Alþýðublaðið - 25.09.1957, Page 7

Miðvikudagur 25. sept. 1957
Alþý3ubla%i3
7
SpJaPia® vi® hfóra í tilefni af fimmtÍEj
ara hj
tetrrs.
ÞEGAR ALLT gengur vel, þá er hálf öld ekki lengi að
líða, og ég væri reiðubúinn að byrja á næsta aldarhslming, ef stundn.
það ætti fyrir okkur 'að Iiggia. sagði Olafur Grímsso*’, fvrrum
fisksali, — er fréttamaður blaðsins kom á heimili hans á
laugardaginn var að Höfðafrorg 58 — og húsfreyjan, Guðrún
Arnadóttir, kona hans, tók í sama streng.
Tilefni heimsóknarinnar var Ólafur vngri frá Flekkudal,
það, að á laugardaginn áttu þau föðurbróðir Einars í Lækja-
Lhjónin fimmtíu ára hjúskapar- hvammi, tók að sér stjórn á
afmæli eða gullbrúðkaup. skipinu. Þarna vorum við allir
Þau eru flestum eldri hætt komnir, allar kojur
Reykvíkingum góðkunn, bæði _ sprer,gdust upp af þrýstingi og
vegna .þess að þau hafa allan |
sinn búskap átt heima í Reykja-
vík og að Ólafur hafði með
höndum þau störf, að hann átti
mikið saman við Reykvíkinga
að sælda og þá sérstaklega reyk
vískar húsmæður, því að þær
munu fáar hafa verið, sem ekki
keyptu einhvern tíma nýjan
iisk í soðið af Ólafi Grímssyni,
fisksala.
Öláfur er fæddur að Nýjabæ
í Garðahverfi 26. október 1885,
og er því 72 ára að aldri. Hann
íluttist til Reykjavíkur tæplega
ársgamall og ólst upp hjá móð-
lurbróður sínum, á Eyjólfsstöð-
um, þar sem franski spítalinn
er nú, á horni Lindargötu og
Frakkastígs.
Guðrún er fædd og upp alin
að Rrúarhrauni í Hafnar-
firði, en var þar þó aðeins til
15 ára aldurs. Þá fór hún sem
vinnukona að Stóru-Vatnsleysu
og var þar í sjö ár, eða fram
yfir tvítugsaldur, að hún kom
til Reykjavíkur. Þar kynntust
bau Ólafur og Guðrún og gefin
voru þau saman í hjónaband 21.
september 1907, en sama ár
hófu þau búskap að Lindargötu
15.
ÞEGAR BARKURINN
STRANÐAÐI.
— 1 annað skipti kornst ég í
lífshættu, þsgar barkurinn
slitnaði upp á Reykjavíkur-
höfn og strandaði í ofsaroki.
Tveir menn voru á honum. Þá
fór ég ásarnt nokkrum öðrum
út á smábát og okkur tókst að
bjarga mönnunum á
og íslendingur, sem nú er að
grotna niður. Coot var aðeins
gerður út eitt sumar, hann
strandaöi um haustið og þá var
það, að ég sneri mér að. fisk-.
\ sölunni
veiddum við líka sjálfir, við
áttum bát, sem Hulda hét, og
annan minni, sem var kallaður
Kalli. Annars höfðum við for-
man.n á Huldu og gerðum hana
út frá Sandgerði, hún var kring
um níú tonn að stærð.
FEKK FISKVIR I AUGA
OG VARÐ BLINDUR.
Fyrir ellefu árum varð ég
fyrir því slysi að fá fiskvír í
annað augað, ég var að höggva
vír og þá hrökk smábútur upp
FÍSKSALAN IIOFST I
FJÖRUNNI VID EDINBORG
— Við fórum að selja fisk,
ég og Steingrímur í Höllinni,
cg vorum alltaf saman. Við byrj
uðum fisksöluna í fjörunni á
móti Edinborg, þar sem Líf-
síðustu stvkkjabúðin er nú, fyrir vestan 1 hægra augað og gerði mig
Eimskip. Þar settum við upp blindan á því. Litlu siðar bilaði
jborð og'búkka á fjörunni til að sjónin á hinu auganu. Þá varð
í selja fiskinn. ég að hætta, annars væri ég í
I Þaðan fluttum við með fisk- fisksölunni enn, segir Ólafur
söluna á pall fyrir neðan Ell- og leggur áherzlu á síðustu
ingsen og síðar fengum við sölu setninguna.
hólf á milli Zimsenstaryggju og — Það var oft gaman við
Það var árið 1914 Ai bví er tií Thomsensbryggju fyrir vestan fisksöluna, segir Ólafur og bros
verkamannaskýlið. ir nú í kampinn og rær sér.
