Alþýðublaðið - 11.01.1957, Side 7

Föst-’udagur 11. januar 1957

7
HAFNAeFt'RÐI
* T
(CONTINENTE PERDUTO)
ítölsk verðlaunamynd í Cinemascope og með segultón í
fyrsta sinni að slík mynd er sýnd hér á landi. Myndin
er í eðlilegurn litum og oli atriði myndarinnar ekta.
Slaðaummæli:
„Horfinn heimur“ er mynd, sem mun hrífa alla sagði
BT og gaf henni 4 stjörnur.
Lccnardo Eonci hefur sannað með þessari mynd, að
hann er siálfum Disney fremri. — Politiken —
Férðist til suðúrhafseyja með Bonzi. Það er stór við-
burður. — Ðagens Nýhe'déir —
Aidrei hefur kvikmyndatæknin skapað listinni jafn mik
ið rúm. og í þessari mynd. —- Ekstrabladet —
Sýnd kl. 7 og 9.
sem auglýst var í-31., 32. og 33. tbl. Lögbirtinga-
blaðsins 1956 á eigninni Suðurlandsbraut H.91 F,
taiin eign Ásgeirs Einarssonar, fer fram eftir kröfu
tollstjórans í Reykjavík, á eigninni sjálfri'mið-
vikudaginn 16. ianúar 1957 kl. 2 síðdegis.
BOEGARFÓGETINN í REYKJAVÍK.
einnig er gömul í hettunni, skil
ur Grasa-Guddu mjög vel. Við |
eigum enga unga leikkor.u, er
leikið getur heimasætur.a í Ðal i
á sauðskinnskórn, engan unga
leikara. sem leikið getur Har-
ald án þess hann minni mei'ra
á Davy Crocketí en íslenzkan
garp fyrir aldamótin. Við eig-
um erfeu leikara ungan eða
ganilan, sem gert getur Skugga
gamla að persónugerfingi hins
miskunnarlausa og grimma ís
lenzka vetrarríkis, eins og það
birtist þjóðinni á meðan menn
frusu í hel á heiðarvegum, eða
áður en jeppar, rafmagn, sími
og snjcbílar komu til sögunnár.
Við eigum marga ágæta leik-
ara. unga og garnla, en aðeins
einn þjóðlegan, íslenzkan leik-
ara í starfi, og hann er kominn
á efri ár. Við höfum eignast
nokkra góða sjónleiki, en um
flesta af þeirn má segja hið
sama og leikarana yfirleitt.
Þetta kanr. að þykja hart
dæmt. Og éiginlegá er það ekki
neinn leikdóraur, heldur svar,
sem ég leitast við að gefa sjálf-
um mér við spurningu, sem oft
hefur ásótt núg, þegar ég sat
við að semja ,,leikdóma“ síðla
nætur.
Gg þá er aðeins eftir að óska
afmælisbarninu enn einu sinni
til hamingju. Það hefur starf-
að vel; sýní frábæra þraut-
seigju og trúnað við listina við
hin örðugustu skilyrði. Og því
verður ekki um það kennt sem
aflaga hefur farið. Þá hefði
verr farið, ef þess hefði ekki
við notið.
L. Guðfn.
V.-íli. skáld
/
(Frh. af 4. síðu.)
þrekraunum.
Yngri' leiklistár-
kynslóðin er þeim mun verr á
vegi stödd, að hún hefur rofnað
úr þeim tengslum fyrir þá rót-
tæku byltingu, sem hér hsfur
ofðið ekki aðeins á sviði efna-
hags og atvinnumálá, heldur Og
Kvað menningu og lífsviðhorf |
snertir. Það er ekki þeirra sök, í
— þár er alls ekki urn neina
sök að ræða, heldur rökrétta
þróun, hvort sein hún er, að öllu
leyti æskileg eða ekki, •— en
þeirra kynslóð ér að vissu leyti
ný þjóð, sém tekið hefur sér bol
fástu í landinuí Iandnámsfólk
nýrrar aldar, sem þekkir furðu-
lítlð af eigin raun eða úpplifun
það, sem þar var ácur, nema fyr
ir þao, sem' hún hefur lésið' sér
t'il um það efni.
