Alþýðublaðið - 24.02.1953, Blaðsíða 4

1
ALÞÝÐUBLAIHÐ
Þriðjudagair 24. febrúar 1953.
Útgefandi. AlþýSiuflokkurinn. Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Hannibal Vaidimaxsson. Meðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Frétta»tjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftur Guð-
mundsson og Páll Beok. Auglýsingastjóri: Emma Möller.
Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. Auglýsingasími: 4906. Af-
greiðslusimi; 4900. Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8.
Áskriftaxverð kr. 15,00 á mán. í lausasölu kr. 1,00
Droítinvald íhaldsins yfir bönkursum
VELDI Thorsaranna í utan-
rákisimálum íslands hefur um
langan tíma verið mörgum
hugsandi mönnum mikið á-
hyggjuefni. Verður það líka að
teljast fjarri því að vera æski-
legt, að ein fjölskylda hafi
flesta meginþræði utanríkis-
málanna í tveiumr heimsálfum
í hendi sér.
En svona er þó ástandið í
þessum málum.
Að undanförnu hefur þessi
volduga utanríkismálafjöl-
skylda snúið sér að nýju land-
námi, nefnilega að fjármálalíf-
inu — bönkunum. Hefur hún
nú sína fjölskyldufulltrúa
bæði við Land.sbanka íslands
og Útvegsbanka íslands, og
ekki getur það duiizt, neinum,
sem athugar málið, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur nú
fengið næsta fuUkomin yfirráð
yfir bönkunum hér á landi.
Stjórnarblaðið Tíminn hefur
mjög skilmerkilega sýnt fram
á þessi yfirráð íhaldsins vfir
bönkunum. Síðasti.iðinn laug-
arda'g sagði Túminn t. d. þetta
í forustugrein, sem hét „MIS-
NOTKUN BANKANNA“:
„Tveir af þremur banka-
stjórum Landsbankans eru
Sjálfstæðismenn. Þrír af
fimm bankaráðsmönnum bank
ans eru á vegum Sjálfstæðis-
flokksins, tveir kosnir beint
af fulltrúum Siálfstæðisflokks-
ins í Landsbankanefndhini, en
einn skipaður af ráðherra.
Sjálfstæðismenn hafa þannig
eins fullkomin yfirráð yfir
Landsbankanum og verða má.“
Þetta var nú um flokksyfir-
ráð íhaldsins yfir þjóðbankan-
um.
Síðan heldur Tfminn áfram
og segir:
..Tveir af þremur banka-
stiórum Utvegsbankans eru
Sjálfstæðismenn. Þrír af fimm
bankaráðsmönnum bankans
eru Sjálfstæðismenn. Sjálf-
staíðismenn bafa því fullkomin
yfirráð yfir Utvegsbankanum.“
Þessu næst víkur svo Tím-
inn að hinum nýstofnaða Iðn-
aðarbanka og upplýsir það,
se<m hér segir:
„Eini bankastjórinn við Iðn-
aðarbankann er Sjálfstæðis-
maður, og fjórir af fimm banka
ráðsmönnum bankans eru
Sjálfstæðismenn. — Siálfstæð-
ismenn ráða því fullkomlega
j’f'v Iðnaðarbankanum.“
Framhald sögunnar um yfir
ráðin yfir bönkunum á íslandi
er svo það, að Framsókn ræð-
ur algerlepa ytir Biínaðarbank
anum. en á bað minntist Tím-
inn ekikert. Og að jöfnu koma
Siálfstæðisflokkurinn o? Fram
sókn til með að ráða yfir
Framkvæmdabankanum, þegar
hann kemst á laggirnar.
Síðar í greininni ..Misnoíkun
bankanna" segir Tfrninn, að
Morgunblaðið afneiti því, að
Sjálfstæðisflokkurtnn drottni
yfir bönkunum. Þetia sé mann
legur breyskleiká, en ekki stór-
mannlegt framferði. Sé það
nokkuð algengt, þegar óþurft-
arverk hafi verið unnin, að
vilja ekki við þau kannast.
