Alþýðublaðið - 24.01.1954, Qupperneq 5

Sunnudaginn 24. janúar 1954
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
TIMINN skýrði frá því á
sunnudaginn var, að áburðar-
verksmiðjan í Gufunesi verði
væntanlega tilbúin um mán-
aðamótin febr-úar og marz.
Vissulega er gleðilegt, hve
vel hefur gengið að koma þessu
íyrirtæki á stokkana ,en þó
má það ekki verða til þess, að
menn loki algerlega augunum
fyrir þeim vanköntum, sem
kunna að vera á þessu mikla !
fyrirtæki. 'Er það í sjálfu sér j
harla einkennilegt hve lítið
hefur verið rætt og ritað opin-
berlega um áburðarverksmiðj-
una, þegar frá eru taidar lof-
gerðarrollur stjórnarflokkanna,
sem aldrei þreytast á að veg-
sama sig fyrir-afskiptin af máli
þessu .
Hér skal aðeins minnzt á
nokkur atriði varðandi þetta
mikla mannvirki. Ef rangt er
ályktað; er til þess mælzt, að
þeir, sem betur vita, láti til sín
heyra. því að jafnan er skylt að
hafa það heldUr, er sannara
reynist.
KOSTNAÐUK OG FRAM-
UEIÐSLA.
Kunnugir telja, að kostn-
aðurinn við sjálfa verksmiðjuna
Verð ivarla undir 150 miljón-
um króna. Þar við bætast svo
100 milljónir, sem telja verður
Varlega áætlaðan hluta áburð-
arverksmiðjunnar í nýja ork.u-
verinu við Sog.
Samanlagður stofnkostnaður
verður þannig um 250 miljónir
króna. Eins og nú er háttað til
hér á landi, er naumast hægt
að gera ráð fyrir minna en 10ú
í vexti og afskriftir af stofn-
kostnaði. Sú upphæð nemur
því 25 milljónum á ári.
Framleiðslan er áætluð 18000
tonn af saltpétri á árí og mun
’i-art hægt að notfæra sér það
magn allt hérlendis. En sé
reiknað með því að öll fram
leiðslan seljist á innanlands-
markaði, mun láta nærri, að
fyrir hana fáist 25 milljónir
liróna.
Oll framleiðslan fer þá með
oðrum orðum í vexti og afborg
anir, en ekkert verður eftir til
viðhalds eða í vinnulaun og
annan kostnað. Viðbald hlýtur
þó að nema álitlegri fjárhæð ár
lega, og í vinnulaun og annan
kostnað verður að vc-rja stórfé
S
í GREIN ÞESSARI er rættv,
um stofnkostnað og reksturs S
skilyrði áburðarverksmiðj-S
unnar og þá iisettu, að tiI-S
finnanlegur ,rafmagnsskortr S
ur verði á orkusvæði Sogs-'í
ins strax og hún tekur tii -
starfr,. R'endir greinarhöf- •
undur í þessu sambandi á ^
stórathygiisverð atriði, semý
fróðlegt væri, að hlutaðeig-^
eudur gerðu grein fyrir op-í,
inbérlega. Stjórnarflokkarn S
ir hafa lofsungið sjálfa sigS
fyrxr áburðarverksmiðjuna, S
og sannarlega er ástæða tilS
að fagna þessu fyrirtæki,^
en jafnframt skiptir miklu^
máli, að það verði ekki nýr-
baggi á herðar almenningi^
og tilfinnanlegur rafmagns-^
skortur afleiðing þess, að á-^
burðarverksmiðjan tekur til s
starfa. s
eins og öllum högum er hátt-
að.
Ár hvert mun því vanta
margar milljónir upp á það, að
fyrirtækið standi, undir sér, og
þær milljónir verða teknar úr
vasa skattgreiðenda á einn eða
annan hátt.
RAGMAGNSNOTK UNIN.
Eitt af því, sem íbúarnir á
orkusvæði Sogsins óttast, er
það, að þegar ábimðarverk-
smiðjan tekur til st?rfa sæki
aftur í sama horf eða jafnvel
verra í raímagnsmálunum, og
máUi þó verH bæts á það ó-
rrc’.v.'l i "ar-tand, -em ríkt hefur
í því tfr.i undar.farin ár.
