Alþýðublaðið - 06.08.1953, Qupperneq 7

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
i
Féiagslíf
Ferðafélag
Islands
fer ívær IV2 dags
ferðir um næslu.
helgi. Aðra um
sögustaði Njálu. Ekið að Berg
þórs'hvoli að Hlíðarenda Múla
koti gist þar. Farið að Keldum
og ef til vill í Þykkvabæ. Hin
ferðin er. í Landmannalaugar.
Ekið f Landmannalaugar og
gist þar í sælu.húsi félagsins
þar. Á sunnudagsmorgun geng
ið á Bláhnúk og fleiri s'taði
Lagt af stað í báðar ferðirnar á
laugardag kl. 2 frá Austurvelli.
Upplýsingar í. skrifstofu félags
ins, Túngötu, 5.
Ferðafélag íslands
fer 4 daga skemmtiferð áust
ur á Síðu og Fljótshverfi laug
ardaginn 8. ágúst. Ekið austu.r
að Kirkjubæjarklaustri og ferð
ast um endilanga Vestur-
Skaftafellssýslu, alla leið aust
u,r að Lómagnúpi. Skoðaðir
verða allir merkustu staðir á
þeirri leið. Á heimleið komið
við í Fljótshlíðina. Upplýsing
ar í skrifstofu félagsins, Tún
götu 5. Farmiðar séu teknir fyr
ir kl. 12 á föstudag.
Farfuglar. — Ferðamenn.
Um næstu, helgi eru ráðgerð
ar 2 ferðir. Gönguferð um Ling
dalsheiði. Ekið verður að Laug
arvatni á laugardagfnn. Á
sunnudaginn verðu.r gengið yf
ir Lingdalsheiði til Þingvalla
og ekið þaðan til Reykjavíkur.
Ferð í Landmannalaugar og
Landmannahellir.
Ferdðr Ferðaskrífslof-
unnsr um heigina
FERDASKRIESTOFAN efn-
ir til eftirtaiinna ferða. urn
næstu helgi:
2gja daga ferðir:
1) Gullföss — Hvítárvatn —
Kerlingarfjöll. Lagt af stað á
laugardag kl. 14.
2) Þórsmörk. Lagt af stað kl.
13.30 á laugardag..
3) 9 daga férð Páls Arasonar
um Fjallabaksveg. Viðkomu-
staðir: . Landmannalaugar —
Jökuldalir — Eldgjá —- Há-
nýpufit —- Kirkjubæjarklaust-
ur.
1 dags ferðir:
4) Geysir — GuUfoss — Brú
arhlöð — tlreppar. Lagt ai
stað kl. 9 á sunnudag.
5) Krýsuvík •—• Strandar-
\kirkja — Þingvellir. Lagt af
jktað kl. 13.30' á sunnudag.
6) Þingvellir —• Kaldidalur
—• Reykholt — Hreðavatn —•
Hvanneyri — Hvalfjörður.
Lagt af s.tað kl. 9 á sunnudag.
AUar nánari upplýsingar gef
ur Ferðaskrifstofan.
Framhald af 4. síðu.
Valdimarsson fluttum svo-
hljóðandi breytingartillögu við
bingsályktunartillöguna um, að
Islendingar gerðust aðilar að
bandalaginu:
„Aftan við tiliögugreirina
bætist: enda verði viöurkennt
af öllum samningsaðilum pem
samningsatriði sú sérstaða Is-
land‘3, að það geti aldrei sagt
öðrum þjóðum stríð á hendur
né háð styrjöld, þar eð þjóðin
sé vopnlau's og ætli sér ekki að
hervæðast.
Enn fremur lýsir albingi yf-
ir því, að ó'skað verði endur-
skoðunar á Kefiavíkursamn-
ingnum strax og ákvæði hans
leyfa eða fyrr, ef samkomulag.
næst um það, og þeirri skipan
komið á rekstur flugvallarins
með uppsögn samrnngsins eða
án þess, að reksturinn verði að
öllu leyti í höndurn íslendinga,
en samið verði við þær þjóðir,
sem völilinn nota, nm greiðslu
kostnaðar við rekstur hans.“
Lýstum við því yfir, að yrði
þessi tillaga felld, mundurn við
greiða atkvæði gegn tillögunni
um aðildina. Hún var falld, og
greid.dum við því atkvæði gegn
þingsályktunartillögunni. Það
gerði einnig Páll Zóphóníasson,
sem vísaði til þess, að tillaga
um þjóðaratkvæðagreiðslu
hsfði verið felld og enn frem-
ur tillaga okkar Hannibals.