Mörg kann ég skrípiorðin, sem
ÚR HJÓLBÖRUM Á urðu til og orðatiltæki, sem við
ÓDINSTORGI. notuðum, og oft komu til okk-
Oft seldum við fisk á Óðins- ar fínar frúr og marga söguna
torgi. Þá fórurn við með fiskinn kann ég í sambandi við það, hér
þangað upp eftir í hjólbörum kemur ein . . . en legðu nú blý-
eða handvagni og þar stóð ég ántinn frá þér, hún mun ekki
hvernig sem viðraði, oft í gaddi teljast birtingarhæf, ef þú skrif
frá því eldsnemma morgnana ar um þetta rabb okkar . . .
fram eftir degi. jHvað er að heyra? Um hvað
eruð þið nú farnir að tala? seg-
ÞEGAR GAF YFIR
LINDARGÖTUNA.
— Aldrei man ég þó eftir
öðru eihs veðri og þegar gaf
yfir Lindargötuna í ofsaroki.
mýnd, sam er hjá Slysavarna-
félaginu. Það var aldrei meira j
rok á sjónum en þá.
KOMDU A HVERFIS-
GÖTU . . .
ir húsmóðirin, sem kom inn rétt
í þessu, og mun sennilega hafa
Síðustu tvö árin seldi ég fisk grunsamlegt, , að Ólafur
inn í búð á Hverfisgötunni. Þar húlfum hljóðum og hló
varð þessi staka til:
Komdu á Hverfisgötu
og kauptu fiskinn þar.
Beint á móti Bridda
bylta sér ísurnar.
Hvernig var að ná 1 fiskinn?
— Við fórum oft ofan klukk-
við eftir hverja sögu.
Glæný inn að beini . . . þetta
var orðatiltæ.ki áhugamanns,
sem seldi með okkur.
— Þegar ég var á sextánda
ári, réri ég út úr grófinni, þar
sem Björn Kristjánsson er nú.
Guðrún Árnadóttir og Ólafur Grímsson fisksali.
,an fjögur til fimm á morgnana jÞá var Geir Zoéga upp á sitt
i þ°ss að gá að, hvort skip ; bezta. Eitt sinn kom hann ofan
ekki viðlit að ná landi. Við vor-
um matarlausir frá sunnudegi
til föstudags, nema hvað skip-
stjóri átti dálítið af saltaðri
kæfu, sem við skiptum á milli
okkar.
— Það er dálítið annað að
vera sjómaður nú en þá.
að bát, þegar við vorum búnir
að setja. Þá var Jón heitinn
Torfason á Hákonarbæ hús-
bóndi minn og rérum við á fjög
urra manna fari. Geir kemur
þar að og samtímis frú nokkur
HAFA KOMIÐ UPP
SJÖ BÖRNUM.
Hjónaband þeirra varð far-
sælt, þau hafa komið upp sjö
börnum. Fimm börn eignuðust
þau, en Guðrún hafði eign-
azt barn fyrir hjónaband þeirra
og auk þess hafa þau alið upp
eitt barnabarn, dótturdóttur.
Tvö börn þeirra hjóna eru látin,
en þrír synir á lífi. þeir Gunn-
laugur, Sigurgrímur og Haf-
steinn.
f BERJAMÓ HJÁ
GRÆNUBORG. z
-— Það er margt breytt frá
jbví sem áður var og Reykjavík
önnur, segir Guðrún húsmóðir,
•— þá þótti mikið að fara að j að fólk þérist. Fólk, sem ekki
Grænuborg, þangað fórum við iþérar, sýnir náunganum ekki
Ibeint yfir holtin í berjamó og jfulla kurteisi og háttvísi. Það
jhöfðum með okkur nesti. Nú er j er dónalegt. Hann færir ýmis-
Grænaborg nær því í ----- 1
tmi.
