Alþýðublaðið - 25.03.1952, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 25.03.1952, Blaðsíða 5
Minningarorð TIL IÐNAÐARDEILDAR í atvinnudeild háskólans eru send til efnagreiningar og eft- irlits sýnishorn.af fjöldamörg- um iðriáðarvörum, svo sem hreinlætísvörum, niðursuðuvör um og fleiru. Forstöðumaður deildarinnar ér Gísli Þorkelsson efnafræð- ingur. Kvennasíða AB sneri sér nýlega til hans til þess að spyrja um álit hans á íslenzkri iðnaðarframleiðslu. ' s „Það vill nú svo vel til,“ seg- ir forstöðu.maðurinn, ,,að við hér höfum verð að gera sam- anburð á íslenzkum og útlend- lum gólfáburði. Mun greinar- gerð um það birtast á öðrum stað í Alþýðu.blaðinu. En úr- slitin vöru þau, að íslenzka bónið tók því erlenda fram að gæðum, og það er meira en helmingi ódýrara. En það er eðlilega kaupmanninum í hag, ef húsmæðurnar kaupa heldur dýra útlenda bónið.“ — Hafið þér gert athugun á íslenzkum niðursuðuvörum? ,,Já; og hér hafa orðið miklár framfarir í þeirri grein hvað vörugæði snertir. Æ fleiri iðn- rekendur láta rannsaka sýnis- horn af framleiðslu sinni til ör- yggis. T. d. hefur undanfarin fjögur ár verið metin af iðnað- ardeild svo að segja öll útflutt niðursuðuvara, og virðist hag- kvæmara að gera samninga við ákvæði u,m mat, þannig, að mat sé samningsákvæði.“ — Er ekki verðld"g á íslenzk- um iðnaði mikið lægra en á út- lendu vörunum? „Jú; húsmæður ættu að kynna sér þá hlið. Ég hef hér við hendina verð á nokkrum hreinlætisvörum: tannpasta ís- lenzkt, stór túpa, kostar kr. 5,45, en útlent, litlar túpur, kosta yfirleitt kr. 6,50—7,50. Þá eru það þvotaefnin ís- lenzku, sem hafa verið hér á markaðinum; þau hafa yfirleitt verið sápurýr vegna þess, að ekki var hægt að útvega rétt hráefni. Einnig var notuð feiti, sem ekki var nægilega góð til þess að framleiða úr 1. flokks vöru„ Nú hefur orðið breyting á þessu, svo að hægt er að framleiða 1. flokks þvottaefni hér. Aðallega er greint á milli meðalfeitra og meðalsápuríkra þvottaefna, sem að jafnaði inni- halda bleikiefni, eins og t. d. Persil. Þess konar íslenzk þvottaefni eru nú að koma á markaðinn hér. Þessi nýju þvottaefni munu innihalda ýmis sölt auk sóda, sem auka mjög á þvottahæfni þeirra. Hins vegar eru; mjög sápurík þvottaefni, eins og t. d. Rinso, sem inniheldur mjög mikið af hreinni sápu, en minna af soda og leysandi söltum. Fyrir þá, sem óska fremur eftir sápurík- um þvottaefnum, verða einnig á boðstólum íslenzkir sápu,- spænir í líkingu við Lux sápu- spæni. Verð á þessum íslenzku vörum verður lægra en á sam- bærilegum erlendum þvotta- efnum.“ — Er ekki greinileg þróun í íslenzkum iðnaði? Viðfal við 6ísla Þoikeís- son efnafræðmg, forsíöðu- mann iðnaðardeiidarinnar við afvinr.udeiid háskólans. ,,Jú: það er óhæít að fullvrð3-. Iðnrekendur margir hafa hver á sínu .syiði sýnt áhuga og framtaksremi. En þeir hafa haft við erfiðleika að stríða bæði með útvegi ,n réttra hráefna sökum gjaldevrisskorts og svo óeðlilega harðrar samkeppni í seinni tíð. Enn fremur má nefna erfiðleika á útvegun heppilegra og smekklegra um- búða; en þær hafa oft úrslita- þýðingu um söluhæfni vörunn- ar.“ — Hvað hefuy spillt einna mest fyrir sölu á íslenzkum iðn- aðarvörum? . ■ ,,Þar vil ég fvrst tilnefna hinn óvandaða braskiðnað, sem þaut upp á undanförnum árum. Menn, sem höfðu enga þekk- ingu til að bera og lítilfjörleg- ustu aðstæður, tóku til að fram leiða algerlega óhæfa vöru og demba henni á markaðinn.