Hermann Jónasson og Skúli
Guðmundsson greiddu ekki- at
kvæði. Kvaðát Hennann með
því neita að taka ábyrgð á
samningnum og móimæla því,
að engu hefði fengizt þokað til
a.ð nálgast sjónarmið þeirra,
sem óánægðir væru með samn
inginn eins og hann væri.
AFLEIÐINGAR AÖILDAR
AÐ ATLANTSHAFS-
SAMNINGNUM
Með skilyrðislausri aðild að
Atlantshafsbandalaginu var
stigið mjög örlagaríkt spor.
Bandalagið var að vísu fyrst og
fremst samstöðuyfirlýsing. Það.
lagði aðildarríkj.unum litlar
beinar réttarskyldur á herð-
ar. Sjálfsákvörðunarrétturinn
þkyldi eftir sem áður tryggður.
En siðferðilega hlaut aðiid
að bandalaginu að vera bind
andi á ýmsan liátt. Þessi
samningsgerð var talin
marka tímamót í heims-
stjórnmálunnm og gerði það.
Það hefði hún auðvitað ekki
getað gert, ef hún liefði ekki
haft í för mcð sér gagnkvæm
ar skuldbindingar, þótt ekk;
hefðu þær venjulega laga-
manns i
BARÐSTFÆNDINGA
FÉLAGIB í Reykjavík efndi á
sunnudaginn var til sumarhá
tíðar að Bjarkarlundi í Reyk
hólasveit, eins og venja þess
hefur verið þennan dag undan
farin ár.
Um 600 manns munu hafa
verið saman komin að Bjarka
lundi,.,og voru þar engar óeirð
ir, ekki einu sinni, að tveir
menn sæjust taka saman í hálf
kæringi. Þar voru þó engir lög
regluþjónar.
Evrópuríkin gátu t. d. auðvit-
að eklti gert hvort tveggja, að
telja samninginn ekki leggja
sér neinar skyldur á herðar, en
segja gildi hanis jafnframt fólg
ið í því. að Bandaríkin væru
skuldbundin til þass að ko.ma
þegar í stað til hjálpar, ef á
eitthvert Evrópuríkjanna yrði
ráðizt. Hið athyglisverðasta
við samninginn var fyrst og
fremst það, að með honum
hurfu Bandaríkin írá þeirri
hefðbundnu stefnu sinni að
takast ekki á hendur hernaðar-
legar skuldbindingar gagnvart
Evrópuríkjum á friðartímum.
Kostur hans fyrir stórveldin í
Evrópu var einmitt fólginn í
þessu. En í staðinn urðu Ev-
rópuríkin að láta Bandaríkjun
um í té þá aðstöðu í Evrópu,
sem nauðsvnleg væri talin til
þess að þau gætu rækt þessa
skyldu sína, og leggja sjálf
sanngjarnan hlut af mörkum
til hinna sameiginlegu land-
varna.
íslendingar hlutu að gera sér
ljóst, að í varnaráætlun fyr-
ir Norður-Atlantshafssvæðið
væri landi þeirra ætlað hlut-
vark og. það maira að segja mik
ilvægt. Hvort sem Islendingár
væru aðilar að Atlantshafs-
bandalaginu eða ekki, gat ekki
hjá því farið, að peim bærust
alvarleg tilmæli um, að stöðv-
ar í landi þeirra og. þá fyrst og
fremst Keflavíkurflugvöllur
yrðu liður í varnarkerfi Norð-
ur • Atlantshaf ssvæðisins. Ég
fyrir mitt leyti trúði því þá ör-
ugglega, að fsland gæti alls
ekki talizt í beinni árásar-
hættu, og dró þá ályktun af
skoðunum fjölmargra sér-
fróðra manna á hernaðarskil-
yrðum á Atlantshafi og yfir
það.
En þótt við teldum sjálfum
okkur enn næga vörn í legu
landsins, var ekki þar með
sagt, að við gætum láti.ð okk
ur aðgerðir og þarfir ná-
grannaþjóðanna óviðkom-
andi.
