Tíminn - 04.10.1964, Side 6

/
För viðskiptamála
Ríkisútvarpið minntist 15 ára
afmælis kínverska kommúnista
ríkisins með því að birta ítar-
legt viðtal við Gylfa Þ. Gísla-
son viðskiptamálaráðherra um
för hans til Kína. Þetta ferða
lag viðskiptamálaráðherra hef-
ur að vonum vakið verulega at-
hygli, því að hingað til hafa
stjórnarblöðin harðlega átalið
flesta þá, sem hafa dirfzt að
ferðast til kommúnistaríkjanna.
Nú fer einn aðalráðherrann í
veglega reisu til eins þessara
ríkja og gerir það vitanlega
með vitund og vilja allrar ríkis
stjórnarinnar. Þegar ráðherra
fer í heimsókn til ríkis, sem
ekki hefur áður verið viður-
kennt, er það venjulega tekið
sem merki þess, að viðurkenn-
ingin sé skammt undan. Af
Kinaferð viðskiptamálaráð-
herrans virðist því mega ráða,
að viðurkenning fslands á
stjórninni í Peking sé alveg á
næstu grösum og því muni
fylgja, að ísland greiði hér eft-
ir atkvæði með því á þingi Sam-
einuðu þjóðanna, að hún taki
sæt.i Kína í S.Þ.
Kínaför viðskiptamálaráðherr
*ns ber þess merki, að ríkis
stjórnin er nú óðum að breyta
um afstöðu til kommúnismans,
bæði utanlands og innan. Kína
ferð ráðherrans ber t. d. merki
um nokkuð aðra afstöðu en
þá. sem Sjálfstæðisflokkurinn
tók í tíð vinstri stjórnarinnar,
þegar hann bannaði þingmönn-
um sínum að taka þátt i þing
mannaför til Sovétríkjanna. Það
er ekki nema gott um það að
segja, að slíkt ofstæki sé úr sög
unni. En umskiptin eru nokkuð
snögg. Þau sýna, að stjórnar-
flokkarnir geta ekki verið síð
ur fljótir að venda um í utan-
ríkismálum en innanríkismál-
um.
Togliatti-sk’/rslan
Talsvert hefur verið rætt und
anfarið um hina svonefndu
Togliattiskýrslu, eða greinar- j
gerð þá, sem hinn ítalski leið-
togi samdi rétt áður en hann
féll frá um afstöðu kommúnista
flokka til deilu Rússa og Kín-
veria. f skýrslu þessari er hald
ið fram, að kommúnistaflokk-
arnir eigi að vera sjálfstæðir,
þótt þeir séu í alþjóðasamtök-
um, en ekki lúta drottinvaldi í
Moskvu eða Peking. Ýmsir hafa
talið, að þetta bæri vott um
hálfgerða uppreisn gegn
Rússum. Hið rétta mun þó, að
skýrslan hafi verið gerð i góðri
samvinnu við Rússa. Ósigrar j
kommúnista í Vestur-Evrópu
hafa gert þeim Ijóst. að þeim j
er nauðsynlegt að reyna að j
sýna. að þeir séu ekki undir j
erlendu húsbóndavaldi. En
hætt er við. að tengslin hald-
ist eftir sem áður. þótt reynt
sé að gera þau ósýnilegri.
Kommúnistar þurfa áreiðan-
lega að breyta meiru, ef þeir
ætla að efla fylgi sitt að nýju.
Þjóðir Vestur-Evrópu hafa hafn
að kommúnismanum ekki að-
eins vegna tengsla hans við ei>
lent ríki, heldur engu síður
vegna þess, að hann er ófrels-
is- og einræðisstefna. Því er ólík
legt, að Togliattiskýrslan bæti
nokkuð jarðveginn fyrir komm
únismann í Vestur-Evrópu.
Fordæmi Norður-
landa
Víða um heim er nú vitnað
til Norðurianda sem einnar hinn
ar beztu fyrirmyndar í stjórnar
háttum. Þangað koma sendi-
nefndir frá hinum nýju ríkj-
um Afríku og Asíu til að
kynnast starfsemi verkalýðsfé-
laga, samvinnufélaga og bænda
samtaka þar Það hefur vafa-
lítið styrkt stöðu Norðurlanda,
hvað mest, að frjálslyndir og
umbótasinnaðir menn hafa eflt
sterka flokka þar. en klofnings
flokkar eins og kommúnistar
eða öfgamenn til hægri ekki
náð verulegri fótfestu. Norð-
urlönd hafa sýnt, að það er
samstaðan. en ekki sundrungin.
sem gildir. Afturhaldi og öfg-
um hefur verið haldið í skefj-
um vegna þess, að frjálslyndu
öflin hafa haldið saman.
óonuf bróun.
Ef borin er saman efnahags-
þróunin hér og annars staðar á
Norðurlöndum seinustu árin,
verður sá samanburður okkur
harla óhagstæður. Þó hefur ár-
ferði verið öllu hagstæðara hér
en þar.
Hveradalir f Kerlingafjöllum.
Hér á landi hefur t. d. kaup-
máttur venjulegra daglauna
rýrnað verulega seinustu sex
árin og gert mikla eftirvinnu
óhjákvæmilega. Á hinum Norð
urlöndunum hefur kaupmáttur
daglaunanna aukizt og þar geta
menn haft sæmilega afkomu
án eftirvinnu.
Þar hefur hagur bænda batn-
að, en hér hefur. hann tvímæla-
laust versnað.
Þar þrengja ekki lánfjárhöft
að atvinnurekendum og verzlun
arfyrirtækjum og vaxtakjör eru
þar hagstæðari en hér.
Þannig má lengi rekja mun-
inn á stjórnarháttunum þar ög
hér.
Hvað veldur?
