Vísir - 08.12.1929, Blaðsíða 4

V I S I R
Húsgag Gólfáiir Gólfren Vetra Jön natau. eiöur. ningar. Repfrakkar, karla og kvenna. Farmannaffit. Kvenkjölar, ull og silkl.
rkápur raeð tækifærisveríi. Björnsson & Co.
Jarðarför bróður okkar Jóns Egilssonar, er andaðist 30.
nóvember síðastliðinn, fer fram þriðjudaginn 9. þ. m. og hefst
með búskveðju á heimili lians, Laugaveg 40 B kl. 1 e. h.
Ingibjörg S. Brynjólfsdóttir.
Sveinn Egilsson.
Kveðjuathöfn yfir líki Stefaníu Sigurborgar Hannesdóttur
frá Skriðu í Breiðdal, sem andaðist á Vífilsstöðum 5. des. s. 1.
fer fram frá dómkirkjunni á niánudag, 9. des. kl. 3% síðd.
Fyrir hönd fjarstaddra aðstandenda.
Elín Aronsdóttir. Guðlaug Aronsdóttir.
Ongattanmar.
Engin Öngultauma-verksmiðja hefir nokkurn tíma
selt eins mikið af öngultaumum til Islands og Stafseth
i fyrra og engir líkað eins vel.
Einkasala á íslandi
O. ELLINGSEN.
Ræða
dr. Guðm. Finnbogasonar á sjö-
tugsafmæli Einars H. Kvaran.
Flutt í leikhúsinu 6. des. 1929.
—o—
Háttvirtu áheyrendur!
Við, sem komum hingaS í kvölcí,
til a8 sjá einn vinsælasta sjónleik-
inn, sem hér hefir v'erið sýndur,
komium jafnframt til aö votta
skáldinu Einari Hjörleifssyni
Kvaran virSingu okkar og þakkir
á sjötugsafmæli hans. Þegar mér
nú veitist sú sæmd aö segja hér
nokkur orö í þessu skyni, þá veit
eg, aö ykkur er öllum ljóst, aö eg
á örfáunt mínútum fæ ekki sagt
nema fátt af því, er okkur (býr í
brjósti og þi'ö munduð' óska, aö
sagt væri viö heiöursgestinn.
Einar Kvaran’ hefir nú um hálfrar
aldar skeiö lagt svo mikinn og
merkilegan skerf til íslenskrar
menningar, að engin tök eru á aö
lýsa því í skjótri svipan. Vi'ö vit-
um öll, aö hann hefir verið rit-
stjóri blaða, vestan hafs og aust-
an, um 20 ár, stjórnað um) lengri
eða skemri tíma sttmum merkustu
tímaritum vorum og þar með tek-
ið þátt í flestum málum, er verið
hafa á dagskrá þjóðarinnar. Aldrei
hefir sést grein frá hans htendi, er
eigi bæri mark ritsnillingsins,
enda hafa greinar hans verið lesn-
ar. Hann hefir skrifað fjölda af
skáldsögum, smáum og stórum,
sumar hreinar gersemar. Hann er
ljóðskáld og hann er leikskáld, og
hefir unnið íslenskri leiklist stór-
mikið gagn. Ætíð hefir það verið
ómengað yndi að heyra hann
flytja erindi eða lesa upp skáldrit.
Og loks hefir hann verið braut-
ryðjandi hér á landi í rannsókn
dularfullra fyrirbrigða.og fræðslu
um þau efni. Þegar við nú í kvöld
færum honum þakkir fyrir það,
sem hann hefir gert, hefir hver
fyrst og fremst í huga það
sem honurn er kærast af starfi
hans. En öllum ter það Ijóst, að
það, sem honum hefir auðnast að
gefa þjóð sinni, er svo mikið, og
margt af því ágætt, að vér vild-
um með 'engu móti án þess vera
og gætum ekki hugsað til þess að
hafa ekki átt það. Og það ter eg
viss um, að gæti skáldið nú séð
hvað hann á inni í hugum manna
svo víða sem íslenskar bókmentir
eru lesnar, þá mundi hann verða
þess vís, að hann er auðugur mað-
ur — auðugur af því, s'em dýr-
mætast er, en það er hlýr hugur
og þakklæti þeirra, semi hann htef-
ir glatt og vermt og styrkt meö
ritum sínum og viðkynningu.