“ — Hvernig eiga húsmæðúr að vara sig á lélegri vöru, sem oft er auglýst með skrumi? „Þá komum við aö því atriði, sem ég tel undirstöðu þess, að íslenzkar framleiðsluvörur njóti trausts og séu keyptar. Gera verður greinarmu.n á góðri og lélegri framleiðglu. Neytandinn verður að hafa einhverja tryggingu fyrír því, að varan, sem hann kaupir, sé eins og hún á að vera, sé góð. Þetta er aðeins hægt með því móti, að haft sé eftirlit og at- huganir á efnasárnsetningu i vörunar og riotágildí: hennar. Þær vörr.r. sem staridast slíka prófun. ættu svo að bera sér- j stök merki. Á þennan ’hátt fær 1 hin góða vara réttmæta viður- kenningu og neytandinn trvgg- ingu fyrir vörugæðum;‘‘ — Iívernig, er þe.ita fram- kv.ærnan'egt? ..Fyrst og fremst verður að | korna sér niðijr á ákyeðinn Istandard í hverri vörutegund. Sícan verður viðurkennd vís- indastofnun að hafa eftirlit með því, að þessum grunnkröfum sé fv.Tnægt hjá þeim, sem óska eftir. að bera merki. Að vísu getur rannsókn ekki allt af tryggt hæfni vörunnar, og verður þá að leita til viðeigandi stoínana um hagnýtar prófanir, sem nauðsynlegar þykja eða á- j byrgir aðilar annast. í útlönd- ; um, t. d. á Norðurlöndum og i í Ameríku, eru þa.ð oft kvenna samíökin, sem beita sér fyrir framkvæmd þessara mála og hvetja síðan meðlimi sína til að gera kröfur um að merki sé á sem flestum vörum. Ómerkt Iiðnaðarvara. nýtur þar ekki . trausts, ef aðrar vörur í sömu gréin hafa leyfi tii þess að bera | merkið. j Þetta fyrirkomulag ættum við að taka upp í okkar iðnað- : aríramleiðslu og byrja sem ; fýrst á einstaka vörutegundum ; og auka við smá.tt og smátt.“ Þannig fórust Gísla Þor- j kelssyni efnafræðingi. Við, húsmæður, myndum i sannarlega fagna því, ef slíkt ' öryggiseftirlit kæmi á íslenzk- ar iðnaðarvörur. Því góðan j innlendan iðnað viljum við j allar stvrkja. ; Soffía Ingvarsdóttir. Falleg, tvílit drengjapeysa. Mynstrið, herstsiiöxuðin, eru saumuð með krosssaumsspori, en « beizlistaumarnir með keðjuspori. GUÐMTJNDUR E. GEIRDAL skáld lézt í sjúki'ahúsinu Sól- 17. þ. m. og verður jarð sunginn í dag. Hann var fædd ur 2. ágúst 1885 að Brekku í Gufudalssveit. Foreldar hans voru Eyjólfur bóndi í Múla í Gilsfirði Bjarnason og María Bjarnadóttir á Kveingrjóti. Guðmundur vann algeng sveita störf og við sjómennsku á ungl ingsárum sínum, en gekk í kenn araskólann og lauk prófi frá hóuum árið 1912. Upp frá því stundaði hann barna- og ungl- ingakennslu á vetrum, en vann algeng störf á sumrum. Hann gerðist lögregluþjónn á ísafirði árið 1916 og gengdi því starfi í þriú ár. Sýsluskrifari var hann á ísafirði árið 1923—1925, en síðan hafnarkjaldkeri um margra ára skeið. Guðmundur Geirdal var tví kvæntur. Fyrri kona haris var Vilhelmína Pétursdóttir frá Hafnardal í N.-ísafjarðarsýslu,, og eignuðust þau 7 börn. 4 dæt ur og 3 syni. Tvær stúlkurnar dóu ungar, en á lífi eru Ingólf- ur, Pétur, Bragi, Hjördís og Erna. Síðari kona Guðmundar var Hjálmfríður G. Hannsdótt- ir úr Jökulfjörðum. Með Guðmundi E. Geirdal hverfur af sjónarsviðinu einn af fujlltrúum aldamótakynslóðar- innar, einn þeirra, sem varð hrif inn af hugsjónum ungmennafé- lagsskaparins og varð hertur í sjálfstæðisbaráttunni fyrir frelsi þjóðarinnar, og ekki að- eins hennar, sem heildar, held ur og þeirrar stéttar, sem var undirokuð og lítilsmeigandi, enda tók hann ungur þátt í bar áttu alþýðunnar fyrír bættum kjörum og fylgdi hinum nýju hugsjónum jafnaðarstefnunnar (^rauður til hins síðasta. Hann lét sig alla tíð ýmiskonar félags mál mikið skipta og var þá oft í fremstu röð. Auk þess að taka þátt í