Alþýðublaðið - 28.02.1953, Qupperneq 5

E/augardagur 28. febrúar 1953.
ALÞYÐUBLAÐED
5
ÞAU voru mörg ógæfuhögg-
ín, œm féllu é Sturlungaöld-
Inni, en fá munu þó minnis-
stæðari en banaliöggin í jarð-
göngunum í Reykholti.
Hversu minniastæð verður
ekki hverju íslenzku barni frá
sögnin um mennina fimm, ,sem
gengu í kjaliarann í Reykholti
eina septembernótt 1241.
Þeir verða áreiðanlega ekki
giftusamtegir í augum hins
'unga íslending-s, en einkum
verða þó minnisstæð nöfn
þriggja þeirra. Nafn mannsins,!
sem gerðist fyririiði eða lið-
þjálfi, nafn þess, er skipunina
fékli, og nafn þess er liðsinnti,
Ibonum við atlöguna.
Fimm vopnaðir, hraustir ’
menn gengu í jarðhúsið saman,
gegn einum öldnuin spakvitr-
ing, og hver gleyour frásögn-
.iftni um. orðaskiptin í jarðhús-
inu? — ,9ímon Knútur segir
við Árna beysk: , Högg þú“.
Snorri segir: „Eigi skal
höggva“. 9ímon endurtekur
skipun sína við Árna: „Högg
f>ú“, segir hann, og Snorri end
furtekur: „Eigi skal höggva“.
s,í>á hlýðir þó Árni beyskur, og
vinna þeir Þorsteinn Guðna-
son á hinum aldna fræðaþul.
Við vitum nú, að sá vegni
var andlegur jöfur. Um það
vitnar hin stuttorða fráösgn,
því að hver er ástasðan til þess,
að Árni beyskur hikar? Myndi
Siún ekki vera virðuleiki og
festa, myndugleiki öldungs-
íns, sem hefur eigi önnur vopn
en hugsun, svip óg orð?
Snorri Sturluson er ókrýnd-
«r fconungur íslenzkra :sagn-
fræðinga og skálda um aldir.
Hann var bjargvættur norskr-
ar sögu og norrænna fræða um
Ásatrú og braglist. Þess vegna
er okkur minnisstæður atburð-
urinn í kiallaranum þeim, sem
týndist síðan um aldaraðir.
Ég þykist vita, að við höfum
ímörg heyrt talað um Sturlungu
sem ljóta bók — ólesandi fyrir
ungdóminn. Frásögurnar eru
jaínvel settar á bekk með þeim
Ijótu bókum, sem nefnast
,,reyfarar“. Þetta eru sagnfræði
heimildir um lauslæti og lík-
amsmeiðingar, gripdeildir og
rán, stórfelldar, mannskæðar
orrustur, morð og brennur, og
síðast en ékki sízt, er þetta
sagan um það, hvers vegna og
hvernig þjóðin glataði. frelsi
sínu og gekkst undir erlend-
an konung með staðfestingu
Gamla sáttmála. Þau voru enda
lok þessa tímabils, hörmuleg,
en rökrétt, örlagaþrungin af-
leiðing sundrungar, tortryggni,
haturs og hefnda.
SAGAN ENDURTÍCKUR SIG.
Hvers vegna er þetta rifjað
tipp eftir nærfellt sjö aldir?
Vegna þess, „að sagan endur-
Guðjón B, Baldvinsson:
r B
i lar
tekur sig“. Vegna þess, að „vít
in eru til þess að varast þau“.
Vegna þess, að sjálfstæði smá-
þjóðar byggist á því, hve hald
góð menning hennar er. og
vegna þess, að vörn og sókn
íslenzkrar sjálfstæðishreyfing-
ar er í því fólgin, að „tungan
geymir í tímans straumi, trú
og vonir landsins sona“.
Við þurfum og eigum að
gera okkur Ijóst, að þeir mann
-legu veikleikar, sem ollu óeirð
um og utanstefnum, eru ekki
enn úr sögunni. Ágirnd og met
orðafýsn eða valdagræðgi, sem
ieiða. af sér tortryggni, öfund
og hatur. Þannig myndast
fjandskapur, er leiðir til bar-
áttu með öllum þeim ráðum og
tækjum, sem fyrir eru eða
fundin verða'í þeim ókristilega
tilgangi að koma andstæðing
sínum á kné.
Á 20. öld eru ástríður ein-
staklinganna þær sömu og á
13. öld, aðeins er umgengnis-
menningin önnur í sniðum.
