Alþýðublaðið - 11.10.1953, Side 5

^imnudagíir 11. októbe.: 1953.
BLÞÝÐUBLAÐIO
Ól
rimgnýrinn er mitf
ÉG VAR aðeins fimm ára
gamail. Það Lafði verið eitt-
(favert umstang í ísólfsskála,
Ilitla tirnburhúsinu, sem ' faðir
rninn hafði byggt, en ég vissi
ekki, hvað til stóð, og sofnaði
Jjreyttur um kvöldið eins og
öll önmlr kvöld eftir leik í
flæðarmálinu og svaf draum
laust. |
Eg vaknaði á nýjum morgni
Við undarlegan hávaða, starði
íyrst út í stofuna án 'þess að
skynja, hvaða háVaði þetta
væri, c-g fór svo að skjálfa.
Ég varS gripinn ofsahræðslu og
rak upp org. Um leið hætti
hávaðimi, og faðir minn kom
til mín, broshýr og glaður.
Þétta voru fyrstu kynni mín
af orgeli. Faðir minn hafði
sparað s aman um langan tíma
til þa-s að geta keypt hljóðfær
3ð. Hann var verkmaður og
sjómaður, en músíkalskur með
afbrigðum, eins og þeir þræð-
'u.r allir. Hann var afburða gáfu-
og hæfileikmaður, forvitri,
læknir góður, tónskáld. Hann
er eitt áíakanlegasta dæ.mið
um það hvað lítið verður úr
fátækum íslendingi, eem ekki
fær rotifi sín vegna skorts á
fé. Að vísu varð mikið úr hon
um á mælikvarða þeirra. tíma
í mínum augum var hann stór f||
menni.
Hann ^amdi lög við orgelið
sitt. Eg fór að standa biá hon-
um, þsgar hann lék. Ég steig
öldur.a eftir hljómfallinu lítill
ihnokki, bað hann hvað eftir
annað að ieika sömu lögin, án
þess að vita eftir hvern þau
væru. Það var undarlegt. en
lögin. sem ég bað hann oftast
um að leika, voru öil eítir
Beethoven.
Ég var einmana, þegar ég
Var barn. Ég fór mjög einför-
um, og oftast sat ég í sanáin-
um fvrir neðan kampinn eða
hljóp á skerjunum á fjöru. Ég
man, hve hugfanginn ég var,
þegar brimið svall við strönd-
ína. Ég drákk í mig brimgný-
Inn. Ég hef lesið um það hjá
þér, ■— o« faú skilur mig. Brim
ið og o-nýr þess hafði geysi-
PÁLL ÍSÓLFSSON tónskáld verður sextugur á
morgun. Hann er tvímælalaust einn fremsti listamaður
þjóðarinnar, en um leið er hann mesti brautryðjandi í
tónlistarmálum, sem þjóðin hefur átt. Við höfum á síð-
ustu þremur áratugum gerbreytt flestu, og margar bylt-
ingar hafa átt sér stað í atvinnumálum, listum, og félags-
málum, en fáar byltingar hafa orðið eins stórfenglegar
og í tónlistarmálunum. Þar var byggt upp algerlega í'rá
grunni, og bvggingameistarinn og leiðtogi þehrar bylt-
ingar hefur Páll ísólfsson verið.
Hér verður ekki gerð grein fyrir öllum störfum Páls
ísólfssonar og heldur ekki taldir upp titlar.ha.ns, lög hans,
mannvirðingar eða störf, Hins vegar segir har.r, í með-
fylgjandi samtali við VSV hug sinn um líf sití og starf,
æsku sína, námsár og þroska.
leg úhrif á mig. Þetta setur
svip á öú mín lög, þó að fólk
hevri það ef til vill ekki. Brim
gnýrinn er rnitt stef.
Ég var kornungur, þegar ég
samdi rnín fyrstu Jög. Stefin
'fæddust hvert af óðru í æsku
minni, og í rökkrinu raulaði ég
fyrstu lögin mín og svo aleinn
ndðri í flæðarmáli við sióinn.
Ég reyndi að binda óm báru-
fáguð menning . í Húsinu á
þeim tíma. Sigfús Einar.sson
mun hafa talað um lög mín
við Jón Pá'lsson föðurbróður
minn. og Jón mun hafa rætt
við konu sína, Önnu Adolfs-
dóttur, um hæfiLeika mína.
