Alþýðublaðið - 04.02.1954, Blaðsíða 4

ALÞVÐUBLADfD
Fimmíudaginn 4. febrúar 1!>54
Útgefandi: AlþýCuflokkurinn. Ritst]'óri og ábyrgBarmaður:
Hantdbal Valdimarssou Meðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamenn: Loftur Guð-
mundsson og Björgvin Guðmundsson. Auglýsingastjóri:
Fmma Möller. Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902. Auglýsinga-
ciœi: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprentsmiðjan,
Hvg. 8—10. Áskriftarverð 15,00 á mán, í lausasölu: 1,00.
Lærdómar kosninganna
l*VI ER EKKI AÐ LEYNA,
! j
; að úrslit bæjarstjórnarkosn-
; inganna eru spor til hægri í ís-
| lenzkuin stjórnmálum. íslenzk
ir kjósendur hafa haldið áfram
; að ganga í sömu stefnu og í
í kosningunum 1949—50. Stjórn
; arflokkarnir vinna á, að vísu
i ekki svo mikið, að talið verði
til nokkurra straumhvarfa, en
þó er þróunin í þá átt.
Árið 1940 vann Alþýðuflokk
urfnn mikinn kosningasigur.
i Hann jók þá atkvæðatölu sína
! um nálega 40% miðað við kosn
; ingarnar 1942. Svo virtist sem
; hann væri að ná sér á strik
j aftur eftir áfallið mikla, sem
; hann haf'ði orðið fyrir, er ham»
j klofnaði 1938. Hinn mikli vöxt
I ur Sósíalistaflokksins stöðvað-
ist og í þeim kosningum. Árið
1949 stigu kjósendurnir hins
vegar spor til hægri. Alþýðu-
flokknum tókst ekki að halda
í horfinu. Hann missti aftur
þau tvö þingsæti, sem hann
hafði unnið 1946, og kommún-
istar töpuðu einnig einu þing-
sæti. Síðan hafa kommúnistar
misst önnur tvö þingsæti og
Alþýðuflokkurinn eitt. Árið
1946 hafði Framsóknarflokkur-
inn 13 þingsæti, en hefur nú
16. Sjálfstæðisflokkurinn hafði
þá 20, en hefur nú 21. Þeír
flokkar, sem nú stjórna land-
inu, höfðu 1946 tæp 42 000 at-
kvæði á bak við sig og 33 þing
menn, en nú hafa þeir tæp 46
þúsund atkvæði og 37 þing-
menn.
Þa'ð er ýmsum erfiðleikum
bundið að bera saman niður-
stöður þessara sveitarstjórnar-
kosninga og hinna síðustu,
vegna sameiginlegra framboðs
lista, sem víða eru hoðnir fram.
Þó er það ljóst, að í kaupstöð-
unum er Sjálfsíæðísflokkurinn
eini flokkurinn, sem unnið Iief
ur á, bæði í Reykjavík og í
nokkrum öðrum kaupstöðum.
Kommúnisíar hafa hins vegar
tapað bæði í Reykjavík og hin
um kaupstöðunum. Alþýðu-
flokkurinn hefur unnið á í
Reykjavík, en tapað utan
Reykjavíkur, og Framsóknar-
flokkurinn hefur tapað í
Reykjavík, en unnið á utan
Reykjavíkur. Atkvæði Þjóð-
varnarflokksins eru auðvitað
ný á þann flokk. /
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
unnið 1274 atkvæði í Reykja-
vík og 802 í öðrum kaupstöð-
um, þar sem ekki er um að
ræða Iistabandalög, eða sam-
íals 2076 atkvæði. Sósíalista-
flokkurinn hefur tapað 1394
atkvæðum í Reykjavík og 301
atkvæði uían Reykjavíkur, sam
tals 1695 atkvæðum. Framsókn
arflokkurinn vann 278 at-
kvæði í kaupstöðunum utan
Reykjavíkur, en tapaði 53 at-
kvæðum í Reykjavík, svo að
aíkvæðaukning hans nemur
225. Alþýðufíokkurinn íapaði
348 atkvæðsim 'uian Reylcja-
víkur, en vann 227 atkvæði í
Reykjavík, og tapaði þannig
121 atkvæði. Þjóðvarnarflokk-
urinn fékk 3876 atkvæði.
