Alþýðublaðið - 16.10.1957, Page 8

e
Miðvikiulagur 16. október 1957.
Aíþýgublagjg
Framhald af 7. síðu.
ing beinna skatta vinni á móti
sparnaði fyrirtækja og einstak-
linga, og stundum er beitt
skáttaívilnunum til þess að örva
sparnað. Ég mun ekki fara nán-
arfút í þá sálma, en hafi þessi
mótbára við rök að styðjast, þá
eribér um að ræða mikinn ó-
kost við beina skatta.
'Þrátt fyrir augljósa galla
béínna skatta eru þó margir,
sém telja þá hina réttlátustu.
Til grundvallar þeirri skoðun
liggur sterk erfðavenja. í sam-
aaiburði við tollakerfi fyrri tíma
vár upptaka beinna skatta hið
mesta þjóðfélagslega þarfaverk.
Fræðilega séð leggjast beinu
skhttarnir á í réttu hlutfalli við
efni og ástæður. í fyamkvæmd-
inni aukast þeir raunverulega
við auknar tekjur og lækka við
aukna framfærslubyrði. En hef
ur þá fullt réttlæti í rauninni
náðst? Gegn skiptjgfgu hinna
beinu skatta eru áriega borin
fram skörp mótmæli. Venjulega
finnst launamanninum hann
alltaf hafa of háa skatta í sam-
anburði við kaupmanninn, bónd
ann og atvinnurekandann. Vand
inn er sá, að finna grundvöll
fyrir jafnvægu tekjuhugtaki,
sem lagt yrði til grundvallar
við álagningu hinna beinu
skatta og þessar stéttir og allar
aðrar gætu sætzt á að væri rétt-
látt.
Frímsrkjasafnarar
Frámhald af 5. síðu.
skrifenda. Verður á þennan
hátt hægt að tryggja þeim, er
búa úti á landi, að þeir fái allt-
af fyrsta dags bréf strax og ný
merki koma út.
FRAMTIÐIN
Hvað framtíðin kann að bera
í skauti sér er erfitt að segja,
en búast má við eftir fyrstu und
irtektum að engu sé að kvíða í
því efni, enda frímerkjasöfnu?*
að verða svo vinsæl hérlendis,
að næstum því má segja að hún
fari eins og logi um akur yfir
landið.
ÞAKKIR
Gæzlumenn félagsins vilja
fyrir hönd félaganna þakka öll-
um þeim, er lagt hafa hönd á
plóginn til að gera þessa félags-
stpfnun að raunveruleika og
þá sérstaklega Æskulýðsráði
Réykjavkur fyrir lánið á hús-
næðinu og vso Félagi frímerkja
safnara fyrir stuðning þann, er
það hefur heitið þeim í starf-
inu. (
Svo og skulu öllum þeim ein-
stáklingum, er stutt hafa félag-
íð með gjöfum og fyrirheitum
um fyrirlestra ög ffásag'nir,
færðar beztu þakkir fyrir á-
huga þeirra og fórnfýsi.
BÓKMENNTIR
I. ÁRG. - ÚTGEFANDÍ: BÓKAÚTGÁFA MENNINGARSJÓÐS - 1. TBL.
Fiskarnir eftir Bjarna Sæmundsson
i nýrrt og aukinni útgéfu
Innan skamms kemur á bókamarkað ný útgáfa af hinu stórmerka alþýðlega
fræðiriti Bjarna Sæmundssonar um íslenzka fiska. Er fyrri útgáfa Ijósprentuð ásamt
rækilegiim viðauka eftir fiskifræðingana Jón Jónsson og dr. Árna Friðriksson.
Fiskamir hafa lengi
verið uppseldir og mikið
eftir þeim spurt. Viðtökur
þær, sem fyrsta útgáfa
fékk, voru frábærlega
góðar, bæði af hálfu sér-
fræðinga og almennings.
•'Hin nýja útgáfa ritsins
er - um 600 bls. að stærð,
með um 230 myndum og
litprentaðu korti af fiski-
miðum umhverfis landið.
I viðauka gera fiskifræð-
íngarnir Jón Jónsson og
Árni Friðriksson grein
fyrir fis'kirannsóknum síð-
afí ám. Þar er lýst öllum
]reim fiskum, sem fundizt
hafa á íslenzkum fiski-
miðum síðan Fiskarnir
komu fyrst út.
