Alþýðublaðið - 03.05.1956, Blaðsíða 4

Fsmmíudagur 3. maí !§»!».-
4;
A fþ ýð u blaSIg
Ú*gefandi: AlþýSuflobkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Áskriftargjaíd kr. 20.00 á mánuði.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8 — 10.
Bœkur og höfundar
‘/giisveri
Tínuibœr umhugsunarefn i
HANNIBAL VALDIMARS-
SON fer þessa dagana hverja
langferðina af annarri út um
landsbyggðina til að for-
dæma samvinnu Alþýðu-
flokksins og Framsóknar-
flokksins. Öðru vísi mér áð-
ur brá. Hannibal hefur und-
anfarin ár barizt manna
mest í Alþýðuflokknum fyrir
auknu samstarfi við Fram-
sóknarflokkinn og talið það
mál málanna. En þegar
draumur hans rætist, hleyp-
ur hann yfir í herbúðir kom-
múnista og lætur þá hafa sig
til þess að berjast gegn sinni
gömlu stefnu!
Meginatriðið í málflutn-
ingi Hannibals og Finnboga
Rúts er sú staðhæfing% að
Alþýðuflokkurinn geti ekki
átt samleið með Framsókn-
arflokknum, en væri nær
að ganga til móts við kom-
múnista. Þetta lætur ein-
kennilega í eyrum þeirra,
sem muna orð og gerðir
. Hannibals á liðnum árum.
Hann undi ágætlega sam-
vinnu við Framsóknarflokk
inn í Norður-ísafjarðar-
sýslu, þegar hún var kjör-
dæmi hans. Sama gerðist á
Isafirði í síðustu kosning-
um. Þá var Hannibal ljóst,
að íhaldið og kommúnistar
ættu skilið sameiginlegt
skipbrot. Nú er hann svo
breyttur að vera orðinn
bandamaður kommúnista
og hjálparsveinn Kjartans
Jóhannssonar og Sigurðar
Bjarnasonar frá Vigur í sín
um gömlu kjördæmum.
Lengi skal manninn reyna.
Kommúnistum finnst lítið
til koma málefnasamnings
Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins, og Hannibal
tekur undir þá gagnrýni full-
um rómi. En maðurinn talaði
og skrifaði öðru vísi í síðustu
kosningum. Þá vegsamaði
hann hugmyndina, sem hann
fordæmir nú. Hannibal skrif
aði grein í Skutul 5. júní
1953 og skoraði á alla frjáls-
lynda menn að hafna íhald-
inu og kommúnistum. Og til
hvers? Hannibal sagði orð-
rétt á þessa lund:
„Og þá er runnið upp
tímabilið, þegar hægt er að
sameina íslenzka alþýðu
um fullnýtingu atvinnu-
tækjanna, stórátök í bygg-
ingamálum fólksins til sjáv
ar og sveita, samfellda at-
vinnu handa öllum, sem
vilja vinna við lífræn fram-
leiðslustörf, gerbreytingu á
afurðasölumálum þjóðar-
innar og innflutningsmál-
um og endurskipulagningu
á viðskipía-, banka- og ut-
anríkismálum hennar.
Þannig mætti lengi telja.
Þá getur fyrst runnið upp
það hreinsunar- og umbóta
tímabil, sem þjóðina hefur
lengi dreymt uni á undan-
förnum árum.“
Þetta var 1953 draumur
Hannibals. Nú er hann orð-
inn að veruleika. En þá er
Hannibal kominn í vist hjá
kommúnistum og manna
verstur út í sín fyrri málefni.
Hvað kemur til? Er til of
mikils mælzt, að bræðurnir
reyni að svara þeirri spurn-
ingu á viðunandi hátt?
Alþýðublaðinu dettur
ekki í hug að elta ólar við
fúkyrði og brigzl Hannibals
og Finnboga Rúts. En það
ætlast til málefnalegra um
ræðna af mönnum, sem
verið hafa lýðræðissinnar
og borið ábyrgð á orðum
sínum og gjörðum. Hvem-
ig hefur Sósíalistaflokkur-
inn brej'tzt síðan 1953? Óg
hvað kemur til þess, ef sam
vinna við Framsóknarflokk
inn, sem þá var lífsnauð-
syn, er nú orðin fordæman-
Iegt óhæfuverk? Hér hefur
eitthvað furðulegt gerzt.