Þessar tölur sýna, að engin
FréSf úr Péfagaroí og skrif Morgunblaðsms
straumhvörf hafa gerzt í þess-
um kosningum. Sjálfstæðisflokk
urinn vann varnarsigur í
Reykjavík. Það er þó neylðar-
legt fyrir hann, að sá sigur
skuli hafa unnizt undir forusíu
þess manns, sem ýms|r sjálf-
stæðismenn töldu réttast að
REKA ÚR FLOKKNUM fyrir
tveimur árum, og Morgunblað
ið nefndi varla á nafn í nokkuð
á annað ár. Aðalleiðtogar Sjálf
stæðisflokksins munu ekki
vera að öllu Ieyti ánægðir með
sigur flokksins. Það skyggir á,
að Gunnar Thoroddsen skuli
vera sigurvegarinn. Tilgang-
urinn með því að setja Jóhann
Hafstein í 8. sætið var vafa-
laust a‘ð reyna að eigna honum
sigurinn, ef hann ynnist. Þá hef j
ur það og valdið Sjálfstæðis-
flokknum miklum vonbrigðum,
að honum skyldi ekki takast
að vinna Hafnarfjörð, Isafjörð
og Vestmannaeyjar, en um allt
þetta höfðu Ieiðtogar flokksins
gert sér ákveðnar vonir.
Atkvæðaukning ■Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknarflokks
ins í kaupstöðunum á vafa-
laust rót sína að rekja til þess,
að fólkið bar trúir á þau loforð
stjórnarflokkanna, að í kjölfar
aukinna áhrifa þeirra muni
sigla auknar framkvæmdir, þar
eð ríkisvaldið sé í þeirra hönd-
um.
Atkvæðatap Sósíali staflokks
ins er eðlilegt, og hefði raunar
mátt búast við, að hað hefði
orðið enn meira. Það er und-
ojrlegt, að húsundir líslenzkra
kjósenda skuli enn skipa sér
undir merki manna, sem hafa
hjartað austur í Moskvu. Þjóð
varnarflokkurinn mun hafa
treyst því, að þeir af kjósend-
um Sósíalistaflokksins, sem eru
alls ekki Moskvumrnn, mundu
fylkja sér þúsunduin saman yf-
ir í annan flokk, sem hefði
sömu stefnu og hann í utanrík-
ismálum, en afneitaði Moskvu
og eii?ræðisstjórnarfari ,,al-
þýðulýðveldanna“, Þessar von
[ ir hafa að veruiegu leyti hrugð
izt. Úrslit þingSkosnmganna í
sumar gátu hent til þess, að
Þió-’ivarnarflokkurinn legði
Só'íalistaflokk'nn í rúst í ann-
ar' ' atlögu, en þaó hefur
míður farið á annw Þi«ð
varnarflokkurinn hefur fengið
hrjá bæjarfulltrúa kjörna.
Hann hefur unnið einn þeirra
frá kommúnistum, annan frá
Framsókn og hinn þri'ðja frá
Alhýðuflokknum. Þ jóðvarnar-
flokkurinn hefur því ekki að-
eins mistekizt að veita Sósíal-
istaflokknum hað sár, seni gert
gæti hann þýðingarlítinn, held
ur kemur einnig í ljós, að flokk
urinn vinnur að því er virðist
ekki neiít frá Sjálfstæðis-
flokknum, en styrkir hann hins
vegar óbeint með því að auka
glundroðann meðal andstæð-
inga hans.
Fyrir Alþýðuflokkinn eru
kosningaúrslitin fremur óhag-
stæð, án þess þó að þau verði
talin sérstakur ósigur .fyrir
flokkinn eða stefnu hans. Áfram
haldandi íap kommúnista Iief-
MORGUNBLAÐIÐ skýrir
í gær frá einkennilegum las
leika Píusar páfa og gerir á
öðrum stað úrslit bæjar-
stjórnarkosninganna að um
ræðuefni með stórfurðuleg-
um ályktunum. Fréttin um
páfann styðst v;ð staðreynd-
ir, því að heimild hennar er
símskeyti sunnan úr Páfa-
garði. Ummælin varðandi
bæjarstj órnarkosn i ngarnar
eru hins vegar órökstudd
með öllu. Þau eru sú túlkun
á koSningaúrslitunum, sem
íhaldið vildi að væri sönn og
rétt. Og þegar íhaldið kemst
í þann ham, þá hirðir það
lítið um atriði eins og stað-
reyndir.