Orðrétt segir síðan í Tíma-
greininni:
„Það er kunnara en. frá
þurfi að segja, að yfirráð sín
yfir þessum bönkum hafa Sjálf
stæðismenn notað til að hlynna
að helzitu gæðingum sínum og
efla aðstöðu þeirra. Þeir hafa
setið fyrir lánsfé því, sem far-
ið hefur til vevzlunarinnar.
Þeir hafa fengið meira lánsfé
til útgerðar en aðrir. Þeir bafa
hlotið stærsta skerfinn af Iáns-
fé því, sem farið hefur til iðn-
aðai’ins. Þeir hafa þannig verið
gerðir að mestu forréttinda-
mönnum þjóðfélagsins.“
Varla er hægt að hugsa sér,
að Framsókn bæri svo alvarleg
ar sa'kir á samstarfsflokk sinn,
ef hún gæti ekki sannað áburð-
inn, enda skorar Tíminn á
bankana og Sjálfstæðisflokk-
inn að birta skrá yfír alla
stærstu skuldunauta bank-
anna, ef íhaldið viiji afsanna
þetta. — En þetta munu þeir
aldrei gera, segir blaðið, því
að „slík skýrsla myndi leiða í
Ijós þau gífurlegu forréttindi,
er gæðingar Sjáifstæðisflokks
ins njóta hjá bönkunum.“
Og enn segir Tíminn:
..Því betur sem þessi mál
yrðu upplýst, því skýrara
myndi það koma í ljós, hve
stórlega Sjálfstæðisflokkurinn
misnalar bankana til að hlynna
að gæðingum sínum. ÞEIR
HAFA NOTAÐ ÞETTA VALD
TIL AÐ HALDA ÚTFLUTN-
INGSVERZLUNINNI f FJÖTR
UM, ÞVÍ AÐ UÁNSFJÁR-
HÖFT GETA VITANLEGA
VERKAÐ EINS í ÞEIM EFN-
UM OG GJALDE¥RISHÖFT.“
Þetta er Ijót saga, og sönn
því miður. Og væri tími til
kominn, að almenningur drægi
úr því ofurvaldi, sem Sjálf-
stæoipflokkurinn hefur náð á
flertum þýðingarme^tu svíðum
bjóllífsins. En tækifærið til
Þe-"3 fær kjójandkui í r.-xtíu
kosningum. — Menn taki eftir
seinustu tilvitnuðu setning-
unni: Lánsfjárhöft geta vitan-
leffa verkað eins og gjaldeyris-
höft. Þetta er hverju orði sann
ara. Miðstöð hafl.anna hefur
aðeins verið flutt af Skóla-
vörðustíg og niður í Austur-
stræti. Það er það einasta, sem
gex*zt liefur í haftamálunum.
Að síðustu vill svo Alþýðu-
blaðið eindregið taka undir þá
kröfu, að birt verði skýnsla um
stærstu skuldunauta bankanna.
Þjóðin á sannarlega heimtingu
á að vita, hvernig bankarnir
dreifa fjármagni heiinar út til
atvinnuveganna. 'W'W1
Úthreiðið Alþyðuhlaðið
.........
Blaðað í mi nnishókinni:
ÝMISLEGT bendir til þess,
að ný stafsetningardeila muni
framundan. 'Nokkrir mennta-
menn vilja breyta núgildandi
stafsetningu, isem lcgð hefxn'
verið til grundvallar við ís-
lenzkukennslu í skólum lands-
ins síðasta aldarfjórðung. —
Leggja þeir áherzlu á, að nauð-
syn beri til þess að auðvelda
stafsetningarkennsluna, og hef
ur Björn Sigfússon háskóla-
bókavörður, sem er gagnmerk
ur fræðknaður, einkum haft
forustu í þessu efni mn tillög-1
ur og málflutning. Er margt af
því, sem hann færir fram til
rökstuðnings fyrirhugaðri staf,
setningarbreytingu, athyglis- ■
vert og lærdómsríkt, þó að
sjálfsagt verði skiptar skoðanir ;
um nauðsyn og réttmæti þess
að hafna núgildandi stafsetn- j
ingu og taka upp nýja. Uppeld
ismálaþingið á komandi vori
mun ræða ýtariega íslenzku-
námið í skólum landsins og við-
horf þess. Hugmyndina um
stafsetningarbreytinguna ber
þar vafalaust á góma.