Hvað gæti það vferið? Finn
boga Rút þarf ekki að
spyrja. Hann Iafir aftan í
kommúnistum til að korrt-
ast á þing. En hvers vegna
í ósköpunum kýs Hannibal
Valdimarsson sarna hlut-
skiptið sér til handa? Allt
ætti þetta að vera tímabær
umhugsunarefni fyrir
mánudagsblað Þjóðviljans.
Feigðin nálgast
MORGUNBLAÐIÐ heldur
áfram að spá íhaldinu stór-
sigri í næstu kosningum.
Það biður urn meirihluta
einu sinni enn. Samt er það
staðreynd, að íhaldið hefur
verið að tapa undanfarin ár,
en sjaldan eða aldrei staðið
jafnhöllum fæti og nú. Fram
bjóðendur þess í fjölmörgum
kjördæmum blikna af skelf-
ingu við tilhugsunina um
kjördaginn. Þeir kenna feigð
ina nálgast.
Menn, sem þannig eru á sig
komnir, ættu ekki að-tala um
sigur. Morgunblaðið verður
áreiðanlega að sætta sig við
lítið að kosningunum lokn-
um.
I
SIÐASTLIÐIÐ haust komu
út á forlag ísafoldarprent-
smioju í Reykjavík æviminn-
ingar séra Eiríks V. Alberís-
sonar, dr. theol., er hann nefn
ir hinu látlausa sannnefni
,.Æviár“. Er hér um allmikla
bók að ræða að vöxtum (236
bls.), vel samda og harla at-
hyglisverða að sama skapi.
Hitar það lesanda um huga
að fylgja hinum gáfaða og náms
gjarna Skagfirðingi í spor á
skólagöngu hans, en harin
brauzt af eigin rammleik til
mennta, unz lokið var háskóla-
prófi í guðfræði. Tóku þá við 1
starfsárin og gerðist séra Eirík-
ur vinsæll og mikilsmetinn
sóknarprestur (og um skeið
prófastur) í Hestþingum í Borg.
arfirði, en jafnframt athafna-
samur bóndi, er betrumba'tti
prestssetur sitt bæði urn húsa-
kost og jarðnæði. Munu Bcrg-
firðingar hafa kunnað slikan
klerk vel að meta, enda fór
Daniel Teitsson á Grímarstöð-
um þessum orðum um. hann í
bændarímu:
Stór í geði og starfsins hátt-
um.
stjórnar Hesti Eiríkur.
Bóndi og prestur búa í sátt ■
* um.
blærinn andar heiðríkur.
En séra Eiríkur lét efcki
lenda við prests- og hústörfín
ein saman. Um nokkur úr hafði
hann einnig með höndum skóla
stjórn alþýðuskóla Borgfirð-
inga á Hvítárbakka, og fórst
hún hið bezta úr hendi. Enn-
fremur tók hann með ýmsum
hætti þátt í héraðsmálum, þó
eigi verði það nánar rakið.
Skylt er einnig að geta þess, að
hann átti sér við hlið sterka
stoð, þar sem er hinn glæsi-
lega og ágæta kona hans, frú
Sigríður Björnsdóttir prests
að Miklabæ.
Séra Eiríkur átti því yfir fjöl
þættan og merkilegan starfs-
feril að líta, er hann varð að
látá af prestsskap vegna heilsu
brests sumarið 1944, og hafa
þau hjón verið búsett í
Reykjavík síðan, en þau eiga
stóran og myndarlegan barna-
hóp. Með því, sem að frarnan
hefur verið sagt um starfsfefii
hans, er sú saga hans þó
hvergi nærri öll sögð. Víkur dr.
