Alþýðublaðið - 24.09.1957, Qupperneq 5

Þriðjudagur 24. sept. 1957
A I jþ ý ð u b í a ð é ð
5
amfai við Guðmund Frímann
mm.
GUÐMUNDUR FRÍMANN
skáld á Akureyri hefur verið
staddur hér í borginni undan-
íarið til þess að ganga frá út-
gáfu og útkomu tveggja ljóða-
'ibóka. Önnur, frumsamin Ijóð,
er komin í bókaverzlanir, hin,
þvdd ljóð, kemur í haust. Bók-
in með frumsömdu ljóðunum
heitir „Söngvar frá sumarengj-
um“, en bókin með Ijóðaþýð-
ingunum á að heita „Undir berg
imálsfjöllum“.
Guðmundur Frímann hefur
umnið marga og mikla sigra
sem ljóðskáld hin síðari ár og
vaxið við hverja bók. Við fyrstu
úthlutun úr rithöíundasjóði
ríkisútvarpsins varð hann fyrir
yalinu eins og kunnugt er ásamt
Snorra Hjartarsyni.
En það hefur verið alllangt á
anilli bóka Guðmundar. Hann
iáefur ekki verið við eina fjöl-
ína felldur í listum, verið mjög
leitandi, fékkst við margs kon-
ar listsköpun lengi vel, hóf nám
í höggmyndagerð hjá Einari
Jónssyni, gerðist málari og
íékkst jafnvel við lagasmíð.
Hann hefur stundað margt: hús-
gagnagerð og bókband — og er
iiú handavinnukennari við gagn
fræðaskólann á Akureyri. Hann
er Húnvetningur að ætt, úr
Langadal, kom hingað til
Reykjavíkur 19 ára gamall, en
fór svo norður. Við vorum mik-
íð saman, þegar við vorum ung-
ir hér í Reykjavík. Skildum svo
að segja ekki mánuðum saman,
héldum félagsskap með Krist-
manni Guðmundssyni og fleir-
um slíkum, en vorum þó ólíkir
íélagarnir. Hann sá ekkert ann-
að en ást og sólskin allt um
kring, hann söng allar stundir
innra með sjálfum sér og sa
jafnvel sólina dansa í myrkri.
Arið 1922 gaf hann út fyrstu
Ijóðabók sína,,Náttsólir“. Enum
leið og hún kom út og hann las
Jiana féll honum allur ketill í
eld, gafst upp og steinhætti.
Mörgum árum seinna kom ég
til Ákureyrar . og. leitaði hann
uppi. Þá var hann í þann veg- !
inn að kvongast fallegri stúlku j
með fléttur. Ég heimtaði að fá !
að sjá ný kvæði, en hann vildi
eyða því tali og virtist óttasleg-
inn, en að lokum lét hann mig
klifra með sér upp hæsnastiga
upp á banabjálkaloft í ein-
hverju húsi, ekki þó heima hjá
honum, og þar voru handrit að
kvæðum. Hann las þau fyrir
mér, en leið illa við lesturinn.
Fjórum árum seinna komst ein-
hver í þessi blöð og gaf þau út,
Guðmundur Frímann
en svo sterk höfðu vonbrigðin
af „Náttsólum“ verið, að hin
nýju kvæði, sem nefndust
„Úlfablóð“, voru gefin út und-
ir dulnefninu „Álfur frá Klett-
stíu“. En bókin fékk góða dóma,
og fjórum árum seinna kom út
Ijóðabókin „Störin syngur“ og
nú undir réttu höfundarnafni.
Þá varð fjórtán ára hlé. Árið
1951 kom út Ijóðabókin „Svört
verða sólskin". Og««jneð þeirri
bók vann hann úrslitasigur,
„Söngvar frá sumarengjum“ er
því fimmta ljóðabók hans.
Ég sagði við hann í gær þeg-
ar við hittumst:
— Hvers vegna öll þessi löngu
hlé?
,,Ég veit það í raun og veru
S Þeir, sem vilja fylgjast með landsmálum,
; þurfa að lesa utanbæjarblöðin —
s
D
E Akureyrar
■ ísafjarðar
B
; Vestmannaeyja
í Siglufjarðar
: Norðfjarðar
E B L Ö Ð I N .
«3
M
! SÖLUTURNiNN VIÐ ARNARHÓL.
r
Ispinnar.