Hernaðarþýðing íslands var í
síðustu styrjöld fyrst og
fremst fólgin í því, að þaðan
var auðveldast að stuðla að
'því, að siglingaleiðir um norð-
anvert Atlantshaf héldust opn
ar. Það hlaut að verða eitt af
takmörkum varnarkerfis við
norðanvert Atlantshaf að
tryggja slíkt. Vi3 það voru
tengdir brýnir hagsmunir, ékki
aðeins Bandaríkj anna, heldur
einnig og ekki síður ríkjanna í
Ve’stur-Evrópu, sem gerðust
aðilar að bandalaginu fyrst og
fremst til þess að.tryggja sér
bandaríska hjálp. Það eru og
að sjálfsögðu hagsmunir ís-
lands, að þessar siglingaleiðir
haldist opnar, þar eð án að-
drátta frá Evrópu eða Amer-
íku yrði erfitt að komast hér
af.
Vandi ísfehzku þjóðarinnar
var fólginn í því að rækja
þær skyldur, sem lega lands
ins leggur henni á herðar
gagnvart grannþjóðum og
sjálfri sér, þannig, að hags-
munum hennar og sóma yrði
borgið. Það hefði verið hægt
að gera annaðhvort með því
að gerast aðilar að bandalag
in.u með slcýlausum fyrir-
vara varðandi stríðsaðild og
með því að segja unp Kefla-
víkursamningnum til þess að
standa betur að vígi varð-
andi stjórn og gæzlu Kefla
víkurflugvallar, ef viðsjár
ykjust, — eða með því að
standa utan handalagsins, en
samþykkja aimenna sam-
stöðuyfirlýsingu með hinum
vestrænu lýðræðisvíkjum og
heita þeim sams konar að-
stöðu í landinu og hau höfðu
þar í síðustu styrjöld. Kefla
víkursamningnum hefði í
því tilfelli einr.ig þurft að
segja upp í beim tilgangi,
sem áður var lýst.
Það voru örlagarík mistök,
að önnur hvor þessara leiða
skyldí ekki farin. Fyrst það
var ekki gert, gátu íslendingar
ekki búizt við að komast hjá
því að verða að gera annað af
tvennu, ef horfur í alþjóða-
málum yrðu skyndilega mjög
tvísýnar: að veita viðtöku ein-
hverju erlendu liði til þess að
gæta öryggis flugvallarins og
undirbúa komu þess liðsafla,
sem ætlaður væri til vistar á
ísilandi, ef styrjöld brytist út,
eða að koma slíku liði á fót
sjálfir. Ég vil ekki fullyrða, að
önnur hvor þessara lei.ða hefði
komið okkur algjöriega undan
þessu, eins og þróunin í al-
þjóðamálum varð, og síðar
verður að vikið, en hitt er tví-
nræialaust, að hefðu íslending
ar sagt upp Keflavíkursamn-
ingnum 1949 og tekið yfir-
stjórn og rekstur ílugvallarins
í eigin h.endur, hefði verið
hægt að hafa herverndarsamn
inginn öðru vísi og Islending-
um hag&tæðari, og þá stæðum
við án efa betur að vígi en við
nú gerum til þess að ákveða
brottflutning hersins. Það tap-
aðist m. ö. o. tveggja ára mik-
ilvægur revnslutími, sem nú
verður að vinna upo við erfið-
ari skilyrði.
vegna verður, þegar gufa. er
j virkjuð, að gera ráð fyrir á-
J framhaldandi borunum til þess
. að vega Upp á móti rýrnuninni.
j Rýrnunirt, sem fram kemur,
stafár ' að öllum iíkindum af
því, að'sandur, leir og annar
jarðvegur þeytist inn í hinar
litlu glufur og sprungur, sem
liggja að borholunni og þéttir
aðstreymisæðarnar smá-tt og
'smátt. Þetta virðist vera
réynslan t. d. á ítalíu. I Krýsu-
vík hefur einnig átt sér stað
slík rýrnun í stóru holunni, að
vísu tæplega sjáanleg, en sam-
kværat mælingum. í reksturs-
kostnaði væntanlegra mann-
virkja ‘í Krýsuvík verður því
að gera ráð fyrir kos-tnaði við
áframhaldándi boran.ir.
Framhald af 8. síðu.
íuborvélar. Sarnt er kostnaður
við rekstur hans allverulegur,
því áætlað er, að hann kosti
um 10 000 kr. á sólarhring mið
að við borun í þrískiptum vökt
um allan sólarhringinn.
BORINN KEYPTITR SÍDAR?
I samanburði við kostnað |
gam'la borsins er pessi ko-stnað
ur svipaður miðað við bord^/pt.
En nýi borinn er mikið fljót-
virkari og auk þess er gert ráð
fyrir, að hann geti borað á
móti töluverðu gufugosi vegna
boraðferðarinnar.