Reyndar er því haldið fram, að
áburðarverksmiðjan noti að-
eins örlítið rafmagn á beim
tíma, sem almenningur befur
þess mesta þörf. Aðalnotkunin
verði afgangsrafmagn eða raf-
magn, sem að öðrum kosti
myndi ekki nýtast. Hlutföllin
eru sögð 3—4000 kw. á álags-
tímum, en 18000 kw utan álags
tímanna. Yonandi er þetta
rétt, en heyrzt hafa þær radd-
ir, að þessu sé þó ekki þannig
farið heldur verði verksmiðjan
að ganga með fullu álagi þann
tíma, sem hún er í gangi, en
það myndi, ef rétt reynist, þýða
stórfelldan skort á rafmagni til
almenningsnota strax og verk-
smiðjan tekur til starfa. Árleg
notkun áburðarverksmíiðjunn-
ar er talin muni nsrna 130
milljónum kílówattsstunda. Er
haft fyrir satt, að þegar hafi
verið samíð við Sogsvirkjunina
um það, að fyrir þessa notkun
skuli áburðarverksmiðjan
greiða 3,5 milljónir króna á ári,
en það þýðir 2,7 aura fyrir
hverja kílówattstund að meðal
tali. Þetta verð er iangt undir
kostnaðarverði og þýðir auðvit
að ekki annað en að aðrir raf-
magnsnotendur á orkusvæði
Sogsins verði látnir greiða þeim
mun meira fyrir sína rafmagns
notkun, og er þó verðið nú þeg
ar ærið hátt.
SKYLDA STJÓRNARFLOKK
ANNA.
Að þessu sinni verður ekki
farið lengra út í þessi mál. Að
eins skal á það bent, að eina
leiðin. til þess að forða almenn
ingi í landinu frá óþolandi fjár
hagslegri byrði um langa fram
tíð, er að stjórnarflokkarnir,
sem lofsungið hafa sjálfa sig
fyrir þetta risafyrirtæki, leggi
því nú í eitt skipti fyrir öll 150
milljónir af fjárgjöfum Banda
ríkjamanna. Þá eru vonir til
þess, að verksmið]an fái með
framleiðslu sinni standið und-
ir öðrum stofnkostnaði.
Samtímis verður svo að sjálf
sögðu að breyta aftur lögunum
um áburðarverksmiðjuna í það
form, sem þau voru upphaí-
lega, og afhenda hana að öllu
leyti í hendur ríkisstjórnarinn
ar.
Iðnaðarmaður.
Hver er fjórði r
háfur Framsóknar!
FYRIR NOKKRUM DÖGUM kom út Framsóknar-
blað handa fólkinu á Hálsinum, Kópavogs-Tíminn hét
það. í blaðmu var stór mynd, til þess að auka Framsókn
fylgi, og voru flokkarnir sýndir þar sem skip, og voru
þau öll óveruleg, nema Framsóknarskipið, sem var eitt
gambanskip, með fjórum gínandi strompum. Eitt minnsta
skipið var það, sem átti að tákna Alþýðuflo'kkinn. og var
það bundið aftan í Sjálfstæðisskipið.
Á Hálsinum hitti ég Framsóknarmann. og spurði
hann, hvort þeir þarna milli voganna myndu álíta skipið
rétt merkt, sem héngi aftan í Sjálfstæðishærrngnum?
,.0-nei, góði minn“, svaraði hann, ,,svona myndir eru til
einskis gagns. Fólkið hérna er eins vel að sér um stjóm-
mál eins og það, sem er inni í Reykjavík sjálfri. Það vita
allir, að eftirbáturinn, sem hangir aftan í Sjálfstæðinu,
og er búinti að gera það' í fimm ár, heitir Framsókn.
Þetta þykir okkur mörgum yngri mönnunum í Framsókn
gremjulegt, og höfum viliað skera á kaðalinn. En við það
er ekki komandi. Þeir segja, að Framsókn geti ekki
staðizt, nema hún sé í stjórn, og við þetta situr.“ Svona
mælti hann nú þessi.
En svo við víkjum aftur að Framsóknarskipinu mikla,
þá er auðvitað að reykháfarnir fjórir tákna fjóra helztu
foringja Framsóknar. Fremsti reykháfurinn heitir því
Hermann, annar reykháfur Eysteinn, og hinn þriðji Vil-
hjálmur, eftir þeim, sem er með báðar hendur fullar af
spottum, sem kippa má í eftir vild. En spottamir eru nú
orðnir svo margir, að hann getur ekki kippt í neinn ein-
stakan. Það er verk deildarstjóranna.
Almenni'ngi er ekki kunnugt um, að Framsókn hafi
nema þrjá foringja, þá, sem taldir hafa verið. Reykháf-
arnir eru fjórir, þessi ágætu reykþyrlingaráhöld til þess
að auka með pólitíska Framsóknarmoldviðrið í sveitum
landsins. Hver er fjórði reykháfur, eða fjórði eldstólpinn,
á hinu glæsta fleyi Framsóknar, sem Kópavogs-Tíminn
flytur myndina af?
v Á. Ó.
Alfreð Gíslason:
eilsuvernd á vinnu
Sjómannafélag Reykjavíkur.
áðalfuncSur
Sjómannafélag Reykjavíkur verður haldinn í dag, sunnu
daginn 24. janúar kl. 1,30 e. h. í Iðnó, niðri.
Fundarefni:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Fundurinn er aðeins fyrir félagsmenn.
