð hennar
í vogarskál verkfallsbarátt-
unnar.
Það er augljóst mál, að
heildarsamtökum verkalýðs-
ins í landinu stendur bein
hætta f slíkri stjórn á stærsta
og voldugasta verkalýðsfélagi
höfuðstaðarins; það hefði vel
mátt svo fara, að verkfallsbar-
áttan síðastliðið vor hefði bók
staflega tapazt, ef kommúnist-
arnir í stjórn Dagsbrúnar
hefðu mátt ráða.
Hins vegar hefur aldrei á
þeim staðið, að misnota þetta
fjölmenna félag fyrir flokk
sinn. Þeir hafa hreiðrað um
handbendi hans í skrifstofu
félagsins og látið það greiða
þeim laun fyrir léleg störf,
svo léleg, að á kjörskrá félags-
ins eru nú ekki nema um
tveir þriðju félagsmanna, af
því, að ekki hafa verið inn-
heimt félagsgjöld hjá einum
þriðja. En kannski er það eng-
in tilviljun. Kannski hafa hin-
ir kommúnistisku starfsmenn
félagsins ekkert kært sig um,
að allir fé’agsmenn væru á
kjörskrá við það stjórnarkjör,
sem nú fer í hönd, heldur lát-
ið sér í léttu rúmi liggja, þótt
ýmsir andstæoingar kommún
ista féllu út af henni. Það
væri þá svo sem ekki í fyrsta
sinn sem þeir miðuðu starf
sitt meira við það, hvað Kom-
múnstaflokknum hentar í
það og það skiptið, heldur en
við hitt, hvað Dagsbrún og
verkalýðsamtökunum yfirleitt
er fyrir beztu. En athygiisvert
er það til samanburðar, að
aldrei hefur í stjórnartíð kom
múnista í Dagsbrún vantað
marga á kjörskrá félagsins,
þegar átt hefur að kjósa kom-
múnistíska fulltrúa á Alþýðu-
sambandsþing; en tala þeirra
hefur auðvitað alltaf verið
undir því komin, hve margir
væru á kjörskrá. Þá hafa
skuMlausir félagsmenn allt í
einu verið komnir upp í 3300,
þótt þeir hafi nokkrum mán-
uðum síðar, við stjórnarkjör
í fé'aginu, aftur verið komnir
niður í 2300!
Slík stjórn á stærsta verka-
lýðsfélagi landsins er bæði
háðung og hætta fyrir verka-
lýðssamtökin/ í heild. Og því
verður ekki trúað, að Dags-
brúnarmenn uni lengur við
hana. Þeir eiga þess kost við
stjcrnarkjörið í félaginu um
helgina, að velta henni af sér
og hefja Dagsbrún aftur til
þess vegs og forustuhlutverks,
sem hún hafði í samtökum
verkanýðsins áður fyrr. Ekki
með því, að fela agentum nú-
verandi ríkisstjórnar, íhalds-
mönnum úr Óðni, foi;sjá fé-
lagsins; heldur með hinu, að
kjósa C-listann, lista jafnaðar-
manna, með Sigurð Guð-
mundsson, hinn heiðarlega og
trausta, gamla ráðsmann fé-
lagsins og alþýðuflokksmann
í formannssæti.
Vei %é þeim,er
3 ...
Lestuil flugvélar. Myndin sýnir nýja aðferð
~ Bandaríkjamanna við það að
lesta flugvélar. Þeir hafa vélrænan útbúnað til þess að flytja
vörurnar upp í flugvélina á renniborði; og gengur þetta svo
fljótt, að áhöfnin gerir ekki betur en að hafa við að koma vör-
unum fyrir í flugvélinni. Augvitað er stórkostlegur tímasparn-
aður að þessu fyrir flugvélarnar, sem ekki þurfa að standa
nálægt því eins lengi við og áður á flugvöllunum.
,Aðei
sem ég ekki hef komið í verk'
---------------^-----
Jóo Síefánssors Iistmáiarl nm verk sitt
I viðtali við Social-Demokraten.
Félag suSurnesjamaim
minnir félagsmenn sína á skemmtifundinn í
Tjarnarcafé í kvöld kl. 8,30.

AB — AlþýSublaðið. Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Rltstjóri: Stefán Pjetursson.