Ekkert finst mér einkenna mann
betur en það, að hverju hann spyr.
Spurningin sýnir, að hverju hann
leitar, en í Iteitinni hirtist þrá
mannsins og i þránni eðli hans.
Þegar eg hugsa um Einar Kvaran,
kemur mér löngum í hug eitt
smákvæði hans, sem eg tel mteð
perlum íslenskra ljóða. Það er
„Sjötta ferð Sindbaðs":
Ygldan skolaðist Sindbað um sjá,
uns síðasta skipbrotið leið hann.
Hann molaði fleyið sitt
Feigsbjargi á,
og fádæma hörmungar beið hann.
Svo lagði hann inn í ægileg göng,
er af tók að draga þróttinn;
þar drúptu gljúfrin svo dauðans
þröng
og dimm eins og svartasta nóttin.
I
Þá förlaðist kraftur og féll hann
í dá.
i ferlegum dauðans helli.
— En hinum megin var himin
að sjá
og hlæjandi hlómskrýdda velli. ■
— Svo brýt ég og sjálfur bátinn
minn
og berst inn í gljúfra veginn. —
Við förum þar loksins allir inn. —
En er nokkuð hinurn megin ?
Þetta er hin mikla spurning
heiðursgestsins okkar. Hún htefir
snemma komið úr djúpi sálar hans
og gefið lífi hans og viðleitni
ákveðna stefnu. En hvers vegna
hefir einmitt þessi spurning orðið
svo rík í huga hans ? Það mun
vera af þvi, að hann hefir ekki
horft köldum og skilningslausum
augum á „sigling lífsins“, heldur
m,eð Vifandi samúð þess manns,
sem finnur, að jafnvel hið lítil-
mótlegasta far fleytir farmi, sem
er of dýrmætur til að sökkva að
fullu og bótalaust í dauðans djúp.
Því dýpri og innilegri sem tilfinn-
ingin er fyrir gildi hverrar manns-
sálar, þrátt fyrir alla ófullkom,-
leika, synd og böl, því heitari
verður hjá fl'estum þráin eítir
framhaldi lífsins og þeirri full-
komnun og þroska, sem ekki fæst
hérna megin. Einar Kvaran hef-
ir haft eins giögt auga og hver
annar fyrir því sem ilt er og öf-
ugt í fari manna, hann hefir ef til
vill betur en flestir fundið misfell-
tu' mannlífsins og alt það böl, sem
leiðir af blindni mannanna og ill-
kvitni eins og hún birtist oft á
yfirfborðinu. En hann hefir einn-
ig þá spurt: Er nokkuð hinum
megin ?• Skyldi ekki bak við
hrjóstrin, þegar kemur innúr þess-
um „ferlega dauðans helli“ sálar-
innar, vera „himin að sjá og hlæj-
andi blómskrýdda velli ?“ Hann
hefir spurt, hann htefir leitað og
hefir fundið. Hann hefir í skáld-
ritum sínum leitt oss fyrir sjónir,
að jafnvel í sál þeirra manna, sem
virðast mestir hrottar og hirðu-
lausastir um annara hag geta
leynst fræ, er þroskast mega til
æðra lífs, ef sól kærleikans nær
til þeirra nveð geislum sínum.
Hann trúir því, sem gamla dæmi-
sagan sýnir, að sólin sé sterkari
en stormurinn. Hann trúir orðum,
meistarans, að takmark vort sé
að reynast börn föður vors, sem
er á himnum, því að hann lætur sól
sína renna upp yfir vonda og góða
og rigna yfir réttláta og rangláta.