Sjónannið þeirra, sem vilja
óbreytta stafse.tningu, liggja
enn of mikið í láginni í um-
ræðum þessum. Þau eru í meg-
inatriðum þessi: Vægar staf-
setningarx-eglur, sem deyfa
skilning á uppruna erðanna og
gera Ieit að honum ónauðsyn-
lega, raska megingrundvelli
íslenzkunámsins. Breytinv staf.
setningar á aldarf jórðungs
fresti veldur háskalegum glund
roða. Ný stafsefning með
hverri nýrri kynslóð rýfur sam
hengi íslenzkunómsins og kem
ur í veg fyrir, að þróun reynsl
unnar móti stafsetninguna.
Sumar fyrix-hugaðar stafsetn-
ingarbreytingar Björns Sigfús
sonar og samhcrja hans myndu
lýta bókmálið til stórra muna
og tákna varliugavei’t undan-
hald á sviði móðurmólskenns!
unnar.
Höfuðgalli íSlenzkunámsins
í dag er sá. að aukaatriðin eru
metin meira en aðalatriðin.
Það, sem leggja ber áherzlu á,
er meginatriði stafsetningarinn
ar og sígildar og lífrænar bók-
menntir þjóðarinnar. íslenzku
námið er gert flókíð og hvim-
leitt með linnulau.su stagli auká
atriðanna. Úr þessu þarf að
bæta. Hlutverk íslenzkukennsl
unnar í skólunum er að leggja
grundvöll, sem nemendurnir
geta byggt á í starfi og námi
lífsins.
Fyrst cr að fjyrsrfia,
svo a<S anSveHda
MARGIR MENNTAMENN
okkar hafa á undanförnum ár-
um hlotið lærdómsi'rama af
því, sem kallað er að þyngja
stafsetninguna. Nú virðist ýms
um detta í hug, að lærdóms-
frami þeirra í framtíðinni
skuli fólginn í því að auðvelda
stafsetningarkennsluna! Slíkt
getur fjölgað meisturum og
dokturum. En afleiðingin yrði
glundroði móðurmálskennslunn
ar og ringulreið stafsetningár-
innar.
Myndi ekki annars þörf á við
sjálum tímum má:s okkar og
menningar?
Græníandsnefndin
og ,hvíta bókin*
UTANRÍKISMÁLARÁÐ-
HERRA fól á sínuna tíma nefnd
Stafsetningin og möðurmáls-
kennslan ... Sjónarmið þeirra, sem
viljq óhreytta stafsetningu . . ,
Furðulegt nefndarólit . . . Brezkir
stúdentar í hlutverki Vellygna-
Bjarna... Leiðrétting er lágmarks~
krafa ... Skrýtnir .vísindamemV
sérfróðra manna að rannsaka,
hvort íslendingar e'gi kröfu-
rétt til Grænlands. Nefndin
hefur starfað í algerri kyrrþey,
en nú lokið athugun sinni.
Árangurinn af starfi hennar
er „hvít bók“, sern. út kom í
síðustu viku. Þetta er fróðlegt
plagg og athyglisvert, en mun
af mörgum talið stórfurðulegt.
Nefndin kemst að þeirri niður-
stöðu, að íslendingar geti ekki
krafizt. Grænöandisi að lögum
og ,,sannar“ jafnframt „drott-
invald Dana yfir öilu Græn-
landi“.
