Alþýðublaðið - 24.05.1956, Qupperneq 4

AIþý9u b!a®l®
Finimtudagur 24. maí 1958
Útgefandi: AlþýSuflokkurinn.
jpp’T Eitstjóri: Helgi Ssemimðssoa.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarson.
BlaSamenn: Björgvin Guðmundswm eg
Loftur GuSmundsson.
Æuglýsingastjóri: Emiiía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4981 og 4902.
ppri'-'St Auglýsingasíml: 4906. •.
f ^ Afgreiðslns&nl: 4908.
f’*' Áskriftargjald kr. 20.00 á mánnðl.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8 — 1®.
r
Reynsla Aka
A1Í>YÐUBLA£>IÐ birtir í
dag grein eftir Áka Jakobs-
ion, þar sem hann svarar
spumingunni, hvers vegna
hann sé í kjöri fyrir Alþýðu-
flokkinn í Siglufirði við al-
þingiskosningamar í sumar.
Þar er rakið rökföstum en
prúðmannlegum orðum, að
Áki hlaut að segja skilið við
Sósíalistaflokkinn vegna of-
ríkis og ofsókna Brvnjólfs
Bjarnasonar og Einars Ol-
geirssonar. Greinin lýsir á-
gætlega vinnubrögðum ís-
lenzkra kommúnista. í
flokki þeirra leyfist aðeins
sú skoðun, sem foringjarnir
móta og fyrirskipa. Aðrir
verða í smáu og stóru að
hlýðá því, sem þeir vilja.
Ella eru hlutaðeigendur orðn
ir hættulegir menn í líkingu
við Áka Jakobsson, sem lét
ekki bjóða sér ósómann, held
ur kvaddi og fór.
Reynsla Áka Jakobsson-
ar er hin sama og Héðins
Valdimarssonar á sínum
tíma, þó að ágreininginn
hafi cðru vísi að höndum
borið. Og hún sýnir og
sannar einu sinni enn, að
kommúnistar eru ófyrir-
leitnir einræðisseggir,
hvaða nafni sem þeir kalla
sig og hvaða áróður, sem
þeir kunna að hafa í
frammi. Ofríki Brynjólfs og
Einars er ekki nýtilkomið.
Ákí og Héðinn eru ekki þeir
einu, sem ha£a orðið fyrir
sárum vonbrigðum af sam-
starfinu við kommúnista.
Menn eins og Hermann
Guðmundsson, Þórður
Benediktsson og Jónas
Haralz gætu sagt sömu sög-
una. Og hver er svo orsök-
•in? Hér kertnir áhrifanna
af skipulagi flokksins og
eðli kommúnismans. Sökin.
er ekki mannanna Bryn-
jólfs Bjarnasonar og Einars
Olgeirssonar. Foringjar sér-
hvers kommúnistaflokks
hljóta að reynast einræðis-
sinnaðir og harðlynclir öfga
menn. Hættan er fólgin í
skipulagi flokksins og eðli
kommúnismans hér eins og
í Rússlandi. Stalín sálugi
hefur naumast verið
grimmdarseggur í fæðing-
unni. En hann varð misk-
unnarlaus harðstjóri af því
að honum hlotnaðist kom-
múnistískt einræði.Brysi-
jólfur og Eitiar eru eins og
fólk er flest að öðru en því,
að fylgið við kommún-
ismann hefur gert þá óhæfa
til samvínnu við frjáíslynda
menn, sem leyfa sér að hafa
sjálfstæðar skoðanir um
Framtíðars
ntenn og málefni. Þessi
sannleikur er hin raunveru
lega níðurstaða í grein Áka
Jakobssonar.
Einmitt vegna þessa er það
sorglegur misskilningur, að
hægt sé að vinna með kom-
múnistum að heill og ham-
ingju íslenzkrar alþýðu með
framtíðarsigur fvrir augum.
Lýðræðissinnar, sem stofna
sér í slíkt ævintýri, vita ekki
hvað þeir gera. Samt eru til
pólitískir braskarar, sem í-
mynda sér, að þeir geti náð
völdunum í kommúnista-
flokknum úr höndum Bryn-
jólfs og Einars. Valdimars-
synirnir og Alfreð Gíslason
læknir þykjast nú standa í
þeim stórræðum, þegar þeir
revna að afsaka atferli sitt
í einkasamtölum við fyrri
samherja. En Brynjólfur og
Einar virðast alls kostar ó-
hræddir. Þeir myndu aldrei
tefla á neina tvísýnu í þessu
efni.