Þarna hefu.r skapasf eyða,
sem aðeins þjóðlégur íslenzkur
íéikskóli höfði getað brúað. Bii
hann var ekki fyrír hendi, og
ér ekki enn fyrir heiidi: Ég hef
kynnst aðeins þrem þjóðlegum
íslenzkum öndvegislsikurum,
•af mörgum íslenzkum ieikúrum
■—• Friðfinni heitnum- Guðjóns-
Auglýsið
I AlþýðublaSmis
syni, Gunnþórunni Halidórs-
aóttur og Brynjólfi Jóhannes-
syni. Hefði íslenzkri leiklist orð
ið það lán, að þjóðlegur íslenzk
ur leikskóli hefði verið settur á
stofn, átti Brynjólfur að verða
þar aðalkennari og æðsti leið-
beinandi. Þá var þess nokkur
von að hér gæti skapast ís-
lenzk leiklist í þessa orös beztu
merkingu.
Þáð er vafasamt hvort eyðan
verður brúuð héðan af. íslenzk
málaralist var svo heppinn að
eignast snillinga eins og Ás-
grím, Kjarval og Jón Stefáns-
son; þjóðlega snillinga, og fyr-
ir áhrif þeirra dafnar hér.
myndlíst, sem í eðli sínu verð-
ur alltaf þjóðleg, hvert sem
form hennar kann að verða. ís-
lenz tónskáld grófu niður á
menningararf þjóðlaganna og
fundu list sinni þar traustan,
þjóðlegan grundvöll. íslenzkar
bókmenntir hafa sína sérstöðu
fyrir órofið samhengi við forn-
bókmenntir vorar.
Leikfélag Reykjavíkur hefur
starfað í sextíu ár. Yið höfum
eignast glæsilegt þjóðleikhús.
Við eigum eitt íslenzkt leikrit,,
rammíslenzkt að hugsun og
fornii, tilþrifamikið og skáld-
legt, ,,Skugga-Svein“ Matthías
ar Jochumsonar, — en enga
leikendur til að flytja það
nema hvað Brynjólfur mundi
•eflaust gera Dalbóndanum góð
skil og Nína Sveinsdóttir, sem
(Frh. af 5. síðu.)
En sárast af öllu þó sýnist
mér eitt:
Að sjá þennan grúa, sem
á ekki neitt,
en hamast við hlut sinn að
verja.
Því sagan er ennþá hin sama
og var:
að sá, sem að þungann og
efiðið bar,
varð drottnurum ávallt að æti.“
Þá er hér lokaerindið úr
kvæðinu Horfið. Hljómurinn
og hátturmn minnir á Þorstein
og Stephan, en orðin eru Páls:
„Þeir básúna það, sem er
bitlaust og veilt,
en bannfæra allt, sem er
róttækt og beilt
og fleygt hefur tízkunnar
trafi, —
sem deilt væri um nauðsynjar
drukkandi manns
og dálítið bjástrað við
andardrátt hans,
en honum þó haldið í kafi.“
Við könnumst öll við þá
manngerð, sem hér er lýst, og
hún mun lengst af verða til.
Þessi tvö erindi heita Fjár-
mál og vísindi:
„Eg skil að menntamaður hver
veit margt um það, sem lítið er.
Hann lærir stöðugt meir og
meir .
um rninna og færra, unz hann
deyr,
og loksins önd hans afarþreytt
veit ailt um svo sem ekki neitt.
En hinn, sem mest með fjármál
fer,
veit fátt um það, sem mikið er.
Hann lærir minna og minna
fljótt
um meira og fleira dag og nótt,
unz vitið, lamað, liggur hallt
og loksins veit ei neitt um allt.“
Þá er komizt vel að orði í
þessari stöku, lokaerindinu úr
Auður og iðja. Ævagamalt yrk-
isefni og alltaf nýtt og gæti
verið ort út af atburðum síð-
ustu vikna í Ungverjalandi:
„Og þannig í veröid það var
og er.
Hinn voldugi þrældóm rekur,
unz fólkið í einingu feng sinn
ver
og forráðin hikíaust tekur.“
Það vekur engum furðu, held
ur er aukin sönnun þess kjarna,
er í Páli býr, að hann var einn
í þeim fámenna hópi íslendinga
í Vesturheinú, er tók höndum
saman fyrir nærfellt hálfri öld :
til að kosta fyrstu heildarút-1
gáfu kvæða 3t. G. St., Andvök-!
ur I—III, einna yngstur og
snauðastur þeirra ágætismanna.
