Alþýðublaðið - 02.10.1957, Blaðsíða 6

Al þýð ubla ðrð
Miðvikudagui' 2. október 1957.
8
Otgefandi: AlþýOuflokkimm.
Eitstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarason
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
I-oftur Guöm nndsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samóelsdöttíi
fátstjórnarsímar: 14901 og 14902,
Auglýsingasíiai: 14906.
Afgreiðslusími: 14900.
Prantsmlðja Alþýðublaðsins. HvertiJMíftt* s—1»
Hvar var samstarfsviljinn?
ÞJÓÐVILJINN reynir í
gær að afsaka þau vinnu-
brögð kommúnista á síðasta
alþýðusambandsþingi að
hindra vinstra samstarf í
heildarsamtökum vex-kalýðs
ins. Blaðið beitir í því efni
marghraktri og hlægilegri
fullyrðingu. Hún er sú, að
Alþýðuflokksmönnum haíi
staðið „til boða sú þáttf.aka í
sambandsstjórn, sem þeir
voru fullsæmdir af me.ð til-
liti til styrkleika síns á þmg-
inu“. Alþýðublaðið skal af
þessu tilefni einu sinni enn
rifja upp staðreyndirnar og
bera þær saman við málfiutn
ing Þjóðviljans. Sanngjþrn-
um mönnum á svo að vera
auðvelt að meta samstarfs-
viljann og einingarhuginn
af hálfu kommúnista.
Alþýðuflokksmönnum
stóð til boða á siðasía al-
þýðusambandsþingi að fá
tvo fulltrúa af níu í stjórn
Alþýðusambands Islands,
en þrjá, ef fjölgað yrði í
stjórninni úr níu í ellefu
með lagabreytingu. Styrk-
leikahlutföllin á þinginu
reyndust hins vegar þau,
að 6—11 atkvæðnm miui-
aði á Alþýðuflokksmönnum
annars vegar og kommún-
istum og vinnumönnum
þeirra hins vegar. Fylking-
arnar voru svo til jafnar á
þinginu, þó að kommúnist-
ar ynnu kosninguna með
harmkvælum. Samt áttu
Alþýðuflokksmenn að vera
„fullsæmdir af því með til-
liti til styrkleika síns“ að
fá tvo fulltrúa af níu eða
þrjá af ellefu í stjórn Al-
þýðusambands íslands!
Þessi afsökun Þjóðviljans
fær ekki staðizt. Aiþýðu-
flokksmenn reyndu ailt, sem
í þeirra valdi stóð, til að
koma á einingarstjórn í Al-
þýðusambandinú. Sú tilraun
strandaði á ofríki koinmún-
ista. Þeir gleymdu einíngar-
viljanum, þegar á reyndi.
Og Hannibal Valdimarsson
braut í bága við öll sín fógru
orð um samstarfsvilja og
einingarhug til að þóknast
kommúnistum. Nú segir
Þjóðviljinn, að Alþýðu-
flokksmenn hafi hlýtt fyr-
irmælum íhaldsins á síðasta
alþýðusambandsþingi. En
voru ekki komúni.star ein-
mitt að þjóna íhaldinu og
stjórnarandstöðu þess með
því að hindra xamstarf í
heildarsamtökum verkalýðs-
ins? Svo mun mörgum finn-
ast. Og úrslit stjórnarkosn-
inga í verkalýðsfélögunum
benda til þess, að alþýðan
gerir sér þetta lióst og breyti
samkvæmt því. Þess vegna
eru kommúnistar nú hrædd-
ir — og ekki að ástæðuiausu.
Kippt í hálmstráið
MORGUNBLAÐIÐ býr
sér til óskadraum i Stakstein
um sínum í gær og boðar
hrun vinstri stjórnarinnar.