Hvað veldur því, að þróunin
hefur orðið önnur hér en á
Norðurlöndum seinustu árin?
Svarið er einfalt. Þar hefur
ríkt frjálslynd umbótastefna.
Hér öfgafull íhaldsstefna.
Þar hefur verið reynt að
vinna að því, að kaupgjald
hækkaði heldur meira en verð
lag. Hér hefur verið stefnt að
því gagnstæða, því að valdhaf-
arnir hafa trúað á skerðingu
kaupmáttarins sem allæknandi
undrameðal.
Þar hafa atvinnurekendur yf-
irleitt verið efldir til framtaks
með því að veita þeim aðgang
að lánsfé með sæmilegum kjör-
um. Hér hafa verið sett á
ströngustu lánsfjárhöft til þess
m. a. að tryggja forgangsrétt
hinna útvöldu.
Þar hefur með hóflegum að-
gerðum verið reynt að tryggja
forgangsrétt hinna nauðsvnleg-
ustu framkvæmda. Hér hefur
ekkert slíkt verið gert af ótta
við að það gæti skert olnboga
rými forréttindamanna.
Þar hefur verið stjórnað með
almannahag fyrir augum. Hér
hefur verið stjórnað fyrir hina
útvöldu.
„Usedvanlig koali-
sjon
66
Á Norðurlöndum er hörðust
barátta á stjórnmálasviðinu
milli Sósíaldemókrata annars
vegar og íhaldsflokkanna hins-
vegar. Þar er samvinna þess-
ara flokka ekki talin hugsanleg,
nema ef vera skyldi á sty#aldar
tímum. Hér á landi hefur Al-
þýðuflokkurinn gengið til sam
starfs við íhaldsflokkinn á
þeim grundvelli, að stefnu hans
skuli fylgt í einu og öllu.
Það er ekki að furða, þótt
Aftenposten í Osló kalli þetta
samstarf hina „usedvanlige
koalisjon“. Það er þetía, sem
gerir stjórnmálin hér frábrugðn
ust stjórnmálunum annnars
staðar á Norðurlöndum og
veldur því, að þróunin hér er
allt önnur en þar.
r
Astæðulausf hól
að hælast yfir því, að núv.
ríkisstjórn hafi aukið mjög fram
lag til almannatrygginga.
Almannatryggingar hafa auk-
izt aðallega af tveimur ástæðum
síðari árin, þegar venjulegar
hækkanir vegna dýrtíðarinnar
eru frátaldar.
Önnur ástæðan er afnám
hins svonefnda skerðingará-
kvæðis. Ákvörðunina um afnám
þess var búið að taka áður en
núv. stjóm kom til valda, svo
að það er ekki neitt henni að
þakka.
Hin ástæðan er sameining
landsins í eitt verðlagssvæði. Á-
hugirm fyrir því var ekki
meiri en svo hjá stjónarflokk-
unum, að þeir feiMu taiögu,
sem Hannibal Valdimarsson
fhitti um þetta fyrir þremur
árum. Gerðu það meira að segja
með nafnakalli, svo að þetta
sézt skýrt í þingtíðindunum.
Það var ekki fyrr en seinustu
kosningar nálguðust, að þeir féH
ust á þetta. Hér eins og á
mörgum öðrum sviðum,
látið undan sókn stjómarahd-
stæðinga.
En þess vegna er Hka ástæðu
laust fyrir stjómarflokkana að
státa mikið af þessu.
Drögumst við
aftur úr?
Þótt margt og mikið megi að
stjórnarháttunum finna, er það
tvímælalaust alvarlegast af
öllu, að ekki er fylgzt nægilega
með á sviði kennslumála, rann
sókna og vísinda.
Á þessum sviðum eru nú að
gerast hinar stórfelldustu breyt-
ingar í þeim löndum, sem við
keppum helzt við. Óhemjulega
miklu fjármagni er varið til að
auka skólana, breyta kennsl-
unni, auka hvers konar rann-
sóknir og efla margvísleg vís-
indi. f þessum efnum höfum við
hins vegar að mestu staðið í
stað, enda framþróunin hjá
okkur orðið miklu minni en í
þeim löndum, sem við keppum
við eða viljum vera samflota.
Hér er stórkostlega mikil
hætta á ferðum, ef ekki verð-
ur brugðizt við strax og ger-
breytt um stefnu. Það dugir
ekki fyrir stjórnina að segja,
að minna hafi verið gert í
þessum efnum fyrir 6 árum, 10
árum eða 15 árum. Þá voru
aðstæðurnar aðrar en nú og
getan líka minni. Hér dugir ekki
að miða neitt við liðinn tíma,
heldur þann tíma* sem fram-
undan er.
Beðið eftir
verkunum.
S j álf stæðisf lokkurinn þyk-
ist nú allt í einu hafa fyllzt mikl
um áhuga fyrir málefnum hinna
afskekktari héraða. Því til sönn
unar boðar hann margar ráð-
stefnur á Vestfjörðum og Aust
, fjörðum. Það er vissulega góðra
ISÞWa vert. « haldnar Séu
UM MENN OG MÁLEFNi
ráðstefnur um þessi mál. En
verkin sjálf eru ólíkt betri. Og
þau hefur ekki aðeins skort hjá
núv. stjórnarflokkum, heldur
hefur verið þrengt að hinum
afskekktari byggðalögum á ýms
an hátt. Annars mun gefast tæki
færi til að sannreyna það á
næsta þingi, hvaða hugarfar
hefur knúið Sjálfstæðisflokkinn
til að halda þessar ráðstefnur.
Það mun sjást þar, hvort þær
eru sprottnar af heilindum eða
eiga aðeins að villa um fyrir
mönnum.
T í M I N N, sunnuf^-iawr 4. nktnber 1964 __
6