Héðni Valdimarssyni, Sig
fúsi Sigurhjartarsyni og
Áka Jakobssyni tókst ekki
að gera kommúnista að ein-
lægum og heiðarlegum lýð-
ræðissinnum. Þeir biðu all-
ir ósigur fyrir því fyrir-
bæri, sem Áki kallar nei-
lcvæða stefnu Brynjólfs og
Einars. Samt dylst engum,
að Héðinn, Sigfús og Aki
hafi verið miklu sigur-
stranglegri í ,átökum við
Brynjólf og Einar en Valdi
marssynimir og Alfreð,
sem skolast á fjörur þeírra
til að þiggja af þeim manna
forráð. Og til hvers væri
líka að samfylkja kommún
istum ineð það fyrir augum
að ætla að reka rýtinginn
í bak þeim? Slík baráttuað-
ferð sæmir ekki góðurn
drengjum, sem fengið hafa
uppeldi siðaðra manna. Ráð
Áka Jakobssonar er í senn
drengilegra og raunhæfara.
Hann segir skilið við þá,
sem bera ábyrgð á ófarn-
aði Sósíalistaflokksins, og
kýs að heyja baráttuna á
nýjum vígstöðvum. Hann
er því ólíkt drengilegri í
samskiptum við kommán-
isía en Hannibal og Finn-
bogi Rútur, sem sitja á
sömu svikráðum við Sósíal-
istaflokkinn og AlþýSu-
flokkinn og bíða aðeins
tækifærís að bregða rýt-
ingnum á lofí. En ætlí Bryn
jólfur og Einar verði ekki
fyrri til með alla sína þjálf
un í ódrengskapnum? Þeíía
mun sannast áður langt U8
ur og kannski strax í kosn-
ingunum 24. júní.
AMERÍSKI rithöfundurinn
Herman Wauk, sem á sínum
tíma hlaut Pulitzerverðlaunin
fyrir skáldsögu sína, „Uppreisn
in á Caine“, hefur skrifað sögu,
byggða á hugmyndum um fram-
tíðina, sem er harla merkileg,
ekki fvrst og fremst fyrir tækni
legt hugmyndaflug, heldur
vegna þess að hann tekur þar
óbeinlínis til meðferðar sjónar-
mið þau og vandamál, sem
tengd eru kjarnorkuöldinni.
'Skáldsagan, „Lomokome-
skjölin“, sem að undanförnu
hefur birzt í Colliers, fjallar
um bandarískan sjóliðsforingja.
Daniel M. Butler, sem ferst í
geimrannsóknaleiðangri til
tunglsins. Frásagnarformið ber
snjöll merki raunveruleika —
en henni er hagað sem frum-
drögum að skýrslu til banda-
rísku flotayfirvaldanna. Hefst
frásögnin á því, er flugmaður í
geimflugu finnur flak hins
fyrra geimfars á tunglinu og í
því minnisgreinar Butlers. Op-
inberir aðilar telia síðan að
Butler hafi skrifað þessar minn
isgreinar í eins konar hugar-
æði vegna súrefnisskorts.
í minnisgreinum sínum segir
Butler frá mannkyni nokkru, er
lifi í hellum undir yfirborði
tunglsins.1 Hagnýtir það sér sól-
arljóssorkuna geysivoldugu
kerfi spegla og safnglerja.
Sem fanga í mánaríkinu „Lo-
mokome“, verður honum ljóst,
að tunglinu er skipt á milli
tveggja stórvelda, „Lomokome"
og „Lomadirie“, sem átt hafa í
langvarandi deilum vegna and-
stæðra stjórnmálastefna. Stend
ur enn styrjöld á milli þeirra.
Hins vegar ráða bæði ríkin yfir
gereyðingarvopnum, en hafa
komið sér saman um kenningar
spámanns nokkurs, Ctuzelawis,
um „skynsamlegan“ styrjaldar-
rekstur.
Báðir aðilar hafa neitað að
fallast á vopnahlé og afvopn-
unarsamninga, á þeim forsend-
um, að það mundi aðeins leiða
til þess „að nokkrar vopnabirgð
ir yrðu eyðilagðar, en öðrum
leynt“.
Hin „skynsamlega styrjöld“
er fyrst og fremst fólgin í víg-
búnaðarkapphlaupi. Dómararáð
nokkurt úrskurðar á hverjum
tíma hvernig styrjöldin standi,
og eru börn, sem sýna sérstakar
gáfur, búin undir það að taka
sæti í ráðinu í stað þeirra, er
falla frá fyrir aldurs sakir, en
ráð þetta er skipað fulltrúum
beggja aðila. Báðir aðilar vinna
sífellt að því að finna upp ný
vopn, hins vegar eru þau ekki
framleidd, heldur metur dóm-
araráðið eyðileggingarorku
þeirra, og þar með áhrif þeirra
á úrslit styrjaldarinnar. Þá hef
ur það einnig áhrif á hinn út-
reiknaða gang styrjaldarinnar,
hve margt manna af báðum að-
ilum lýsir sig reiðubúna að
fórna lífi' sínu fyrir sigurinn,
þar sem margt manna af báð-
um aðilum lýsir sig reiðubúna
að fórna lífi sínu fyrir sigurinn,
þar sem sá aðilinn, er hefur
fleiri fórnfúsum mönnum á að
skípa, er talinn hafa aukna
naöguleika til sigurs. Um leið
og dómararáðið tilkynnir hin
reikningslegu úrslit hverju
sinni, tilkynnir það og, hve
mannfallið af hvorum aðila sé
mikið, samkvæmt útreikning-
unum. Lætur þá stjórn hvors
lands taka af lífi jafnmarga af
sínum eigin þegnum og mann-
fallið nemur. Sé annarhvor að-
ilinn hins vegar ekki ánægðui
með niðurstöður dómararáðs-
ins, er honum leyfilegt að hefja
raunverulega, „gamaldags"
styrjöld, er mundi hafa í för
með sér gereyðingu alls lífs á
mánanum.