Meginatriði þess málílutn-
ings eru undir fyrirsögninni
Hvorki fugl né fiskur, og
hljóða orðrétt á þessa lund:
„Það er annars dæma-
Iaust, hve erfitt heimilis-
ástand getur verið hjá hin-
um sósíalísku flokkum ein-
mitt nú, þegar þeir njóta
sætleika valda sinna í bless
aðri vinstri stjórninni. AI-
þýðublaðið og flokkur þess
eru eins og áður er sagt
lafhræddir við að Sjálfstæð
isflokkurinn bjóði kommún
istum upp og svipti
Hræðslubandaiagið undur-
blíðri „dömu“ þess. En inn-
an kommúnistaflokksms
logar allt í rifrildi. Hinir
harðsoðnustu í flokknum,
Moskvumennirnir, sem
ráða þar lögum og lofum,
eru æfir yfir þeirri yfir-
lýsingu annars ráðherra
síns, að það hafi verið „rétt
af íslendingum að ganga í
Atlantshafsbandalagið“. —
Ennfremur hefur allstór
hópur ákveðinna og tryggra
kommúnista Iýst því yfir að
þeir yfirgefi flokkinn. ef
hann haldi áfram að stýðja
„hernámið“ og vaxand'
íramkvæmdir á Keflavíkur
flugvellí. Segja þeir, að
stefna flokksins sé nú
„hvorki fugl né fiskur“, og
fussa og sveia er „félagarn-
ir“ benda á allar stöðurnar
og bitlingana, er leiðtogar
kommúnistaflokksins hafi
fengið á þessu eina ári,
sem vinstri stjórnin hefur
setið að völdum.“
Þetta verður auðvitað ekki
misskilið. Morgunblaðið lif-
ir í þeirri von, að kommún-
istar rjúfi stjórnarsamvinn-
una vegna varnarmálanna,
enda hefur Bjarni Benedikts
son gefið þeim merkið og
sagt, að nú muni tím: til
kominn að láta varnarlíðið
fara. Þetta er með öðrum
orðum að kippa í'hálmstráið.
Svo er erfitt að vita, hvort
það heldur eða brestur. En
íhaldið treystir á Moskvu-
kommúnistana í lengstu lög.
HARRY MARTINSOM og frú
heimsóttu á laugaraag íslenzku
rithöfundafélogin. Samkoman
var helzt til fámenn og alít of
hátíðleg í bragði, meðán setið
var að kaffidrykkju. Þó leyndi
sér ekki mannræn og skernmti-
leg forvitni gestsins. Martinson
spurðist fyrir um viðstadda,
hvað þeir hétu og hvort þeir
legðu stund á ljóðagerð eða
sagnaskáldskap. En svo var
staðið upp frá borði td að setj-
ast aftur og heyra sænska
skáldið lesa kvæði. Þaö varð
eftirminnileg stund.
Auðvitað hafði Ha:ry Marnn
son formála að upplestri síri-
um. Hann sat me5 bækurnar
fyrir framan sig og fór að rabba
um sænska Ijóðege :ð, sn.'tiaði
á stóru, en seiglaðist t hæglæt-
inu eins og hans var von og
vísa, og smám saman breyttist
rabbið í ágætan fýrirlestur.
Martinson nfefndi brautryðjend
urna í sænskri Ijóðlist eihn af
öðrum, gerði grein fyrir stefn-
um þeirra og vinnubrögðum
og rakti samhengið frá Creutz, j
Bellman og Leopold til Gunn- I
ars Ekelöfs og Eriks Linde-
grens. Sjálfan sig lét hann
liggja í láginni, en kynnti jafn
aldra sína og samherja af ynni-
legri nærfærni og ríkum skiln-
ingi, sérkenni þeirra, áhrif og
örlög — allt þetta kom í leit-
irnar á flughraðri stund. Og svo
tók hann bækurnar og byrjaði
að lesa hægt og róiega eins og
upphátt fyrir sjálfan sig eftir
að hafa fariö nokkrum orðum
um skáldin og kvæðin, en náði'
dularfullu og persónulegu sam-
bandi við áheyrendurna. Við-
staddir muna sjálfsagt lengi
þennan svipbjarta, raddmilda
og seinmælta maim og lestur
hans. Og áreiðaniega fannst
engum tírmnn lengi að líða.
Harry Martinson las kvæöi
eftir Johannes Edfelt, Hjalmar
Gullberg, Nil.s Fo.rl:n, Artur
Lundkvist, Gúnnar. Ekelöf, Bert
il.Malmberg, F.rik Lindorm og
Edith S.ödergran og síðast með
eftirgangsmunum þrjú ljóð
sjálfs sín. Og satt aö segja blygð
aðist maður sín fyrir að hafa
Harr.v Martinson.
ekki áður gengið úr skugga um
það, sem fyrir Martinson vakti
með lestrinum. Kvæðiu urðu
að ævintýraheimi, sem allt í
einu bírtist í nýju ljósi eins og
landslag á fögrum degi eða
mannlíf á örlagastund. Martin-
son getur naumast kaliazt
snjall upplesari, en hann Itið-
ir áheyrandann inn í ljóðið af
því að hann skilur eðli þess og
lögmál, magna’’ þao, sem á bak
við býr, jafnframt því sem
hann undirstrikar aðajatriðin,
og hefur tilefni ská'.dsins á valdi
sínu. Og útskýringarnar voru í
senn þaulhugsaðar og persónu-
legar. Margir munu undrast, að
Martinson hyggur Gunnar Eke-
löf mesta ljóðskáki Svía eftir
Gustaf Fröding. Slíkar ályktan-
ir eru alltaf hæpnar og umdeil-
anlegar. En hann kuani sannar-
lega að velja heimildir þessarar
stóru niðurstöðu. Kvæðin ÍHöst-
sejd og Samothrake uröu i túlk
un Martinsons þvílík listaverk,
að maður hlaut að skilja Gunn-
ar Ekelöf með öðrum hætti en
áður. Einkenni hans er ekki
uppreisnin heldur leitin, ekki
formið heldur tjáni.ngin, ekki
ádeilan heldur tákmð, og þó
hefur allt hitt, sem er framan
við neitunina, mikið til síns
máls. Eða sönnunin fyrir því,
að þráin hafi verið Edith Söd-
ergran aðalatriðið i skáld.skap
sínum. Martinson gerði kvæðið
góða, Landet som icke ár, að
eins konar opinberun með því
að skýra það og lesa.
