Tíminn - 10.07.1964, Blaðsíða 6

I
Alkunn er sú saga að útlendingartelji að á íslandi búi Eskimóar, sem
hafist við í snjóhúsum og lifi á kjöti bjarndýra, sem gangi hér út um hag-
ann. Og margur gestur á fyrri tíð fór héðan og skrifaði þannig um ís-
land og íslenzkt fólk að okkur sveið. Margir mætir menn hafa á öllum
tímum orðið til að mótmæla verstu kórvillunum um ísland og íslenzkt
fólk, en samt sem áður hafa villurnar orðið lífseigar. Erfiðast hefur þó
orðið um leiðréttingu, þar sem slíkar villur hafa komizt í kennslubækur,
runnar frá tröllasögum hinna fyrri gésta vorra.
Slíkt hefur alltaf sært okkur, og særir sjálfsagt allar þjóðir sem fyrir því verða,
að fjallað sé um þær eftir vafasömum heimildum. En nú eru horfur á því að þetta sé
liðin tíð. f þvi efni njótum við góðs af alþjóðlegu samstarfi, þar sem við erum fullgild-
ir meðlimir. Þessa dagana stendur hér í Reykjavík ráðstefna um endurskoðun
kennslubóka í landafræði. Ráðstefnan er haldin á vegum menntamálaráðuneytisins
fyrlr forgöngu Evrópuráðsins. Tíminn fann nokkra þátttakendur í ráðstefnunni að
máli í gær, og eftir þeim upplýsingum að dæma, sem þeir veittu okkur, má víst teljast
að Eskimóa, snjóhúsa og bjarndýraáts-orðið muni verða rekið af okkur með öllu á
næstu þremur til fjórum árum, vegna þeirra upplýsinga, sem komið hafa fram um ís-
kmd á þessari ráðstefnu sem margir höfundar kennslubóka í landafræði sitja.
Þessir höfundar eru frá ýms
um Iöndum, og það sem þeir
hafa aö segja okkur um ís-
land ár nútækum kennslubók
um í landafræði, er ekki mest
það, að talað sé um ísland á
villandi hátt, heldur hitt, að
þar er yfirleitt alls ekki minnzt
á landið eða þjóðina, nema þá
í einni línu eða svo. Þó eru á
þessu undantekningar, og jafn
vel birt ein síða um landið,
eins og í kennslubók, sem not-
uð er í Tyrklandi. Við hittum
snöggvast dr. Sigurð Þórarins
son, á ráðstefnunni í Háskólan
um í gær, og höfðum á orði
við hann. að nú væri kominn
hingað sá liðssafnaður, sem
endanlega ræki af okkur Eski-
móann Sigurður hló við, og
sagði að ckkur væri margt vel
gert í erlendum bkum, og að
fstundum væri of mikið gert
úr missögnum uin okkur. Síð
an kocn hann n,eð ítalskt skóla
atlas fkortabók) of sýndi okk
ur á opnu, þar seir- voru mynd
ir af lulltrúum aðalkynstofna
mannkynsins, að þar var ís-
lenzk stúlka fulltrúi hvíta kyn-
st'jfnsins. Þsrf því ekki að
fara í grafgötur með hverju
ítallr trúa okkur.
Á landafræðiráðstefnunni í
Háskólarium eru fjörutíu full-
trúar frá átján ríkjum. sem
eiga aðild að Ezrópuráðinu eða
menningarsáttmála þess, og
þremur alþjóðastofnunum.
Sérfræðifulltrúar okkar á þess
ari ráðstefnu eru þeir Guð-
mundur Þorláksson, magister
og dr. Sigurður Þórarinsson
Ráðstefnan er sú fjórða í röð
inni sinnar tegundar, sem Evr
ópuráðið gengst fyrir og fjallar
uim Norður-Evrópu, þ. e. a. s
Danmörku. Finnland, Svíþjóð.
Noreg, Færeyjar og ísland. Þeg
ar við spyrjum hvað hafi orð
ið af Grænlaridi á þessu þingi
fáum við það svar, að land
fræðilega séð teljist Grænland
til Vesturheims. Niðurstöður
af þessari ráðstefnu verða gefn
ar út af Evrópuráðinu, og
sendar þeim aðilum er sjá um
útgáfu og skrifa námsbækur í
landafræði. Þessar bækur er
alltaf verið að endurprenta, og
ný vitneskja og leiðréttingar
verða því komnar á prent í
þessum kennslubókum innan
skamms' tímá. Ráðstefná þessi
hefur sérstaka þýðingu fyrir
fsláhd. seifi'eins öfe' fýýr"átigir
hefur verið að litlu getið í
námsbókum fjölmargra landa.
