Alþýðublaðið - 16.09.1955, Síða 5

3S^«WiV«*íl.'iMn^ ttK,,s,*as.»<».ve? '‘T''/- . ‘"■>**:**“•
»&*siBa*wiBtswp?ægg»^^ ■•-x
NÚ ER aðeins 1 dag-
ur, þar til dregið verður
um þennan glæsilega bíl,
sem er vinningurinn í
happdrætti Alþýðuflokks-
ins. Þetta er einhver vin
sæíasta og bezta bílateg-
undin á markaðnum nú,
Ford Fairline módel 1955.
Öllu glæsilegri vinning
getur ekkert happdrætt.i
fooðið, enda er verðgildi
foílsins tæplega 100000 kr.
Aðeins eru gefnir úr 10
þús. miðar. Nú eru síð-
ustu forvöð að freista
hamingjunnar og kaupa
miða því að á morgun
verður dregið.

Föstudagur 16. sept. 1955
MJ>TBUBUB»
nam.
Enn hafa ekki borizt neinar
heildarfréttir af því, sem er að
gerast í Afghanistan og Pakist-
an, en samkvæmt fréttaút-
drætti, sem borizt hefur í sím-
skeytum, eru nú hafin þar
landamæraátök, og þau hörð, l
©g er ekki að vita, nema skot-
hríðin magnist þá og þegar.
í Pakistan hefur lengi verið
við þessu búizt, og sökum aug-
Ijósrar, vaxandi hættu voru
Afganislan
Fakírinn frá ípi.
gerðar kröfur um það í Kara-
chi þegar í aprílmánuði, að
landamæraeftirlitið yrði aukið,
aneðal annars gerðar þær ráð-
stafanir, sem urðu til þess, að
hinir herskáu kynþættir hand-
an Khyberskarðsins fræga
lentu undir sérstöku eftirliti
Pakistan. En nú hafa Afghanir
gert hinar furðulegustu gagn-
kröfur, — að Pakistan láti af
höndum við þá mikið land-
svæði, er sameinist ríki Afgh-
ana. Það er flísin, sem við rís.
HVAÐ ER
PAKHTOONISTAN?
Pakhtoonistan kalla Afghan-
ar þetta fylki, sem þeir gera
kröfu til. Þetta er í rauninni
nýtt landheiti, öldungis eins og
Pakistan. Flestir kannast við
Pathana, hinn herskáa kyn-
bátt á landamærasvæðinu, sem
hvað eftir annað hefur látið
þar til sín taka, og sem frægur
hefur orðið fyrir kvæði og
skáldsögur Kiplings. Síðan
hafa og margir sótt til þeirra
efni í skáldsögur og kvikmynd
ir. Bretar reyndu að koma þar
á friði og menningu með því að
leggja fylkið undir Indland,
leggja vegi um fjöllin, sem áð-
ur höfðu verið ófær yfirferðar,
og um leið gerðu þeir Khvber-
skarðið að einhevrju sterkasta
virki í heimi. Og keisarans
Rússland horfði ágirndaraug-
um á allt þetta, en mátti ekki
að hafast. Komst einn af vald-
höfufn Afghanistan þannig að
orði um landið þeim megin
fjallanna: ,,Það er eins og
varnarlaus geit á milli ljóns og
bjarnar, sem báðir vilja rífa
í sig.“
Brezka ljónið hefur haldið á
brott, en rússneski björninn
heldur sig enn á norðurlanda-
mærum Afghanistan, sterkari
en nokkru sinni fyrr.
Er hægt að telja, að Bretum
hafi tekizt að friða þetta land-
svæði? Þeim tókst að minnsta
kosti aldrei að hafa hendur í
hári eins helzta leiðtoga Pat-
hana, Mirza Ali, sem kunnari
er undir nafninu „fakírinn frá
Ipi“, en átökin við hann kost-
uðu Breta mikið blóð og fé. Og
þótt hann gerist nú gamall og
gigtveikur, heldur hann enn
traustri forustu harðsnúins á-
hangendaflokks. Skammbyssan
og riffillinn eru þessum mönn-
um svo kær, að þeir nota þessi
vopn sem skáldlegar líkingar í
kvæðum sínum. „Augu þín,
ástin mín, eru eins og hlaðin
tvíhleypa,“ syngja dægurlaga-
söngvararnir þar.
En hvað um það. Á afghan-
isku nefnast Pathanir „Pakh-
tooner“ og þar af dregur þetta
„nýja land“ heiti sitt.
METNAÐARRÍKUR MAÐUR
I,ÍTUR VONARAUGUM
TIL MOSKVU
Hvað ber til, að jafn órík
þjóð og Afghanir dirfast nú allt
í einu að gera slíka kröfu til
landa á hendur sér mun vold-
ugra ríki? Sú skýring er nær-
tæk, að þeir gangi á lagið þeg-
ar innanlandsdeilur veikja
veldi Pakistan, en margir eru
þeirrar skoðunar, að orsökin
eigi sér dýpri rætur.