Hér fara á eftir nokkur
ummæli náttúrufræðinga
um Fiskana:
„Hér er út komið ágætt
rít, mikið að vöxtum,
vandað að efni og frá-
gangi; fróðleg bók, sem
er,allt í senn, vísindarit,
handbók ög alþýðlegt
fræðirit.
Höfundur bókarinnar er
mikils lofs verður fyrir
allt sitt starf í þágu ís-
lenzkrar fiskifræði, en
mest þó fyrir þessa bók,
sem ég tel tvímælalaust
bezta rit, sém nokkru
sinni hefur komið út um
íslenzka dýrafræði."
Páhni Kannesson.
„Bók þessa má óefað
telja meðal hinna merk-
ustu bóka, er birzt hafa
á íslenzkæhin síðari árin.
. . . Bók þessi er tíma-
mótarit í íslenzkri fiski-
fræði.“
Gvtðm. G. Bárðarson.
„Útkoma þessarar bókar
ér merkisviðburður í ís-
lenzkum bókmenntum.
Bók . . . löguð við hæfi
•aimenningSj með myndum
og lýsingum af hverri
TrinuStu tegund fiskjar,
sem fundizt hefur hér við
land og ialinn verður
meðal íslenzkra fiska. Eru
lýsingarnar svo nákvæm-
ar, að hverjunx manni er
í lófa lagið að ákveða
Bjarni Sæmundsson.
eftir þeím hverja þá teg-
und, sem lýst er í bók-
inni.
Bók þessi á skilið að
komast inn á hvert. það
heimili, er land á öS sjó,
á - eða vatni, sem fiskur
gengur í.“
Magiuís Bjömsson.
„Bjami Sæmundsson
var forvígismaður á sviði
fiskirannsókna hér við
land. Bók hans um ís-
lenzka fiska er þrekvirki
á sínu sviði og mega aðrar
þjóðir öfunda okkur af
slíku riti fyrir almennirrg.“
Jón Jónsson.
LeikritcfsafniS
Leikritasafn Menningar-
sjóðs hefur nú hafið
göngu sfna að nýju, éftir
eins árs hvíld. Áður voru
komin út 12 hefti. Að
bessu sinni bætast tvö
ný í hópinn. Eru það
Kjamorka cg kvenhylli
eftir Agnar Þórðarson og
Andbýlingarnir eftir J. C.
Hostrup í þýðingu Lárusar
Sigurbjörnssonar. Leikrit
þsssi eru komin í bóka-
verzlanir. Áskrifendur
Leikritasafns njóta sér-
stakra hlunninda um verð.
Mœðrctbókin
.éftif prófess'or'ÁlfredHúu-:
dal í þýðingu Stefáns
Guðnasonar læknis héf-
ur nú verið á markáði
í tvo mánuði og hlotið
hinar beztu viðtökur. Er
það einróma álit þeirra,
sem hafa kynnt sér bók-
ina, að hún sé mjög gagn-
legur og hagnýtur leiðaf-
vísir, eigi aðeins fyrir
barnshafandi konur og
ungar mæður, heldur alla
þá, sem fást við umönnun
og uppeldi ungra barna.
Félaqsbœkurnar
1957
Félagsbækur Menning-
arsjóðs og Þjóðvinafélags-
ins munu koma út í lok
októbermánaðar. Bækurn-
ar eru sex, samtals um
1240 bls.
Að þessu sinni er fé-
lagsmönnum í fyrsta
skipti gefinn kostur á að
velja á milli bóka. Brátl
verður sagt nánar frá ár-
bókum og tlLhögun val-
frelsisins.
Hlunníndi félags-
monna
Félagsmenn Bókaútgáfu
Menningarsjóðs og Þjóð-
vinafélagsins njóta ekki
aðeins þeirra hlunninda,
að fá félagsbækumar við
mjög vægu verði, heldui
er þeim einnig gefinn
kostur á að fá aukabækur
útgáfunnar með um 20%
afslætti. Eftir því sem út-
gáfa aukabóka færist í
vöxt, eftir því em þessi
hlunnindi mikilvægari.
Bók eins og Fiskana, sem
mun kosta hjá bóksölum
180 kr. í góðu bandi, fá
félagsmenn á 144 kr.