Nú ættu að liggja fyrir næg-
ar upplýsingar um ísland
handa þeim sem semja kennslu
bækur, færðar á vinnuborðið til
þeirra fyrir tilstilli Evrópuráðs
ins Og í heild er hér um
stórmerkt fyrirtæki að ræða,
þar sem beztu menn þessarar
greinar uppfræðslunnar leggj-
ast á eitt með að hafa það er
sannara reynist
—o—
Fyrst hittum við að cnáli
Gerhard Neumann, forstjóra
deildar skólamála i Evrópuráð
Neuman
inu. Neumann er mjög aluð
legur maður, flugmælskur og
kann svör við öllum spurning
um varðandi starfsemi Evrópu
ráðsins á vettvangi skólamála
Lokið er endurskoðun á sögu
Evrópu, sem Evrópuráðið(,,
gekkst fyrir með líkum hætti
og nú er gert i landafræði.
Sagði Neumann, að saga Evr-
ópu hefði verið rædd á fimm
þingum, að niðurgjaðan hefði
síðan komið út í bók á vegum
Evrópuráðsins. Þing þessi voru
háð á árunum 1953—1958.
Hvað sögu Evrópu snerti átti
sér þar stað samskonar starf
við leiðréttingu og samræmingu
og nú,- handa söguhöfundum að
hafa til hliðsjónar
Neumann tjáði okkur, að
þegar hefðu verið haldnar
þrjár ráðstefnur um endur-
skoðun kennslubóka í landa-
fræði Evrópu, þar sem tekin
hefðu verið ti! meðferðar svæð
in, Mið-Evrópa, Suður-Evrópa
og Vestur-Evrópa Hér er svo
verið að fjalla um Norður-
Evrópu, og líka hefur Austur-
Evrópu borið á góma. Ráð-
stefnan um Mið-Evrópu var
haldin í Goslar í Þýzkalandi.
ráðstefnan um Suður-Evrópu í
Teneriff á Kanaríeyjum og
um Vestui-Evrópu var fjallað
í Dyfíinni a trlandi Síðasta og
fimmta ráðstefnan verður svo
á Sardiníu að ári og verður
hún sýnu fámennari en þær
sem áður hafa verið háðar
enda aðeins um niðurstöður að
fjalla. áður en Evrópuráðið gef
ur út bókaflokk sinn „Landa
fræði — Kennsla og kennslu
bækur“
— Hvað um söguna, mr. Neu
mann. — Hvað fóru þið langt
aftur?
— Við byriuðurn þar. sem á
hrifa Grikkja og Rómverja fór.
að gæta á sögu Evrópu — frá
Karlamagnúsi til vorra dasa
— Og tilgangurinn?
— f fyrsta lagi sá. segir Neu
niann. — að leiðrétta mistök
eða mistúlkun og í öðru lagi
sá að efla nánarí samvinnu
milli Evrópulandanna, svo þau
færist ekki frá hvert öðru held
ur nær og skapa þannig evr-
ópska samvizku.
Þessa starfs hefur þegar gætt
í kennslubókum, þótt það
kunni stundum að dragast á
langinn að koma við lagfæring
um, m. a. vegna þess að útgef-
endur hafa tilhneingu til að
gefa út kennslubækur án breyt
inga. En síðastliðin tíu ár hafa
kennslubókahöfundar stöðugt
verið að læra eitthvað um við
horf höfunda annarra landa.
Því hafa þessar ráðstefnur feng
ið áorkað. Með þessu hefur
dregið úr hlutdrægnisleguim til
finningahita runnum af þjóð-
legum rótum og málin hafa þró
azt í áttina til virðingar og
áhuga fyrir öðrum þjóðum.
— Hvað nær söguskoðunin
langt inn í nútíðina?
— Um allra nýjustu sögu
Evrópu gilda dálítið persónu-
leg viðhorf, og enn er ekki lið
inn rrægilega langur tími til
að hægt sé að fjalla um hana
á vísindalegan hátt
— Hvað um útgáfustarfsemi
vkkar?
— Við gefum að sjálfsögðu
,út.bjskurj;n>eð niðurstöðum af
þcirn táðstefnum, sem við göng
>mst tyrir. Þá höfum við gefið
út brjár bækur með sérlegu
efni til aðstoðar kennurum. Við
ætlum að gefa út tuttugu og
f;ógur kort yfir Evrópu, sem
ckki finnast í Atlas-kortum.