Vopn eru horfin úr íslenzkum
höndum. Líkamsmeiðingar og
morð í hefndaskyni eru úr sög-
unni. En rógur, álygar og bak-
mælgi lifir enn góðu lífi.
í istað þess að þeysa um hér-
uð með hóp vopnaðra fylgis-
manna og framkvæma hermd-
arverk í hefndarskyni, skipa
nú pólitískir framámenn — eða
liðsoddar — um sig fylgis-
spakri hirð eða jábræðrum,
sem býr tálsnörur, grefur fall-
gryfjur, semur Gróusögur, sam
þykkir óhelgi andstæðingsins,
gerir úlfalda úr mýflugu og
vinnur jafnvel að mannorðs-
þjófnaði, ef á liggur.
Sá, er heiðra vill minningu
sagnaritarans, Snorra Sturlu-
sonar, hann gefi því gaum, „að
sagan endurtekur sig“.
En okkur er ékki nóg að ýfa
harma yfir morðinu í Reyk-
holtskjallaranum, fullir við-
bjóðs á verknaðinum, það er
nefnilega ekki nóg að gráta
hermdarverkin. Það verður að
hefna þeirra.
Hefna? Erum. við ekki að
mæla gegn hatri og hefnd?
Vissulega eigum við ekki að
hefna á sama hátt og Órækja
Snorrason, sem leiddi Klæng
bróður sinn út undir vegg í
fjötrum, meðan sungin var
messa, og lét vinna þar á hon-
um, og ekki skulum við leita
fvrirgefninga misgerðanna á
sama veg og höfðingjar Sturl-
ungaaldarinnar ger.ðu. Eftir
eiðrof, griðrof og mannvíg fóru
þeir á fund hins kaþólska
kirkjuvalds og' fengu aflausn,
þ. e. fvrirgefningu syndanna
fyrir miUigöngu undirsáta páf-
ans í Róm. Slík fyrirgefning
nægir engan veginn. Skrúð-:
mælgi, axlaklapp eða önnur
handaálagning erlendra manna,
jafnvel þó að þeir séu stað-
genglar þjóðhöfðingja — gefur
ekki aflausn fyrir svik við ís-
tenzkan málstað.
Eina færa leiðin til að gjalda
bókmenntir, sína eigin isögu.
Að hún læri að búa sjálfri sér
verkefni. er gefi viðhlítandi
lífsöryggi, minnug þess, að
„■hollt es heima hvat“, að holl-
ur er heimafenginn baggi, en
heylán er dýrt.
UTANSTEFNUR OG ÖRLÖG
Ég minntist áðan á fimm-
menningana. sem fóru á eftir
Snorra niður í kjaílarann, og
hvernig íslenzk hörn og æska
líta á þá i sögunni, en ég minnt
ist ekki á yfirboðara þeirra.
Þeir voru verkfæri „höfðingj-
ans“ Gissurar Þorvaldssonar.
okkar þungu örlagaskuíd er að ’ sem hafði bréf upp á það frá
heiðra og viðhalda íslenzkri norskum þjóðhöfðingja, að
sannfræði eftir boðorði Ara Snorri 'skyldi fara utan á hans
fróða Þorgilssonar, vernda ís-|fund. Snorri hafði skellt við
lenzka menningu,, sem byggð-iþví skollaevrum, og þvi þótti
er á grundvelli þeim, er þeir j réttmætt að láta hann gjalda
lögðu, Ari, Snorri og aðrir fyrir óhlýðnina með lífinu.
sagnaritarar þeirra alda, og
bæta okkar þjóðlega artf að-
eins með því bezta úr menn-
ingu annarra þjóða.
NÚ LIGGUR MIKIÐ VIÐ.
Hverjum,. heilsteyptúm ís-
lendingi finnst miklu varða um
íslenzkt þjóðerni, íslenzka
tungu, sögu og önnur menn-
ingarverðmæti. Og þeir munu,
þegar mikið liggur við, ekki
láta sér nægja orð ein og álykt
anir. En orðin eru íil alls fyrst
og því fögnum við hverri sam
þvkkt um verndun íslenzkrar
menningar, sem gerð er, fögn
um í trausti þess, -að efndir
fylgi orðum, og heitum stuðn-
ingi okkar, því að nú liggur
mikið við.
Við vitum, að spilling sú,
Hver játar nú, að þetta hafi
réttlætt gerðir Gissurar og
hans þjóna?