Kalevalakvæði kosta 120
kr. í bandi. Félagsmenn
fá þau á 96 kr.
Gerist áskrifendur og
njótið þessara mikilvægu
hlunninda! Afgreiðsla er
að Hverfisgötu 21, Reykja-
vík.
Er það svo von allra, er mál-
efninu unan, að félagið megi
lengi lifa og dafna vel.
evolaljóðum
Fyrra bindi Kalevala-
ljóða í þýðingu Karls
ísfelds, sem út kom á
vegum Bókaútgáfu Menn-
ingarsjóðs í ágústmánuði
síðastliðnum, hefur hlotið
hinar. beztu viðtökur ís-
lenzkra Iesenda. Bendir
allt til þess. 'að bókin selj-
ist úpp á skömmum tíma.
Dómar gagnrýnenda um
þýðinguna hafa verið afar
lofsamlegir.
Sigurður Einarsson
kemst svo að orði í Al-
þýðublaðinu 8. sept.:
„Það er éins og orð-
fimi ísfelds, hugkvæmni
og skáldlegum þrótti séu
engin takmörk sett, þá er
á hann rennur ásamóður
og honum tekst bezt upp.
. . . Hinn ramefldi töfra-
heimur kvæðanna stígur
fram ferskur og eins og
nýskapaðar. . . . Það þarf
mikla skyggni og djúpa,
aúðmjúka innlifun til þess
að leysa slíkt verk svo
meistaralega af hendb Og
mikið skáld; Og • mikinn
vö.lund í smiðju ísienzkrar
tungu.1' ■•
Morgunblaðíð 15. ágúst:
„Kalevala-ljóðin eru
Finnum jafndýrmæt bók-
menntaperla og Edda er
íslendingum. Þar er að
Framhald af 4. síðu.
loftsins breytist hínsvegar mjög
fljóít, þegar í Monte Blance ^
hæð, eða 5 km. yfir sjávarmál.
Á tindi Mount Everest eða í ]
8 km. hæð er þyngd þéss að'
eins 30% af loftþyngd við sjáv-1
arflot, í 16 km. hæð 10% og í
33 km. hæð ekki nema 1% af
loftþyngd við sjávarflot.
Hitastig loftsins í mismun-
andi hæð er þó enn flóknari
fræði. Eins og kunnugt er kóln-
ar ákaflega þegar kemur í
mikla hæð. Snjór og ís helzt
á fjallatindum allan ársins
hring, jafnvel í hitabeltislönd-
um, og í 20 km. hæð er kulda-
stigið um —60 gráður. En þeg-
ar ofar dregur gerist hins vegar
sú merkilega breyting, að loft-
ið hitnar aftur. í 50 km. hæð
er hitastigið orðið 0 gráður, og
í 80 km. hæð héfur hann mælst
80 gráður á celsíus. í 250 km.
hæð mun hitinn mun meiri,
eða allt að 1000 gráður á celsíus.
Þessar furðulegu hitahreyt-
ingar stafa af þeim áhrifum,
sem geislunin utan úr geimn-
um hefur á gisið lag gasfrum-
einda efst í gufuhvolfinu.
Lægsta svið gufuhvolfsins,
hið svonefnda troposvið, þar
sem skýin myndast, nær í allt
að 12 km. hæð. Þá tekur við
stratosviðið og nær í 80 km.
hæð. í þessu sviði er um mjótt
lag að ræða, í 16—20 km. hæð,
þar sem mest geislamagn héfur
mælst. í því sem næst 30 km.
hæð er hið svonefnda ozonlag.
Þar hafa útfjólubláu sólargeisl-
arnir þau áhrif á súrefnisfrum-
eindirnar, að þær hlaðast raf-
magni. Nefnast þessar raf-
hlöðnu súrefnisfrumeindir oz-
on, og enda þótt lagið sé mjög
þunnt, einangrar það innar gufu
hvólfið mjög frá áhrifum ým-
issa geimgeisla.
Þegar þessu sviði sleppir í 80
km. hæð, tekur við hið svo-
nefnda ionosvið, sett saman úr
ýmsum lögurn af rafhlöðnum
gasfrumeindum, en svonefnt E-
lag í 100—200 km. hæð og F-
lag í 250 km. hæð, endurvarpa
útvarpsbyIgj um. Því er það að
radiobylgjur af ýmissi lengd
kastast aftur tíl jarðarinnar, og
byggist öll okkar nútímáút-
varpstækni einmitt á þessu.