11111111
ekki. Þegar ég var drengur, var
ég' alltaf 'að teikna, og fólkið á
bæjunum i Langadal sagði, að
ég væri efni í listamann. Og ég
fór víst að trúa þessu og um leið
greip mig óslökkvandi útþrá.
Ég vildi verða eitthvað, en hvað
það ætti að verða vissi ég ekki.
Svo skriíaði ég Einari Jónssyni
og vildi læra hjá honum. Hann
tók mig, og ég hóf námið, en ég
varð eirðarlaus, þoldi það ekki
að fá ekki að skapa sjálfur held-
ur' aðeins módellera eftir hans
fyrirsögn. Ég hætti og fór norð-
ur. Ég hafði fengizt við vísna-
gerð meðfram teikningunum,
og þu og fleiri eigið sök á því,
að ég gaf út ,,Náttsólir“ 1922.
En þegar bókin var komin út i
og ég las hana, tapaði ég allri j
trú á Ijóðagerð minni. Ég ætl- j
aði mér að verða listmálari og j
fékkst dálítið við það. Ég teikn- j
aði allmikið, en orkti einstaka
sinnum. Það var eins konar
föndur. En svo kom næsta bók
mín eftir ellefu ára hlé. „Úlfa-
blóð“ fékk góða dóma, og næsta
bók kom eftir fjögur ár, sú
þriðja eftir fjórtán ár og svo
þessi nýja eftir fjögur ár. Ég er
hættur að mála, hættur að
teikna, yrki aðeins."
— Og semur lög?
„Minnztu ekki á það. Hins
vegar skal ég játa, að það verð-
ur til lag um leið og ég yrki
kvæði mín. Þess vegna yrki ég
undir mínum eigin háttum, ekki
annarra háttum, mínir eru eig-
ið lag ef svo má segja. Menn
segja að kvæði mín séu klið-
mjúk. Það er víst rétt. En það
er mikill misskilningur ef menn
halda, að það sé vottur þess, að
ég eigi létt með að yrkja. Ég á
alltaf erfitt með að yrkja. Hvert
kvæði er mér þrekraun. Menn
geta varla trúað þessu, en svona
er það samt. Það er þjáning að
skapa ljóð.“
— Það er meiri bjartsýni í
„Söngvum frá sumarengjum“
en var í „Svört verða sólskin".
„Það er rétt. Ég er kominn
yfir fimmtugt. Mér líður vel.
Ég er víst ekki framar skip-
reika. Ætli ég sé búinn að finna
sjálfan mig? Hvenær skyldi
fyrsta kvæðabókin mín hafa
komið út hefði ég ekki gefið út
„Náttsólir“?“
— Þýddu ljóðin?
„Þau verða um fimmtíu að
tölu. Eg hef þýtt ljóð norrænna
höfunda, aðallega danskra og
'norskra, og fyrst og fremst
i hinna yngri. Mér bauðst útgáfa
á þýddu ljóðunum og sló til þó
að segja megi, að það sé nokk-
uð mikið að gefa út tvær bæk-
ur sama árið. Davíð Stefánsson
hefur valið nokkur þessara
ljóða í úrval þýddra ljóða, sem
hann hefur tekið saman fyrir
Almenna bókafélagið."
I -— Er sólin eins björt og hún
var 1922? Éru stúlkurnar í
Bankastræti jafn fagrar og þær
voru þá?
„Sólskinið er eins heitt á
vanga og það var þegar ég var
nítján ára. Stúlkurnar? Ég varð
þá ástfanginn oft á dag'. Þá.larig
áði mig til að mála þær eða
„módellera“. Nú vekja þær lag
og Ijóð í hug mér. Þetta er all-
ur muriurinn.“
Mér finnst nafnið á hinni
nýju Ijóðabók Guðmundar Frí-
manns „Söngvar frá sumar-
engjum“ vera táknrænt fyrir
ljóð hans og líf. Þetta eru björt
og heit ljóð. Það er ilmur úr
grasi hans, gróðurilmur.
vsv.
liámemiiog þlóðsmia hefur á hveriiim
tíma ætíð aiið nmeð sér auðugt músik-
iíf, allt frá vöggiiiági móðurinn.ár,
viuoulagi alþýðonrier upp tii einieik-
ara, tón’höfunda og vísíndamanrsa,
segir Hallgrímur Helgason í greinargerð fyrir ályktun
Á AÐALFUNDI Tónskálda-
félagsins nýlega var samkvæmt
tillögu dr. Hallgríms Helgason-
ar samþykkt einróma eftirfar-
andi ályktun:
„Aðalfundur Tónskáldafé-
lags íslands 1957 telur nauðsyn
legt, að músík sé felld inn í
skólakerfi landsins á svipaðan \
hátt og með öðrum menningar-1
þjóðum. Nú má heita, að þessi
menntagrein sé hér mjög af-
rækt, til stórtjóns fyrir tón-
menntalíf framtíðarinnar.