Hér er um að ræða lífshátta
og tæknikort, eins og t. d. kort
yfir flugleiðir og vatnaleiðir á
meginlandinu, rafmagn og raf
magnslagnir og járnbrautir,
svo eitthvað sé nefnt. Þá er í
ráði að búa út bók um Evrópu
í myndum með landafræði-
kennslu fyrir augum, þar sem
hvert land sendir inn sínar eig
in m.vndir. og síðan mun fylg.ia
bók, þar sem hvert land sendir
inn lýsingu af sjálfu sér.
— Og nú er ísland sem sagt
að komast í landabréfið?
' — Já, nú er ráðstefna okkar
hér. Það verður landinu von-
andi til góðs Hér sitja margir
höfundar kennslubóka. Þetta er
fyrsta heimsókn mín hingað og
mér þykir gott að vera Wér. En
þetta er ekki i fyrsta sinn, sem
óg kemst i kynni við ísland,
segir Neumann. — Eg lærði í
Kiel, og þá var íslendingur við
skólann þar Og fyrsti fyrir-
lesturinn. sem ég hlustaði á í
skólanum var um ferð á hest-
um á tslandi. Síðan hef ég
víða verið Um tíma var ég í
Ástralíu og konan mín er það
an Siðastliðin tvö ár hef ég
unnið hjá Evrópuráðinu í
Strassborg en í tíu ár þar á
undar^ veltti ég forstöðu stofn
ur í Þýzkaiandi sem sá um
'cenno-askipt) og önnur menn
>ngarskipti vi? aðrar þjóðir
Ep tel m-2 mæla fyrir munn
tilra hór á ráðstefnunni þec
ar eg seei a? svo er fvrir að
vilrka mjnnrarr'aia.aðherra os
öðrum. a? hé, hefur okkur
liðið fins of -nð værum heima
prófessor East
hiá okkur Og þótt vindurinn
geti stundum verið napur, eig
um viþ mikilli mannlegri hlýju
að mæta hér. Og þessi ráð-
steína er mjög vel heppnuð.
Prófessor W. G. East er
einn af þremur fulltrúum Eng
lands ° landafræðiráðstefnunni.
Hann er hár vexti og fyrirmann
legur, mjög enskur í útliti og
hefur sérstæða enska kímni-
gáfu. Við hitturn hann í gær
kvöldi úti á Hótel Sögu, þar
sem hann býr á meðan ráð-
stefnan stendur yfir.
— Hafið þér verið á öllum
landafræðiráðstefnum Evrópu
ráðsins, prófessor East?
— Já, og^ ég held mér sé
óhætt að segja, að þær hafa
unnið mikið og þarft verk. Að
vísu þurfum við ekki að
breyta svo miklu í okkar
kennslubókum í Englandi, en
þessar ráðstefnur eru vísir að
samstarfi, sem áreiðanlega á
eftir að verða mjög mikilvægt.
— Þér skrifið kennslubækur
í landafræði?
— Já. aðallega um Evrópu.
Annars eru svo margar útgáf-
ur af landafræðikennslubókum
í Englandi og það er skóla-
stjórans að velja hvaða bækur
eru kenndar í skólunum. Eg
hef orðið var við það hér á
ráðstefnunni, að í mörgum
löndum er aðeins ein gerð
landafræðikennslubóka. Þá
þróun tel ég mjög varhuga-
verða.
— Búizt þér við að breyta
miklu f yðar bókum?
— Nei, ekki miklu, en ég fer
auðvitað yfir þær með hliðsjón
af niðurstöðum þessarar ráð-
stefnu, þegar þær verða gefn
ar út n est. Þær eru altaf end-
urprentaðar öðru hverju.
— Eftir komu yðar til ís-
lanrlf haldið þér þá. að þér
hafið miklu að breyta i þeim
kafla i kennslubókinni?
- Nei. ætli það. ég fer auð
vitiýð vfir það og br.eyti því.
sem breyta þarf. Það er ein
málso’pin Annarr þekkja all-
ir Englendingar ísland vel.
bæð: út af fiskinum og svo af
lægðinui sem alltaf er yfir- fs
lanci’ á > eðurkortum sjónvarps
ins < d t>a? virðjpi alltaf koma
kalt veður norðan frá íslandi
Satt að segja varð ég undr-
andi á því. hve veðrið er gott
hérna Það er eitthvað svo
hei:næmt Svo °r annað sem
byrfti að koma inn i kennslu
bækur um ísland og það er
6
T í M I N N, föstudagur 10 júli 1964.