Ólafur Lárusson prófessor fag
urlega að ónefndri hlið henn-
ar, er honum farast þannig orð
í ágætum ritdómi um ,,Æviár“
(Mbl. 10. des. ‘55): ,,En jafn-
vel eftir að hann hafði misst
heilsuna auðnaðist honum að
verða upphafsmaður að einu
merkasta nýmæli síðari ára
í þjóðlífi voru, hreyfir fyrst-
ur manna hugmyndinni um
vinnuhæli fyrir berklasjúkl-
inga. Upp af þeirri tillögu er
hin glæsilega stofnun, Reykja-
lundur, vaxinn“. Sú stofnun
þótti okkur hjónunum eitthvað
1 hið merkilegasta af öllu hinu
|merka, sem fyrir sjónir okkar
bar í heimförinni til ættjaröar
innar. Hafi séra Eiríkur og aor-
ir samherjar hans, og allir for-
göngumenn þeirrar ágætu
menningarstofnunar, heilir að
verki verið! Hún er þsim til
ævarandi sæmdar og þjóðinni
til ómetanlegrar blessunar ^
En um þessar æviminnir.gar
séra Eiríks er það í heild sinni
að segja, að þær eru bæði
sterkum tilþrifum, eins og rétti
lega hefur verið bent á af öðr
um, svo sem hin snilldarlega
lýsing hans í æsku (Fyrstu eig-
in endurminningar). Er ég al-
gerlega sammála Ólafi Lárus-
syni prófessor um það, að sú
lýsing eigi vel heima ; ís-
lenzkum lestrarbókum. Vel
mega Borgfirðingar einnig una
prýrðilegri lýsingu hans á
hinni fögru og söguríku sveit
þeirra. Víða er frásögn hans
einnig krvdduð vísum og
kvæðum eftir hann, sem varpa
sínu ljósi á hugarástand hans
og hugðarefni.
En jafnframt því sem ævi-
minningarnar segja að sjálf-
sögðu, um annað fram, sögu
höfundar, yarpar þær með yms
um hæíti birtu á þjóðlífið og
menningarbrag á þeim tíma,
sem um er að ræða. Þar er einn
ig hrugðið upp glöggum myr.d-
um af ýmsum þjóðkunnum
mönnum; t. d. þykir mér lýs-
ingin á séra Matthíasi Jochums
syni skáldi ágæt, en honurn
kynntist ég talsvert á námsár
um mínum á Akureyri.
Skal þá vikið sérstaklega að
því ritverkinu, sem ekki ólik-
lega mun halda nafni sér Ei-
ríks Albertssonar lengst á lofti,
þó að margt sé vel um ævi-
sögu hans, en það er hið mi.kla
cg gagnmerka rit hans: Magnús
Eiríksson (guðfræði hans og trú
arlíf), er út kom í Reykjavík
1938, en fyrir það hlaut hann
doktorsnafnbót í guðfræði víð
Háskóla íslands. Fór doktors-
vörnin fram í janúar 1939. og
er hann.fyrsti og fram á þenn
an dag eini maðurinn, sem
varið hefur ritgerð um guð-
fræðileg efni til doktorspróís
ínnan guðfræðideildar Háskól
ans. -
Eins og vera ber hélgar-
hann þessu merkisriti sínu sér
stakan kafla í ævisögu sínni,
og skýrir þar frá því, að það
hafi verið fyrir áeggjan þeirra
séra Haralds prófessors Níels-
sonar og dr. Ágústs H. Bjama-i
sonar prófessors, að hann færð
ist það í fang að rita bók sina
um Magnús Eiríksson. Inn í
umræddan kafla í ævisógu
sinni fellir séra Eiríkur gagncrð
an útdrátt úr riti sínu um
Magnús, og var það viturlega
ráðið, því að það merkisrit ír.un
vera í alltof fárra höndum.