í erlendum gjaldeyri mun
leigan á bornum nema um Vz
milljón króna. En samtals mun
kaupverð borsin's nema um 1
milljón kr. Kemur til mála að
kaupa hann síðar, ef hann
reynist vel, og dregst þá helm-
ingurinn af leigu borsins frá
kaupverðinu. Til samanburðar
má geta þess, að gamli borinn
k-ostaði 80 þús. kr.
FYRSTA SKREFI9 AÐ
SAMVINNU BÆJANNA
Hin sameiginlega þátttaka
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur
í kostnaði við leigu og rekstur
hins nýja bors er fyrsta skrefið
að samvinnu milli beggja bæj
anna um hagnýtingu á þeim
hita, sem er í Krýsuvík. Að
vísu hafa ekki verið gerðir
neinir formlegir samningar
um þessa samvinnu, en vænt-
anlega getur hitinn þarna suð-
ur frá orðið til góðs fyrir sem
flesta, því að af nógu er að
taka.
23 HOLUR Á 7 ÁRIJM
Það eru nú liðin nálega 7 ár
Síðan boranir hófust í Krýsu-
vík. Hafa nú verið boraðar
alls 23 holur. Sú dýpsta er 274
m. En holan, sem mestur gufu
kraftur kemur úr, er 230 m. á
dýpt.
GUFUGOS RÝRNA
'MEÐ TÍMANUM
Ýmsum leikur hugur á að
vita hvernig gufugos haga sér
og þá einkum hvort nokkurt
lát verði á þeim er frá líður.
Gufugos hafa alls staðar
reynzt þannig úr borholum, að
þau rýrna með tímanum. Þess
Framhald aí 8. síða.
við í gær. að þá færu 7 flug-
vélar til Eyja með liátíðagesti,
aðrar 7 ferðir verða farnar í
dag og 13 á morgun. Auk þess
ara ferða verða svo flugferðir
til Eyja samkvæmt beiðni frá
Hel-lu á Rangárvöllum, Skóga"
sandi og Kéflavík, og má gera
ráð fyrir,. að alls flytji vélar
flugfélagsins um 1000 manns
til Eyja á hátíðina, ef flugveS-
ur verður hagstætt. Þr-átt fyrir
þessa miklu flutninga ætlar
flugfélagið að halda uppi öllu
venjulegu áætlunarflugi.
DAGSKRÁIN í DEIGLUNNE
Dagskrá hátíðahaldanna var
í deiglunni í gær, er blaðið átti
tal við formann bióðhátíðar-
nefndarinnar. Hátíðin verður
sett kl. 2 á morgun, en síðaa
verða íþróttir, söngur og ræðu-
höld og dansað á kvöldin á
tveimur pöllum. Messa verður
á laugardaginn.
5 fiupéiar irá Kefia-
vsk í iaif ai flyg-
vélinnK sem Sórsf
5 FLUGVÉLAR frá Kefla
vík fóru í fyrrinótt suður í haf
til þess að taka þátt í leitinni
að amerísku B 36 herflugvél
inni, sem fórst þar. Hið síð
asta, sem heyrðist til vélarinn
ar var, að flugmaðurinn skip
aði rólegri röddu þeim 23 mönn
um, er í vélinni voru, að
stökkva út. Strax á eftir hófst
ein víðtaékasta leit, er fram hef
ur farið yfir Atlantshafi.
Frá Keflavík fóru 5 vélar,
eins og áður getur, og var sú
fyrsta þeirra, er lagði af stað
um fjögurleytið, em fyrsta flug.
vélin á vettvang. Annars
flugu vélarnar til Prestwiek,
en þaðan var leitinni stjórnað.
í gærkvöldi höfðu fundizt
og n/iðst 4 menn á gúmmífleka
og 3 lík.
Flugvél þessi var ein stærsta
vél heims með 6 hreyfla og 4
vara þrýstilofts-hreyfla.
í Rcykjavík,
d£na til skemmtiferðar fyrir safnaðarfólk í Þjórsárdal,
sunnudaginn 9. þ. m. — Farið verður frá Fríkirkjunni
kl. 8,30. Á heimleið verður komið við hjá Sogsfossum
og á Þingvöllum Nánari upplýsingar veittar í símum
6985 — 2032 — 80729.
Farmiðar fást í Verzluninni Bristol, Bankastræti, til
föstudagskvölds.
Nefndirnar.