Vísir - 15.05.1928, Blaðsíða 5

VISIR
Þriðjudaginn 15. mai 1928.
W ebsters
alkunna og viðurkemda
jápnskipamálning
fyrirliggj andi,
Þópðuv Sveinsson $t Co.
Umboðsmenn íyrir Websters Ltd. Hull
Jón Leiís.
Eftir Jóliann Jónsson.
Fátt er þaö í fari þjóða og ein-
stakimga, er giöggvar einkenm
andlégan aidur þeirra eöa þroska-
sng, en SKapsbrestirnir, sem þeinr
eru riKtuegast ásisapaóir. ibn meö
þvi aö iiest er ltkt meö skyldum,
og emstaklmgarnir imran sama
þjóðielagsins, i oiiuni aöaldráttum
sáiarnts sins, meö sama markinu
brendir, ber aö skoöa einkenni
pessi iyrst og fremst, sem þjoöar-
einkenni.
. 4JÍ. ...... W.i.AÍiJ.
bkapsbrestir vor Isleirdinga eru
aö visu rnargir og meinlegir; þó
hygg ég tvent vera, er ööru frem-
ur mætti telja einkeimandi fyrir
iálarþroska vorn, serstaklega í
seinni tið, síðan hámenning blaða-
menskunnar og flokkadráttanna
tók svo mjög að blómgast í land-
inu, neimlega þetta tvent: Orðsýk-
xna og iangræknina. Þvi að þótt
emkenmlega megi virðast: í þessu
landi, þar sem ilt umtal er sjálf-
sagt hlutfallslega algengara en i
nokkru öðru landi undir sólinni,
er mönnum hlægilega sárt um svo-
kal'lað mannorð sitt; og ekkert á
landinn bágar með að afsaka, en
hafi einhver blakað við persónu
hans. Þetta hörundssæri er nú auð-
vitað gott og blessað, svo lengi
sem einhver snefill af skynsemi er
í því, en því miður láta fæstir
skynsemina hér nokkru um ráða.
Nei: alt, sem um oss er rætt eða
ritað og ekki er beinlínis lof, tök-
um vér að jafnaði sern persónulega
ntóðgun og hyggjum strax til
hefnda. Af þessu leiðir vafalausí
þetta smánarlega óhreinlyndi, sem
er svo einkennandi fyrir hið opin-
bera líf íslands i seinni tið. Eng-
inn þorir að segja meiningu sina af
eintómum ótta við að fá sjálfur á
baukinn fyrir tiltækið, þvi er og
að kalla má, hver opinber umsögn
um menn eða málefni annaðhvort
meiningarlaust smjaður eða rang-
sleitnir sleggjudómar, sprottnir af
persónulegum kaJa eða pólitískri
óvild. Prúðmannleg, sanngjörn
óhlutdrægni er sálarþroska vorum
nærri þvi altaf um rnegn, hvort
lreldur sem það nú fjallar um að
þurfa að segja sannleikann eða fá
afborið hann.
Eg spara mér þá fyrirhöfn að
fara að reyna að leiða langar og
þrælrökstuddar þjóðsálarfræðileg-
ar ályktanir af þessari staðreynd
um skapferli vort, en þó get eg
getið þess til — (og er hverjum
einum frjálst, sem lystir, að grúska
yfir því með sjálfum sér, hvort til-
gáta mín muni rétt eða röng vera)
að af þessu megi, meðal annars
drága þser l'rkur, að vér fféurrt, «nn
sem komið er, íremur andlega
ungir — og stöndum til bóta.
iler liggur nu íranuni fyrir mér
þessi grem, sem hr. Sigtús Ein-
arsson tónskáld og tónlistardóm
ari, skrifaði i „Morgunblaðið"
skómmu eftir áramótin og netndi:
„t óntist 1927". yfirlit ytir helstu
aireksverkm, sem islenskir mejm
og aðrir unnu i þágu islenskrar
tonmentar siðastliðið ar. En hvað
se eg? — Jú, aö visu iætur hot.
þess getið, að yfirlit þetta sé stutt
og gionlpott og er hvorttveggja
ajsakaniegt. En þó er hér etn
giompa, sem veldur mér dalitiliar
jortrygni. Her er sumsé þagaö mn
þann manninn, sem einmitt á um-
ræddu ári, árinu 1927, vakti meiri
athygii á sjálfum sér og tónlist
fóðurlands síns, nefnilega íslands,
en ailir hmir samantaidir, þeir er
þar eru tiltindir i yfirlitinu! Er nú
liklegt að hér sé um eiitskæra yíir-
sjón að ræða? Eða á maður að !ita
á það sem sjálfsagðan hlut, að sér-
jræðingur láti sér svö litið ant um
að fyigjast með i þvi, sem fram
vindur á þeirra eigin starfssviöi,
að jafnvel margitrekaðar tmisagn-
ir erlendra starfsbræðra þeirra, í
nafnkunnum timaritum og dag-
blöðum, um ísland og íslenska
menn, fari með öllu fyrir ofan garð
og neðan hjá þeim?