Fyrir skömmu hófst nýr og
metnaðargjarn maður til á-
hrifa í Kabul, höfuðborg Afg-
hanistan, og það er hann, sem
hafið hefur það tafl, sem eng-
inn fær nú séð hvernig fara
muni. Konungur landsins, Mo-
hammed Zahir Shah, hefur
löngum haft aldna og revnda
frændur sína með í ráðum,
þeir voru Vesturveldunum
jhlynntir, og það var meðal ann
lars fyrir þeirra tilverknað, að
Bandarikjamenn veittu land-
inu stórkostlega efnahagsað-
stoð. En nú virðist sem áhrifa
þeirra gæti ekki lengur, held-
|ur sé það nú mágur konungs,
Daoud Shah, sem mestu ræður.
Hans gætti fyrst, þegar hann
kom fram sem fulltrúi lands
síns við jarðarför Stalins. Vitað
er, að hann átti þá tal við Molo-
tov. Skömmu eftir að hann kom
heim úr þeirri för, kom hann
því þannig fyrir, með herinn að
(bakhjarli, að kóngsfrændum
var vikið frá völdum og áhrif-
um, en sjálfum var honum
fengið embætti forsætisráð-
herra. Bróðir hans Naim, sem
virðist honum mjög fylgispak-
ur, var gerður að utanríkis-
málaráðherra. Ekki hafði Dao-
ud fyrr tekið við völdum, en
hann kallaði fjölda rússneskra
sérfræðinga til Afghanistan, -—
og um leið tók rússneskt fé að
streyma inn í landið, í stað
bandarískra dollara. Hófust nú
framkvæmdir miklar í landinu,
vegalagning, bygging olíu-
geyma og korngeyma, — og ef
til vill er það eingöngu hend-
ing, að allt kemur þetta setu-
liði eða her, sem á leið um
landið, í góðar þarfir.
Og svo gerðist það einn sól-
heitan júlídag, að Daoud hófst
handa svo um mu.iaði. Þá reið
konungur Afghana til þings
með fríðu föruneyti, og bauð
þingmönnum að styðja á allan
hátt Pathani, kynþáttinn hand
'an landamæranna, „hetiurnar
Jhraustu og forfeður konungs-
ættarinnar“, og kom það þá
fyrst opinberlega fram, að
j Áfghanar hugðust gera kröf-
una til Pakhtoonistan að meg-
únatriði í stjórnmálum sínum í
framtíðinni.
Og það væri synd að segja,
j að Afghanar væru linir í landa
kröfum sínum. Það er skammt
síðan Daoud lét þess getið í
ræðu, er hann flutti, að með
Pakhtoonistan ætti hann við
hálft landsvæði Pakistan, vest-
an Indusárinnar og að Persa-
flóa.
HÆTTAN VIÐ
KHYBERSKÁRÐ
Ekki var við öðru að búast,
en ræða þessi vekti ugg í Pak-
istan. Var nú ekki lengur látið
sitja við mótmælin, heldur var
Khyberskarðinu lokað.
Þetta getur reynzt Afghön-
um bjarnargreiði, því að 30%
af öllum vöruflutningum til
landsins og frá fara um þetta
skarð. Og það er dýrmætur
varningur, — meðal annars hin
svonefndu Karakúlskinn, sem
seld eru á bandarískum mark-
aði undir nafninu „persnesk
lambskinn“ og þykja eftirsókn
arverð, en auk þess er þarna
um vörur að ræða, sem ekki
þola geymslu að neinu ráði, svo
sem vínþrúgur og sveskjur, en
Afghanar flytja mikið af þeim
til Indlands. Hljóta Afghanar
því að bíða gífurlegt tjón við
það, að allir vöruflutningar
þeirra eru stöðvaðir við skarð-
ið, á þeim forsendum að toll-
gæzlumennirnir bíði nánari
fyrirskipana frá Karachi.
Sem stendur hafa Rússar
revnzt Daoud hjálplegir með
því að leyfa flutning á öllum
vörum frá Afghanistan og til,
Mohammet Zahir Shah.
um Rússland, og án nokkurra
tollgreiðslna. Heyrzt hefur líka
að Indverjar, sem elska Pak-
istanbúa ekki beinlinis, hafi í
hyggju að gera samgöngubann-
j ið að engu með því að koma á
eins konár flugbrú til Pakistan,
I eins og forðum var gert í Ber-
1 lín, en. ekki er vitað, hvort þæx-
! ráðstafanir eru komnar í fram-
kvæmd.
Af þessu má sjá, að ýmis at-
riði í sambandi við deilu þessa
eru hin athyglisverðustu, og þó
athyglisverðast, að Rússar virð
ast nú hafa náð þeirri fótfestu
í Afghanistan, sem þeim heppn
j aðist aldrei á keisaratímabil-
inu. Samkvæmt síðustu frétt-
um virðist hinum metnaðar-
gjarna Daoud hafa tekizt að ná
j vinsamlegu sambandi við fak-
írinn gamla frá Ipi. Slíku sam-
bandi mun lítt fagnað í Pak-
istan, sem ekki er heldur við
| að búast, því að það getur orð-
ið til þess, að til átaka komi á
landamærunum, — og þá er
ekki auðvelt að spá hvernig
fara muni. ■
ENDA þótt svo virðist sem
nokkuð dragi úr hinum stjórn-
xnálalegu átökum á Vesturlönd
um, er slíku sízt að heilsa í As-
íu austur. Þar fara átökin sí-
fellt harðnandi og eru nú jafn-
vel orðin hættulegri en atburð-
irnir í Suður-Kóreu og Viet-
Áðeins
1 dagur
eflir