Enn tíðkast þó utan.stefnur
til skrafs og ráðagerða, er
varða örlög íslonzkrar þjóðar.
Enn eru til menn íslenzkir, er
taka við fyrirmælum handari
við Atlantshaf, Norðursjó eða
Eystrasalt og hella síðan yfir
hirð sína í hæfilegu formi og
skömmtum, heimfærðu í þeim
stíl og anda, sem vitið og get-
an leyfa.
Ef einhver léyfir sér að
, hugsa sjálfstætt og segja það
upp hátt með íslenzkum orð-
um, án þess að bera hugsun
sína og orð undir dóm „diplo-
mata“, hvað skeður þá? Þeir
eru sendir út af örkinm, Símon
Knútur og Árni bevskur vorra
sem þróast í þjóðlifinu fyrir, daga, til þess að koma óþekkt-
aranganum fyrir kattarnef í fé
lagslegu lífi. Þessi síðustu ár
höfum við ,séð ýmsa mæta
menn og konur, þar á meðal
alþingismenn, hörfa í jarðhús
Bréfakassinn:
Dagskrá útvarpsins
MUNDI ekki vera menntun
Brauki í því að hafa meira af
ííslenzkum lögum í útvarpinu?
Annað, sem ég ætla að minnast
g þessu sambandi er symfóni-
íiirnar, sem allur þorri alþýðu
snanna skilur lítið og hafa litla
faýðingu til að auka menntun
pkkar.
Mér finnst, að útvarpið eigi
eð vera okkur til fróðleiks og
skemmtunar; en ekki til leið-
índa. Við eigum að neyta allra
krafta til þess að gera útvarp-
fð sem mest menntandi með
gönduðum fyrirlestrum og fjöi;
ugum kappræðum um guðfæði
leg, söguleg og bókmenntaleg
efni, með góðum, söng og á-
gætum hljóðfæraslætti.
Eins og ykkur er kunnugt
hefur komið til orða að hæfcka
útvarpsgjaldið í 2€0 krónur
vegna þess, að varasjóður þess
hefur farið i rekstúr Þjóðleifc-
hússins. Við hljótum að rnót-
mæla slíku ofbeldi í okkar garð
með því að neita að greiða
gjaldið.
Kær kveðja.
yerkama'ður,. ZJ?2
Yerkalýðu
dæmir ko
en
svo
erlend áhrif, verður hvorki
borguð né bætt með stein-
steyptum vegum að fjallabaki,
nei, ekki einu sinni, bó að þeir
yrðu lagðir í byggð. Af kristn-
un sú og menningarspjöll, sem
stafa frá óhreinum bókmennt-
um og kvikmyndum og frá
spilltu viðskiptalífi, verður
ekki borguð né bætt með'
steinsteyptum vegum að fjalla
baki, nei ekki einu sinni þó
að þeir yrðu lagðir í byggð.
Afkristnun sú og menningar-
spjöll, sem stafa frá óhreinum ..HISTADRUT1 ,
bókmenntum og kvikmyndum heitir verkalýðssamband ísra-
og frá spilltu viðskiptalífi, eiSj hefur nú á aðalfundi sín-
verður ekki bætt með barvið- uiri; sem haldinn var nýlega,
skiptum erlendra manna, nei, tekið skýlausa afstöðu til komm
ekki einu sinni með atvinnu- j úujista og Gyðingaofsókna
bótavinnu þeirri, sem gefur þeirra. Histadrut, sem hefur
gjaldeyristekjur. l nær anan verkalýð landsins
Til hess að re.yna að forða innan vébanda sinna, er auk
frá frekari spjöllum e.n orðið er þess runnið saman við sam-
til þess að vernda okkar gull- vinnuhreyfingu landsins og á
aldararf, til þess að halda uppi vegna þess um þriðjung iðn-
merki íslenzkra vökumanna í fyrirtækja þess.
sjálfst.æðisbaráttunni. verðumj Það var aðalritarinn, Morde
við að beita samstilltum átök- cai Namir, sem vakti máls á
um af skilningi og í samhug. því, hvort Gyðingar þyrftu
Við megum einskis láta ófreist ekki að endurskoða afstöðu
að til þess að skapa íslenzkt sína til kommúnismans eftir
hugarfar, mynda bað andrúms réttarhöldin í Prag og ákær-
loft, er gefur heilbrigða trú á ( urnar gegn Gyðingalæknumuh
landið og þjóðernið. Við meg- í Moskvu. Namir sagði m. a, að
um ekki hætta fyrr en hverj-! e. t. v. stæði mannkynið nú
um einasta íslending finnst frammi fyrir nýjum harmleik
undan þeim Knúti og Árna, og
vituta. að þar vora þeir kúg-
aðir í kiit undir jarðarmen
valdagræðginnar, þar sem svar
izt er i fóstbraðralag með
mvndum bevskrar samábyrgð-
ar um spillinguna og skálað
fyrir mömmudreng ágirndar-
innar — gu.Hkálí: num.