FRÉTTIN ÚR PÁFAGARÐI
Fréttin úr Páfagarði seg-
ir, að nánasti ráðgjafi páfa
telji líðan hans betri, en ó-
staðfestar fréttir hermi, að
það sé hiksti, sem páfinn
hafi kvalizt af að undan-
förnu. Enn fremur hefur
fréttastofa Páfagarðs til-
kynnt, að hvílan, sem páfinn
hefur verið lagður í, hafi
reynzt honum mjög vel. Or-
sök hikstans er sögð vera
truflun í meltingarfærum
páfans. Svo mörg eru þau
orð. Heimildin er Reuter og
NTB, en. orðalagið og upp-
setningin sjálfsagt Morgun-
blaðsins, enda hvort tveggja
álappalegt.
HREYKIR SÉR HÁTT
Ummælin varðandi úrslit
bæjarstjórnarkosninganna er
hins vegar að finna í forustu
grein Morgunblaðsins. Álykt
un þeirrá er sú, að sósíalism
inn sé á undanhaldi. En rök-
stuðningurinn ec heldur en
ekki bágborinn. íhaldið
hafði gert sér von um að fá
hreinan meiri'hluta í bæjar-
stjórnunum í Haínarfirði, á
ísafirði og í Vestmannaeyj-
um og fylgja eftir kosninga-
sigri sínum í þessum kaup-
stöðum frá í sumar. Sú von
brást. Alþýðuflokkurinn hef
ur afíur íorustuna í Hafnar-
firði, og hann. vantaði aðeins
örfá atkvæði upp á að halda
þar hreinum meirihluta. En
Morgunblaðið hirðir ekkert
um staðreynd vonhrigða í-
haldsins. Það hreykir sér
hátt og fullyrðír, að sósíal-
isminn sé á undanhaldi! Svo
mæla börn sem vilja.
AÐEINS VARNARSIGUR
Sönnunin fyrir þessum ó-
sigri sósíalismans, sem Morg
unblaðið er að tjasa um i
gær, virðist einna helzt sú,
að íhaldið fékk hreinan
meirihluta á Ólafsfirði og í
Hveragerði. Hins vegar er á-
stæða til að ætla, að kosn-
ingarnar þar hafí snúizt unv
ýmislegt fieira en sósíalism-
ann, þó að Morgunblaðið sé
m.eð þessi fíflalæti. Sósíat-
isminn hefur engan ósigur
beðið við þessar bæjarstiórn
arkosningar, enda mun íhald
ið eins hrætt við hann eftir
þær eins og fyrir. íhaldið
hefur unnið varnarsigur og
annað ekki. Það heíur enga
von um að sjá meirihluta-
draum sinn rætast, þrátt fyr
ir ofurkapp peningavaldsins
í þessum kosningum. og að
ýmsu leyti ákjósanlega að-
stöðu. auðstéttarinnar. Sósí-
alisminn heldu.r áfram að
vera úrræði þeirra, sem vi'lja
koma þjóðarbúskap íslend-
inga á öruggan framtíðar-
grundvöll, og kosningaúrslit
in munu fremur eggja þá til
sóknar en lama þá. íhaldið
virðist einna helzt eitthvað
miður sín eftir orrahríðina,
þó að það revni að bera sig
mannalega. Það síkyldi þó
aldrei hafa fe.ngið hiksta
eins og páfinn, enda þótt
hvílan hafi reynzt því vel?
Sá hiksti kynni að stafa af
truflun í pólitískum melting
arfærum.
Herjólfur.
ALÞYÐUBLAÐIÐ byrjar í’
dag að flytja nýja framhalds-!
sögu. Fyrir valinu hefur orðið
sakamálasaga eftir norsika rit-
höfundinn Arthur Omre. Ork-
ar naumast tvímælis, að hún
muni þjóna vel tilgangi frarn-
haldssögunnar, því að hún er
prýðilega gerð og bráðskemmti j
leg aflestrar. Raunar má um
það deila, hvort sakamálasögur
eigi rétt á sér, en um alþýðu-
hylli þeirra verður ekki efazt.
Á Alþýðublaðið von á því, að
ýmsum þvki tíðindum sæta val
norskrar sakamálasögu því að
þessi gerð bókmenntanna er
síður en svo í hávegum höfð
hjá frændum okkar austan hafs
ins. Hins vegar réði það úrslit-
um, að sagan gerist í umhverfi,
sem ekki getur talizt eins fram
andi íslenzkum lesendum og
hugsunarhætti þeirra og undir-
heimar stórborganna, og jafn-
framt hitt, að Arthur Omre er
s'T) sniall og viðurkenndur rit-
höfundur, að nafn hans er út
af fyrir sig ærin maðmæli.