Hann veit, að kærleikurinn, ást-
úðin er gróðrarskilyrði þess, sem
gott er í mannssálunum, sól þess
og regn, og að hverjum manni er
ætlað að vera ofurlítil sól er staf-
ar ljósi og yl á hvern, sem fyrir
verður .hverja stundina, eins og
sólin án afláts sendir geisla sína
jafnt í allar áttir út unt kaldan
geiminn. — Þetta er engin fjar-
stæða. Hver góð móðir er eftir
veikum mætti slík sól fyrir börn-
in sín, fyrir mann sinn og heimili,
fyrir alla, sem móðureðli hennar
nær til. Hver ung og elskuleg
stúlka er slílt sól fyrir hvern semi
sér hana, að eins með því að vera
það sem hún er. Einar Kvaran
hefir margoft, rneðal annars í
sjónleik þeim sent við fáunt að
sjá hér í kveld, sýnt okkur mátt
slíkra kvenna til að glæ'ða íalin
fræ góðleikans í brjóstum' mann-
anna, sýnt hvernig hrottaskapur-
inn og ástríðurnar
„þoka fyrir ljúfu lyndi,
líkt og barnið teymi lijón."
En það hesta er, að vér finnum,
að sögurnar eru sannar.
Hin vermandi lífsskoðun, sem
alstaðar kemur fram í skáldrit-
um heiðursgestsins, hefir ásamt
list hans í meðferð allri gert hann
svo ástsælan, sem hann er. Hann
hefir borið andlegu lífi þjóðar
vorrar birtu og yl, sem lengi niun
glæða heilbrigðan gróður.
Fyrir alt þetta leyfi eg nnér nú,
Einar Kvaran, að Iþakka þér fi
mínu nafni og allra þeirra sem þú
hefir verið og inunt verða til ynd-
is og þroska. Og við þá þökk vil
eg bæta þeirri einlægu ósk, að
þú megir í fullu fjöri njóta með
ástvinum þínum þeirra ára, sem
þú átt eftir að lifa vor á meðal, og
lielst af öllu verða við þeirri á-
skorim minni og rnargra annara
að skrifa endurminningar þínar.
Þinn næmi og djúpi skilningur á
eðli þeirra manna, sem þú hefir
kynst um dagana, mundii þar
verða bókmentum voruni ómetan-
legur gróði.
Símskeyti
FB. 7. des.
Schacht kannslari og Young-
samþyktin.
Frá Berlín er sírnað: Schacht
rikiskanslari hefir hirt grein við-
víkjandi undirbúningi undir fram-
kvæmd lYoungsamþyktar. Minnist
hann á, að kröfur Bandamanna
séu komnar fram síðan Youngsam-
þyktin var samin, til dæmis ætl-
ist Bandamenn til þess, að Þjóð-
verjar afsali sér miklum eignum
í Póllandi og Englandi. Schacht
segir, að Þýskaland geti ekki
greitt ársgjöld þau, sem tiltekin
séu í Youngsamþyktinni, ef Þýska-
land verði svift miklum eignum
eða byrðar Þýskalands auknar.
Ríkisstjórinn hefir látið í ljós
óánægju yfir því að Schacht birti
greinina án vitundar stjórnarinn-
ar og skömmu fyrir þjóðarat-
kvæðið um Youngsamþyktina.
Pólska þingið lýsir vantrausti á
stjórninni.
Frá Varsjá er símað: Þingið
hefir með miklum meirihluta sam-
þykt vantraustsyfirlýsingu á
stjórnina. Vantraustsyfirlýsingin
er talin standa í sambandi við
deiluna milli Pilsudski og þings-
ins. 1 1 •;
Frá borgarastyrjöldinni í Kína.
Frá Nanking er símað: Tvær
herdeildir gerðu nýlega uppreisn
móti Nankingstjórninni. Stöðugt
fleiri hermenn úr liði Nanking-
stjórnarinnar ganga í lið með upp-
reisnarmönnunum. — Hérnaðar-
ástandi hefir ]iess vegna verið
lýst yfir hér.
