Alþýðublaðið - 15.07.1953, Blaðsíða 4

I
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MiSvikudagurinn 15. júlí 15553
Lúðrablásfur og lífill sigur
ÞE3B, SEM EEIÐ ATTU
im Austurstræti aðfaranótt
jsess 29. júní, jbegar verift var
að tilkynna kosningaúrslit í
kaupstöðunum, segja, að þá
hafi íhaldsmenn iátið blása í
Mðra af þaki morgunblaðs-
hússíns í hvert skipti sem nýj-
ar kosningatölur voru birtar.
Þeir kunnu sér sem sé ekki
læti yfir sigrunum á Isafirði
©g Hafnarfirði. Og vissulega
horf umst við Alþýðuflokks-
ímenn í augu við þá staðreynd,
að það voru þung áföll sem |
Alþýðuflokkurinn. varð fyrir
■ með kosningaúrslitunum í
þessum tveimur „rauðu
bæjum“. — Og við biðjum
shaldsmenn að njóta þeirra,
eins og þeir eru fengnir.
Miðað við kosningarnar
1949 hafði Alþýðuflokkurinn
t. d. tapað þrjátíu og fjórum
aíkvæðum á ísafirði, en fimm- J
tsu atkvæðum miðað við úrslit (
aukakosningarimnar síðastliðið (
sumar. (644 atkvæði þá, en
514 atkvæði nú). En af þessu
leiddi, að íhaldið vann ísa-
ffjörð eftir meira en aldarfjórð-
ungs árangurslausa viðleitni,
off það var ástæðan til þess að
Mðrar voru þeyttir.
Næsta dag var íhaldið enn-
þá mjög gleitt og kampakátt,
en þó voru básúnur ekki
lengur þeyttar eða humbur
barðar. Og þegar kosningaúr-
slit í landinu höfðu verið gerð
upp, var íhaldið fyllilega orS-
ið viðmælanlegt. Það hafði að
vísu bætt við sig tveimur þing-
mönnum, fengið 21 í stað 19
áður, en af heildaratkvæða-
magninu í landinu hafði það
wú aðeins 37,13% móti 39,5%,
sem það hafði fyrir kosning-
arnar.
Eft?r alit saman böfðti þá
hlutfallslega færri kjósendur
aðhyllst stefnu Sjálfstæðis-
ffokksins í þessum seinustu
kosningum, en nokkru sinní
áður seinustu 30 árin. I»«
Vekur bað fnrðu tnanna. að
tap Sjálfstæðisflokksins skyidi
ekki verða miklu stórfelldara,
þegar lifíð er á bá staðreynd.
að á seinasta kjörtímabili hafði
fhaldið átt höfuðhlutdeild í að
gera sparifé landsmanna að
enaru með gengislæfekun og
gialdeyrisbraski — að leggja
íðnaðinn í landinu í rústir og
leiða atvinnuleysi og örbirgð
yfir fjölda alþýðuheimila með
atvinnuleysi og skefjalausri
dýrtíð.
En skýrmgin á því, að hrun
IhaMsins í þessum kosningum
varð ekki eins stórfellt og
efni stúðu til málefnislega —
var einfakllega sú, að fjár-
snagni hefur aldrei verið beitt
eins skefjalaust og fhaldið
gerði í hessum kasning'jm. Er
talið. að milljónafúlgum hafi
verið varið úr kosningasjóði
íhaldsins, til þess að vinna
hau kjördæmi. sem mest
áherzla var lögð á, og ti! að
fyrirbyggjá fylgistap í öðrum,
og þá sérstaklega í sjálfri
Beykjavík.. Telja kunnugir, að
Mlarnir einir sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hafði á leigu í
Keykjavík á kjördegi hafi
kostað mörg hundruð þúsund
krónur.
En þrátt fyrir ofurmagn
fjármagnsins tapaði Sjálf-
stæðisflokkurinn 045 atkvæð-
um í Reykjavík, tn Alþýðu-
flokkurinn bætti þar við sig
516 atkvæðum. Háðir höfðu
þeir þó líka aðstöðu að því
Ieyti, að klofningsflokkar
reyndu að skerða fylgi þeirra
eftir ýtrustu getu.
Og þegar borinn er saman
styrkleiki stjómmálaflokkanna
fyrir og eftir kosningamar, er
niðurstaðan þessi, að Aiþýðu-
flokkurínn hélt þingmanna-
tölu sinni og bætti við sig 403
atkvæðum. Að Sjálfstæðis-
flokkurinn bætti víð sig
tveimur þingmönnum, en ekki
nema 93 atkvæðum. Að Fram-
sóknarflokkurinn tapaði
tveimur þingmönnum, og 797
atkvæðiun. Og að Sósíaiista-
flokkur.inn tapaði tveimur
þingmönnum og 1629 atkvæð-
um,
Niðurstaðan er því sú, að
kommúnistar og framsókn
tapa í kosningunum, Alþýðu-
flokkurinn heldur velli og fær
mesta atkvæðaaukningu. e«
Sjálfstæðisflokkurinn bætir
við sig þingmönnum, þrátt
fyrir minni fylgisaukningu en
Aíþýðuflokksins.