MARGT hefur unga fólkið á j siðvenja yrði tekin upp að nýju:
samvizkunni. Nú fæst það ekki I einn ryki á annan og kyssti
íværu komin inn, íslenzkir bát-
Á FYRSTA TOGARANUM. j ar eða erlendur togari og þá
— Ég var á fyrsta togaran- rérum við út í bátana og keypt-
um, sem Coot hét. Hann var um af þeim fisk. Oft þurftum
gerður út frá Hafnarfirði, af við að fara suður í Keflavík og
Einari Þorgilssyni. Iiann var Sandgerði til að sækja fisk,
lítill, eins og Fjósarauður, sem stundum á þrjá til fjóra bíla í j^g vildu”bæði fá lúðu sem við
kom á sama tíma, þetta voru einu, þegar enginn bátur kom höfðum í bátnum, en við höfð-
smáskip, línuskip og rétt eins inn til Reykjavíkur. Stundum i um ageins eina.
________________________________________________________Geir var orðlagður fyrir snið-
jugheit, en frúin var heldur á
jundan honum að biðja um lúð-
una. Segir þá Geir: „Ætlið þér
j að fá lúðuna, sem menn pissa
á í~bátunum?“ Hún leit upp og
hætti við kaupin, svo að Geir
jhafði lúðuna.
Ólafur Grímsson og Guðrún
Ólafur Grímsson og Guðrún
Bréfakassinn:
lengur til að þéra.
Jón Á. Gissurarson
grein í Morgunblaðið 19. sept.
s.l., sem hann nefnir Þéringar.
Hann hefur miklar áhyggjur af
unga fólkinu í landinu, það fæst
ekki lengur til að þéra, kann
ekki einu sinni að þéra svo
j hann, hvar sem væri, á götunni,
skrifarjí strætisvagninum, við kirkju-
dyrnar. Það sannar nefnilega
ekki tilverurétt neinnar sið-
venju, þó að segja megi, að hún
sé gömul og eigi sér langa sögu.
Það sannar ekki tilverurétt þér-
inga, þó að einhver standi upp
Greinarhöfundur segir enn- j
fremur: „Þéringar gjöra mun á jÁrnadóttir hafa lifað tímamót
því, hvort kunningsskapur er jí sögu atvinnuhátta á íslandi.
náinn eða ekki. Þúun fylgir og
nokkur sk.ylda.“ Ég veit satt að
Þau eru fulltrúar þeirra kyn-
slóðar, sem unnið hefur að því
skammlaust sé. Ljót er sagan. og segi: Þéringar eru gamlar í
Mér virðist hann telja það , íslenzku máli. Hitt er sönnu
mjög þýðingarmikið atriði í í nær, að nýir siðir komi með
sambúð manna og siðvenjum, : nýjum t.ímum.
Greinarhöfundur segir: ,,Þér-
ingar setja fáguð blæbrigði á
samræður.“ Sízt vildi ég verða
til að vinna tungunni tjón eða
spilla fágun og blæbrigðum
móðurmálsins. Guð forði mér
frá ósköpunum. En er hægt að
slá því föstu, að þéringar búi
yfir einhverri sérstakri fegurð?
Verður það ekki alltaf smekks-
miðbæn- ; legt fram máli sínu til stuðn
jings. Hann byrjar greinina á
— Og sjómennskan er önnur þessum orðum: „Þéringar eru
nú en þá, segir Ólafur, — ég var gamlar í íslenzku máli.“ Satt er
ekki nema ellefu ára, þegar ég það. Þéringar eru gamlar í ís-
íór vestur í Ólafsvík og réri á lenzku máli. Sú var tíðin, að
opnum bátum. Þar var ég í þrjú þéringar stóðu með miklum j atriði? Fyrir nokltrum árum
ár, síðan var ég um tíma vinnu- ^blóma í landinu: almúginn þér- j skrifaði ferðalangur grein í eitt-
maður í Hákonarbæ, áður en aði prestinn og sýslumanninn
ég fór á skúturnar. Það var oft eftir beztu getu, nemendurnir
erfitt á þeim, ég var löngum á þéruðu kennarann, börnin þér-
uðú jafnvel foreldra sína.Súvar
líka tíðin, að allir heilsuðu öll-
um með kossi, þökkuðu fyrir
sig með kossi, kvöddust með
kossi. Það var mikið kysst í jarrendur og hrópuðu: Esjan er
staddir í Eyrarbakkabugt, þá þann tíð. Þessi siðvenja er nú ^fallegt fjall. Það er ekkert fjall
misstum við tvo menn af dekk- ihorfin að mestu. Ég er ekki að eins fallegt og Esjan. Gott ef
Valdimar frá Engey.