Gegnir furðu, að hann skuli
ekki kunnari á Islandi en raun
ber vitni, því að skáldsögur
hans eiga hér áreiðanlega vin-
sældir vísar, ef þýðendur okk-
%
ur valdið því, að Sósíalista-
flokkurinn er nú orðinn minni
flokkur en Alþýðuflokkurinn.
Stofnun Þjóðvarnarflokksins
veldur því hins vegar, að fylk-
ing vinstri sinnaðra manna er
nú enn sundraðri en áður. Það
verður íhaldinu í landinu að
gagni, ef ekki verður þar
breyíing á. íhaldið verður ekki
lagt a'ð velli fyrr en lýðræðis-
sinnaðir andstæðingar þess
geta, sarneinaðir með einhverj
um hætíi, Iagt til atlögu gcgn
því. En þá verða dagar þess
líka áreiðanlega taldir.
ar og bókaútgefendur bera
gæfu til að koma auga á þær og
höfund þeirra.
LÆRISVEINN CAÍNS
OG HEMINGWAYS
Arthur Omre er einr, þeirra
tiltölulega mörgu norsku rit-
Arthur Omre.
höfunda, sem lögðu leið sína til
Ameríku ungir að árum. Hann
hefur líka orðið fyrir drjúgum
áhrifum af amerískum bók-
menntum. Omre er að ýmsu
leyti lærisveinn James M. Ca-
ins og Ernests Hemingways, en
þó sjálfstæður og persónulegur.
Hann hefur t&mið sér svipuð
vinnubrögð og þeir, en er sér-
stæður í efnisvali og fer síður
en svo troðnar slóðir. Vinsæld-
ir hans í Noregi eru miklar og
vaxandi, og skáldsögur hans
bvkja rísa hátt að bókmennta-
gildi. bó að þær ,séu æsilegar
og fjalli um skuggabliðar mann
lífsins. Arthur Omre hefur val-
íð sér í akri norskra bókmennta
hornspildu, sem er forvitnileg,
en á fárra færi að rækta til
nytja. Honum hefur tekizt að
leysa þá þraut sniildarlega af
hendi. Orsök þess kann að vera
að einhverju leyti merkileg lífs
reynsla, en það, sem gerir
herzlúmuninn, er eígi að síður
ótvíræðir rithöfundarhæfileikar
og listræn frásagnarleikni.
NÍU SKÁLÐSÖGUR OG
TVÖ SMÁSAGNASÖFN
Skáldsögur Arthurs Omre
eru níu talsins, og hann hefur
enn fremur sent frá sér tvö
smásagnasöfn og tvö leikrit.
SkáldsÖgurnar fjalla sér í lagi
um glæpi og afbrotamenn, og
sama er að segja um smásög-
urnar, en Omre hefur senni-
lega náð mestum árangri á því.
sviði bó'kmenntanna, þegar öllu
er á botninn hvolft. Söguhetjur
hans ala flestar aldur sinn ým-
ist utan, eða innan við fangelsis-
múrana, en jafnan í skugga
þeirra. Lýsingar hans á sálar-
lífi afbrotamannamia og lög-
brjótanna ráða úrslitum um lrst
hans og snilli. Því viðfangsefni
gerir hann meiri og betri skil
en flestir aðrir norrænír rithöf
undar. Það er því engin furða,
að hann skuli hafa samið saka
málasögu. Þar er Arthur Omre
einmitt í essinu sír.u. Söguna
ga-f hann út árið 1942 undir dul
nefninu Arthur Juel, en höf-
undareinkennin sögðu víst til
sín, enda gekkst Omre fljótlega
við því að vera höfundurinn og
hefur gefið söguna út öðru
sinni undir fullu nafni. Aðrar
skáldsögur hans eru: „Smug-
lere“ (1935), „Flukten“ (1936),
„Sukkenes bro“ (1937), „Krist-
inus Bergman“ (1938), „Inter-
messo“ (1939), „Dat onde öie“
(1940), „Harmoni“ (1941) og
„Vagabond i Gosen“ (Í953).
Framháíd á 6. síðu. ,