Hefi ég nýlega lesið það
gaumgæfilega, og mér til hins
mesta lærdóms. Mig brestur
að vísu guðfræðilega þekkíngu
til þess að dæma um ritið frá
því sjónarmiði, en hitt dylst
mér ekki, að þar er mikið efni
tekið föstum og fræðimanr.Ieg
um tökum, og lýst af nærfærni
og samúðarríkum skilningi
mikilhæfum og sérstæðum ís-
lendingi, sem var hvort
tveggja í senn stórmerkur guS-
fræðingur og samtímis lang-
sýnn umbótamaður, og ber
hæst á þjóðmálasviðinu mál-
sókn hans um frelsi og jafn-
1 Framhald á 7. síðu.
Knattspyrna:
Leikur Fram og Vafs
< : skemmtilegar og prýðisvel í
■>.' letur færðar, með snjöllum og
KNATTSPYRNAN er byrj-
uð, og samkvæmt yfirliti því,
sem KRR hefur nýlega sent frá
ser um knattspyrnumót sumars
iiisj er augljpst að mikið fjör
mun verða á vettvangi þessarar
íþrþttar í sumar. Um 200. kapp-
leikir munu vérðá háðir á
keppnistímabilinu. Flokkar frá
VeStur-Berlín, Luxemburg,
Englandi, Noregi og Danmorku
munu sækja okkur heim. Bret-
ar leika hér landsleik, en frá
Noregi og Danmörku koma
flokkar úr Öðrum aldursflokki.
Á sunnudaginn var fór fyrsti
kappleikurinn fram, var það í
Reykjavíkurmótinu, og kepptu
þar Fram og Valur í meistara-
flokki. Leikur þessi var furðu
góður, og mun betri en oft und-
anfarin ár á þessum tíma. Lofar
hann góðu um knattspyrnuna í
sumar.
Leiknum lauk með sigri Vals
2:1. Fyrri hálfleik lauk með
sigri Fram 1:0, en Valsmenn
sóttu sig í þeim síðari, og skor-
uðu þá tvö mörk, sem færðu
þeim sigurinn í þessum fyrsta
leik sumarsins.
Það var miðherjinn, Dag-
bjartur, sem skoraði markið fvr
ir Fúam, var það gert með
snöggu og öruggu skoti, er um
20 mínútur voru af hálfleikn-
um. Valsmönnum tókst að
kvitta skömmu síðar, en það
márk var af línuverðinum
dæmt rangstætt.
Fram lék mun betur í fyrri
hálfleiknum og hefði vissulega
átt að geta skorað fleiri mörk,
enda skall hurð alloft nærri
haelum við Valsmarkið.
í seinni hálfleik sóttu Vals-
ménn sig verulega og má segja
að frumkvæðið væri nú nær
eingöngu hjá þeim. Er fimrn
mínútur, %roru af leiknum. kvitt-
aði Gunnar Gunnarsson með
góðu skoti, eftir hraða sókn,
sem. tvístraði Framvörninni og
gaf opið tækifæri, sem var vel
notað.
Er tuttugu mínútur voru
liðnar, skoraði Hilmar Magn-
Ússon sigurmark Vals, og
lauk leiknum þannig með tveim
mörkum gegn einu. Hins vegar
skoruðu Valsmenn tvö önnur
mörk, en þau voru dæmd rang-
stæð.
Á síðustu mínútu lá við að
Fram tækist að kvitta, er Karl
Bergmann skaut fast á markið,
en knötturinn lenti í þverslánni
og skoppáði yfir.
Meðal Framaranna var það
Eyður Dalberg, sem einna
mesta athvgli vakti fyrir sér-
Iega lipran leik, góða knattmeð-
ferð og öruggar sendingar. Þar
eiga Framarar góðan uppvax-
andi liðsmann.
Nýliði var í marki Vals, sem
nú stóð í sporum hins reynda
markvarðar, Helga Daníelsson-
ar, sem látið hefur af keppni
f\TÍr Val og er fluttur til Akra-
ness, þaðan sem hann er upp-
runninn, og mun væntanlega
verja markið fyrir fæðingarbæ
sinn í framtíðinni, fer vissulega
vel á því. Björgvin Hermanns-
son heitir þessi nýi markvörð-
ur Vals, og sýndi oft ágæt til-
þrif í þessum fyrsta leik sínum.
m.eð meistaraflokki og má í
frarntíðinni mikils góðs a£ hon-
um vænta í þessari vandasömu
stöðu. E.R.