Auglýsingastjórí: Emma Möller. — Ritstjómarsimar: 4901 og 4902. — Augiýsinga-
simi: 4906. — Afgreiðslusími: 4900. — Alþýöuprentfimiðjan, Hverfifigötu 8—10.
AB 4
MALVERKASYNING, sem
Jón Stefánsson hefur undanfar
ið haft hjá Bruun Rasmussen í
Bredgade í Kaupmannahöfn,
vekur mikla athygli og hlýtur
mjög góða dóma í dönskum
\ blöðum. Hér er um að ræða yf-
' irlitssýningu á málverkum hins
hálfáttræða málara, og í tilefm
hennar átti „Social-Demokra-
ten“ viðtal við Jón StVánsson,
þar sem hann gerir á skemmti-
legan hátt grein fyriv viðhorf-
um sínum, skoðunum og vinnu-
brögðum. AB birtir liér viðtal
þetta í iauslegri þýðingu:
,,Mér finnst, að alit, sem ég
hef gert, sé aðeins undirbúning
ur að einhverju, sem ég hef ekki
komið í verk“.
Þetta segir Jón Stefánsson og
brosir örlítið, þegar hann bætir
við:
— Og það er svo sem ekkert
gaman, þegar maður er orðinn
hálfáttræður.
Brosið er annars sjaldséður
gestur á alvarlegu og festuiegu
andliti hans, en begar hann
ræðir um það, sem honum iigg-
ur á hjarta, hverfa öll ellimörk,
æska sálarinnar brýzt gegnum
andlitsdrættina eius og ólgandi
kraftur.
— Ég hef alltaf >. orið myndir
mínar saman við það bezta, sem
málað hefur verið, og þess
vegna valda þær ,nér jafnan
vonbrigðum. Geðjist fólki ekki
að því, sem ég máls, þá getur
mér ekki gramizt það, af því að
mér finnst það eðlilegt, en ég
get ekki sætt piig við, að það
geri gys að myndum mínum,
því að þær eru eins konar dag-
bókarblöð. ... Enginn hefur
gagnrýnt mig í líkmgu við Is-
aksson. Mér lá við að gráta, en
ég hafi mikið gagn af því.
Þegar ég gagnrýni aðra, þá
móðgast þeir undantekningar-
lítið af því að þeir eiga von á
lofi og vilja fá iof.
— Þér hafið verið langdvöl
um í Danmörku, f.nnst yður
þér jafn nátengdur danskri list
og dönskum listamönnum og ís
lenzkri list og ísler.zkum lista-
mönnum?
— Ég á marga góða vini í
hópi danskra listamanna og
einnig norskra. En það, að ég
kem frá landi, sem t-.i-ki á neinn
bakgrunn eða nein.i erfðavenju
á sviði málaralistar, veldur því,
að ég finn mig frjálsari gagnvart
evrópskri list en samtíðarmenr.
mínir meðal danskra og norskra
Jón Stefánsson
málara. Ég hafði aldrei málverk
séð, þegar ég kom fvrst til Dan
merkur sem ungur stúdent:
— Hefur yður fundizt það t i
lieilla að koma þar.nig ferskur
úr nýju la.ndi?
— Vinir mínir í hópi málar-
anna, Revold t. d., hafa gert
grein fyrir þeirri skoðun, en
mér var það erfitt, mjög erfitt.
. . , Ég hef lesið það, að í Grikk
landi hinu forna hafi allir getað
búið til lýtalausar myndir. að-
ferðin var þeim í blöð borin, /jg
þegar svo hínn rétti maður kom
fram á sjónarsviðið, bá voru
hinar miklu dáðir drýgðar. . . .
— Þér málið undantekping-
arlaust íslenzkt ,-,ndslag, en
ekki danskt. Þér hafið þó lengst
um átt heima hér . . .
— Maður verður að mála það.
sem maður þekkir i>ezt. Ég hef
lifað æsku mína og bernsku í
íslenzku Iandslagi, 03 ég leita
sífellt þangað aftur, ég er tengd
ari því en nokkru öðru. lands-
lagi. Jafnvel á Borgundarhólmi
fannst mér ég ekki vera anaað
en ferðamaður, ég þekkti ekk-
ert til vinnubragða.ma þar eða
hugsunarháttar fólksins. Mér
virðist líka, að það, : em dansk-
ir málarar mála erlendis, sé
lakara en það, sem þeir mála
hsima. Við getum tekið Zahrt-
mann sem dæmi. Þegar maður
kemur heim til íslands, þá ork-
ar landslagið á mann eins og
opinberun. Allt í eiau skín sól-
in, og fyrir augum manns ligg-
ur landið nakið og ems og ný-
Framhald á 7. siðu.