Þau hjón sáu um það, að ég
varð það, sem ég er. Ef þeirra
hefði ekki notið við, þá hefði
ég líkast til orðið formaður
fyrir austan. Þau buðust til að
kosta mig til náms. Þar með
var teningunum kastað. Ég var
ákaflega heppinn. Ég veit ekki,
hvað orðið hefði úr þeim hæfi
leikum, sem ég bjó vfir, hefði
ég ekki einmitt farið til Leip-
zig. Ég er helzt á því, að þarna
hafi örlögin verið að verki. En
Jón valdi þá bovg meðal ann-
ars vegna þess. að hann hafði
samband við manr>. sem þar
átti ‘heima. En Leipz'g er borg
Bachs — og Bach er mitt t.ón-
skáld, minn andlegi íaðir , í
músikinni. Ég fór til Leipzig
1913,'þegar ég var i!) ara, og
þa rdvaldi ég í sex ár. Ég lék
oft opinberlega á þe'm árum,
meðal annars í Tómasarkirkj-
unni. en það er höfúðkirkja
lúthersks kirkjusöngs í heim-
inum.
Og svo fór ég heim . . .
Ég hef oft farið út . . .
Ég hef oft farið heim .

ÞAÐ var eitt sumar
á vegi fornum
ixteð skáldamjöðinn
áf skammti 'skornum,
ég fór til íslands
að finna trú.
Þar hitti ég jötun,
og hann var þú!
Við-urðum dús
s
V
V.
V
V
V
V
V
$
1
s
sv
y
S :
\ : '
\ ■
Vv
V
V'
V. :
Páll Isólfsson.
fallannaf í lag, og svo idfðu
þau lög í hugskoti mínu og lifa
enn.
Það birtust mér fjöldamörg
lög, þegar ég var tólf til tutt-
ugu ára. Það var frjósamasti
aldur minn. Mikið af þeim
stefum hef ég notað í lög, sem
þegar eru orðin kunn, en enn
þá hef ég ekki unnið úr nema
nokikrum þeirra. Ég vildi að
guð gæí'i. að ég gæti gefið því,
sem ég á, búning, svo að lögin
mín gætu orðið eign þjóðar-
innar, en ég er svo önnum kaf
inn • • ' Ég er ekkert annað en land
Mig dreymdi aldrei um að ;g mitt . Alltaí, þegar ég
verða Mjómlistarmaður. En ég . er kominn út, kemur yfir mág
hafði að áeggjan föður míns . einlavers konar óþol, og ég fer
sent Sigfúsi Einarssyni, þeim ag fiýta mér heim. Ég held, að
ágæta Eyrbekking, nokkur lög það sé ekkert gaman að vera ar rniS langar til, og svo —
eftir mig, og hann lofaði mig meg mer erlendis. 1svo mundi semja mín log
•fyrir bau. Ég var og tíður gest j Heim. sagði ég. Ég á heidur
ur í Húsinu á Eyrarbakka, h.iá ekki heima hérna í Reykjavík,
Nielsensh.iónunum, og gamla þó ag mer þyki vænt um þessa
frú Nielsen var ákaflega borg . . . Hér er ég. hvernig | °S Þeir voru> Þ«gfÉ Pg var
músíkölsk. Hún hvatti mig og a ég að koma orðum að þvi? unSur- Þeir ‘breytast ekki. Mað
studdi á margan hátt. Það var — bér er ég eins og hey. sem
hefur fokið, en þegar ég er
s samkvæmt eðlisfari. y. C
s ■ s.. Slíkt -sæmir knörrum ^ . V.
V á s?.ma mari % S1
s s á miiii heljar
s og himingeims. 1
s s Ég hitti bróður É
V á hjara heims. — V-
s V Þitt Island gaf mér s‘. ■Jn V\
s s . . s úr innstu sjóðum VI V'
í þínum lögum V
s V s og Davíðs Ijóðum. 1 í
Og meðan menn . 4
s koma fram á sviðið, y
s • s s þín hljómlist magnast V' s
við Gullna hliðið! — V
s s s Þu jdjar hjörtum s Nö S-
s . k á öllum málum. V, k •
s V • Og vonarleiftur s
s úr vorum sálum S - J.
s s leiddu gegnum S ; Sí.
s hið Gullna hlið — V.
s s s' s Þú andans jöfur V, S-. v. V
við orgelið!
s s Ivar Orglancl. s. S;
V-,
lega í tónlistarmáium, ef hans hafi, verður aðeins einn dropi
hefði keki notið við. Ég hef ver ' þess. í þessari sameiningu, eða .
ið grjótpádl í þessmn málum, J samruna við fólkið allt, er að
en ef ég á að segja þér hug ' finna þá dýpstu sælu, sem ég
minn allan, þá þarf ég nú að þekki. Hvers vegna? Vegna
fá tækifæri til þess að draga þess, að allt kemur frá land-
mig í hlé, eignast kofa fyrir (inu og íólkinu. ekki fáum ein-
austan og geta verið þar, þeg-
4-
LÍFÐEJ
ÞANN 12. október minníst
íslenzka þjcðin sextugsafmæl-
Is eins sinna mætustu manna,
dr. Páls ísólfssonar organleik-
ara og tónskálds. Hefur hann
eins og kunnugt er borið höfuð
og herðar yfir samtíðarmenn
sína .í tónlistarmálum hér á
landi í næríellt þrjátíu ár.
