Alþýðublaðið - 30.10.1953, Blaðsíða 5

JLaugardagur 3(f. okt. 1953
ALÞÝÐOBLAÐIÐ
o
skúrgörmum, sem hún hóf
starfsemi sína í, í giæsileg og
rúmgóð saiarkynni j stóru og
mikJu steinhúsi — og nú er
beðið méð óþrevju eftir nýrri
víSbyggingu, svo að hægt sé að
flytja riokkurn hlutá starfsem-
fvrst.u þrjú árin, éða aðeins um |
400 fermstra, og þannig var
búið að henni til ársins J942,
en þá var nýja húsið við Sölv
hólsgötu byggt og t.ekið: 1 notk-
un. Nú er gólfflötur smiðjunn-
ar rúmlega 3000 fermetrar, en
SVO MA SEGJA, að enn ;
standi yfir landnám íslenzks
iðnaðar. Breytingarnar síð-
'iistu þrjá áratugina hér á landi
eru stórfenglegar, hvert sem
augum er litið, en ekki eru þær
hvað minnstar í iðnaði, enda
xná segja, að hér á larxdi hafi
varla verið til nokkur i.ðnaður
um 1920.
Vitanlega hefur. aukin raf-.
orka verið undanfari iðnaðar-
þróunarinnar, enda iðnaður
svo að segja óhugsandi hér án
rafmagns. Þetta verður því
Ijósara sem raforkan og raf-
yirkjun eykst meir, og er sönn-
unin nærtæk frá allra síðustu
árum.
Til skamms tíma hafa land-
búnaður og sjávarútvegur ver- sem eru ríkiseign, svo sem smíði, plötusmíði, 'yélvirkjun,
úð aðalatvmnuvegir þjóðarinn- skipaútgerð, skóla, sjúkrahús,! rennismíði, málmsteypu, tré-
ar og eru það raunar enn, ’ éf j vita- og vegamálaskrifstofur, j smíði og skipasmíði og skipa-
tillit er tekið til þess, hvaða at- jíandssíma og ríkisútvarp, enda' viðgerðum. í kjallara hússins
vinnuvegir brauðfæða flesta séu vinnubrögð og verðlag, að er birgðageymsla og málm-
iandsmenn og afla mestra J dómi rrkisstjómarinnar, ekki t steypa. Á fyrstu hæð er vél-
virkjun og rennismíði. Á ann-
arri hæð er modelsmíði, tré-
smíði og fleira og á þriðju hæð
skrifstofur og glæsilegur sam-
komusalur fyrir starfsfólkið.
innar úr úreltu- húsnæði. Lands , verið er að bjrggja eina hæð,
smiðian var 'stofnuð 1930, eins og fæst þar um 600 fermetra
og áður segir, og nieð lögum rúm. Jafnframt verður enn
frá 1936 er ákveðið, að ríkis-, flutt úr skúrunum, en
stjórnin' láti reka 'smiðju,' er' er, að byggt verði ofán á
fæst við viðgerðir skipa, smíði bygginguna eftir því sem
mótora og annarra véla og aðra ; smiðjunnar vex og þróun henn
smíði. En.n fremur er svo fyrir ar krefst.
mælt, að smiðjan annist alls j
konar smíði fyrír einstaklinga STÖRF OG FRAMKVÆMDA-
Rafsuðumaður að starfi í Lamissmiðjunni.
og félög, og auk. þess annist
hún alla smíði, er ríkið hefur
méð höndum og þær stofnanir,
STJORN.
Nú starfar Landsmiðjan að
eftirgreindum störfum: Járn-
það skapað mikla atvinnu og
sparað geysimikinn gjaldeyri.