Þegar kemur í 300 km. hæð
verða þessar frumeindir svo
gisnar, að ásigkomulag loftsins
nálgast smám saman það sem
ræður í himingeimnum, —
kosmískt ryk og svo frv.
Til samans hafa öll þessi
lög þau ábrif, að svo má segja
að jorðin sé vafin umbúðum
loftslaganna. Nyti þeirra ekki
við mundi hitinn á jörðinni
nálgast 100 stig á celsíus á dag-
inn en 60 gráðu frost vera á
nóttunni.
Þar að auki verndar gufu-
hvolfið okkur fyrir geislunum
utan úr geimnum, sem að
nókkru leyti eru settar saman
af hröðum elektrónum og prót-
ónum, eða minnstu eindufn at-.
ómsins, Það er eínkum sólin
sem hellir ýfir okkur þessu el-
ektrógeislaregni, og:þó fyrst og
fremst þegar þar hafa orðið
miklar sprengingar á yfirborð-
inu, — sólblettafyrirbærið svo-
nefnda. Segulsvið gufuhvolfs-
ins fangar þessar elektrónur í
50 km. hæð frá jörðu og
myndast þar þá hin svoköilúðu
norðurljós. Ekki er það nema
örlítið af þessu- rsgni, sem
kemst alla leið til jarðar, en
þegar mikið er um sólgos get-’
ur það sþillt nijög öllum skil-
yrðum til útvarpssendinga,
truflað símasambancl og jafn-
vel merkjakerfi járnbrautanna.
Sýnir þetta bezt hvílíkur kraft-
ur fylgir þessum geislum, og
mundi engin lífvera þola þá, ef
gufuhvolfið drægi ekki úr
mætti þeirra.
Hvort, ferðalög um geiminn
muni nokru sinni verða áð
veruleika, þrátt fyrir allar
geislahættur skal ósagt látið.
Enn hafa lífver.ur ekki farið
nema um lægstu lög gufuhvolfs
ins, og’fram að þessu er lítið
vitáð um skilyrðin þar efra.
ir
Framhaíd af 9. siðu.
4. Tscudi, Sviss 7151
5. Ovanesjan, Rússlandi 6779-
6. Möhring, Þýzkalandi 6727-
7. He-^'t, Þýzkalandi 6574
8. Vivctenko, Rússlandi 6557.
9. Palu, Rússlandi 6530.
10. Lassenius, Finnlandi 6475
Á æfingamóti nýlega kastaði
Danielsen spjótinu 84,00 m, en
mótið var ekki nógu vel auglýst,-
til þess að hægt sé að viður-
kenna afrekið..
Eftirtektarvert er það, að
flestir þeir íþróttamenn, sem
komu hingað á ÍR-mótið í sum-
ar eru flestir í fremstu röð, t.d.
Germar, Zibulenko, Preussger,.
Pipine, Frost o.s.frv. I bréfum,
sem komið hafa frá Germar, læt
ur hann mjög vel yfir dvölinni
hér og segist hafa mikinn hug á
að keppa hér aftur, ef sér verði
boðið. Hann var hrifinn af
flestu hér, en einu getur hann
ekki gleymt, en það er íslenzka
mjólkin, en hann fullyrðir, að
hún sé sú bezta í heimi.
iU
finna kjarna og undir-
stöðu finnskra lífsviðborft
fyrr og síðar. Karl Isfelc
hefur unnið mikið afrel
með þýðingu sinni, sem
er bæði lipur, hljómmiki1
og myndrík ■“ð hætti
frumtextans. . . Bókir'
er frábærlega úr garð’
gerð.“
G.uðmundur 3 ianíelsson
í Suðurlandi 21. sept.:
„Útkoma þessarar bókaí
á íslenzku hlýtur að telj-
ast meiriháttar bók-
menntaviðburður. . . Þýð-
ing Karls Isfelds er méð
afbrigðum glæsileg.“
(Auglýsing):.-
Leikfélag Reykjavíkur sýnir gamanleikinn „Tarrnhvöss tengda-
mamma“ í 70. skipti í kvöld, og enn er húsfyllir á hverri sýn-
ingu og biðröð við dymar í Iðnó, þegar miðar eru seldir.
‘ i • Ú
* J l