Skal hér ekki rakinn lista-
mannsferill þessa frábæra org-
élsnillings og tónskálds, né hin
margþættu störf hans í þágu
íslerizkrar tónlistar.
ÖIIu framur vildi ég við
betta tækifæri minnast hinna
ógieynianlsgu stunda, er ég
naut við tilsögn hans í tón-
fræðilegum efnum, þá er ég
hóf tónlistarnám mitt, og tjá
honum mína innilegustu lotn-
ing-u og þakkir fvrir hand-
leiðslu hans inn í þá ódáins-
heima, sem hann opnaði mér
með orgellist sinni og snilld-
artúlkun hinnar æðstu tónlist
ar. Var það mér einna drýgst
veganes-ti um dagana.
Sú er innilegas-ta ósk mín á
þe.ssum heiðursdegi listamanns
ins, að hann megi enn um ára-
tú-gi gegna óskiptur sínu veg-
lega menningarstarfi til heið-
urs landi sínu og bjóð.
Lifðu heill, Pál."
Með árnaðaróskum og kær-
um kveðjum,
Þórarimi Jónsson.
kominn austur. þá tekst mérjið að segja og menn halda.
einhvern veginn að ná því öllu, Maður er aðein.-. svona og öðru
saman. Ég fer alltaf betri mað j vísi ekki. Lærdóumrinn getur
ur hingað til Reykjavíkur, þeg (iágað málminn, en ékki breyti.
ar ég er búinn að dvelja fyrir
staklingum, ekki ofurmemi-
um. heldur fólkinu, stritandi
fólkinu, fólkinu í Jífsbaráti-
unni sjálfri . . . Menn hafa
verið að skamma mig fyrir
þáitinn „Takið undir“ . . Ég
fyrirlít listasno-bberí. Hvað eig
um við fólkinu að bakka? Allt,
ur breytist -svo ócrúlega lítið. | bókstaSega al-It. Og hvað eru
Lærdómur hefur ekki eins mik ^lög þess og músík? Þau eru
vegurinn, sem bað fer til skiln
ings á hínni æðstu tónlist . . .
En . . .
Nei, tónarnir eru þeir somu
austan. á Stokksevri eoa á
Eyrarbakka. Við skulurn fara
tveir einir saman austur ein-
h-vern tíma. tveir einir. . . . Ég
á sv-o mikið af stefum, sem ég
þarf að gefa búning, stefum
að austan frá bernsku minmi
og æskuárum . . .
Nei. við skulum ekki tala um
það, sem ég hef gert . . . Ég
hef alltaf verið að vinna. . . .
Ég hef eiginlega aldrei litið
á mig sem tónskáld, heldur
miklu fremur sem einhvers
1 honum. Þetta er galdur lífsins.
Ég hef lært að setja lög á papp
ír, og ég hef lært að leika lög,
en ég hef e-kki lært að finna
stefin, sveiflui’nar.
Samlífið við fólkið sjá-lft hef
ur aila tíð verið mín lífsnær-
ing. Listamenn. sem draga sig
frá fólkinu, eins og það er, geta
ekki orðið -skærir í list sinni,
hreinir, ef hú vilt heldur segja
það. Guðdómlegustu augna-
blik, sem ég hef lifað, hef ég
átt, þegar ég hef stjórnað
fjöldasöng eða tónleikum. þar
Það er a.Iger misskilningur, ,ef
einhver heldur. að ég sé upp úr
bví vaxinn að fylgjast með
fóíkinu ó þessari vegferð
bess ... VSV.
konar músíkrhála-grjótpál. Það' sem margt hefur verið áhorf-
er gott að vinr.a meo Ra-gnari
í Smára. Við vinnum vel sam-
an. Það væri margt öðru vísi
hér á landi í iistum, sérstak-
enda. Maður stígur hreinn og
Frh. af 1. síðu.
an-um. Mun hún bæði kenna
við BA-deild s-kólans og einn-
Francaise stofnar til fyrir aL
ig á námskeiðum, er Ailianca
menning. Einnig mun húni
halda fyrirlestra í háskólanum.
Fréttamaðu-r blaðsins innii
Pétur J. Gunnarsson ef-tifi
siarfi Alliance Francaise í vet-
Kvað hann félasið hafa í
heillaður upp úr öllum kolgrá ;gju að setja á svið franskt
um dögum á slíkum augna'blik, leikrit í vstur og verður það þá'
um. Þá sameina-st maður þéssu'ieikið á frönsku. ,