Stjórnin.
Munið Sólarkaffi
ISFIRÐINGA
í kvöld að Hótel Borg kl. 8,30.
FYRIR um það bil 15 árum
sá ég fyrsta alvarlega tilfellið
af blýeitrun í Reykjavík. Var
það miðaldra verkarnaður, sem
um langt skeið hafði unnið í
skipaviðgerðastöð hér í bæn-
um. Ekki hafði hann haft hug
mynd um neina hættu í sam-
bandi við starf sitt, sem að
mestu var fólgið í bví að berja'
gamla menju utan af skips-j
skrokkum, en menjan er blý- ‘
samband. Hvorki fvrirtækið né ,
aðrir höfðu bent honum á hætt
una, og sama mun hafa gilt um |
aðra verkamenn á þeim stað. j
ENGINN AHUGI. i
Forstöðumenn þessa fyrir
tækis voru strax látnir vita um
sjúkdómstilfellið, en ekki sýndu
þeir nokkurn áhuga og hvorki
hreyfðu jieir hönd né fót til
varnar verkamönnurn sínum
eftirleiðis. Vár þá leitað til!
slysavarnafélagsins með til-1
mæli um, að það sæi um upp-
setningu aðvörunarspjalda á
þeim vinnustöðvum, þar sem
blý eða blýsambönd væru höfð
um hönd. Tók félagið vel í það
mál og tjáði sig reiðubúið, en
fyrir siðasakir var leitað um
i sagnar heilbrigðisyfirvalda.
Undirtektir þeirra voru heldur
ekki afleitar, þau tóku málið
að sér, svæfðu það og hafa lát
ið það sofa til þessa dags.
MARGAR IIÆTTUR.
Heilsuvernd marma í starfi
er býsna veigamikill liður heil
brigðismálanna og greinist í
marga þætti. Má þar fyrst telja
slysavarnir. Vinnustaðurinn
sjálfur, með stigum, pöllum og
gólfum, getur boðið upp á ýms
ar hættur, röng staðsetning véla
og annarra tækja sömuleiðis.
Þröngt athafnasvið eykur mjög
á alla slysahættu og hið sama
gerir hirðuleysi í umgengni.
Reglubundið eftirlit þarf að
hafa með vélum og öðrum
vinnutækjum svo og öllum raf
lögnum. Þá er það mikilsvert,
að viðvaningum sé vandlega
leiðjbeint um alla slysahættu
þar sem þeir starfa.
SÉRSTAKAR RÁÐSTAFANIR.
Sjúkdómahætta er margvíst
leg í sambandi við störfin. Sé
unnið innanhúss, verður að
krefjast þess að húsakynni séu
íveruhæf. Þröng salarkynni,
illa loftræstuð eða rök og ó-
þétt verka að sjálfsögðu heilsu
spillandi á starfsfóikið. Þegar
um útivinnu er að ræða, þarf
eftir föngum að sjá starfsmönn
um fyrir skýli, á meðan þeir
matast og hvíla sig. Hverri
einstakri starfsgrein fylgir
gjarna sérstök sjúkdómahætta,
Oft er um að ræða ýmiskonar
ryk eða eitraðar gastegundir í
andrúmslofti vinnustaðarins
eða sérstök efni, sem verið er
með. Er þá komið að hinum eig
inlegu atvinnusjúkdómum. Eru
þeir sérstaklega algengir í sam
bandi við iðnað og verksmiðju
rekstur, en geta komið fyrir á
flestum vinnustöðvum. Þegar
um slíka hættu er að ræða,
þarf að gera sérstakar varnað
arráðstafanir á vinnustaðnum
með útbúnaði, sem hæfir hverj
um stað. Starfsfólkinu verður
að benda á hættuna. kenna því
að varast hana, og eru nám-
skeið til þess nauðsynleg. •
EKKERT SKIPULAG.
Mörg fagfélög og verka-
mannafélög hér á landi hafa
árum saman barizt fyrir auk-
CFramh. á 3. síðu.)
Bréfakassimi:
randurí úfvarpinu
Hr. ritstjóri.
ÉG ER EKKI SAMMÁLA
þeim, sem létu í Ijós við Alþýðu
blaðið óánægju yfir því, að
snilldarverk Ibsens Brandur
jværi tvíflutt í úivarpið með
jlitlu millibii. Á arman í jólum
gátu ýmsir ekki hlustað, sem
alls ekki vildu mlssa af flutn-
ingnum. Hér var og mjög til
vandað og inngangserindi próf.
Steingríms J. Þorsteinssonar
óvenjulega snjallt. Vildi ég
óska þess, að úivarpið leitaði
sem oftast til bókmenntafræð-
inga og þá ekki hvað sízt til
prófessors Steingríms um und
irbúning að flutnhxgi snilld-
arverka heimsbókmenntanna.
Útvarpshlustandi. j