Svo er Páll íslenzkur í eðii
sínu, hugsun og tungutaki, að
þar skortir ekkert á. Meira að
segja yrkir hann eins og heima
íslendingur, eins og þetta er-
indi úr kvæðinu Vor sýnir:
„Á íslandi þekktum við árstíðir
tvær,
og' allt, sem við liðuni, var
bundið við bær,
þótt oftast það væri nú vetur.
Því lofuðu allir þann aufúsu
gest,
sem örvaði gróður og lífgaði
flest.
Þá leið beim og búnaðist
betur.“
Það vekur lesandanum gam-
an að finna mann, sem aldrei
hefur litið Island augum, yrkja
þamiig. Þó skilst lesandanum
að slík innlifun í lífsbaráttu
heimaþjóðarinnar er ekki gam
anmál, hcldur sprottin upp af
djúpum tilíinningum gagr.vart
ættjörð feðranna og því fólki,
sem þar býr. Og hvort mun þá
ekki á næsta leiti ríkjandi löng-
un í huga höfunáar að sjá það ’
I land og kynnast því fólki, sem.
honum verður hugsað til með
þessum hætti. Víst er svo. f
lekaerindinu í kvæðinu Útlag-
j inn, sem ort er til Fjallkön-
unnar, er niðurstaðan þessi:
„Mér Kfir í huga sú ham-
ingjustund*
þá hníga fer sól mín að viðí„
að fá þó að lokum að gista
þá grund,
er græðir til fulls mína sakn-
aðaruná,
og biunda við brjóst þín í
friði.“
Auðna ræður, hvort honum.
verður að von sinni, en garr.au
hefði verið að geta ótt þátt að
þeirri fullnæging óskanna. Að.
síðustu er hér svo smákvæði,
Bænin, eins konar niðurstaða,
einlæg og hispurslaus:
„Ó lát mig, faðir, farast,
ef bú vilt,
og fley rnitt rifið skolast
upp á saridí
Að lúta þér er líísins barni
skylt,
hvort lánið ber íil hafnar
eða í strand.
Ó lát mig, herra, hultan,
ef þú vilt,
og heilli skútu minni sigl
í naust.
Með vilja þínum verður haíið
tryllt.
Á \ándinn hastar ein þín
föður-raust.
— En hvort sem líf mitt
frelsast eða ferst,
og far mitt heimtist eða
bíður grand,
með eigin hönd á stjórnarvöl
ég verst
og veikum knerri stefni beint
í land.u
Páll Bjaröason hefur unnið
merkilegt verk með þýðingum.
sínum. Þar er um að ræða
kynningu á íslenzkum skálö-
skap, sem bæri að verðlauna,
til dæmis með því að ríkís-
stjórnin keypti upplagið af bók-
inni og léti hana í té þeim út~
lendingum, einstaklingum og
stofnunum, er kynnast vildu
bókmenntum okkar eða út~
breiða þekkingu á þeim. Með
ljöðum sínum á íslanzku hefur
Páll ótvírætf hlotið sess meðal
íslenzkra skálda og unnið sér
þegnrétt meðal okkar þjóðar á
, efri árum, þó að hún hafi aldrei
| séð hann. Fyrir það ber sð
þakka, og það skyldi launað
, með ríflegri fjárveitingu einu
•sinni, se mhægt gæti til þess
að' hann gæti, ef heilsa og atvik
leyfðu, ásarnt konu sinni, lifað
þá stund, sem útlaga allra alda
hefur um dreymt.
BL.ÁBEEJA-FINNUS, flæk-
ingurinn og félagi Tom Sawy-
ers, er önnur meistaralega gerð
persóna í frásögnum Mark
Twains. Bráðskemmtileg er lýs
ingin á því, er þe’ir félagar halda
á fleka niður Mississippi,
veiða, synda og lenda í furðu-
legustu ævintýrum.
jCOMMECTÍCUT YANKEE‘
— Kaninn frá Commecticut, er
saminn árið 1839. Kani þessi
bregð'ur hlundi við hirð Ai’t-
hurs konungs, og' skákar hirð-
mönnum konungs og ráðgjöf-
um með raunliæfri þekkingu
sinni og tæknilegri kunnáttu.
„SJÓNLEIKIR“, — sögur
Mark Twains hafa margar verið
umsamudar fyrir leiksviö og
kvikmyndir, og notið almenhr-
ar hýiíi' um heir<> allan í þeim
búningi. Árið 1339 vakti Will
lieitinn Rogegi! mik.la aðdáun
sem „Kaninn frá Commeciicut“
í samnefndri kvikmynd.