Breska stjórnin og atvinnuleysið.
Frá London er símað: Vegna.
roótspyrnu gegn atvinnuleysis-
frumvarpinu hefir breska stjórn-
iu lofað að breyta ákvæðum frum-
varpsins urn skilyrðin fyrir styrk-
veitingum. Útlit er fyrir, að verka-
menn þeir, sem óánægðir voru
muni í staðinn falla frá kröfun-
um um hærri styrk.
Utan af landi.
—O—
FB. 7. des.
Tjón af ofviðri.
Frá Akureyri er símað : Ausit-
anveður á mánudaginn olli nokkr-
um skemdum hér á höfninni. Lít-
ill vélbátur brotnaði og sökk. Ára-
bátur brotnaði, nokkur skip brotn-
uðu lítils háttar.
Úr Ilúnavatnssýslu, Skagafirði,
Fnjóskadal og Akureyri sást á
mánudagskveldið mikill bjarmi
öðru hverju suður yfir Öræfum i
stefnu á Vatnajökul. en ekki sést
síðan.
Hettusótt gengur hér.
Tíðarfar gott nú, en áður óstöð-
ugt. Snjólétt.
Bæjarstjórnarkosningar eru enn
ekki óákveðnar. 2251 á kjörskrá,
en í fyrra rúm 1800.
Þ. 1. des. var haldin hér sam-
korna til minningar um fullveld-
ið. Ræða var flutt, sungið og leik-
ið á horn. Stúdentar höfðu samát
um kveldið og dansleik að átinu
loknu.
Dppkast
að dagskrá fyrir alþingis-
hátíðina.
—o—
FB. 7. des.
f. dagur
(fimtud. 26. júní 1930):
Kl. 9: Guðsþjónusta. At-
liöfnin taki 30 mínútur og fari
fram í gjánni fyrir norðan
fossinn.
Kl. 9y2: Lögbergsganga. —,
Menn safnast saman undir
fána síns héraðs á flötunum
suöur af Gróðrarstöðinni og
ganga þaðan í fylkingu að
Lögbergi.
Kl. 10y2: Hdtíðin sett. — 1.
Þingvallakórið syngur: „Ó,
guð vors lands. —2. Forsætis-
ráðlierra setur hátíðina. — 3.
Hátíðaljóðin sungin (fvrri
hlutinn).
Kl. 11 y>: Alþingi sett (eða
þingfundur, ef þingi liefir ver-
ið frestað). Forseti sameinaðs
þings heldur ræðu.
Kl. 12: Hátíðaljóðin sung-
in (síðari lduti).
Kl. 1: Matarhlé.
Kl. 3: Móttaka gesla á Lög-
bergi. — 1. Forseti sameinaðs
þings hýður gestina velkomna.
— 2. Fulltrúar erlendra ríkja
flytja kveðjur af Lögbergi. —
3. Hverjum fulltrúa ætlaðar 5
mínútur.
Kl. 4%: Hljómleikar sögu-
legir.
Kl. 6: Miðdegisveisla.
Kl. 9: Íslandsglíma.
2. dagur:
Kl. 10: Minni íslands, flutt
á Lögbergi.
Kl. 10: Kappreiðar í Bola-
bás.
Kl. 12: Matarhlé.
Kl. 2: Þingfundur.
Kl. 2%: Veslur-lslendingum
fagnað á Lögbergi. Vestur-ís-
lendingar flytja kveðjur á
Lögbergi.
Kl. 31/2: Söguleg sýning.
Kl. 4y>: Hljómleikar, ný-
tísku.
Kl. 6: Matarlilé.
Kl. 8: Fimleikasýning. Úr-
val. 16 stúlkur og 16 piltar.
.‘1 dagur:
Kl. 10: Þingfundur. Þingí
slitið.