Þessi merkilega ,.vísinda“-
skáldsaga er rituð af skýrri, rök
fastri hugsun og gáfum, en ef
til vill verður okkar jarðneska
kalda stríð með öllum sínum
pólitísku og efnahagslegu átök-
um skárra að skömminni til,
þegar öllu er á botninn hvolft,
þrátt fvrir nokkrar blóðfórnir.
Möguleikar okkar til að koni-
ast hjá gereyðingarstyrjöld með
kjarnorku og vetnisorku, eru
sannarlega sambærilegir við
það, sem gerist á tunglinu i
þsssari sögu.
ÞAÐ ER vor í lofti, og nýir
listamenn kveðja sér hljóðs í
orði eða verki.
Um þessar mundir heldur
ungur listamaður fyrstu sjálf-
stæði sýningu sína hér í Lista-
mannaskálanum við Austúrvöll.
Hann heitir Hafsteinn Aust-
mann, ættaður af Norð-Austur-
landi, fæddur á Ljótsstöðum í
Vopnafirði í júlí 1934, en hefur
átt hér heima í höfuðstaðnum
frá blautu barnsbeini. Snemma
hreifst hann af myndlistinni og
fór í Frístundamálaraskólann
11951 og naut þar handleiðslu
Þorvalds Skúlasonar. Næstu
■ tvö árin var hann í Handíða- og
' myndlistarskólanum og síðan
veturlangt í París.
( I nóvember s.l. hélt Félag ís-
I lenzkra myndlistarmanna sam-
(sýningu í Listamannaskáíanum
og vöktu myndir Hafsteins
einna helzt athygli meðal verka '
yngstu málaranna.
Á sýningu Hafsteins nu eru
um 70 myndir, olíumálverk,
vatnslitamjmdir og tréskurðar-
verk. Elztu myndirnar eru frá
1951 hlutkennd byrjendaverk.
Hér mun ekki fjallað um ein-
stök verk, heldur má segja að
þau séu áferðarfalleg, fínleg,
næstum því of nostursleg, en
litameðferðin allgóð; en það
sem mestu máli skiptir er eín-
lægnin og alvaran að baki
þeirra.
Hafsteinn hefur sýnilega hrif
izt af vinnubrögðum og lita-
meðferð Sverris Haraldssonar
eða e.t.v. öllu fremúr af Ben
Nicolson, og er það eigi nema
eðlilegt. í síðustu verkum hans
koma fram áhrif frá rúrnensku
Parísarlistakonunni Natanielu
Dumitresco.
í heild er sýningin góð ný-
liðasýning og gefur hugboð um
listræna hæfileika, enda þótt
hinum unga listamanni takist
að vonum ekki verulega að ná
persónulegum og sannfærandi
tökum á viðfangsefninu. G.Þ.
verður haldinn í húsi bankans í Reykjavík föstu-
daginn 1. júní 1956 kl. 3 e. h.
D Á G S K R Á :
1. Skýrsla fulltrúaráðsins um starfsemi Útvegsbank-
ans síðastliðið ár.
2. .Framlögð endurskoðuð reikningsuppgerð fyrir
árið 1955.
3. Tillaga um kvittun til framkvæmdastjórnar fyrir
reikningsskil.
4. Kosning þriggja fulltrúa í fulltrúaráð, og jafn-
margra varafulltrúa.
5. Kosning tveggja endurskoðunarmanna.
6. Önnur mál.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhenýir í
skrifstofu bankans frá 28. maí næstkomandi og
verða að vera sóttir í síðasta lagi daginn fyrir
fundinn. Aðgöngumiðar verða ekki afhentir nema
hlutabréfin séu sýnd. Útibú bankans hafa umboð
til að athuga hlutabréf, sem óskað er atkvæðis-
réttar fyrir, og gefa skilríki um það til skrif-
stofu bankans.
Reykjavík, 11. apríl 1956.
F. h. fulltrúaráðsins.
LARUS FJELDSTED.