Eða: Þótt erlend blöð hafi nú
ekki borist tónfræðingi Morgun-
blaðsins i hendur, á maður samt
að trúa því, að þessi maður, sern
annars er svo vel upplýstur um
ýmsa rniður kuima menn, hafi
aldrei á -árinu 1927 heyrt neitt orð
falla um Jón Leifs og orðstir þann,
er hann hafði, hér úti, getið sér
og list sinni?
Eg fyrir mitt leyti á bágt með
að trúa því. En öðru trúi eg. Eg
trúi þvi að þessi glompa þarna í
yfirliti hans, sé alveg sérstök
glompa, og sérstaklega lærdómsrík
glompa, nokkurskonar uniform,-
giompa á íslenskri nútíðarblaða-
niensku alment skoðað.
Því að hreinlega sagt, eru allar
likur til að hr. Sigíús Einarsson
ltafi vel vitað, að Jón Leifs hafði
á árinu 1927, stigið þau spor í list
sinni, sem eigi að eins eru sjald-
gæf og því umtalsverð, heldur
hreint og beint einsdæmi í íslenskri
tónlistarsögu til þessa. Eg get t. d.
ekki hugsað mér, að honum hafi
með öllu verið ókunnugt um hljóm-
leikinn i Bochum, er átti sér staö
í mars 1927. Á þeim hljómleik var
fyrsta íslenska symfónían (hljóm-
kviðan), sem mér er kunnugt iim
að skrifuð hafi verið, leikin; og
höfundur þessarar hljómkviðu var
Jón Leifs. Hún hlaut alment og
sjaldgæft lof — bæði tilheyrenda
og kritikara. Mér er kunnugt um
að hér um bíl 20 bb*5 létu d’óm
sinn í Ijós. Þau 3 er bárust. mér
sjálfum í hendur birtu Iangar og
hjartnæmar umsagnir og geta þess
öll, að þetta íslenka æskuverk
hefði mikinn frumleik og sjald-
gæfa snildarmeðferð á orkestrinu
til að bera, og héðan af mætti
mikils vænta af höfundi þess. En
þótt miður hefði fallið: Sú stað-
reynd, að íslensk hljómkviða er
te.kin á þýskt konsertprogramm,
hefði ein verið nægilegt tilefni til'
þess, að höfundarins hefði verið
getið við landsmienn hans. Og
á þjóðin sjálf ekki siður heimting
á slíkri sanngimi af blaðamönnum
sinum en maðurinn, sem ekki varð
fyrir henni!
En hvað olli þá glompunni? —
Hvað olli þögninni?
Olli lienni, ef til vill, þetta ís-
lenska skapferli, sem eg var að
geta um og taldi svo alment ein-
kenni fyrir íslenskt -sálaratgervi
nú á dögumi?
Eg er hálfhræddur um það. Það
er nefnilega opinbert leyndarmál,
að Jón Leifs er heldur illa þokk-
aour af starfsbræðrum sinum
heima þar. Og með því að gera
rná ráð fyrir, að þeir eigi allir
töluverða áhangendur, má jafnvel
búast við því, að þessi óvild hafi
fært þó nokkuð út kvíarnar meðal
reykvískra tónlistarvina.
Og hver er nú eiginleg orsök
óvildar þessarar? Orsökin er sú,
aö Jón Leifs liefir móðgað þá.
Ekki i dag, ekki í gær, heldur fyr-
11 7 árurn! Iiann kom þá i fyrsta
sinn snögga ferð heim frá Þýska-
landí, þar sem hann haf'ði þegar
dvalið nógu lengi til þess að vera
oröinn hreinskilinn og ópólitískur
um áhugamál sin. Auk þess var
hann þá- enn mjög ungur og sást
þvi ekki fyrir sem skyldi. Satt er
það, að aðferð hans i þann tið var
ekki sem ákjósanlegust. Ádeilur
hans á hr. Sigfús Einarsson voru
sjálfsagt mjög særandi og við því
að búast, að siðarnefndum þætti
ilt undir að liggja. En þó verður
jafnframt að gæta þess, að ber-
sögli Jóns Leifs var af góðunn rót-
um runnin. Hann hafði orðið
gagntekinn af þvi sama, sem vér
allir, er fengið höfum svipaða
reynslu, einhverntíma urðum gagn-
teknir af: af smæð íslands og and-
iegum vesaldómi þess og hrygö-
inni og gremjunni yfir þessum
vesaldónh. Og eiginlega er sá eini
munurinn á Jóni Leifs og okkur
hinum, að hann sagði hreinskilnis-
Lga það sem honum bjó i brjósti,
en vér þögðum. Og ef eg hugsa
mig vel um, finst mér að. hann hafi
þó valiö hið betra hlutskiftið! En
liklega er hr. Sigfús Einarsson og
miargir aðrir með honum annarar
skoðunar. Því að Jón Leifs hefir
æ siðan ekki átt upp á pallborðið
lieima í Reykjavík.