Hún hefur sett upp frystihús
og úvtegað vélar og smíðað
vélahluti til þeirra. Á síðustu
2—3 árum hefur hún byggt 7
fiskimj’ölsverksmiðjur. Þá hef-
ur hún r^ist marga olíu- og
vatnsgeyma. Síðastliðið haust
byggði hún mikinn vatnsjöfn- J
unargeymi fyrir Laxárvúrkjun
ina. Hún setti og saman rúr-
bínusniglana í nýju Sogsvirkj- - '
unina og vann þar ýmis önnusp ' ý
störf. Umi þessar mundir er hú» ...
að byggja stóran gasgeym.4
fyrir hina nýju áburðarverk-
(Frh. á 7. síðu.) '
gjaldeyristekna. Fyrrum voru; óhagstæðari en annars- staðar
þessir atvinnuvegir mjög fá- innan lands.
tækir að stoðum og urðu því að
sækja allt sitt, að minnsta kosti
sjávarútvegurinn. til annarra
landa. Þetta 'breyttist mjög
VBÐSKIlPTI OG VERKEFNI
! Og á grundvelli þessara' fyr-
irmæla frá alþingi hefur Lands Þegar lokið verður við nýbygg
með tilkomu vélsniiðja og! smiðjan starfað síðan. Sam- inguna, verður þar rennivérk-
skipasmíðastöðva og til stór- kvæmt því er ríkisfyrirtækjum' stæðið og málmsteypan.
kostlegra hagsbóta fyrir alla j gert að skyldu að skipta við •, Landssmiðjan hefur á að
landsmenn og þjóðarbúið. Þess i Landssmiðjuna, enda skal verð sk'ipa sérfræðingum og smioum
ar smiðjur voru og enn meir, lag hennar vera í semræmi við" í öllum greinum starfsemi sinn
knýjandi na-uðsyn eftir að í verðlag annarra sraiðja. En ar. Forstiórinn, Jóhannes
skipastóll landsmanna fór að þrátt fyrir þetta vinnur smiðj-
vaxa og þörfin varð aðkallandi an mörg og stór verk fyrir ein-
staklinga og fjrrirtæki þeirra.
Er þetta nokkuð misjafnt ár
frá ári eftir þörfum ríkisfyrir-
tækjanna. Mest urðu viðskipti
ríkisfyfirtækja árið 1944, eða
; 71 af hundraði allra viðskipta
fyrir viðgerðir og einnig n.ý-
byggingar.
ÞRÓAST JAFNT OG ÞÉTT
Eitt af frem.stu grundVallar-
fyrirtækjum þessarar greinar
er Landssmiðjan, ríkisfyrirtæk
Ið við Sölvhólsgötu í Reykja-
vík, sem hefur þroskazt og þró-
azt frá 1930, hátíðarárinu, og
tii dagsins í dag jafnt og þétt
og er nú orðið eitt af öndvegis-
fyrirtækjum landsins, sem velt
ir tugum milljóna.
VERKAHRINGURINN
Tíðmdamaður Alþýðublaðs-
ins heimsótti Landssmiðjuna
fyrir fáum dögum og gekk þar
um salarkypni. Smiðjan er í
svo örum vexti, að e-nn er hún
að flytja úr gömlum, úreltum
smiðjunnar, en rninnst 1941,
eða 41. af hundraði allra við-
skiptanna.
MJÓR ER MIKILS VÍSIR
Það var ekki hátt risLð á
Landssmiðjunni. þegar hún tók
til starfa. Hún hóf starf sitt í
j húsakjmnum vegamáiastjórnar-
innar og- fékk þar til umráða
úm 150 fermetra gólfflöt. Þá
greindist sta-rfsemin í plötu-
smíði, vélvirkjun, lennismíði
og eldsmíði, en þremur mánuð
um síðar bættist skipasmíðin
við. Húsakynnin jukust hægt
Zoega, lærði vélaverkfræði í
Þýzkalandi og lauk námi árið
1941. Vann hann síðan um hríð
þar, meðal annars sem aðsíoð-
arkennari við iðnaðarháskól-
ann í Munchen. Haustið 1945,
að stríðinu loknu. kom' hann
heim og réðist þá begar til
„Hamars" oe vann bar,
hann tók við forstöðu Lar.ds-
smiðjunnar. Alls vinna nú hjá
fvrirtækinu 235 manns. Munu
útborguð vinnulaun nema á
be=su árj um 8.5 milljónum
króna.
VERKALYÐ SHAL
I
■ i
Skipulag alþýSusamfakðnni
ALÞÝÐUSAMTÖKIN standa
sífellt frammi fyrir þeim stað-
reyndum, að brýna nauðsyn
ber til þess, að skipulagi þeirra j
verði breytt. Hin öra fjölgun ■
stéttarfélaga og starfsgreina or
sakar ný viðfangsefni, og þar
af leiðir að sjálfsögðu breyttar
starfsaðferðir.