í»á er það líka staðreynd, að
ef Sjálfstæðisflokkurinn hefði
jafn marga kjósendur að baki
hverjum þingmanni sínum og
Ai þýðu f lokkuri n n hefur, þá
ætti han.n ekki að hafa nema
14 þingmenn á. Alþingí. Eða
itieð öðrum orðum 7 jbmg-
raönnum færra.
Á sama hátt er hað augljóst
mál, að AlþýSuflokkurinn
ætti að hafa 12 þingmenm,
miðað við atkvæðamagn það,
sem hann fékk, ef hami nyti
jafnréttis við Framsófcnar-
flokkinn.
Þegar A^þýðuflokkurinn
þannig hefur aðeins 6 menn á
þingi, þá er það einungis byggt
á hróplegu ranglæti kosninga-
laga, og þýðir raunverulega
það að verkamerm á fslandi
hafa látið meira en Iiálfan kosn-
ingarétt á því herrans ári 1953.
— En hvenær skyldi ást og
virðing íhaídsins fyrir lýðræð-
inu bírtast í því að ráða bót
á slíku ranglæti. — Þegar sú
stund rcnmir upp, væri næsta
nokkur ásíæða til að blása í
Iúðra og berja bumbur.
iimririinrmiiiimtitiiiffiiitii
Bíða drottningarinnar.
Milljónir manna söfnuðust saman á götum Lundúna
daginn sem Elísabet drottning var krýnd með hátíð
legri athöfn. Mannfjöldinn byrjaði meira að segja að safnagt saman nóttina fyrir krýningardag
inn og vakti nóttina af. Hér á myndinni sést mu’.mhafið fyrir után konungshöllina, Bucking
ham. Palace, að morgni krýningardagsins. Tugþúsundirnar bíða þess, að drottningin leggi af
stað að 'heiman. ásamt föruneyti sínu.
Hver er
?
snyrilvörur
haía á fáum árrna
tmnið sér lýðhyJli
nm land állt.
* uvjixiKk »h * »Mit»tamasms.iíiímB
FYRIR NOKKRU var kirkju
deild þjóðminjasafnsins opnuðj
almenningi. ÞaS er einn áfang;
inn í því merkilega starfi aðj
flytja safnið og endurskipu- j
leggja. Safngestir, útlendir og(
innlendir, eru nú mun fleiri en;
áður var, og ber mjög að fagna1
því, að safnið hefur loksins
fengið viðunandi samastað.
Þjóðminjasafnið er einn af
helgidómum íslenzkrar menn-
ingar og sögu. i
Alþýðublaðið viil í tilefni
þessa merkisatburðar kynna les
endum sínum hinn unga og á-
hugasama forstöðumann safns
ins, Kristján Eldjárn þjóð-
minjavörð. |
ÆTT OG NÁMSFERILL.
Kxistján Eldjárn er Svarf-
dælingur að ætt og uppruna,
fæddist að Tjörn í Svarfaðardal
6. deæmfber 1916, sonur hjón- .
anna Þórarins Kristjánssonar
Eldjárns, bónda þar og hrepp-
stjóra, og konu hans, Sigrún-
ar Sigurhj artardóttur frá Urð-
um. Kristján hóf nám við
Menntaskólann á AJcureyri
1931 og lauk þaðan stúdents-
ptrófi vorið 1936. Nsesta haust
sigldi hann til Kaupmannáhafn
ax og las íornleifafræði við
háskólann þar til 1939. Krist-
ján kenndi við Menntaskóían n
á Akureyri veturna 1939-1941,1
en haustið 1941 settist hann í
norrænudeild Háslcóla íslands
og valdi sögu að aðalnáms-
grein. Hann lauk meistaraprófi
vorið 1944. Vorið 1945 var
hann ráðinn aðstoðarmaður í
þjóðminjasafninu, c-n skipaður
þjóðminjaivörður 1. desember
1947, er Matthías Þórðarson léit
af því starfi fyrir aldurs sakir.
Kristján Eldjárn er kvæntur
Halldóru Kristínu Ingólfsdótt
ur frá ísafirði. Þau eiga tvö
börn, sstúlku og dreng.
FORNLEIFARANNSÓKNIK.
Kristján Eldjárn tók þátt í
dönskum rannsóknarleiðangri
til íslendingabyggða í Græn-
landi sumarið 1937 og forn-
leifarannsóknunum í Þjórsár-
dal 1939. Hann hefur gert
marga fornleifagrefti undan-
hefur ort margar hnyttnar
lausavísur að ísianzkum sið.