En orð Kallgríms Pétursson-
ar verða ekki sniðgengin:
,,Hvað höfðingjar-air hafast: að,
hinir ætla sér le'rfist bað“. Og
ósiðirnir gegnsýra smám sam-
an allt þjóðlífið í. gegn. VIS
vitum. að það er mannlegur
breyskieikí. ,Og af því að við
vitum það. ber okkur að reyna
að byrgja brunninn áður en öll
börnin eru dottin ofan í hann.
Það getum við, ef við viljum
nota það afl. sem fólgið er i
félagslegum samtökum fólks-
ins, þeim, sem stjórnast af ein-
lægum óspilltum vilja til góðr,
árangurs, þeim, sem hafa hug-
sjónir að bakgrunni og undir-
stöðu og afneita ekki- kristnum
siðgæðiskenníngum.
STÖNDUM TRÚLEGA Á
VERÐI.
Við þurfum sjálf að nenna
að hugsa. skólar og kirkia éiga
að vera hjálpartæki fólksins,
verndarar einstaklingsþrosk-
ans og þjóðlegra verðmæta, e.n
forðast sem mest má verða þær
starfs- og kennsluaðferðir, sem
móta einstaklinginn í trektar-
eða skjóðuMki, sem g’leypir
það, sem I er látið, en skilar
ómeltu aftur því, sém til skila
kemur.
Átthagatfélögin eiga hér og
sitt verkefni og sína. framtíð.
íþróttavellir héraðanna eiga
að bvggjast fyrir í&tenzkt fólk.
Skógrækt er hugsuð sem menm
ingar- og nytjastarf fyrir. ó-
borna íslenzka kynslóð.
Stoltir hafa íslendingar löng
um þótt á ýmsa lund, þó að
kunnugt sé um skrípafoyndir
af því stolti. Metnaður okkar á
að vera heilbrigt íslenzkt þjoð
arstolt. Gleymum því ekki, að
við eigum helgan menningar-
arf, við varðveitum enn þá lif
andi fornnorræna tungu, en
munum það. hve litlu munaði,
að þessi tunga vrði afskræfnd,
eins og hún varð meðal frænd
fFrh s 7 síðu >
Israels fo
únisfa

skömm að eftiröpun annar-
legra, erlendra láthragða, hvort
sem það er í klæðaburði, mál-
fari eða umgengnisvenjum.
Skilyrði þess, áð svo fari,
eru þau: Að þjóðin læri að lesa
og skilja sína eigin tungu og
í sögunni, þar sem allar skugga
legustu ofsóknaraðferðir m’ð-
alda væru endurteknar. Sam-
þykkt var ályktun um mál
þetta með 27. atkv. gegn 1
(kommúnistatkvæði), en 8 full
trúar* sem eru meðlimir Mas
am flokksins, sátu hjá. í álykt
uninni er svo að orði kveðið,
að kommúnistar ísraels komi
fram með stefnu sinni og á-
róðri í ræðu og riti, sem and
stæðingar Gyðingaþjóðarinnar
og landráðamenn, þar eð þeir
þjóni hagsmunum erlends stór
veldis. Flokkurinn ógnar þann
ig tilvern Israelsríkis og allror
Gyðingaþjóðarinnar. Er því
ritara satabandsins lagt á herð
ar að taka til gagngerðrar at-
hugunar að eyða öU.um ábrií-
um kommúnista í Histadrat
sjálfu og öllum stofnunum því
viðkomandi. Skal hann síðan
teggja tillögur sínar varðandi
betta vandamál fyrir aukaþing,
sem bráðlega verður haldið á
aðalskrifstofu Histadrut.
> Einn þingmanna á þingi ísra
els hefur hreyft því að banna
ætti kommúnistaflokkinn með
lögum. Ekki er talið, að horfið
muni verða að því ráði, þar
sem kommúnistar mega heita
þar áhrifalausir: Hafa aðeina
5 þingnaenc af 150.