Hér verSur fræðimennska
hlutaðeigandi nefntl.tr auðvif-
að látin liggja milli bluta. Hins
vegar verður ekki hjá því kom
izt að undrast það, að einmitt
þetta nefndarálit skuli birt op-
inberlega af ríkissf.jórn, sem
yfii'leitt telur stórmólin bezt
geymd í skrifborðsskúffum
stjóniarráðsins. Rikisstjómin
gat að sjálfsögðu falið nefnd
þessai'i að vera sév til ráðu-
neytis um, hvorií Islendingar
eigi kröfurétt til Grænlands
eða ekki. Síðan gat liún metið,
hvort málið skyldi látið
kyrrt liggja eða sótt á al-
þjóðavettvangi. Þar á að
fást úr því skorið, hver
cigi Grænland. En utan-
ríkismálaráðherra viroist hafa
falið nefndinni dúmsvald í
málinu og hefur búið svo um
hnútana, að illgerlegt sýnist að
taka málið upp, þó að síðar
væri vilji fyrir því hjá öðrum
fræðimönnum, alþingi eða rík-
isstjórn. Hvað kemur til þess,
að Bjarni Benediktsson held-
ur þannig á málum þjóðar sinn
ar?
Og S7ö þetta með „drottin-
vald Dana“ yfir Grænlandi.
Væri ekki ástæða til að ætla,
að þjóðinni, sem byggir Grær.-
land, beri þetta „drottinvald ‘?
Hefði nefndin ekki átt að láta
sér nægjja að segja ‘ til um,
hvað hún áliti um lagalegan
kröfurétt íslendinga til Græn-
lands? Hvaðan kemur henni
heimild til að kveða upp úr-
skurð um atriði, sem varða
aðra aðila en okkur íslend-
inga?
Var greinargerðin
íögð fyrir aiþingi?
LOKS ex fullko.min ástæða
til að spyrja þess, hvort al-
þingi hafi fjallað um greinar-
gerð Grænlandsnefndarinnar
áður en ókveðið var að birta
hana opinberlega. Meirihluti
þess hefur ákvarðað undanfar-
ið að kosta útgáfustarfsömi
manns, isem telur íslendinga
eiga skilyrðislausan kröfurétt
til Grænlands. Þeim fjármun-
um virðist hafa verið einkenni
lega varið, þegar lesin er
„hvíta bókin“, sem út kom í
síðustu vifcu, ef alþingi hefur
fallizt á niðurstöðu hennar.
Ósvífni og hneyksli,
sem ekki má þofa
ALÞÝÐUBLAÐIÐ birti á
sunnudag frétt um söguburð
brezkra stúdenta, sem dvalizt
hafa hér á landi og hyggja á
nýja íslandsferð að sumri.
Menn rekur í rogastanz við að
lesa þessi ósköp. Fljótt á litið
virðist þetta hlægilegt, því að
brezku stúdentarnir temja sér
einna helzt tilburði Vellygna-
Bjarna. Útlendingar geta hins
vegar ekki gert greinarmun á
sönnu og lognu í fréttum frá
íslandi, og þe-ss vegna er þetta
ærið alvörumál. Brezku stú-
dentarnir munu áður ihafa gert
sér leik að því að mik)a sig á
kostnað íslendinga, þó að frétt
in í The Nottingham Guardi-
an sé raunar hámark ósvífn-
innar. Framferði þeirra er
hneyksli, sem ekki má þola.
Rddsstjóminní ber skyltla
til að sjá svo um, að lygaírétt-
ir brezku stúdentarma verði
leiðréttar. Það er lágmarks-
krafa. En jafnframt væri á-
stæða til að athuga, hvort „vís-
indamenn“ af þessavi tesrund
eigi nokkurt erindi liingað til
Iands.
íslendingt.r ættu að snúa
baki við slíkum fuglum í stað
þess að breiða á móti þeim
faðminn.
!lllll!!lll!lll!llll!llllllllillí!ll!lll!llllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllll!lllll!ll!llll!llll!!l![!llll!ll!l!lllllllllllll!lllilllllll!!llll|||||l!IIII|||||illl|||||||||||||||||||ll!l||||||l!l!lllllll!||||l!llllllllliU!l!l!llllllll
Húsmæðrafélag Reykjavíkur.
verður miðvikudaginn 25. þ. m. í Borgartúni
7 og hefst klukkan 8,30.
1 Verðlaun verða veitt.
Félagskonur mega taka með sér gesti.
Stiórnin. í