Sú skoðun, að hver starfs-
imz grein innan samtakanna eign-
ist sín eigin samtök. er ekki ný,
en þrátt fyrir það svo rrikil-
væg, að ekki mun líða langur
tími, unz taka verður það skipu
lag upp.
MÖRG STORVIRKI
Eins og að líkurníætur liggja
m)3 rg stórvirki eftir - Lands-
smiðjuna á þessum árum. Hún
hefur annazt flestallar viðgerð
ir f.írir skip Skipaútgerðar rík
isinn, sem unnt er að fram-
kvæma hér á landi, og hefur
um á sambandsþingutni
verulega.
2. Sérsjónarmið starfsgreim-
anna verða rædd til hlíta?
og betri árangurs að vænta.
3. Starf sambandsskrifstofunia
ar yrði mun auðveldara,
þegar einn aðili er til fyrir-
svars í stað 5—20 eins og
nú er i hverri-starfsgrein.
. Sú félagsskipan, sem „nú er>
myndi að sjálfsögðu halda sér,.
en viðkomandi samband hversi
félags fer með mál þess á sam-
bandsþingum Alþýðu sambands
ins eftír að hafa rætt þau ýt-
arlega innan sinna vébanda áð»
ur. Þessi starfsgreinasambönd
ættu og á aðalfundum sínum
eða þingum að kjósa fulltrúa á
þing Alþýðusambandsins í hlut
falli 'við meðlimafjölda sinn,
sem mætti verða mun. hærri. að
baki hverjum fulltrúa en nú er.
LÆRDÓMUR 6 *
REYNSLUNNAR
Desembervinnudeilan ög-
sananingaviðræðurnar um lauáa'
hennar sýndu berlega, að sJí&'
samsteypa allra féiaga án til-‘
lits tií starfsgreinar er ekki á-
vallt ákjósanleg, þegar um a36-'
ménna lagfærslu- á gjörólíkúm
sámningum er að ræða. Aftur á'
ÞUNGT í VÖFUM
Alþýðusambandsþingin og
allt starf sambandsskrifstofunn
ar milli þinga er með núver-
andi skipulagi gert of þungt í
vöfum. Að leysa vanda um 160
sambandsfélaga í stað t. d. sex
starfsgreinasambanda verka-
manna, sjómanna, iðnaðar-
manna, bifreiðastjóra, verka-
kvenna og verzlunarmanna.
Þar myndi ólíku saman að
jafna.
Á sambandsþingum með ná-
lega 300 fulltrúa geta flestir
séð möguleika einstakra félaga
til þess að koma fram skoðun-
um sínum og áhugamálum.
Auk þess sem nú munu vart' móti deila eins og vísitöMdeil-
möguleikar á að fá viðunandi j an í maí 1951, þegar um eina'
Hinn mikli gasgeymir áburðarverksmiðjunnar — séð á þak hans,
húsnæði, þar sem allir fulltrú
ar gætu seið við borð. Það sit-
ur að sjálfsögðu ekki á meðlim
um alþýðusamtakanna að gera
æðsta vald þeirra — sambands
þingin •—■ tortryggileg, enda er
það ekki tilgangurimi. En hér
er hægt að bæta um, og þá er
skylt að benda á það.
IIVAÐ TEKUR SVO VIÐ?
Ekki er það nægjanlegt að
skipta Alþýðusambandinu upp
í faggreinsamibönd? spyr ein-
hvér.
Eftir að slík skipting ætti sér
stað hefur unnizt eftirfarandi:
1. Hægt er að íækka. fulltrú-
allsherjarkröfu er að ræða, þar
getur verið um fullkomna ein-
ingu að ræða. Þó heyrðust rét.t-
mætar fTmægjuraddir í röSum,
iðnaðarmanna við lausn henn,-
ar.
Báðar þessar sérstæðu og
stórmreku vinnudeilur ættu að
hafa fært mönnum heim sann-
inn. þm, að len.gur má ekki drag
ast að skipúlagsmál samtak-
anna verði endurskoðuð. Byrj-
ið hegar að ræða þessi mál t
stéttarfélögum ykkar. Einskis
má láta ófreistað til þess
styrkia. alþýðusamtökin gegn
vel skipulögðum. samtökum at-
vinnurekenda. • . i