Músík þarf að vera lifandi í
meðvitund þjóðarinnar. Og
skólinn hlýtur að kveikja það
líf einna fyrst, sé 'rétt á haldið.
Bregðist hann, falla niður ó-
bætanlegir þróunarmöguleikar.
Fundurinn varar við því á-
standi, sem nú ríkir í skólum
landsins í músíkuppeldi, og lít-
ur svo á, að gagngerar umbæt-
ur á því sviði séu ein örugg-
asta leiðin, til þess að skapa
eðlilegt og fjölbreytilegt mús-
íklíf, auka samsöng, hljóðfæra-
leik og æðri og lægri tónsköp-
un, efla áhuga á hljómleika-
sókn, bæta smekk, víkka sjón-
hring og auka starfsgleði og
manngildi uppvaxtandi kyn-
slóðar.“
GREINARGERÐ.
Grundvöllur að músíkmenn-
ingu fullorðinna er lagður íj
æsku; hann ræður því úrslit-
um varðandi músíkþroska þjóð
arinnar um framtíð alla.
Hámenning þjóðanna hefir á
hverjum tíma ætíð alið með
sér auðugt músíklíf, allt frá
vöggulagi móðurinnar, vinnu-
lagi alþýðunnar upp til einleik-
ara, tónhöfunda og vísinda-
manna.
Sigurbjörg Einarsdóttir.
Hún var valin „feg-
ursta sfúlka
kvöldsins".
EINS og blaðið hefur sagt frá
hefur Iðnó tekið upp þá ný-
breytni að velja fegurstu stúlku
kvöldsins á dansleikjunum á
laugardagskvöldum. Hér höf-
um við fengið mynd af fyrstu
stúlkunni, sem var valin feg-
urst. Hún er 18 ára gömul og
heitir Sigurbjörg Einarsdóttir.
Hún var valin fyrra laugardags
kvöld.
Æskan tekur við arfi meist
aranna: Richard Strauss
(1864—1949), hið heims-
fræga óperutónskáld, kenn
ir sonarsyni sínum að spila.
Skólinn er sú nútímastofnun,
sem nær til allra jafnt. Og
hann er því ómissandi grund-
vallarstofnun fyrir vaknandi
tónskynjun, söngvagleði, hljóð-
færaþekkingu, nótnakunnáttu,
öruggan skilning á tónbilum og
hljómum, formfræði og þróun-
arsögu listarinnar.
Skólakerfi, er veitir rækí-
lega handleiðslu og kennslu í
téðum greinum, er vafalaust
bezta trygging fyrir þvií, að
upp rísi blómlegt músíklíf, söng
félögum og hljómsveitum.
fjölgi, sungið verði og spilað
á heimilum þjóðarinnar, að-
sókn að hljómleikum og óperu-
sýningum. og skilningur á tón-
list fari vaxandi og nótnaútgáfa
aukist til eflingar ungum tón-
bókmenntum landsins. — Þess-
konar skólakerfi mundi enn-
fremur með ýmiskonar tóniðk-
un. geta leyst margan. uppvax-
andi þegn frá auðnuleysislegu
göturjátli, siðleysi og sóun á
dýrmætum tíma og persónu-
kröftum.
Með þessu móti yrði skólinn
að mannræktarstofnun. Hann
gæti beint kröftum æskunnar
að verkefnum, sem áður voru
gjörsamlega óþekkt, verkefn-
um, sem þroska skapfestu jafnt
sem skilnings- og tilfinninga-
líf, —- veita gleði, skapa fjöl-
breyttari áhuga og glæða fé-
lagslund. Við slík skilyrði
mundi skólalífið fá léttari og
geðfelldari blæ.
Með tilliti til þess menning-
ar- og siðfágunar- gildis, er
felst í réttilega iðkaðri músík,
getur Tónskáldafélagið ekki
annað en bent á hið óbætan-
lega tjón, sem allt músíklíf hlýt
ur, skólarnir, æskan sjálf og
þar með þjóðfélagið í heild,
svo lengi sem núverandi ástand
helzt óbreytt. ___j_______, jj