í HÁSKA I EYRAR-
BAKKABUGT.
Einu sinni urðum við í háska
hvert dagblaðið og hélt því m.
a. fram, að Esjan væri ljótt
fja.ll. Hann sagði, að það væri
áreiðanlega leitun að jafn ljótu
fjalli. Fjöldi góðra Reykvíkinga
reis upp og andmælti þessu
kröftuglega. Þeir bitu í skjald-
segja ekki um hvaða skyldu í hörðum höndum, að gjörbreyta
maðurinn er að tala. Hafa ekki ;lífi þjóðarinnar og bæta kjör
ánu og einn rotaðist, auk þess , lasta elskulegheitin, þó er mér
urðu skipstjóri og stýrimaður , nær að halda, að ekki mundu
svo miður sín af meiðslum, að1 allir mæla með því, að þessi
sumir heimtuðu ekki ögfestingu
á því. Er ekki þýðingarlaust að
deila um smekkinn?
allir sömu skyldur við náung-
ann án tillits til þúana eða þér-
inga? Ber kannski ekki að krefj
ast sömu háttvísi af hverjum
sem er, hvort sem hann notar
þessa orðmyndina eða hina?
Þá segir höfundur greinar-
innar sögu: „Isjénzk koiii bú-
sett erlendis, kom hér í orlof.
Hún ferðaðist á vegum Flugfé-
lags íslands. Hún rómaði alla
fyrirgreiðslu félagsins og hátt-
vísi áhafnar vélarinnar. Eitt
hnaut hún þó um, er í land kom.
Ungur piltur var fenginn henni
til fyrirgreiðslu í Reykjavík.
Honum fórust svo orð við kon-
una: „Þú getur tekið hann, ef
þú villt.““ Aumingja konan.
Það er naumast, að strákurinn
hefur vandað henni kveðjurn-
ar, þegar hún kom heim úr út-
legðinni. En má mér það sem
yfir margan gengur. Þetta
má guð almáttugur þola bóta-
laust af hvaða strák, sem er:
faðir vor, þú, sem ert á himn-
um. Hún hefði þurft að hitta
karlinn, sem alla þéraði, .jafn
alþýðu. Þau voru bæði efnalít-
II, er þau hófu búskap fyrir
fimmtíu árum, áður en fyrsti
togarinn kom til sögu, þegar
Grænaborg var uppi í sveit, en
komu á legg sjö börnum. Þau
eru fulltrúar þeirrar kynslóðar,
sem kann að segja frá tvennum
tímum á íslandi, þannig, að
ungu kynslóðinni ætti að vera
það umhugsunarefni.
— Kolaburður var aðal at-
vinnan í Reykjavík lengi vel,
og þegar skúturnar týndu töl-
unni, var ekkert að gera, aðeins
snöp hjá hinum og þessum og
fyrstu launin, sem ég fékk, seg-
ir Ólafur, voru ein króna og
fimmtíu aurar á dag, og síðast
þegar ég var á eyrinni, fékk ég
þrjár krónur í dagkaup.
Ólafur var einn af stofnend-
um Verkamannafélagsins Dags-
brúnar í Reykjavík, en var fá
ár í félaginu áður en hann tók
að leggja stund á fisksöluna.
Hann var einnig einn af stofn-
endum fríkirkjunnar og hefur
auk þess unnið að ýmsum fé-
lagsmálum og ætíð stutt Alþýðu
vel hundinn sinn og fjósrekuna.
Greinarhöfundur kvartar yfir ' flokknum að málum
Framhald á 8. síðu. I ,
U. S.