,,LOFA ÞÚ SVO EINN, að
þú lastir ekki annan,“ er kunn-
ugt spakmæli. Eftir því hefur
H. J. ekki munað, er hann gat
ljóða Gretars Fells, 15. dcsem-
ber 1951.
Dómarinn ritar: ,,Hafa sumir
minni trú á tækifæriskvæðum
en öðrum Ijóðum. Og ekki verð-
ur þeim láð það, er muna tím-
ana í kringum aldamótin, þegar
frumort kvæði varð að syngja
við öll meiriháttar tækifæri,
einkum þó útfarir. Þá höfðu
tlest skáld smátekjur af því að
ýrkja erfiljóð eftjr pöntun.
Kröfurnar voru ekki harðar,
og skáldin tóku þá ekki
heldur handverkið alvarlega,
heldur hristu kvæðin stundum
fram úr erminni, meðan maður-
inn beið.“
Kunnugt var mér, eins og
sumum öðrum, að menn voru
sendir til hagyrðinga og skálda
til þess að panta erfiljóð. Vissi
ég, að sent var til Steingríms,
Valdimars, Gröndals, Matthías-
ar og fleiri. Sum kvæðin, sem
þeir og aðrir kváðu ,.eftir pönt-
un“ eru sniíldarljóð og rnunu
lengi liía. Þess ber eigi síður að
mínnast en mistakanna. Allt
frarn á þenna dag vitna rnörg
erfiljóð um vandvirkni höfund-
anna.
Ástvinamissir getur oft verið
svo þungbær, að þeir, er missa,
sem svo >sr nefnt, ,,sja engin tök
á að stríða“. Fer sársauki
harmsíns mjög eftir lífsskoðun.
syrgjandans, skapgerð og einn-
ig því, hvernig haiminn ber að
höndum.
Hraustmenni var Egill, en
undan lét hann harminum.
Þátttaka dótturinnar barg. —
Margir, sem verða að sjá á bak
ástvina sinna, er mikil hugsvöl-
un í því, að þeirra sá minnzt í
ljóði.
Skilja þetta margir. Dagur
Bryiijólfssan er einn þeirra.
Hann ritar í grein um föður
sinn: .. og víst er, að eríi-
Ijóðin voru mörgurn til hugg-
unar eða hugarléttis .. .“ Ilitt
veit Dagur eins og fleiri, að
jnismunandi v-el er kveðið.
Sá, sem beðinn er að minnast
látins manns i ljóði, getur verið
andstæður eríiljóðagerð, en hann
telur rangt að neita syrgjandi
manni um minningarorð, ef
þau gætu dregið úr narmi þess,
er bjáist.
Eíalaust hafa það verið
„smátekjur", sem skáldin höfðu
fyrir ,,handverkið“ fyrrum.
Peningar voru of: ekki þegn-
ir, þó boðnir væri, og til voru
þeir, er aldrei þágu fé frá syrgj-
endum fyrir minningarljóð.
Sjálfsagt er það til enn, þótt
fáir viti.
Vel sé þeim, er liugga, þótt
af veikum mætti sé.
Hallgrímur Jónsson.
--------------------- | .
Hungursiisyð ylir-
‘ FÁRVIÐRIÐ á dögunum olli
því, að nærri lá, að hungurs-
neyð herjaði eyju í írlandshafi.
Fárviðrið liófst á þessum slóð-
um um miðjan desember og
hélzt enn 4, janúar. I*á höfðu
eyjarskeggjar eklti haft mjöl-
brauð, smjör, kjöt, mjólk eða
eldfæri síðan um jól.
Þetta átti sér. stað á Blasket Is
land úti af Kerry á Irlandi. Eyj
arskeggjar eru 28 talsins, og til
kynntu þeir gegnum talstöð, að
þeim væri voði vís, ef eklci bær
ist matbjörg úr landi.
Skömmu fyrir jól brutust þrír
eyjarskeggjar til lands á litlum
seglbáti, fermdu hann nauðsynj
um og komust hei.m heilu og
höldnu, en vistir þessar entusc
ekki nema í örfáa daga.