Það er óþarft að geta þess nán-
ara hér, að starf þessa unga og
áhugasama listamanns hefir síðan
borið það sjálft með sér, að hon-
um var annað ríkara i hug en að
móðga landa sína. Það sanna
óteljandi ritgerðir hans, innlendar
og erlendar, er allar brenna af
sömu hreinu þránni eftir því, að
verða íslenskri tónlist og íslandi i
hvívetna að sem drýgstum notum.
Það sannar og meðal annars hið
stórhugaða fyrirtæki með Ham
borgarhljómsveitina hér um árið,
fyrirtæki, sem þó vissulega var
jafnlétt á metunum fyrir fépyngju
h'ans sem það hins. xnegar vsi þuttgf
G. M. C.
(General Motors Truck).
Kr. 3950,00. Kr. 3950,00
G. M. C. vörubíllinn er með 6 „cylinder“ Pontiac vél,
með sjálfstillandi rafmagnskveikju, lofthreinsara, er
fyrirbyggir að ryk og sandur komist inn i vélina, loft-
ræstingu í krúntappahúsinu, sem lieldur smurnings-
oliunni i vélinni mátulega kaldri og dregtu’ gas og sýru-
blandað loft út úr krúntappaliúsinu svo það skemmi
ekki oliuna og vélina.
4 gír áfram og 1 afturábak. Bremsur á fram- og aft-
urhjólum. Hjólin úr stáli og óbilandi. Hvalbakur aftan
við vélarhúsið svo auðvelt er að koma yfirbyggingunni
fyrir. Hlíf framan við vatnskassann til að verja skemd-
um við árekstur. Vatnskassi nikkeleraður og prýðilega
svipfallegur.
Burðarmagn 3000 pund, og yfirbygging má vera
1000 pund i ofanálag eins og verksmiðjan stimplar á
hverja bifreið.
Hér er loksins kominn sá vörubíll, sem bifreiðanot-
endur liafa þráð til langferða. Hann ber af öðrum bíl-
um að styrkleika og fegurð og kostar þó lítið.
G. M. C. er nýtt met i bifreiðagerð lijá General Mot-
ors, sem framleiðir nú helming allra bifreiða i veröld-
mm.
Pantið í tíma, því nú er ekki eftir neinu að bíða. Öll
varastykki fyrirliggjandi' og kosta ekki meira en í Chev-
rolet. v
Sími 584. Sími 584.
Jólu Ólafsson & Co,
Reykjavik.
Umboðsm. General Motoirs bíla.
í voginni fyrir íslenska tónmenn-
ingu. Það sanna að lokum síðustu
aireksverk hans sem tónskálds og
rithöfundar í sérfagi sínu: Orkest-
urmeðferð, sem hvorttveggja hef-
ir vakið bestu eftirtekt á nafni
hans hér í landi.
En alt kemur fyrir ekki: íslensk
langrækni vill ei sefast láta. En
segið mér, góðir hálsar: Hvort er
það nú ástin á sjálfum ykkur eða
umhyggjan fyrir velferð íslands,
sem hér er að verki?
Jón Leifs er nú, samt sem áður,
sá maðurinn, sem eg hefi vitað
einna bestan íslending allra þeirra,
er eg þekki. Óvildin, sem andað
befir að honum heiman að hefir
aldrei unnið ást hans og trú á
j’jóð sinni neitf tjón. Góður vott-
ur úm það, hvers eðlis barátta
hans er, er prúðmenska hans í um-
tali um aðra, og hefi eg aldrei vit-
að að hann hnýtti að mótstöðu-
mönnum sínum, ef á þá var minst,
lieldur héldi sér ætið við málefnið
sjálft. Þessi siðasta upplýsing er
vinsamlegast tileinkuð þeim, sem
hún kann að lcoma eitthvað við.
Með bestu kveðjum.
En hvað sem því líður, eitt er
víst: íslendingar verða að venja
áf oFíteýtóíinÍ og langrækn-
gHH
Krístalsápa
Grænsápa
Handsápa
Stangasápa
prottadnft
inni. Því fyr, þvi betur. Þvi ein-
hverntíma mun að því reka, að þeir
menn fæðist þjóð þessari, sem
ekki horfa í að meta hærra lands-
ins hag en hörundssæri einstakra
sérgæðinga, sem halda að öll bless-
un sé undir því lcomin, að maður
láti þá í friði.
Jón Leifs er enn sem komið er
einn af fáum, ef til vill að eins
einn.....
En hans líka þörfnumst vér
margra.
Leipzig, i febr. 1928.