Þakkarorð Þórodds Guð-
mundssonar urðu svo gestinum
tilefni þess að ræða heimsókn
sína nokkrum orðum. Martin-
son sagðist sjaldan hafa liðið
betur en þessa Viku á íslandi.
Og þau orð voru vissulega ann-
að og meira en venjuleg kurt-
eisi, því að hann hélt áfram og
kvaðst ætla að vinna að aukn-
um gagnkvæmum kynnum
sænskra og íslenzkra skálda. En
hvers vegna? Þá fylgdi boð-
skapur hans um tilgang og hlut-
verk skáldanna. Og enn einu
sinni kom hann hógværum en
eftirminnilegum orðum að
þeirri skoðun sinni, að sk.áldið
eigi að finna til í stormum sam
tíðarinnar, vísa nýja vegi, rísa
gegn böli og ómenningu, muna
fortíðina, en hyggja að fram-
tíðinni, og umfram alit — að
vera maður.
Harry Martinson heíur með
hc.msókn sinni þckað Sviþjóð
nær íslandi eða í.iiandi nær
Svíþjóð. Fólkið, sem heyrði fyr-
irlestra hans, mar. hann lengi
og þakkar honum komuna. En
Framhald á 8. síðu.
KVENNAÞÁÍTÍÍR |
....... Ritstjóri Torfhildur Stemgrímsdóttir ......
HVENÆR ER KONAN
FTJLLORÐIN?
Konan er ekki fyllilega orð-
in fullorðin fyrr en, —
Hún skemmtir sér vei í sam-
sæti, þó svo að hún sé í göml-
um kjól, eða kjól, sem ekki er
alveg samkvæmt nýustu tízku.
Hún finnur sanna ánægju í
því að gera aðra hamingjusarna.
Hún hefir fundið öruggt með-
al við að láta sér leiðast við
störf eins og: bakstur, sjúkrá-
heimsóknir, undirbúning heim-
boðs, eða garðvinnu.
Hún getur látið ónotalegar at- I
hugasemdir fara framjhá sér í
stað þess að fara að brjct'i lieil-
ann um þær.
Hún getur hælt annarri konu
eða heyrt ehnni hælt, án þess
að bæta einhverju vafasömu við
það sem sagt er.
Hún gerir sér Ijóst að annað
fólk hefir ekki neina sérstaka
ánægju af því að heyra hana
þyljö raunir sínar.
Hún lætur sér lærast að ljúka
öllum leiðinlegu.m störfurn af,
sem fyrst, í stað þess að draga
þau alltaf á langinn.
Hún gerir ýmislegt fyrir aðra
af því að hún vill gera það, en
ekki sökum þess að hún bú;st
við óendanlegu þakklaeci.
Hún getur hlegið að sjálfri sér
við ýmis tækifæri.
Hún getur hafið samtai við
hvern sem er er hún kann að
hitta og lært eitthvað af hverj-
um þeim ér hún talar við í hálfa
stund eða svo.
Hún getur lagt á sig margs-
konar yfirbót til að ná marki,
sem vert er að ná.
Hún getur haft ánægju af sð
umgangast ungt fólk, án þess
að láta það verða þess vart að
það er yngra, en hún sjálf.
Hún getur átt vini, án þess að
öfunda að nokkru leyti þá er
hafa það betra en hún sjálf og
án þess að finnast hún vera
meiri en þeir sem hamingjan
hefir ekki verið hliðholl.
SKÓLAFÖT.
Og þar sem ungu frökenarnar
eru nú að fara í skólarui um
þessar mundir þá datt mér í hug,
að lofa ykkur að sjá livérnig
vinsælasti skólaklæðnaðurinn
lýtur út í Ameríku.
Á efri myndinni má sjá lient-
ugan klæðnað fyrir þá eldri, en
þó ákaflega snotran. Neðri inynd
in sýnir svo hvernig ameríkan-
ar vilja helst hafa yngri dömujia
klædda.