Kristján er fjölfróður um ís-
lenzkar bókmenntir, fornar og
rjýjar, vandiátur en frjái-s-
lyndur og vel að sér um aðrar
iistgreinar. Hann er hrókur
alls fagnaðar, fjölhæfur, yíð-.
lesinn og skemmtilegur og fús
. að deila geði við samferðar-
menn.
i
FLUTNINQUR SAFNSINS.
| Það féll í hlut Kristjáns El.d-
jáms að flytia þjóðminjasáfiir
ið úr Saínahúsinu við Hverfis
götu, þar sem það var til I|úsa
um íjörutíu ára sikeið, í nýju
þjóðminjasafnsbygginguna, ■ en
hun getur rneð sanni kallazt
morgungjöf hins endurrei si.a
íslenzka lýðveldis, þó að sú
merkissaga verði hér ekki rak
in. Krístján hefur unnið- að
þessu verki ásamt aðstoðar-
mönnum sínum í tvö ár. og er
því nú langt komið. Þetta er
íarin ár, meðai annars að Eerg vándasamt starf og ábyrgðar-
Kristján Ekljárn.
þór-sihvoli 1951.
SNJALL RITHOFUNDUR.
mikið, því að safninu verður
naumast breytt í aðalatriðum
næstu mannsaldra og býr sjálf
sagt lengi að fyrstu gerð. Krist
ján hefur leyst þessa þraut á-
gætlega af hendi, r,vo að vakið
hefur athygli dómbærra ú.t-
Kristján hefur ritað mikið
um íslenzka fornleifafræði í
Árbók fornleifafélagsins, en
hann hefur verið ritstjóri henn „ . ..
..v ,, •* lendmga. Ber þjoommjasaimð
ar saðan 1948, svo og nokkuð J ,
glÖggan svip þess, að því hef-
ur verið búinn samastaður af
aiúð, hugkvæmni o.g smekkr
vísi.
i erlend. tímarit. Hann hefur
enn íremur flutt útvarpsfyrir-
lestfa um sama efni og er með-
ai vinsælustu útvarpsmanna
okkar, bæði sem fyririesari og bIERkASTA VERKEFNIÐ.
upplesari. Haustið 1948 kom út
eftir Kristján Eldjárn bókin
.Gengið á reka“. Hún flytur
Enn er margt ógert varðandi
fyrirkomulag og tilhögun þjóð
tólf fornleifaþætti. Bókin hlaut Jm.njasafnsijis Merkasta verk-
miklar vinsældir og ágæta eínlð er skipulag og fragangur
dóma, enda skar hún úr um atvmnudeildannnar, en hun
bað, að Kristján er óvenjulega að syna þroun
snjal rithöfundur. í mörgum “lenzfaar ^barattu a sjo og
þessum þáttum eru fornminjar andl' Standa v°™ t:1Þess> að
þvi verki verði lokið mnan
settar í samband við sögulegar
persónur og atburði. Þeir ein-
kennast af hugkvæmni, frá-
sagnargleði og stílsnilld. Mun
flestra manna mál, að Kristján
Eldiárn sé í tölu snjöllustu rit
gerðahöfunda okkar, og fáir
kunna bonurn betur að rita um
fræðjleg efni við alþýðu tiæfi.
Krisíján samdi skýringar við
útgáfu Jóns Jóhannessonar,
Magnúsar Finnibögasonar ög
K.ristjáns Eldjáirns ,af Sturl-
ungu. Þá hefur Kristján gert
ágæta þýðingu á Draumkvæð-
inu, en hún birtist í afmælis-
ritinu „Á góðu dægri“. Hann
skamrns, þó að seinunnið sé og
ærið vandasamt. Opnun at-
vinnudeiMarinnar mun þykja
miklum tíðindum sæta á sín-
um tíma.
ÞANGA.Ð GOTT AÐ KOMA.
íslendingar eru mikil sögu-
þjóð, og ber margt til. Þess
vegna gefur að skilja, að þjóð-
minjasafnið nióti almennra vin
sælda rneðal íslendinga, því að
þar er tvímælalaúst um að
ræða einn af helgidómum ís-
lenzkrar sögu og íslenzkra
fræða. Nú loksins hefur því
er ,og..skemmtilága liagorðux,og.,. .....S'ramJaald 7. siSi.
thgef&ndi; Alþýðuílokkurinn. Ritstjórf og ábyrgðarmaður:
Hannlbai Valdimaxsson. Meðritstjóri: Helgi Sæmimd*«on.
Frétta*tjórl: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftur Guð-
mundsson og Pálii Beck. Auglýsingastjóri: Emma Mölier.
Kftetjómarsímax: 4901 og 4902. Auglýsingasími: 4906. Af-
gneiCslusimi: 4900. Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8.
Áskriffcarverð kir. 15,00 á mán. í lausasöhx kr. 1,00