alþýðusamtökunum á ísa firði, tók hann mikinn þátt í góðtemplarareglunni. Var einn af stofnendum Blóma- og trjá- ræktarfélags Isfirðinga og hafði mikinn áhuga á söng- mennt. Var hann t. d. í stjórn Karlakórs ísafjarðar um skeið. Guðmundur Geidal er þó ku.nnastur fyrir ljóð sín, en hann af út fjórar ljóðabæk- ur og eina ævintýrabók fyrir börn. Ljóðabækurnar eru „Milli þátta“, „Skriðuföll“, „Á vængjum vil ég berast“ og „Lindir niða“, sem út kom á síðastliðnu ári. En ævintýrabók in heitir ..Töfragripurinn“, eða sagan af Fold Röðulsdóttur. Eins og áður getur var Guð- mundur mjög söngvinn og.hafði áhuga á tónlist, enda bera Ijóð hans það með sér. Tónskáld, og þá sérstaklega vinur Guðmund ar Sig.valdi Kaldalóns, samdi lög við ýms ljóð • Guðmundar, en kunnast þeirra allra er lagið og Ijóðið: „Þú, eina hjartans yndið mitt‘ En þetta lag er eitt af elztu lög um Kaldalóns samið 1916. Guðmundu.r Geirdal var til- finninganæmur maður og á- gætur drengur. Hann var mjög leitandi og fróðleiksfýsn hans óþrjótandi. Það var göfgi yfir svip hans, festa og kyrrð. Aldrei lét hann hnjótsyrði falla til nokkurs manns í mín eyru. Gu.ðmundur var hraustmenni, enda v.el á sig kominn og reglu- samur. En árið 1942 missti ; hann skyndilega heilsuna, ' vestur á ísafirði. Hann fékk E. GeirdiL Guðmundur E. Geirdal. slag og bar ekki sitt barr upp frá því. Hann fluttist þá til- Ingólfs, sonar síns, í Reykjavík, og konu hans, og dvaldist hjá þeim meðan hann var veikast- ur, En er hann fór að hjarna við leigði hann sér herbergi í nágrenni við þau„ Við og víð gerði sjúkdómurinn þó að nýju vart við sig, og leiddi hann að lokum til dauða í sjúkrahúsinn Sólheimum 17. þessa mánaðar. Guðmundur Geirdat gerðist strax þátttakandi í Félagi ís- lenzkra rithöfunda, er það var stofnað. Hann sótti alla fundi þess, og eigum við, félagar hans, nú á bak að sjá einum af bkkar ágætustu félögu.m. VSV. í DAG fer fram útför Guð- mundar Eyjólfssonar Geirdals, skálds, fyrrverandi hafnar- gjaldkera á ísafirði. Hann lézt í Reykjavík 16. þ. m., 66 ára að aldri. Á ísafirði dvaldist og starí- aði Guðmundur meginhluta ævinnar, og eru minningar mínar u.m hann við þann stað bundnar. Ég minnist þess, að Guðmundur Geirdal var eir.n þeirra manna, er niest vöktu athygli mína, þegar ég kom til ísafjarðar. Hann var léttur í spori, beinvaxinn, fráneygður og röddin mikil. Hann vákti eftirtekt, þar sem hann fór, og var einn þeirra manna, er setti svíp á bæinn. Guðmundur var félagshyggju maður mikill og hlóðust á hann margvísleg störf 1 þeim efnum. Hann var einn af stofnendum Kaupfélags ísfirðinga og Sam- vinnufélags ísfirðinga. Enaur- skoðandi beggja þessara fyrir- tækja var hann u,m skeið: Saínaðarmál lét hann talsvert til sín taka, og átti hann sæti í sóknarnefnd ísafjarðar. Þá átti Blóma- og trjáræktarfélag ísfirðinga öflugan starfskraff, þar sem Guðmundur Geirdal var. Starfsferil sinn á ísafirði hóf Guðmundur Geirdal með barná og unglingakennslu;. Síðar ger’ð ist hann lögregluþjónn og sýsluskrifari. En lengst af gegndi hann embætti hafnar- gjaldkera ísafjarðarkaupstað- ar eða frá því, að það embætti var stofnað 1942 til 1947, að hann vegna alvarlegs heilsu- brests varð að hætta störfum. Öll þau verk, er Guðmuncl- ur Geirdal tók að sér, vann hann af alúð, kostgæfni og trú mennsku. Fór hjá honum sam an í starfi góð greind og mik- ill dugnaður. í félagslífi ísfirðinga tók Guðmundux Geirdal mjög virk Framhald á 7. síðu. AB 5

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.